Za I i II razred zajednickog srednjeg vaspitanja i obrazovanja sa nastavom na jezicima naroda i narodnosti 127 str brosiran povez ima potpis dobro stanje

Stanje kao na slici. Ako niste sigurni da Vam odgovara, pitajte za dodatni opis knjige PRE kupovine, i bice Vam odgovoreno u najkracem roku. Naknadne reklamacije ne prihvatam. Robu šaljem nakon uplate. Troskove slanja snosi kupac. A 358

Stanje kao na slici. Ako niste sigurni da Vam odgovara, pitajte za dodatni opis knjige PRE kupovine, i bice Vam odgovoreno u najkracem roku. Naknadne reklamacije ne prihvatam. Robu šaljem nakon uplate. Troskove slanja snosi kupac. A 95

Jovan Deretić Istorija Srpske književnosti Lektira za đake i nastavnike Izdavač: BIGZ Beograd Godina izdanja: 1987 Povez: broš Broj strana: 343 Pismo: ćirilica

Metodički obrađena lektira *Izbiračica - Kosta Trifković *Analfabeta - Branislav Nušić *Jazavac pred sudom - Petar Kočić Prima Gornji Milanovac, 2013.god., 134 str, 21 cm, stanje kao na slici, unutrašnjost vrlo dobra

Novi Sad, 2012. Manji format, 173 strane. Veoma lepo očuvana. IZBOR IZ USMENOG NARODNOG STVARALAŠTVA: ŠALJIVE PRIPOVETKE MITOLOŠKE OBREDNE NEISTORIJSKE PESME PESME O NEMANJIĆIMA I MRNJAVČEVIĆIMA Narodno stvaralaštvo, lektira... s

Prepiska - Publicistika Drugo izdanje Izdavač: Laguna, Beograd, 2015. Mek povez, latinica, 20 cm., 273 strane. I u „drugom krugu“ svoje prepiske Miljenko Jergović i Svetislav Basara nastavljaju, kako kaže jedan od njih, „sa ogovaranjem ovog palog sveta“. Njihove teme su terorizam, savremena Evropa i Rusija, putokazi na našim putevima, lektira ova dva pisca ali i lektira balkanskih predsednika, paljenje zastava, kolektivno, individualno i fantomsko sećanje, bekstvo unapred, pesimizam i depresija, ratovi i gradovi naše prošlosti, prostor i vreme kroz prizmu istorije – i sve to u duhovitim i pronicljivim opaskama ispod kojih se pomalja kritički duh i duboko promišljanje pojava, običaja, ljudi i događaja u savremenom svetu, pre svega u balkanskom podneblju kojem oba pisca pripadaju. Jergović i Basara naizmenično pokreću različita pitanja i podjednako lucidno na njih uzajamno odgovaraju, nadovezujući se na nove i drukčije teme koje jedne iz drugih proizilaze. U tom uzajamnom podsticanju ova prepiska poprima formu zbirke ogleda rasterećene svojih žanrovskih stega, i utoliko se čita lako, kao uzbudljivo i relevantno štivo koje se tiče svih nas i koje razotkriva mnoge naše predrasude i zablude.

-Izdavač: `Laguna` -Povez: Mek -Pismo: Latinica -Broj strana: 277 -Format: 20 cm -Stanje: kao novo I u „drugom krugu“ svoje prepiske Miljenko Jergović i Svetislav Basara nastavljaju, kako kaže jedan od njih, „sa ogovaranjem ovog palog sveta“. Njihove teme su terorizam, savremena Evropa i Rusija, putokazi na našim putevima, lektira ova dva pisca ali i lektira balkanskih predsednika, paljenje zastava, kolektivno, individualno i fantomsko sećanje, bekstvo unapred, pesimizam i depresija, ratovi i gradovi naše prošlosti, prostor i vreme kroz prizmu istorije – i sve to u duhovitim i pronicljivim opaskama ispod kojih se pomalja kritički duh i duboko promišljanje pojava, običaja, ljudi i događaja u savremenom svetu, pre svega u balkanskom podneblju kojem oba pisca pripadaju. Jergović i Basara naizmenično pokreću različita pitanja i podjednako lucidno na njih uzajamno odgovaraju, nadovezujući se na nove i drukčije teme koje jedne iz drugih proizilaze. U tom uzajamnom podsticanju ova prepiska poprima formu zbirke ogleda rasterećene svojih žanrovskih stega, i utoliko se čita lako, kao uzbudljivo i relevantno štivo koje se tiče sviju nas i koje razotkriva mnoge naše predrasude i zablude.

IZDAVAC ; KNJIGA KOMERC - BEOGRAD 2009 GOD. 126 STR. TVRD POVEZ , IZUZETNO DOBRO OCUVANO , RETKO U PONUDI

Blioteka Reč i misao - knjiga 50 Izdaje - Rad Beograd Dugogodišnji sekretar i prijatelj jednog od najvećih svetskih pisaca, Johana Volfganga Getea - Johan Peter Ekerman u ovoj knjizi ispisuje svoje uspomene vezane za godine provedene uz genijalnog pisca. Ovi razgovori nisu samo dnevničke beleške već autentičan i veoma osoben presek evropske kulture i književnosti. Na preko petsto strana, sa tri registra i mnoštvom podataka i zapažanja, ova knjiga je neizostavna lektira za sve koji proučavaju klasičnu književnu baštinu, ali i za ostale. Stanje knjige kao na slikama Mek povez 116.strana

Izdavač: Srpska akademija nauka i umetnosti, Beograd Odeljenje jezika i književnosti Kritička izdanja srpskih pisaca II Priredile: Radmila Marinković, Vera Jerković Povez: tvrd sa omotom Broj strana: XVI + 638 Spolja kao na slikama, unutra odlična. Srpskom Aleksandridom naziva se ona obrada Pseudokalistenove knjige o Aleksandru Makedonskom koja je na srpskom literarnom tlu bila najcvetnija, a sa njega se proširila i na duga književna područja. Istovremeno romantičan viteški roman, herojska epopeja i blagougodno žitije, ovo delo je nesumnjivo bila najčitanija lektira srpskog srednjeg veka. O tome svedoče desetine sačuvanih rukopisa na srpskoslovenskom i na narodnom srpskom jeziku, nastalih u širokom vremenskom rasponu od XIV do XIX veka. (K-121)

USMENA KNJIŽEVNOST JUGOSLOVENSKIH NARODA, Prosveta-Nolit-Zavod za udžbenike 1982, str. 329. Priručnik za školsku lektiru i književnu istoriju. Predgovor i priređivanje Nenad Ljubinković. Očuvanost 4.

Nove knjige Metodički podsetnik - monografija Mali ljudi - pregled književnosti za decu sa primerima iz nastave Metodička praksa - priručnik za studente književnosti Beleške o lektiri I i II - primeri iz nastave književnosti u osnovnoj i srednjoj školi

SV 8 60214) Marksizam i književnost , Antonio Gramši ( Gramsci ) , Školska knjiga Zagreb 1984 , Objavljivanje zbornika Gramscijevih tekstova pod nazivom Marksizam i književnost, tj. tekstova koji reflektiraju svijet književnosti u svjetlu teorije historijskog materijalizma znači zadovoljenje potrebe da se i taj dio teorijskog nasljeđe ovoga iznimno prodornog mislioca učini prisutnim, i djelatnim, u našoj sredini, u našim razmišljanjima i raspravama o književnosti kao umjetničkoj i kao društvenoj činjenici u isti mah, a to će reći o njezinom položaju i njezinoj zbiljskoj ulozi u životu društva. Valja naime reći da je lektira onih Gramscijevih djela koja su u nas već odavno prevedena, na primjer: Pisma iz zatvora (1951), Historijski materijalizam i filozofija Benedetta Crocea (1958), Izbor iz djela (1959) i dr., a koja pretresaju pretežno pitanja marksističke teorije, filozofije, politike, historije i mogućnost rekonstrukcije društva na socijalističkim načelima, kao i niza većih ili manjih priloga naših autora o Gramsciju — imala snažan i plodan odjek. Gramsci je bio naš veliki saveznik u identifikaciji i kritičkom rasvjetljavanju mnogih opasnih dogmatskih involucija u marksističkoj kulturi i u rekonstrukciji autentične marksističke teorije. Antonio Gramši mek povez, format 13,5 x 20 cm , latinica, 206 strana

