Dr Zlatko Pregrad - Porodicni odgoj, dopunjeno izdanje, IGKRO `Svjetlost`, Sarajevo, 1980, 140 strana. Knjiga nije koriscena

Privredni pregled godina : 1966 Hotel und Reiseführer Velika monografija i pregled jugoslavenskog turizma. Prepuno podataka i reklama jugoslavenskih kompanija. 483 stranica (podatak preuzet sa drugog sajta, nisu numerisane ali ih ima mnogo svakako) Uporedo engleski i nemacki jezik Veci format STanje : FIno ocuvana, mislim da nije ni citana, na kraju ima veliku kartu u odvojenoj pregradi (uslikana). Skladistena u podrumu, ima blag miris istog, nista preterano i fleku na prednjoj korici, takodje fleku na zadnjoj korici. Blago povijena prednja korica, za citanje je skroz u redu, kompletna, ponegde su malo stranica slepljene od tog stajanja ali se odvoje bez problema. orm ter

ZORAN D. KRSTIĆ INTERSEKS Predgovor - Sava Perović Ilustracije - Vera Krstić i Vojkan Vukadinović Izdavač - BMG, Beograd Godina - 1994 X + 222 strana 21 cm ISBN - 86-82005-05-0 Povez - Broširan Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja SADRŽAJ: 1. NAPOMENA AUTORA 2. LISTA SKRAĆENICA I SIMBOLA 3. HERMAFRODITIZAM U TEOLOGIJI, UMETNOSTI I KULTURI 4. POJAM POLA a) Genetski pol b) Gonadni pol c) Fenotipski-somatski pol d) Hormonski status e) Pol vaspitanja (odgajanja) - `sex of rearing` f) Identitet roda-psihološki pol 5. MEHANIZMI DIFERENCIJACIJE POLA 5.1. Determinacija i diferencijacija pola 5.2. Genitalna morfogeneza 5.2.1. Stadijum nediferentovane (indiferentne) gonade 5.2.2. Diferencijacija testisa 5.2.3. Diferencijacija ovarijuma 5.2.4. Diferencijacija unutrašnjih genitalija a) Razvoj unutrašnjeg genitalnog trakta u muškarca b) Razvoj unutrašnjeg genitalnog trakta u žena 5.2.5. Diferencijacija spoljnih genitalija a) Virilizacija spoljneg genitalnog trakta u muškog fetusa b) Feminizacija spoljneg genitalnog trakta u ženskog fetusa 5.3. Rezime hronologije diferencijacije pola 6. FAKTORI DIFERENCIJACIJE POLA 6.1. Y-hromozom i njegov/njegovi gen/i koji određuju pol 6.2. Gonadni i endokrini faktori 6.3. Mehanizam androgene akcije 6.4. Polna diferencijacija centralnog nervnog sistema? 6.5. Zaključak 7. DEFINICIJA INTERSEKSUALNOG STANJA 8. KLASIFIKACIJA INTERSEKSUALNIH STANJA 9. ANATOMIJA KARLICE I GENITALNIH ORGANA PRIMENJENA NA INTERSEKSUALNA STANJA 9.1. Muški genitalni sistem a) Prostata b) Muška uretra c) Ductus deferens, vezikule seminales i ejakulatorni duktusi d) Penis e) Skrotum 9.2. Ženski genitalni sistem a) Klitoris b) Ženska uretra c) Vagina d) Unutrašnji genitalni organi žene 9.3. Perinealni pristup za ekstirpaciju vagine ili pravljenje puta za neovaginu 10. ŽENSKI PSEUDOHERMAFRODITIZAM 10.1. Osnovne karakteristike 10.2. Klasifikacija 10.3. Klinička slika ženskog pseudohermafroditizma 10.4. KONGENITALNA ADRENALNA HIPERPLAZIJA 10.4.1. Anatomija nadbubrežnih žljezda 10.4.2. Biosinteza, metabolizam i regulacija adrenalnih steroida 10.4.3. Mehanizam regulacije adrenalnih steroida 10.4.4. Enzimski defekti u steroidogenezi 10.4.5. Genitalne manifestacije pojedinih enzimskih defekata steroidogeneze 10.4.5. Endoskopski nalaz u KAH 10.4.6. Deficit enzima 21-hidroksilaze a) Lakši, prosti virilizantni oblik KAH, bez gubitka soli b) Teži oblik KAH sa gubitkom soli c) Neklasični oblik KAH zbog 21-OH deficita 10.4.7. Epidemiologija 10.4.8. Genetika KAH. Povezanost HLA i KAH a) Prenatalna dijagnoza b) Prenatalni tretman 10.4.9. Lečenje KAH a) Hormonska terapija. b) Označavanje pola c) Hirurška terapija Niski adrenogenitalni sindrom