MAGAREĆE GODINE 1-2 Branko Ćopić BLIC BIBLIOTEKA 63+63 STR Magareće godine Branka Ćopića autobiografsko je delo u kojem autor iznosi svoje doživljaje za vreme njegova školovanja i boravka u internatu u Bihaću. Uzimajući u obzir tematiku i odabir likova, roman može da se odredi kao roman za mlade, ali i kao roman klape. Pripovedač je sveznajući i komentariše dešavanja ispripovedana iz udaljene vremenske perspektive. Na početku romana opisuje bitku za Bihać 1942. u kojoj se nalazi sa svojim drugom iz internata i pripoveda o danima provedenim u gimnaziji i internatu. Tamo je bio član družine koja je bila odgovorna za svakodnevne nestašluke. Najveći problem predstavljao im je pazitelj Smrdonja i takozvana crna knjiga u koju je pazitelj zapisivao njihove nestašluke zbog kojih su kažnjavani oduzimanjem hrane i zabranom izlaska u grad. Nakon što je Dule Dabić isključen iz internata, svi su se đaci složili da je vreme da se pobune protiv prefektove diktature. Smatrali su da se sitni nestašluci zbog kojih su oštro kažnjavani mogu pripisati njihovim magarećim godinama te da je uskraćivanje osnovnih potreba kao što je hrana nedopustivo. Kada su ustanovljene nepravilnosti u prefektovom radu, zahtevi đačkog štrajka su ispunjeni – prefekt je smenjen, hrana je poboljšana, a Dule Dabić vraćen je u internat. S jedne strane, Ćopićev roman može da se odredi kao roman za mlade, budući da su likovi adolescenti. Sem prikazivanja njihovih svakodnevnih dogodovština i uverljivog humora, roman propituje i problem odnosa dece i mladih. Tematika romana može se odrediti kao socijalno-psihološka, budući da predstavlja aktivan pokušaj dečje emancipacije. Dečji su likovi u romanu Magareće godine svesni svojeg identiteta i prava te se aktivno bore za uvažavanje njihovog društvenog položaja u internatu. Ćopićevi su likovi puni vrlina i mana, ali se ipak udružuju i kreću u akciju. Tako se, primerice, Bobo Gica priključuje pobuni protiv prefekta, iako je u internatu poznat kao prefektov miljenik. Likovi su konvencionalno oblikovani, odnosno naglašena je rodna podeljenost. Za razliku od dečaka, likovi devojčica su pasivni. Devojčice ne sudeluju u nestašlucima, ali je njihova podrška dečacima neupitna. Nakon što je Dule Dabić isključen iz internata, devojčice ga pozivaju na ručak i pletu mu džemper, kapu, šal i rukavice. Sem prefekta, među likovima odraslih ističe se poslužitelj Jovo Skandal. Jovo je, za razliku od prefekta, bio omiljen među đacima i pomagao im je u prikrivanju njihovih nestašluka. Njihove je postupke opravdavao i profesor historije Perun, pripisujući ih njihovim magarećim godinama, stoga su učenici radosno primili vest o tome da je on postao novim prefektom internata. S druge strane, roman može da se odredi i kao roman klape jer je određen starijom dobnom skupinom dece, odnosno prikazani su likovi srednjoškolaca kod kojih je snažno izražen njihov mladalački identitet. Družinu u romanu Magareće godine čine Brankovi drugovi Baja, Dule, Hamid, Krsto i braća Ranko i Branko Mandić, a među njima se Baja ističe kao vođa družine. Najčešći osumnjičenik za nestašluke bio je Dule Dabić, ali članovi družine držali su da svako od njih mora da snosi svoj dio odgovornosti. Autor je u romanu Magareće godine vješto konstruisao dinamičnu fabulu u kojoj je realistično pristupio prikazivanju svakodnevice dece u bihaćkom internatu te njihove akcije s naglašenim socijalnim i humanističkim odrednicama. Vrsta dela: roman za mlade, L.1.O.1.P.2