SRPSKA SREDNJOVEKOVNA KNJIŽEVNOST Knjiga Srpska srednjovekovna književnost, sastavljena od sedamnaest celina, predstavlja pravo književno blago namenjeno učenicima prvog razreda srednje škole, budući da se u njoj podrobnije govori o našim najznačajnijim piscima i književnim delima srednjeg veka, počevši od Svetog Save pa sve do despota Stefana Lazarevića. U prvim celinima opisuje se važnost i značaj začetnika slovenske pismenosti – Ćirila i Metodija, ali se, takođe, i govori o počecima stvaranja književnih dela na slovenskom jeziku. Od izuzetnog značaja je i poglavlje u kome se pominju južnoslovenski spomenici pisani glagoljicom i ćirilicom, pri čemu je naročita važnost data sudbini najstarijeg i najlepšeg sačuvanog pisanog spomenika srpske književnosti – Miroslavljevom jevanđelju. Potonja poglavlja govore o najstarijem književnom jeziku i njegovim redakcijama, dok ostatak knjige objašnjava sudbinu i razvoj srpske srednjovekovne književnosti. Ono što ovu knjigu čini posebnom jeste, svakako, to što se u njoj nalaze odlomci iz žitija i drugih spisa, kao i citati najistaknutijih proučavalaca književnosti toga doba. S obzirom na to da se učenici upoznaju sa važnom i ozbiljnom tematikom, stil knjige je prilagođen njihovom uzrastu, te ih to ne sputava u učenju. Ipak, ova knjiga, napisana rukom Batrića Ćalovića, pored toga što ima veoma veliki teorijski i književnoistorijski uticaj, ona predstavlja i kulturološki osvrt u srednji vek Autor: priredio Batrić Ćalović Žanr Lektira Izdavač: Školska knjiga Br. strana: 95 Povez: tvrd K. S.N. O. CRNI POL. 1

Spajajući dva naoko nespojiva medija, televizijski i pisani, onaj koji se tiče književno kritičkog tumačenja i vrednovanja, knjiga književnih prikaza i kritika Jasmine Vrbavac, Tri i po, pokazuje nam nezaobilaznu, mahom proznu, domaću i stranu, lektiru u poslednjih desetak godina, ali i razotkriva mogućnosti pisanja književne kritike za jedan veoma specifičan medij kakav je televizija. Ove kritike su kratke, pisane jasnim jezikom i prepoznatljivim stilom, teorijski precizno argumentovane, imaju jasan stav i vrednosni sud, kao i aktuelnost vremena u kojem su pisane. Uklapaju se u televizijsko vreme od tri i po minuta, ali i u ono dubinsko vreme razumevanja dela. ✰Agora, 2007., kartonski povez sa klapnama, tiraž 300, 201 strana, nepodvlačena, posveta pisca, malo povijene korice. *

Beograd 1975. Tvrd povez, zaštitni omot, ćirilica, 521 strana Napomena: sitnija oštećenja zaštitnog omota; na predlistu pečat prethodnog vlasnika; u sadržaju tragovi olovke (obeležena tri poglavlja); ako se to izuzme, knjiga je odlično očuvana. V2 Ovu knjigu je pisao čovek koji je u srpskom srednjem veku kod kuće, i to se vidi skoro na svakoj njenoj strani. Dajući prednost tekstu, Kašanin otkriva pisca, čoveka koji iza teksta stoji. On daje istorije svojih pisaca kao ljudi i stvaralaca, čak i onda kad o njima ima malo, ili nimalo biografskih podataka. Kašanin vidi ljudi i stvaralaca, čak i onda kad daje posebnu vrednost ovoj knjizi. Pisac i delo su viđeni i dati kao celina. Čovek je protumačen delom, a delo je oživljeno piščevom ličnošću. U stvari, knjiga M. Kašanina je prepuna ljudi. Ne samo imena pisaca, prepisivača, glavnih i sporednih junaka. Ne samo to. Ona je prepuna vrlo živih ljudi, živog života od nekoliko stoleća. U jednoj veoma širokoj i šarolikoj panorami u ovoj knjizi, kao ni u jednoj koje su do sada pisane o našoj srednjovekovnoj književnosti, pojavljuju se sa svojim htenjima, porukama, istinama i zabludama mnogi slojevi, mnogi krajevi srednjovekovne Srbije i njenog susedstva, ljudi, žene, monasi, kraljevi, dijaci, kancelari, vojvode, sebri, Grci, Dubrovčani, Ugri, Bugari itd. Kroz svoje, ili iza svojih literarnih tekstova, i neliterarnih, oni su neprekidno na sceni, kao na nekoj velikoj istorijskoj pozornici. Upravo stoga što ovo nije samo školska knjiga, što nije samo istorija književnosti, ona je bogato donela vanliterarne tekstove, pisma, zapise, natpise, povelje, zakonske tekstove, koji su najzanimljivije ogledalo života. Sadržaj: Predgovor Deo prvi: IDEJE I VREME I Vidovi kulture II Čitaoci i pisci III Prevodna lektira IV Postanak V Književni oblici VI Ideologija VII Kazivanje Deo drugi: PISCI I DELA I Sveti Sava II Kralj Stefan Prvovenčani III Jeromonah Domentijan IV Monah Teodosije V Arhiepiskop Danilo II VI Danilov nastavljač VII Spisi u znaku Carstva VIII U senci Černomena i Kosova IX Monahinja Jefimija. Patrijarh Danilo III X Episkop Marko. Grigorije Camblak XI Despot Stefan Lazarević . XII Pisci despota Stefana XIII Konstantin filozof XIV Poslednje vreme XV Epilog Pogovor Registar

Autor: John Freeman Prevod: Danko Ješić Izdavač: Buybook Godina izdanja: 2018 Broj strana: 299 Povez: Broširani Format: 21 cm Oblast: Društvene i humanističke nauke, Lingvistika, teorija i istorija književnosti, književna kritika Kad god se objavi roman, John Freeman je tu da ga dočeka. Kao kritičar osvrnuo se na hiljade knjiga i intervjuisao mnoge pisce. U knjizi Kako čitati pisca, u kojoj su sabrani neki od njegovih najboljih profila najznačajnijih pisaca našeg vremena, Freeman dijeli s nama ono što je naučio. Freeman je razgovarao sa svima, od najvećih međunarodnih zvijezda – Doris Lessing, Haruki Murakami, Salman Rushdie i Mo Yan, preko američke stare garde – David Foster Wallace, Don DeLillo, Norman Mailer, Toni Morrison, Philip Roth, John Updike i David Foster Wallace, do novih snaga – Edwidge Danticat, Dave Eggers, Jonathan Franzen. Kako čitati pisca poučan je i prosvjetljujući, izričit a ipak neobičan vodič kroz raznovrsnu i živahnu književnu kulturu. Uz prikaze romana kao raznolike i vitalne forme, portrete pisaca kao jedinstvenih i temeljnih figura u našoj fragmentiranoj globalnoj kulturi, Freemanova knjiga osnovna je lektira za svakog predanog čitaoca i najbolji drug svakome ko se ikad sklupčao uz roman i poželio znati nešto više o onome ko je to omogućio. Odlomak : „Uvijek sam smatrao kako postoji nešto uzbudljivo u susretima s piscima. To nije kao kad naletite na nekog glumca, kad vam se oko prilagođava na prave fizičke obrise nekog koga ste uglavnom viđali na ekranu. To ima veze s doživljajem kako tvorac nekog izmišljenog svijeta, univerzuma koji živi u tebi kao čitaocu, dok istovremeno djeluje i čudnovato bestjelesno, nije samo duševan, kao taj svijet, nego živ: od krvi i mesa. (…) Knjige na polici mogu se nesumnjivo osjetiti, imaju težinu i masu; svaki pisac s kojim sam razgovarao, pomenuo je kako je svaka knjiga na početku djelovala neodređeno, i prisjećali su se kako su bili oprezni i preplašeni kad su je pisali, i kako je posebno užasavajuće bilo kada su rezultati njihovog usamljenog razmišljanja, pokušaja i neuspjeha ulazili u svijet i napuštali njihove ruke. Jedino što novinar može uraditi da prikaže pravi posao pisca jeste da ih navede da govore i pričaju priče, i razmišljaju naglas.` MG112