Visoki adrenogenitalni sindrom d) Psihoterapija 10.5. Drugi uzroci prekomerne produkcije fetalnih androgena 10.6. Transplacentna androgenizacija a) Endogena hiperandrogenizacija majke b) Egzogena, jatrogena hiperandrogenizacija majke 10.7. Malformativni ženski pseudohermafroditizam 10.8. Idiopatski ženski pseudohermafroditizam 10.9. Familijarni ženski pseudohermafroditizam 10.10.Lokalne lezije koje simuliraju ženski pseudohermafroditizam 11. MUŠKI PSEUDOHERMAFRODITIZAM 11.1. Anomalije gonadotropina 11.2. Poremećaj aktivnosti Leydigovih ćelija 11.2.1. Urođene greške biosinteze testosterona a) Poremećaj sinteze pregnenolona b) Deficit 3B-hidroksisteroid dehidrogenaze c) Deficit 17a-hidroksilaze d) Deficit 17,20, dezmolaze e) Deficit 17ẞ-hidroksisteroid dehidrogenaze 11.2.2. Hipoplazija Leydigovih ćelija 11.3. Poremećaj perifernog metabolizma androgena 1. Deficit 5a-redukataze 2. Defekti androgenih receptora a) Kompletna testisna feminizacija b) Nekompletna testisna feminizacija c) Reifensteinov sindrom d) Sindrom infertilnih muškaraca 11.4. Druge forme muškog pseudohermafroditizma a) Muški pseudohermafroditizam udružen sa drugim kong.anomalijama b) Jatrogeni muški pseudohermafroditizam c) Sindrom perzistencije Müllerovih duktusa (SPMD) d) Idiopatski muški pseudohermafroditizam 11.5. Disgenezni muški pseudohermafroditizam 11.6. TRETMAN MUŠKOG PSEUDOHERMAFRODITIZMA 10.7. OSTACI MÜLLEROVIH DUKTUSA U MUŠKARACA 11.8. HIPOSPADIJA I INTERSEKS 11.9. MIKROPENIS. Mikropenis i interseks 12. INTERSEKSUALNA STANJA SA ABNORMALNOM GONADNOM DIFERENCIJACIJOM 12.1. SIMETRIČNA GONADNA DISGENEZA 12.1.1. DISGENEZNI MUŠKI PSEUDOHERMAFRODITIZAM a) `Pure` gonadal dysgenesis (Čista gonadna disgeneza) b) Parcijalna gonadna disgeneza ... c) Sindrom perzistencije Müllerovih duktusa d) Hipoplazija i ageneza Leydigovih ćelija e) Sindrom rudimentarnih testisa f) Potpuni nedostatak testisa 11.1.2. XX muškarci- XX male 12.2. ASIMETRIČNA GONADNA DISGENEZA 12.2.1. POMEŠANA GONADNA DISGENEZA Etiologija Incidenca Osnovne karakteristike kliničke slike Spoljne genitalije Unutrašnje genitalije Maligna alteracija gonada Citogenetska analiza Hormonska evaluacija Tretman pacijenata sa pomešanom gonadnom disgenezom 45,X/46XY MOZAICIZAM - Genitalne kliničke manifestacije 12.2.2 PRAVI HERMAFRODITIZAM Etiologija Incidenca Klasifikacija Osnovne karakteristike kliničke slike Spoljne genitalije Unutrašnje genitalije Ovotestis Ovarijum Testis Tumori gonada Paragonadne strukture (duktusi, epididimis,tube uterine) Uterus Vagina Prostata Hormonska evaluacija pravog hermafroditizma Citogenetska analiza pravog hermafroditizma Dijagnoza i diferencijalna dijagnoza Tretman pravog hermafroditizma 13. INTERSEKSUALNA STANJA DECE. Značaj rane dijagnostike 13.1. Medicinska obrada novorođenčeta sa nediferentovanim polom 13.2. Interseks, inicijalna evaluacija i označavanje roda Anamneza Fizikalni pregled Laboratorijska ispitivanja Genetska ispitivanja Biohemijska ispitivanja Sonografska ispitivanja Radiografska ispitivanja Sinuso-uretro-vagino-cistoskopija (panendoskopija) Laparoskopija ili laparotomija Biopsija genitalne kože i/ili svake gonade 13.3. Šta reći roditeljima Određivanje roda u kom treba podizati dete Interseksualna oboljenja dijagnostikovana u starije dece 14. HIRURŠKO LEČENJE INTERSEKSUALNIH STANJA 14.1. Optimalno vreme za hiruršku korekciju 14.2. Feminizacija spoljnih genitalnih organa A) Redukcija klitorisa-klitoroplastika B) Vaginoplastika a) Vagina nedostaje ili je stepen hipoplazije