Lepo očuvano 1967. ... Danijel Dragojević HRVATSKA POSLERATNA SKULPTURA U DRVU Fridrih Niče PESME Herbert Markuze ... Razlog. Časopis mladih za književnost, umjetnost i kulturu, izlazio u Zagrebu 1961–68/69., u početku kao dvomjesečnik, od 1962. kao mjesečnik. Podnaslov mu je od 1967. bio Književna revija za suvremene probleme. Uređivali su ga Marko Lehpamer, I. Zidić, V. Zuppa, V. Gotovac, Ž. Falout, B. Popović, A. Stamać i kao odgovorni urednik M. Mirić. Oko časopisa i istoimene biblioteke okupio se naraštaj pisaca rođenih uglavnom potkraj 1930-ih (D. Dragojević, Z. Mrkonjić, N. Petrak, Z. Majdak, A. Stamać, D. Horvatić, I. Zidić, V. Zuppa, T. Maroević, T. Petrasov Marović), poslije prozvan razlogovcima, s izrazitom sviješću o naraštajnoj i estetskoj distinktivnosti prema ostalim skupinama unutar hrvatske književnosti. Odlikovalo ih je oslanjanje na filozofsku lektiru, prevladavali su kritika i pjesništvo, uklanjane su čvrste granice između pjesništva i esejistike, omiljena je forma bila pjesma u prozi. Ukupno je objavljeno 57 brojeva.

Izdavač: Clio, Beograd Biblioteka Klepsidra Izbor tekstova: Erli Danijeri Prevod: Ksenija Šulović Povez: tvrd Broj strana: 116 Pečatirana, vrlo dobro očuvana. Knjiga Moja Španija, zapravo je zbirka Asorinovih tekstova u izboru Erli Danieri, koja obuhvata kritičko stvaralaštvo ovog znamenitog španskog autora, otkrivajući njegovu opčinjenost kastiljanskim duhom i pejzažom, posmatranih okom običnog Španca. U knjizi je predstavljeno i Asorinovo viđenje španskih klasika od Servantesa, preko Lope de Vege, Kalderona de la Barke, do Galdosa i Barohe. Oštrim rezom i snažnim osećanjima, Asorin je učinio nešto više od pukog pregleda vrednosti: udahnuo je život autorima iz prošlosti približivši ih na taj način savremenom španskom senzibilitetu. Moja Španija u izdanju Espasa-Calpe iz Madrida, prvi put je objavljena 1941. godine i od tada je doživela dvadesetak izdanja. Smatra se obaveznom lektirom za upoznavanje španskog duha, istorije i kulture. Trideset i tri kratke priče podeljene su u pet celina: O davnim vremenima, Španski pejzaž, Španski likovi, Španske odlike i Kritika. (K-152)

Odlično Poetika prostora Gaston Bašlar Kultura, Beograd, 1969. Tvrd povez sa omotom, 296 strana. Gaston Bašlar, francuski matematičar, epistemolog i teoretičar poetske mašte – ne nalazim prikladnijeg izraza za ovo poslednje, za onaj deo njegovih radova koji nas ovde posebno interesuje – jeste, koliko znam, jedini mislilac koji je umeo i pristao da od raščerečenosti modernog čoveka između njegove iskonske prirode, nepromenljive ili gotovo nepromenljive, od neolitika naovamo, a možda i od paleolitika, i imperativa nove racionalnosti i naučne efikasnosti izgradi mudrost, uslov razumne sreće... Bio je fascinantan profesor; dok ga nisam čuo nisam ni zamišljao da su mogući takav šarm i spontanost predavačke inspiracije, naročito u ovo doba televizijske i druge automatizacije opštenja. Sa svojim polucilinderom, sa bradom à la Marx, sa sklonostima i navikama provincijskog osobenjaka, kakvih je nekad bilo sijaset u dokonoj slobodi ulica kojima su ljudi hodali pešice, Bašlar nije izgledao niti je bio imalo „moderan“... Dok literatura veći gotovo dva veka slika jad naše osamljenosti, Bašlar peva blagodati samoće, predlaže nam da pomoću čitanja, pomoću „poetikoanalize“, „rekonstruišemo u sebi biće oslobodilačkih samoća“. Naravno, i ovde ista reč pokriva različite stvari. Bašlarova samoća je punoća, mašta naše biće, a lektira je njeno društvo. „Gore, na nebu, raj je jedna velika biblioteka“, veli Bašlar... Bašlar je, u Francuskoj, konsekventnije no iko, izložio strukture savremenog naučnog duha i prakse, karakterisane sve strožom apstrakcijom i matematizacijom. Pokazao je da je taj duh negacija svega spontanog, svega neposrednog, „prirodnog“. Kasnije je uvideo da naučna kosmologija ne može ugušiti spontanu kosmologiju, da prvobitni čovek živi u nama sa nesmanjenom vitalnošću, da mu je izraz poezija, da su funkcija nauke i funkcija poezije nesvodljive, i obe neophodne. Mi živimo istovremeno u dva jedan drugom potpuno strana sveta. Bašlar je uspeo da od te rascepanosti napravi dve harmonije koje se uzajamno dopunjuju. Drugi je doživljuju kao tragediju našeg doba... Život je mnogo lepši posle čitanja jedne Bašlarove knjige, čitalac svesniji vlastitog bogatstva, pouzdaniji u se. Ako i ne menja svet, ostavljajući to inteligenciji i nauci, mašta krepi čoveka, „sanjarenju pripadaju vrednosti koje daju pečat čoveku u njegovim dubinama“. – Sreten Marić SRETEN MARIĆ - Među javom i med snom (Poetika Gastona Bašlara) I Kuća - Od podruma do tavana - Smisao kolibe II Kuća i svemir III Fioka, sanduci i ormari IV Gnezdo V Školjka VI Uglovi VII Minijatura VIII Intimna neizmernost IX Dijalektika spoljašnjeg i unutarnjeg X Fenomenologija okruglog

BRANKO ALEKSIĆ OTKRIVENJE U NADREALIZMU Izdavač - Prosveta, Beograd Godina - 1983 270 strana 22 cm Povez - Broširan Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja SADRŽAJ: Otkrivenje (apokalipsis) u modernoj mitologiji nadrealizma Rosa mačje glave u Bretonovoj poeziji Esej o produktivnoj štamparskoj grceši Breton i Ristić u Pećini vila Bretonova zagonetka nvmervs hominvm cilndra kod Nađe Markova detelina sa četiri lista Scriptor meus Marko Ristić Bibliografska beleška `Sedam ogleda o nadrealizmu (u kojima ključno mesto zauzima ličnost i delo pesnika i esejista Marka Ristića), predstavljaju zanimljivu celinu, u kojoj se o poetičkim, idejnim društvenim elementima beogradskog i francuskog nadrealizma, o ključnim ličnostima ovog pokreta, kao i o nekim manje poznatim, pokušava da progovori na osoben način: forma, naime, ovog eseja u biti je određena otporom prema akademskom i `naučnom` eseju; Aleksićev tekst, rečenica puna digresija i asocijacija, zatim zahvatanje najrazličitijih oblasti (od vlastitih dnevničkih beležaka, filma i dnevne štampe, do bogate literarne lektire) oblikuju ovo kazivanje kao `slobodni ese`, koji na pojedinim mestima postaje causerie, a na drugim, pak, izdiže individualne autorske istine u ravan zanimljivih predloga za preispitivanje naših uobičajenih shvatanja kada je reč o ovoj oblasti. Autor, dakle, ne piše o našem nadrealizmu književnoistorijsku ni kritičku studiju, niti prosuđuje o njemu kroz parametre književne aksiologije, već daje eseje u kojima čak eseju tuđim stilskim sredstvima saopštava jedno lično viđenje dela našeg značajnog pesnika i esejiste Marka Ristića, ključne figure našeg nadrealizma, a zatim i viđenje nekih ključnih pitanja kada je reč o ovoj oblasti: o složenom odnosu nadrealizma prema građanskom društvu, o levoj orijentaciji ovog pokreta, o odnosu prema revoluciji, o odnosu nadrealizma i književnosti, i dr.` Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku. Otkrovenje Nadrealizam

Autor: Miodrag Perišić Povez: broširan Br. strana: 560 Format: 13,5x20 `Jedinstven je Miodrag Perišić (1948-2003) u savremenoj srpskoj kritici i po tome što je, u težnji da pronikne i predstavi duh vremena, o golemom broju tema iz srodnih ili bliskih oblasti pisao podjednako kompetentno. Preko stotinu njegovih eseja, kritika i članaka, pisanih tokom završnih decenija XX veka, priređivači ove knjige su nastojali da grupišu u pet koliko-toliko koherentnih blokova. Sagledivo u esejima prvog bloka. “Angažman i kritička forma”, temeljno obeležje Perišićeve kritičke pozicije je prelamanje umetničkih i društveno-relevantnih stavova. Proishodi rečena pozicija iz filozofskog obrazovanja i, nešto uže, iz lektire na koju se šezdesetosmaški pokret oslanjao. Nije otud čudno njegovo zalaganje za jeretički karakter umetnosti koja bi trebalo da ukida “autoritet institucionalizovane misli” i da se, pored ostalog, potvrdi u funkciji “neprekidnog razaranja duha vremena”. Pri svemu, odgovornost umetnika se – po Perišićevom shvatanju – ostvaruje kad se u njegovim delima “istorija i sudbina” mogu čitati i videti kao umetnost. U tom se smislu razvija i njegovo tumačenje “novog angažmana”, kao pesničkog, odnosno jezičkog revolucionisanja svakog predmeta poezije. A radikalno obuhvatnijem odnosu pesnik – kolektivitet trebalo bi, tako Perišić drži, da slede promene u upotrebi termina moderno, proboj i sličnih uobičajeno rezervisanih za aktere preokreta s početka pedesetih. Funkciju kritike Perišić shvata saglasno navedenim (ma kako svedeno ovde predstavljenim) stavovima naglašavajući pri tom da su ovdašnji njeni učinci “mizerni”. Opterećena tradicionalnim instrumentarijem i nemoćna da se odupre književnosti “pučkorealističkih” obeležja, iliti hrani namenjenoj “novokomponovanom čitaocu”, kritika “favorizuje istorijski i društveno neutralnu književnost” fantastičnih i mitotvoračkih svojstava. Istini za volju, u “favorizovanju” najplodotvorniji, instrumentariji formalnih i strukturalnih metoda ovde svakako nisu bili tradicionalni, što ne znači da Perišić promašuje suštinu problema. Uočava ih veoma dobro i pokušava da im parira svojim, problemima primerenim, kritičkim postupkom. Dakako, na smerovima susretanja sa ostvarenim vidovima “novog angažmana”. U tom je kontekstu važno da, makar i zanemarujući množinu Perišićevih odličnih eseja u “pozvanju i poslanju” pesnika svrstanih u odeljak “Srpska poezija XX veka”, spomenemo njegovu podršku delima autora koji su debitovali početkom sedamdesetih. Recimo, poezija M. Petrovića je maltene oživotvorenje Perišićevog razumevanja novog angažmana. S druge strane, tadanju poeziju M. Maksimovića on vidi kao poetsko svedočanstvo o izgubljenoj energiji zajedničke im generacije pretvorenoj u “stanje socijalne statičnosti”. R. P. Nogo je, dočim, moderan pesnik – posredi je primer upotpunjavanja značenja kritičko-teorijskih termina – zato što ima “osvešćen ego, samosvesno ja”... Među esejima i člancima, teško uočljivim vezama objedinjenim u odeljak “Portreti”, izdvajaju se oni pisani povodom “slučaja” Simovićevih Istočnica i o konsekvencama “slučaja” Đogo: Perišićeve teme su, razume se, ideološki teror i nasilno čitanje imaginativnog iskaza u političkom “ključu”. Inače, najupečatljivije elaboriran primer odgovornosti pisca je portret Dobrice Ćosića. Kritičke hronike su, gotovo po definiciji, neujednačene pa ni Perišićeve nisu drugačije: autori o čijim delima ide govor različiti su u poetičkom pogledu i po formatu, njihove knjige po vrednosti, Perišićeve kritike isto tako. Ipak, u odeljku “Kritika poezije”, poetičke osobenosti naraštaja nagoveštene su u tekstovima povodom zbirki Milišića, Čudića, Zubanovića, Tadića, Milanovića i drugih. Baš kao što je u “Kritici kritike” teško prevideti osvrte uz knjige u kojima je marksizam tretiran kao “otvoren i živ sistem”. Sasvim je, međutim, očigledno da je pišući o osmotomnom delu Radomira Konstantinovića Biće i jezik Perišić aktivirao pravu meru znanja i demonstrirao visoku vrednost kritičkog prosuđivanja. Koncepcijska i vrednosna merila priređivača, sprovedena prilikom uobličavanja odeljaka Perišićeve knjige, realno mogu da budu predmet debatovanja. Ali, od prioritetnog je značaja objavljivanje ove impozantne panorame raznovrsnih i raznorodnih tekstova koje je, spram književnosti svog vremena višestruko angažovano, ispisivao kritičar teorijski utemeljenih načela. Svojim pretežnim delom priključena je probranoj baštini moderne srpske kritike.` - Bogdan A. Popović. NAPOMENA: Knjiga nije korišćena, samo je duže stajala u magacinu!