takav da se ne može iskoristiti za vaginoplastiku b) Dobro razvijena vagina, zatvorena tankom kožnom pregradom, koja maskira njen otvor (obično Prader 1 i 2) c) Vagina ne leži baš ispod kože, već je debljim zidom zatvorena, ali se uliva u uretru distalno od SSU d) Visoki adrenogenitalni sindrom - vagina ulazi u uretru iznad SSU e) Nema komunikacije između vagine i uretre C) Vulvoplastika D) Ženska hipospadija E) Hirurško lečenje postoperativnih stenoza 14.3. Maskulinizacija spoljašnjih genitalnih organa 15. CILJEVI NAŠIH ISTRAŽIVANJA 16. IZVORI PODATAKA I METODE 17. PRIKAZ NAŠIH BOLESNIKA I KOMENTAR 18. ŽENSKI PSEUDOHERMAFRODITIZAM, naši bolesnici 19. MUŠKI PSEUDOHERMAFRODITIZAM, naši bolesnici 19.1. Deficit 5a-reduktaze 19.2. Kompletna testisna feminizacija 19.3. Nekompletna testisna feminizacija 19.4. Parcijalna gonadna disgeneza 19.5. XX- muškarac, XX-male 19.6. Sindrom perzistencije Müllerovih duktusa 19.7. Dizmorfični sindromi sa muškim pseudohermafroditizmom 19.8. Opšte karakteristike muškog pseudohermafroditizma 19.9. Ostaci Müllerovih struktura u muškom pseudohermafroditizmu 19.10.Operativno lečenje muškog pseudohermafroditizma 20. POMEŠANA GONADNA DISGENEZA, naši bolesnici 21. PRAVI HERMAFRODITIZAM, naši bolesnici 22. Interseks, mikropenis, test i terapija testosteronom, endogeni pubertet 23. Hipotetična operacija za Prader 5 interseksualiteta u muških transeksualaca 24. Neovagine od izolovanog segmenta creva 25. ZAKLJUČAK 26. Summary 27. Literatura Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku. Hermafroditizam

Lička narodna nošnja - Dobrivoje Pavlica Likota lepo ocuvana ,ima samo mala posveta na najavnoj stranici ,napisana hemijskom 2006 godina .KRIVAJA 164 STRANICE LICKA KOSULJA LICKI PRSLUK Narodna nošnja ličkog pravoslavnog naroda u izvjesnom smislu razlikuje se od narodne nošnje katoličkog naroda Like, kako po boji, tako i po samim nazivima pojedinih dijelova od kojih se nošnja sastoji. Upravo zbog toga, ne može se na jedinstven i istovjetan način obraditi i promovisati narodna nošnja čitave Like, nego će se u obradi usredotočiti na narodnu nošnju pravoslavnog naroda Like. Dakle, predmet obrade je starinska narodna nošnja pravoslavnog naroda Like s kraja 19. i s početkom 20. vijeka. Međutim, istorijski gledano, Srbi su u svojoj, ne tako davnoj prošlosti, bili daleko brojniji i dominantniji narod na ličkim prostorima u odnosu na narod katoličke vjeroispovjesti. Prema podacima s početka 18. vijeka, Srba je u Lici bilo blizu 90%. Nažalost, stalnim ratovanjem, pokrštavanjem (unijaćenjem i nasilnim prevođenjem u katoličanstvo, naročito u vrijeme vladavine Marije Terezije) i stalnim pritiscima, kojima su bili izloženi, stalnim seobama i raseljavanjem iz nacionalnih, vjerskih, političkih i ekonomskih razloga, srpski pravoslavni narod Like se stalno i osjetno smanjivao. Naročito je to bilo izraženo u toku, za Srbe, nesrećnog 20. vijeka. Iz knjige: „Lička narodna nošnja“, autor Dobrivoje Pavlica Lička narodna nošnja pripada tipu dinarskih narodnih nošnji. Nošnje dinarskog planinskog područja zahvataju predele Srpske krajine - Kordun, Liku i severnu Dalmaciju, zatim veliki deo Bosne i Hercegovine, kontinentalne predele Crne Gore i jugozapadne krajeve Srbije. Utom prostranom planinskom području stočarstvo, odnosno ovčarstvo, bilo je osnovna grana privređivanja, kome je bio prilagođen čitav način življenja. Narodne nošnje bile su pretežno izrađene od vune. Posle tkanja vunena domaća tkanina nošena je u specijalne