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Essential Shakespeare Handbook Leslie Dunton-Downer Alan Riding Portret Šekspirovog života i vremena: kritičari, savremenici, mecene i živopisno pozorište tog doba. Potpuni komentari na svih 39 drama, uključujući detaljne sažetke radnje, pregled dramskih interpretacija na sceni i ekranu, i uvod u Šekspirove sonete i narativnu poeziju. Uvid u Šekspirov jedinstveni svet, uključujući njegov jezik, njegove izvore inspiracije i tajnu njegove trajne univerzalne privlačnosti. Vilijam Šekspir (engl. William Shakespeare, kršten 26. aprila 1564, umro 23. aprila 1616)[1] bio je engleski pesnik i dramski pisac, koji se, prema više različitih izvora, smatra za najvećeg pisca na engleskom jeziku i dramaturga svetskog glasa. U literaturi, posebno starijoj, kod nas se za njega (i još nekoliko poznatih nosilaca, kao npr. Vilijam I Osvajač) koristi i stariji oblik transkripcije za ovo ime, Viljem. Opus Šekspirovih dela koja su sačuvana do danas sastoji se od 38 pozorišnih komada, 154 soneta, dve duge narativne i nekoliko drugih poema. Njegovi pozorišni komadi su prevedeni na mnoge žive jezike i prikazuju se svuda u svetu češće nego bilo koji drugi.[2] Šekspir je rođen i odrastao u Stratfordu na Ejvonu. Kad je imao 18 godina, venčao se sa En Hatavej (engl. Anne Hathaway), koja mu je rodila troje dece: Suzan i blizance Hamleta i Džudit. Između 1585. i 1592. započeo je uspešnu karijeru u Londonu kao glumac, pisac i suvlasnik glumačke družine „Ljudi lorda Čamberlena“, kasnije poznatiju kao „Kraljevi ljudi“. Vratio se u Stratford verovatno oko 1613. gde je umro tri godine kasnije. Malo pisanih svedočanstava je ostalo o Šekspirovom privatnom životu, te postoje mnogobrojna nagađanja oko njegove seksualnosti, verskih ubeđenja i da li su dela koja mu se pripisuju stvarno njegova.[3][4][5] Šekspir je najveći deo svog opusa napisao između 1590. i 1613. Njegova rana dela su uglavnom komedije i istorije, rodovi koje je on uzdigao do savršenstva do kraja 16. veka. Zatim je pisao tragedije do otprilike 1608. U tom periodu su nastali „Hamlet“, „Kralj Lir“ i „Magbet“, pozorišni komadi koji se ubrajaju u najbolje pozorišne komade na engleskom jeziku. U svom poznom periodu pisao je tragikomedije i sarađivao sa ostalim dramskim piscima. Mnoga od njegovih dela su bila objavljena još za njegovog života u izdanjima različitog kvaliteta i tačnosti. Godine 1623. dvojica njegovih kolega objavila su „Prvi folio“, zbirku njegovih dramskih dela koja su uključivala sve osim dve drame koje su u novije vreme priznate kao Šekspirove. Šekspir je bio ugledan pesnik i pozorišni pisac još za života, ali njegova reputacija nije dostigla današnje razmere pre 19. veka. Romantičari su naročito isticali Šekspirovu genijalnost, a viktorijanci su ga slavili gotovo kao idola.[6] Od 20. veka, Šekspirova dela se stalno prikazuju u različitim kulturnim i političkim kontekstima širom sveta Izvori na srpskom jeziku Šekspira navode pod više identičnih imena — Vilijam, Vilijem i Viljem. Ipak, svi jednako prenose njegovo prezime, koje samo po sebi predstavlja ukorenjen oblik. Prema savremenom engleskom izgovoru, na kojem su bazirana pravila transkripcije imena iz ovog jezika, prenos prezimena Shakespeare /ʃeiks.ˈpi.ər/ bio bi Šejkspir. Da je oblik ukorenjen, pokazuje rečnik dat uz Pravopis srpskoga jezika Matice srpske izdat 2010. Knjiga na strani 505. navodi: Šekspir (engl. Shakespeare). To znači da će svako sa ovim prezimenom u srpskom biti Šekspir, a ne Šejkspir.[7] Transkripcija imena je, pak, složenija. Primera radi, izdavačka kuća Laguna u svojim izdanjima upotrebava oblik Vilijam.[8] Isti oblik upotrebljava i prof. dr Zona Mrkalj, profesorka metodike nastave književnosti i srpskog jezika na Filološkom fakultetu u Beogradu i autor knjige Koliko poznaješ književnost?. Oblik Vilijem upotrebljava Čitanka sa književnoteorijskim pojmovima za prvi razred gimnazije koju je 2011. u Beogradu izdao Zavod za udžbenike. Knjigu je odobrio Prosvetni savet Republike Srbije.[9] Ista izdavačka kuća u lektiri (knjigama određenim po nastavnom planu) koristi oblik Viljem. Vilijem koriste i Delfi knjižare.[10] Prvi oblik koriste još i Evrođunti, dečja izdavačka kuća JRJ i drugi. Jotovani oblik Viljem sem ZUNS-a u lektiri koriste prvenstveno stariji izdavači — Srpska književna zadruga, Knjige za školu, Knjiga-komerc, Kultura Beograd... Normativistički gledano, sistemska transkripcija (sistem preuzet iz transkripcionih rečnika Tvrtka Prćića) prema izgovoru /ˈwɪljəm/ bila bi Vil(i)jam. Međutim, Pravopis srpskoga jezika na strani 280. navodi: Vilijem (engl. William), bolje nego trad. Viljem (osim za ličnosti koje su se u tom obliku odranije ustalile u srp. kulturi). Dakle, savremeni nosioci ovog imena trebalo bi da nose ime Vilijem, dok bi istorijski pojedinci nosili jotovani oblik Viljem. U konkretnom slučaju, ovome se pridodaje i odrednica malo ispod prethodno pomenute: Viljem (Šekspir), v. Vilijem.[7] Nije jasno da li P10 normira Viljem (Šekspir) kao tradicionalni i uobičajeni oblik, ili sugeriše da bi bi ipak bilo bolje Vilijam (odnosno Vilijem). Vilijam Šekspir je bio sin Džona Šekspira, uspešnog rukavičara rodom iz Sniterfilda, i Meri Arden, kćerke uglednog zemljoposednika.[11] Rođen u Stratfordu na Ejvonu, a kršten je 26. aprila 1564. Smatra se da je rođen 23. aprila na dan sv. Đorđa.[12] Bio je treće od osmoro dece i najstariji preživeli sin.[13] Iako ne postoje pisani dokazi o ovom periodu, većina biografa se slaže da je Šekspir išao u osnovnu školu u Stratfordu,[14][15][16] 1553. godine, koja je bila besplatna,[17] na oko pola milje od kuće. Ne zna se u kojoj meri su osnovne škole bile kvalitetne u elizabetansko doba, ali se zna da je u ovoj školi Šekspir dobio solidno znanje iz latinske gramatike i literature.[18][19][20][21] Kad je napunio 18 godina, Šekspir se oženio sa En Hatavej koja je tad imala 26 godina. Dozvola za venčanje je izdata 27. novembra 1582. Dva suseda Hetveja su garantovala da nije bilo razloga koji bi mogli da onemoguće to venčanje.[22]Venčanje se verovatno održalo na brzinu, jer je vusterski zvaničnik dozvolio da se bračni zaveti pročitaju samo jednom umesto tri puta kako je to tad bio običaj.[23][24] Anina trudnoća je mogla da bude razlog za to. Šest meseci kasnije, rodila je kćerku, Suzanu, koja je krštena 26. maja 1583.[25] Blizanci, Hamnet i Džudit, rodili su se dve godine kasnije i bili su kršteni 2. februara 1585.[26] Hamnet je umro iz nepoznatih razloga kad je imao 11 godina i sahranjen je 11. avgusta 1596.[27] Nakon rođenja blizanaca, ima veoma malo pisanih podataka o Šekspiru sve do 1592. godine, kada se pominje kao član Londonskog pozorišta. Ovaj nepoznati deo Šekspirovog života između 1585. i 1592. stručnjaci nazivaju Šekspirovim „izgubljenim godinama“.