stupe, `valjavice`, kojih je nekada bilo mnogo na manjim rekama. Ta dorađena tkanina, tj. sukno, u nekim krajevima bila je prirodno bele i smeđe boje, a u drugim predelima bojena je u crnu, tamnomodru, ili crvenu boju. Pored mnogih delova odeće od domaćih vunenih tkanina i sukna, u čijoj se strogoj formi naziru tragovi starobalkanske ali i tursko-orijentalne odevne kulture, osnovu i ženske i muške odeće činila je konopljana ili lanena košulja u obliku tunike s rukavima, obilno ukrašena vunenim vezom. U ženskoj odeći su preko dugačke košulje neizostavni delovi bili tkani vuneni pojas i pregača, skladno komponovanih motiva i boja. Od suknenih haljetaka najrašireniji je bio `zubun`, `sadak` ili `koret` - vrsta dugačkog prsluka, kao i haljina s rukavima, ukrašeni vezom i aplikacijama čohe u boji. Glavu devojke krasila je crvena kapa, preko koje su udate žene polagale maramu pres loženu na razne načine. U muškoj nošnji karakteristične su uzane čakšire, a u nekim regijama prostrani `pelengiri` sa širim nogavicama, veoma stari delovi nošnje. Uz njih su nošeni prsluci sa ravnim i preklopljenim polama (gunjić, zubun, ječerma, džemadan) i kraći kaputi s rukavima (gunj, gunja, koporan, aljina). Obavezan je bio tkani pojas raznih boja, a na glavi plitka crvena kapa, oko koje je u mnogim krajevima zimi omotavan vuneni šal. Ukrasi, bogato primenjeni na muškim, a osobito na ženskim nošnjama, odlikuju se izvanrednim skaldom ornamenata i kolorita. Iznijansiranoj skladnosti umnogome je doprinosila prefinjena obojenost građe za tkanine i ukrase postignuta tradicionalnim postupkom bojenja biljnim bojama. U ornamentici polihromnog obilnog veza i u aplikacijama čohe i drugih ukrasa, koji prekrivaju gotovo sve vidljive površine haljetaka, jednako i u tkanju, preovlađuju geometrijski i geometrizovani vegetabilni motivi. U ostvarivanju dekorativnih i estetskih vrednosti vunene dinarske odeće značajnu ulogu imao je raznovrstan srebrni nakit, koji je još više pojačava njenu tešku i monumentalnu celokupnu formu. Jedan od najistaknutijih oblika bile su muške `toke` za grudi, sastavljene iz više srebrnih ploča ili pucadi, često pozlaćenih. Bile su simbol junaštva i uz njih je nošeno oružje visokokvalitetne zanatske izrade, zadenuto u pregrade širokog kožnog pojasa. Lička kapa je tipična srpska kapa koja nosi simboliku i duh Kosovskog zaveta i Vidovdanskog predanja. To se vidi po sledećim delovima i njihovim odnosima. Osnova kape je kružna. Uvek je crne boje. Asocira na tugu i žalost zbog poraza Srba na Kosovu na Vidovdan 1389. godine i pada srpskog carstva. Ova boja ujedno pokazuje pijetet i divljenje, slavu i poštovanje kosovskim junacima. Gornji temeni deo kape je od crvene čoje. Simbliše njihovu krv prolivenu za odbranu časti i slobode, naroda, vere, otadžbine i države, od turskog osvajača, pljačkaša i nasilnika. Sa zadnje strane kape nalazi se devet dugih kićanki od crne svile. One pak imaju dvostruku simboliku. S jedne strane, simbolizuju devet braće Jugovića, a s druge slikovito simbolizuuju put koji je deo našeg naroda prešao od Kosova do Like izmičući se turskom ropstvu, pljački i teroru. Što je ovaj put migracije pred turskim nasiljem od Kosova i stare Srbije kao matice tadašnje srpske carevine do bio duži, to su i ove kićanke bile duže. Tako na primer, kićanke kape narodne nošnje Srba sa Kupresa ili Glamoča su nešto kraće u odnosu na ove sa ličkih kapa jer je i njihov put nasilnih migracija od Stare Srbije i Kosova do navedenih prostora kraći. Kićanke koje