[28]Biografi, pokušavajući da rasvetle ovaj period Šekspirovog života, naišli su na mnoge apokrifne priče. Nikolas Rou (engl. Nicholas Rowe), Šekspirov prvi biograf, naišao je na priču da je Šekspir morao da pobegne iz grada za London jer su ga gonili zbog lovokrađe jelena.[29][30] Druga priča iz 18. veka je bila da je Šekspir započeo svoju pozorišnu karijeru timareći konje vlasnika pozorišta u Londonu.[31] Džon Obri je našao podatak da je Šekspir bio seoski učitelj.[32] Neki stručnjaci iz 20. veka smatraju da je Šekspir verovatno radio kao učitelj za Aleksandra Hogtona iz Lankašira, katoličkog zemljoposednika koji je naveo izvesnog Vilijema Šejkšafta u svom testamentu.[33][34] Međutim, ne postoje sigurni dokazi da su te priče istinite. Ne zna se kada je tačno Šekspir počeo da piše, ali aluzije savremenika i beleške o predstavama pokazuju da je nekoliko njegovih pozorišnih komada bilo na sceni pre 1592. godine.[37] Bio je dovoljno poznat u Londonu da bi ga u novinama napao drugi dramaturg, Robert Grin. Grinov napad je prvo pominjanje Šekspira kao dramaturga. Biografi pretpostavljaju da je prve korake u pozorištu mogao da napravi u bilo kom trenutku između 1580. i Grinovog napada.[38][39][40] Od 1594. Šekspirovi pozorišni komadi su se prikazivali samo u izvođenju „Ljudi lorda Čemberlena“, glumačke družine čiji su vlasnici bili nekoliko glumaca među kojima je bio i Šekspir, koja je uskoro postala vodeća glumačka družina u Londonu.[41] Nakon smrti kraljice Elizabete 1603. godine, družinu će pod zaštitu uzeti sam kralj, a sama družina će onda promeniti ime u „Kraljevi ljudi“.[42] Godine 1599. nekoliko glumaca iz družine podigli su svoje sopstveno pozorište na južnoj obali Temze i nazvali ga Gloub (engl. Globe). Godine 1608. ista grupa glumaca je kupila pozorište Blekfrajers indor. Dokumenti o Šekspirovim kupovinama i investicijama govore da se on prilično obogatio sa ovom družinom.[43] Godine 1597. kupio je drugu po veličini kuću u Stratfordu, a 1605. je uložio novac u parohiju u Stratfordu.[44] Neki od Šekspirovih pozorišnih komada bili su objavljeni u kvarto izdanjima iz 1594.[45] Do 1598. njegovo ime je počelo da se pojavljuje na naslovnim stranama i bilo je ono što je privlačilo publiku.[46][47] Šekspir je nastavio da glumi u svojim i tuđim pozorišnim komadima i nakon postignutog uspeha kao dramaturg. Ben Džonson u svojim Radovima iz 1616. godine ga pominje kao glumca u nekoliko svojih dela.[48] Međutim, 1605. njegovo ime se više ne nalazi na listama Džonsonovih glumaca, tako da biografi uzimaju tu godinu kao godinu kad je Šekspir prestao da se bavi glumom.[49] Prvi folio iz 1623. godine, međutim navodi Šekspira kao „glavnog glumca u ovim pozorišnim komadima“, iako se ne zna tačno koje je uloge imao.[50] Godine 1610. Džon Dejvis iz Herforda je napisao da je „dobri Vil“ odigrao „kraljevski svoju ulogu“.[51] Godine 1709. Rou je tvrdio da je Šekspir igrao duha Hamletovog oca.[30] Kasnije priče tvrde da je takođe igrao Adama u „Kako vam drago“ i hor u „Henriju V“[52][53] iako stručnjaci sumnjaju u tačnost ove informacije.[54] Šekspir je tokom svoje pozorišne karijere živeo između Londona i Stratforda. Godine 1596. Šekspir je živeo u parohiji sv. Helene, Bišopsgejtu, severno od Temze.[55] Do 1599. preselio se u Sautvark, kada je njegova družina izgradila Gloub.[56] Godine 1604. opet se preselio severno od reke, u zonu Katedrale sv. Pavla gde je bilo mnogo lepih kuća. Tamo je iznajmljivao sobu od francuskog hugenota, Kristofera Montžoja koji je pravio perike i drugu opremu. Nakon 1606—7. godine, Šekspir je napisao nešto manje pozorišnih komada i nijedan od tih komada mu nije bio pripisan nakon 1613.[57] Njegova poslednja tri komada bila su kolaboracije, verovatno sa Džonom Flečerom,[58] koji ga je nasledio na mestu dramaturga u pozorištu Kraljevi ljudi.[59] Rou je bio prvi biograf koji je odbacio tradicionalno mišljenje da se Šekspir povukao u Stratford nekoliko godina pre svoje smrti,[60] ali povlačenje od bilo kakvog rada u to doba je bila prava retkost,[61] i Šekspir je nastavio da i dalje odlazi povremeno u London.[60] Godine 1612. pozvan je na sud u svojstvu svedoka u procesu brakorazvodne parnice Montžojeve kćerke, Meri.[62][63] U martu 1613. godine, kupio je kuću u parohiji Blekfrijars,[64]a od novembra 1614. bio je u Londonu nekoliko nedelja sa svojim zetom, Džonom Holom.[65] Šekspir je umro 23. aprila 1616.[66]i za sobom ostavio svoju ženu i dve kćerke. Suzana se udala za doktora Džona Hola, 1607.[67] godine, a Džudit za Tomasa Kinija, vinara, dva meseca pre nego što je Šekspir umro.[68] U svom testamentu, Šekspir je ostavio veliki deo svog imanja svojoj starijoj kćerci, Suzani.[69] Uslov je bio da ga ona prenese na svog prvorođenog sina.[70] Kinijevi su imali troje dece i sve troje je umrlo.[71][72] Holovi su imali jednu kćerku, Elizabet, koja se udala dva puta ali je umrla bez dece 1670. godine, čime se direktna linija Šekspirovih ugasila.[73][74] Šekspirov testament skoro da i ne pominje njegovu ženu, Anu, koja je verovatno imala pravo na trećinu nasledstva. Šekspir je bio sahranjen u Crkvi sv. Trojstva dva dana nakon što je umro.[75][76] Nešto pre 1623. godine podignut mu je spomenik na severnom zidu. Na posvetnoj ploči se poredi sa Nestorom, Vergilijem i Sokratom Postoje četiri perioda u Šekspirovoj stvaralačkoj karijeri.[78] Do 1590. pisao je uglavnom komedije pod uticajem rimskih i italijanskih uzora i istorijske drame bazirane na narodnoj tradiciji. Drugi period je počeo oko 1595. sa tragedijom Romeo i Julija i završio se 1599. sa Julijem Cezarom. Tokom ovog perioda, napisao je ono što se smatra njegovim najboljim delima. Od otprilike 1600. do 1608. Šekspir je uglavnom pisao samo tragedije i ovaj period se naziva njegovim „tragičnim periodom“. Od 1608. do 1613. pisao je tragikomedije koje se još zovu i romanse. Prva zabeležena dela su Ričard III i tri prva dela Henrija VI, koje su napisane početkom devedesetih godina 16. veka. Veoma je teško odrediti tačan datum nastanka Šekspirovih komada.[79][80] Stručnjaci smatraju da Tit Andronik, Komedija nesporazuma, Ukroćena goropad i Dva plemića iz Verone takođe pripadaju ovom periodu.[81][79] Njegove istorijske drame koje su dosta crpele teme iz „Hronike Engleske, Škotske i Irske“ autora Rafaela Holinšeda iz 1587,[82] dramatizuju korumpiranu vladavinu i tumače se kao opravdanje porekla dinastije Tjudor.[83] Kompozicija ovih dela je bila pod uticajem elizabetanskih dramaturga, naročito Tomasa Kida i Kristofera Marloua, kao i srednjovekovnom dramom i Senekinim pozorišnim delima.