predstavljaju devet Jugovića, sa osnovom kape koja dodatno simboliše i njihove roditelje Starog Jug Bogdana i Majku Jugovića jer iz njih (od njih) nastaju, ujedno predstavljaju slavnu srpsku porodicu Jugovića. Ova simbolika se može povezati za predačkim junačkim vidovdanskim kultom. Naime, za porodicu Jugovića ne postoje istorijski dokazi da je u srpskom plemstvu postojala. Međutim, srpski vojvoda, župan i knez Vratko Nemanjić iz sredine 14. veka je u epskoj narodnoj poeziji poznatiji kao Jug Bogdan. Vodi poreklo iz bočne grane Nemanjića, od Nemanjinog najstarijeg sina Vukana, čiji je praunuk bio. Njegova ćerka Milica se udala za kneza Lazara. O njegovim sinovima nema pouzdanih podataka. Vratko je sahranjen u manastiru Davidovići kod Brodareva. Njegovi dvori se ne vezuju za njega lično, nego se upravo predstavljaju kao objekti Jug-Bogdana i njegovih sinova. Po sličnim motivima postoje i drugi objekti, od kojih je značajna, na primer, „Jugovića česma“ kod Tronoše. Preličenje kneza Vratka u epskom duhu i kosovskom mitu u Jug-Bogdana, odnosno porodicu Jugovića (u kojoj dominiraju impresivnim likom Majka Jugovića, a potom i braća Jugovići), ima posebnog smisla. Naime, Jug-Bogdan jasno označava: s jedne strane, Jug – stranu sveta i pravac kada je Sunce svaki dan u zenitu – s tim, da je Sunce na Jugu samo na Vidovdan (15 juna po starom kalendaru) na najvećoj tački na nebu u toku cele godine. S druge strane, dodatno se kroz Bogdan (Bog-dan) označava Bog Vid jer je 15. juni bio dan proslavljanja Bog Vida, Boga (toga) dana. On i sinovi junački ginu u boju, da bi se sjedinili sa svojim Vrhovnim bogom predačke vere (herojskim rodonačelnikom srpskog naroda), te nastavili da žive večni život, uz ponovno rađanje u ovom svetu. Po tom duhu, smislu i zavetu, Oni su dakle, stalno rađajući, odnosno vaskrsavajući junaci našega naroda, koji se tako za ostvarenje odbrandbenih, slobodarskih i nacionalnih ideala i težnji, u realnom svetu i projavljuju. Upravo lička kapa, kao da po predanju duha Vidovdana, opominje i obavezuje roditelje i porodice na značaj i moć brojne, odane, složne, časne i vredne kuće i zadruge na braniku otačastva, odnosno Otadžbine, Pravde, vere i nacije. Iz takvih porodica trebaju da se javljaju novi barjaktari Srbstva na svim blagorodnim poljima borbi, napretka, rada i stvaralaštva naroda i države. Pored toga, kroz simboliku, rodoljublje i duh ove porodice ukazuje se lepotu i etiku tradicionalnog porodičnog poštovanja roditelja, njihovog patriotskog vaspitanja dece, i neprikosnovenu porodičnu slogu u svim, pa i u najtežim okolnostima rata i požrtvovanja. Devet kićanki podsećale su naše porodice na potrebu većeg broja dece, pa ukoliko roditelji imaju devetoro i više dece, to je bila osnova obaveze da se država oduži kumstvom devetom detetu i pomogne ovakvim porodicama. Naravno da se ovom simbolikom ukazivalo da su brojna deca bogatstvo, snaga, život i nada porodice, roda, naroda i države u celini. Gledana odozgo, kapa je kružnog oblika, poput gumna. A gumno je (pored ognjišta koje je po predačkom verovanju bilo prvo), od davnina predstavljalo drugo kultno mesto porodice, roda ili plemena. Na gumnu se vrlo žito i odvajalo zrno od kukolja, odnosno u moralnom smislu dobro od zla. Tu se sudilo i presuđivalo, dogovaralo i kretalo u svaki ozboljan posao, odnosno rat, i na njega se s verom i nadom uvek vraćalo. Na gumnu se igralo kolo i pevalo, guslar slušao i Kosovski zavet kao predanje prenosio s kolena na koleno. Na crvenoj čojanoj temenoj