[84][85][86] Komedija nesporazuma je bazirana na klasičnim modelima, dok se izvori za Ukroćenu goropad nisu našli, iako je povezana sa drugom, istoimenom dramom i moguće je da je nastala na osnovu narodne priče.[87][88] Kao i Dva plemića iz Verone, u kojoj se pojavljuju dva prijatelja koja odobravaju silovanje,[89] takođe i priča o ukroćenju nezavisnog ženskog duha od strane muškarca ponekad zabrinjava moderne kritičare i reditelje.[90] Šekspirove rane klasične i komedije pod italijanskim uticajem sa duplim zapletima i jasnim komičnim sekvencama bile su prethodnica romantičnoj atmosferi njegovih najboljih komedija.[91] San letnje noći je domišljata mešavina ljubavne priče, magije, i komičnih scena u kojima učestvuju ljudi iz nižih slojeva.[92] Šekspirova sledeća komedija, Mletački trgovac, sadrži portret osvetoljubivog pozajmljivača novca, Jevrejina Šajloka, koja predstavlja svedočenje o elizabetanskoj eri, ali koja u isto vreme modernoj publici može izgledati rasistička. Domišljatost i igre reči u „Mnogo buke ni oko čega“,[93] šarmantna ruralna scena u „Kako vam drago“, i živopisno provodadžisanje u „Bogojavljenskoj noći“, zaokružuju Šekspirov ciklus velikih komedija.[94] Nakon lirskog „Ričarda II“, napisanog gotovo u potpunosti u stihu, Šekspir uvodi proznu komediju u istorijske drame u kasnim devedesetim 16. veka (Henri IV, prvi i drugi deo i Henri V). Njegovi likovi postaju kompleksniji i osećajniji, komične i ozbiljne scene se smenjuju, proza i poezija takođe, čime postiže narativnu raznovrsnost svog zrelog doba.[95] Ovaj period počinje i završava se sa dve tragedije: „Romeo i Julija“,[96][97] čuvena romantična tragedija i „Julije Cezar“, bazirana na prevodu Plutarhovih Paralelnih života iz 1579, koji je uradio sir Tomas Nort, i kojom je uveo novu vrstu drame. Šekspirov takozvani „tragični period“ trajao je od 1600. do 1608. godine mada je takođe pisao i tzv. „problematične komade“ — Ravnom merom, Troil i Kresida, Sve je dobro što se dobro svrši — tokom ovog perioda, a takođe je pisao tragedije i ranije.[100][101] Mnogi kritičari veruju da Šekspirove najbolje tragedije predstavljaju ujedno i vrhunac njegove spisateljske umešnosti. Junak prve njegove tragedije, Hamlet, bio je predmet diskusija više nego bilo koji drugi Šekspirov lik, verovatno zbog svog monologa: „Biti ili ne biti, pitanje je sad“.[102] Za razliku od introvertnog Hamleta, čiji je fatalni usud njegova neodlučnost, junaci sledećih tragedija, Otelo i Kralj Lir, nalaze svoju propast u ishitrenim sudovima koji se na kraju pokazuju kao pogrešni.[103] Zapleti u Šekspirovim tragedijama se često zasnivaju na fatalnim greškama i usudima koji poremete normalan sled događaja i unište junaka i one koje voli.[104] U „Otelu“, zlobni Jago podbada Otelovu ljubomoru do te mere da Otelo na kraju ubija svoju nevinu suprugu koja ga voli.[105][106] U „Kralju Liru“, stari kralj počinio je tragičnu grešku kad se odrekao svih prava i na taj način prouzrokuje scene koje vode direktno ka ubistvu njegove kćerke i mučenju slepog vojvode od Glostera. Prema kritičaru Franku Kermodu, „drama svojom surovošću muči i svoje likove i publiku.[107][108][109]“ U Magbetu, najkraćoj i najnabijenijoj tragediji,[110] nekontrolisani napad ambicije podstiče Magbeta i njegovu ženu, ledi Magbet da ubiju kralja i uzurpiraju presto, da bi ih na kraju uništio osećaj griže savesti.[111] U ovom komadu, Šekspir tragičnoj strukturi dodaje i natprirodni elemenat. Njegove poslednje velike tragedije, „Antonije i Kleopatra“ i „Koriolan“, sadrže neke od najboljih Šekspirovih stihova, a T. S. Eliot, pesnik i kritičar, smatra ih Šekspirovim najuspešnijim tragedijama.[112][113][114] U svom poslednjem periodu, Šekspir je pisao ljubavne drame ili tragikomedije i iz tog perioda datiraju tri važnija pozorišna komada: „Cimberin“, „Zimska priča“ i „Bura“, kao i drama u kojoj se pojavljuje kao koautor: „Perikle, tirski princ“. Manje crne tragedije, ova četiri pozorišna komada su ozbiljnijeg tona nego one iz devedesetih godina 16. veka, ali završavaju se pomirenjem i oproštajem potencijalno tragičnih greški.[115] Neki kritičari vide promenu tona kao dokaz smirenijeg pogleda na svet, ali to nije moglo mnogo da utiče na modu u pozorištu tog doba.[116][117][118] Šekspir je sarađivao u druga dva pozorišna komada, „Henri VIII“ i „Dva plemenita rođaka“, (engl. The Two Noble Kinsmen,) verovatno sa Džonom Flečerom.[119] Predstave Nije sasvim jasno za koje glumačke družine je Šekspir napisao svoje prve pozorišne komade. Naslovna strana izdanja „Tita Andronika“ iz 1594. godine otkriva nam da su tu dramu izvodile tri različite glumačke trupe.[120] Nakon kuge koja je harala između 1592. i 1593, Šekspirove komade je izvodila njegova sopstvena družina u pozorištima u Šordiču severno od Temze.[121] Londonci su hrlili tamo da vide prvi deo „Henrija IV“. Kad je izbio sukob sa gazdom pozorišta, družina je srušila pozorište Teatar i od ostataka napravila Glob teatar, prvo pozorište koje su glumci napravili za glumce na južnoj obali Temze u Sautvarku.[122][123] Glob se otvorio u jesen 1599. godine, a prva predstava koja je bila prikazana bio je Julije Cezar. Mnogi Šekspirovi veoma poznati komadi su pisani baš za Glob teatar, kao npr. „Hamlet“, „Otelo“ i „Kralj Lir“.[123][124] Pošto su Ljudi lorda Čemberlena promenili ime u Kraljevi ljudi 1603, uspostavili su specijalan odnos sa novim kraljem Džejmsom. Iako nema mnogo pisanih svedočanstava o predstavama, Kraljevi ljudi su izvodili sedam Šekspirovih komada na dvoru između 1. novembra 1604. i 31. oktobra 1605. godine, uključujući dve predstave Mletačkog trgovca.[53] Nakon 1608. godine, igrali su zimi u zatvorenom Blekfrijars teatru, a leti u Glob teatru.[125] Zatvorena scena kombinovana sa jakobskom modom teških kostima, dozvolila je Šekspiru da uvede savršenije scenske naprave. U Cimbelinu, na primer, Jupiter se spušta s neba uz gromove i munje, jašući na orlu: baca munju i duhovi padaju na kolena.[126][127] Šekspirovoj glumačkoj družini pripadali su i Ričard Berbidž, Vilijem Kemp, Henri Kondeč i Džon Heminges. Berbidž je igrao glavne uloge na premijerama mnogih Šekspirovih dela, uključujući Ričarda III, Hamleta, Otela i Kralja Lira.[128] Popularni komičar Vil Kemp igrao je slugu Pitera u „Romeu i Juliji“, a u „Mnogo buke ni oko čega“ igrao je Dogberija.[129][130] Na prelasku iz 16. u 17. stoleće, zamenio ga je Robert Armin, koji je igrao likove kao što su Tačstoun u „Kako vam drago“, i lude u „Kralju Liru“.[131] Godine 1613. ser Henri Voton je zabeležio da je Henri VIII „bio postavljen u izuzetnim uslovima sa puno pompe i ceremonijalnosti“.[132] Dana 29. juna izbio je požar u kom je Glob bio uništen do temelja...