površini na pojedinim ličkim kapama bilo je zlatnom srmom izvezeno „Mudro slovo“. Ono svojom zatvorenom krivom a pravilno i simetrično oblikovanom i vođenom linijom veza, predstavlja stilizovan oblik Krsta Svetoga Save. Mudro slovo je dakle, slovo, što u izvornom pojmu znači govor; odnosno poruku, zavet i svetu obavezu srpskog naroda da očuva sabornost, i održava svoju pravoslavnu veru u duhu vekovnog slogana borbe „Za Krst Časni i Slobodu Zlatnu“. Kako ličku kapu pravi i veze žena, odnosno majka, to se njen rad prelama u simbolici ove kape onim što Majka Jugovića po ženskoj časti predstavlja u Srpstvu. Ona je sav svoj život posvetila svetoj službi najviše lepote ženske časti. Narodni pesnik je u njoj na najdostojanstveniji način prikazao svu moralnu lepotu i čast srpske majke; onih majki koje su bile dostojne divljenja, trpljenja i velike energije potrebne kroz teške vekove da bi rađale, odgajale i vaspitavale herojske naraštaje za nacionalna dela. Stara, odnosno predačka uverenja i shvatanja u Srba su podrazumevala da je kapa jedna vrsta amajlije, te da kao takva štiti onoga ko je nosi. Ranije se svaka kapa, pa i lička retko skidala sa glave, a kada se skidala onda se tim gestom iskazivalo nekome ili nečemu posebno poštovanje. Značajno je istaći i narodna verovanja da kapa može imati natprirodnu snagu, pa ako se kapa oduzme nekome, onda je taj kao obezoružan, i višom silom nezaštićen čovek. Ličku kapu je vredno uporediti sa crnogorskom kapom, potom šajkačom, pa i šubarom vučetinom. Svaka na svoj način ima i nosi veoma karakterističnu, pa i mističnu, našu narodnu slobodarsku simboliku i duh. Uz ostale delove naše narodne nošnje, lička kapa uz druge navedene, zaslužuje(u) ljubav, razumevanje i poštovanje. Lička kapa je nastala na području kršne Like. Simboliše stradanje Srpskog naroda u periodu Otomanske imperije i Kosovskog boja. Kapa je simbol Starog Jug Bogdana, a devet resa je simbol devet Jugovića. Crvena boja simbolizuje prolivenu srpsku krv u borbi za slobodu Srpskog naroda. Crni obod simboliše žalost srpskih majki, sestara i kćeri kao i ostalog ženskog srpskog roda za stradanjima Srpskih vitezova. Obod kape je urađen od čvrsto izvezenog konca kao simbol veze među Srbima. Rese su od čvrstog crnog predenog konca. Postavljena je sa unutrašnje strane sa crnom postavom. Nema nikakvih obilježja na sebi. Lička kapa se nosi i u Dalmaciji, Hercegovini i Crnoj Gori. Razlika je između Ličke i Dalmatinske u dužini resa. Dalmatinske rese su kraće dok Crnogorska nema resa. Lička kapa nosi se i u Bosanskoj Krajini zbog toga sto je Bosanska Krajina naseljena sa narodom iz Ličke Krajine i Dalmacije. Srpska lička kapa - sestra blizankinja crnogorske zavrate - zavjetna je pokrivka srpske glave koja pamti stradanja svakojaka. U crvenilu njenom je i crvenilo srpske krvi, od Kosova i prije Kosova, a u crnom oblistu kao da je crni flor, znak naše tuge velike i korote. Noseći je vječno, makar na srcu ako ne na glavi, i danas možemo (i moramo) biti zatočnici hrišćanskog zavjeta i Knezeve kletve, dostojni časnog `Srpskog roda`. Da se od nas božuri ne postide, ako drugoga stida ne prežemo... Jer, ta je kapa ne samo korotna no i svečarska - znak našeg nacionalnog ponosa: narod bez ponosa je narod robota i robova. Srpska kapa je talisman i znak, onako kako ispjeva Rajko Petrov, starinom Rašević iz Kuča, Nogo: Crni konjanici i vrani gavrani. Svu od mjesečine zobnicu vedrine. Crn zavoj smijeha i božur na rani. Nosimo vo vjeki svi mi preko Drine. (gorenje)