Lepo očuvano kao na slikama Retko Autor - osoba Kiš, Danilo, 1935-1989 = Kiš, Danilo, 1935-1989 Naslov Po-etika. Knj. 2 / Danilo Kiš Vrsta građe esej Jezik srpski Godina 1974 Izdavanje i proizvodnja Novi Beograd : Predsedništvo Konferencije Saveza studenata Jugoslavije, 1974 (Beograd : Srboštampa) Fizički opis 188 str. ; 17 cm Zbirka Mala edicija Ideja ISBN (Broš.) Napomene Tiraž 3.000. PREDRAG MATVEJEVIĆ: PO-ETIKA DANILA KIŠA Pišući o Danilu Kišu dolazio sam svaki put u iskušenje da skraćujem i brišem veći dio onog što sam napisao. Tako je nastalo više verzija ovoga eseja; u onima koje su mi izgledale manje loše ostajalo je premalo teksta. Taj očevidni neuspeh možda ipak nije bio posve uzaludan: poticao je na istraživanje Kišove poetike (on tu riječ piše ponekad u dva dijela: po-etika). Ako bismo je označili nekim moralnim kvalifikacijama, moglo bi se reći da je Kišova poetika nesretna i rezignirana: nesretna jer ne može biti do kraja dosljedna u svojim zahtjevima; rezignirana zato što uviđa da se njezini zahtjevi i ne mogu ispuniti i što se na kraju krajeva s time miri. Kiš je u svojim zapisima često spominjao palimpsest, jednom kao postupak ili pravilo, drugi put kao načelo ili ideal: poći od bijele stranice, ispisati je, ispuniti više stranica, nije važno koliko, zatim uporno kratiti i poništavati, predajući se okrutnoj žudnji da se izbriše sve. Na taj bi način načelo bilo apsolutno poštovano, ideal ostvaren. Tako ipak ne biva i ne može biti. Od većih dijelova zadrži se poneki trag ili posljedica: ostatak onoga što je moglo biti i što srećom, nije. Ustupak taštini pisanja ili pak piščevoj slabosti prema sebi samom?! Svijest o tome poražavajuća je u pravom smislu riječi. Nitko je u našoj prozi, nakon Andrića, nije tako izoštrio kao Kiš, toliko radikalno i beskompromisno. Zaokupljena temama i porukama, zagledana u modele, tipologije i druge općenitosti (naša) kritika nije, u većini slučajeva, obraćala pažnju na to. Utoliko gore po nju. U prvi mah mi se učinilo gotovo nevjerojatnim da se od onoga što je Danilo Kiš ipak napisao, tj. što je ostalo napisano, može sastaviti neka vrsta sabranih djela, čak deset knjiga, makar neke od njih bile neoprostivo kratke. (Sam taj broj, potpun i zaokružen, vrijedan je pažnje, ali nije predmet ovoga eseja.) Djela Danila Kiša osjetno se razlikuju jedno od drugog. Pisac nastoji da ne oponaša sebe samog i želi da izbjegne, kako sam kaže “autopastiš“. Ta različitost ne dopušta da se na isti način govori o svim Kišovim knjigama: i to također otežava pokušaje da pratimo zahtjeve njegove poetike ili da, pišući o njoj, zauzmemo i sami slične stavove. Kišovi poetičko-kritički spisi. objavljeni pod zajedničkim naslovom “Homo poeticus”, puni su, ne bez razloga, ironije na račun kritike koja u svim prilikama poseže za općim i uopćujućim oznakama. O svakoj Kišovoj knjizi ovdje je ostala (nakon prerada i kraćenja) poneka bilješka, a o posljednjoj – ”Enciklopediji mrtvih” (1983) – osvrt koji će, nadam se, u jednoj novoj verziji biti također sveden na bolju mjeru. Na samu početku nastala su uporedo dva njegova djela, vrlo različita jedno od drugog: ”Mansarda” (napisana 1960, u dvadeset i petoj godini), mladalačka proza nazvana “satiričkom poemom”, možda preteča naše “proze u trapericama” koja ovoga autora inače neće zanimati, poetsko-ironični zapisi boema u skromnim okolnostima pedesetih godina, “bez dijalektike i etike” (M. 38); ”Psalam 44”, sudbina Židova u Drugom svjetskom ratu i iskustvo koncentracionog logora, osobna sudbina i vlastito iskustvo svake ličnosti. ”Mansarda” je pisana u prvom, ”Psalam 44” u trećem licu, prvo je djelo više biografsko, moglo bi se reći subjektivno, drugo suočeno s historijom i “objektivizirano”; dva pristupa stvarnosti – sebi i svijetu – koja možemo slijediti u narednim Kišovim djelima. ”Mansardu” nastavljaju ”Bašta, pepeo” (1965), neka vrsta romana u fragmentima, i ”Rani jadi” (1969), niz priča “za decu i osetljive”, jedna i druga u prvom licu, obje na neki način biografske. Djetinjstvu kao ishodištu piščeva svijeta ili oslonu njegova pogleda na svijet valja tu dati pravo značenje: “Tema tzv. djetinjstva u mojim knjigama jeste zapravo zabluda, posledica inertnosti kritike i kritičara” (H. P. 218). Po srijedi je možda samo “želja da se nađe prvobitna čistota, katkad u svetu detinjstva, katkad u sebi samom” (H. P. 181): “Lirski realizam” pisca koji se ne želi prepustiti sentimentalnosti lirizma, kojem je strana realistička određenost. ”Bašta, pepeo” je primljena kao remek-djelo. Govorilo se o prustovskoj evokaciji; sam autor nije poricao svoju sklonost “prustovskom ljubičastom oreolu oko predmeta i stvari” (H. P. 228). Ali u drugoj knjizi bit će drukčije: opredjeljenje za jedan novi “sloj palimpsesta” (H. P. 214) koje se u svakom pothvatu preobličava (oneobičava), u skladu sa samim predmetom i izmijenjenim odnosima prema predmetu. “Podmuklo djelovanje biografije” (Kiš rado koristi taj Sartreov izraz), oblici koje ono poprima iz djela u djelo, postupci kojima se iskazuje, otkrivaju i potvrđuju piščevu osobitost, njegov govor o sebi: “Što se mene lično tiče, ja u svojim prozama sramno ležim na psihijatrijskom otomanu i pokušavam da kroz reči dospem do svojih trauma, do izvorišta svoje sopstvene anksioznosti, zagledan u sebe” (H. P. 214). Ova je proza, dakako, različita od romana ili priče koji se služe tradicionalnom psihologijom ili psihoanalizom kao sredstvom ili pomagalom, isto toliko koliko je udaljena od bilo kakve teorijske doktrine ili ideologije. Kišove su indiskrecije sasvim druge naravi. Dugo je tražio najprikladniji način da, barem prividno, izađe iz “pogibeljnog prvog lica”. (Redni broj lica ima vjerojatno u tom traženju određeno značenje.) ”Peščanik” (1972), treća knjiga biografskog “porodičnog ciklusa” koje zajedno tvore neku vrstu Bildungsromana, pisana je u trećem licu. U nizu višestrukih veza između pripovjedača i oca (označenog inicijalima E. S.), pisac otkriva intimnu stranu holokausta možda bolje nego itko drugi prije njega. Prepustit ću riječ o tome Pjotru Rawitzu, koji je za Galimardov prijevod “Peščanika” napisao doličan predgovor kratko vrijeme prije nego što se odlučio da po vlastitoj volji napusti svijet. (Pjotr, taj lucidni duh žrtava dvaju logora, nacističkog i staljinskog, naš prijatelj s uspomenama kojima nije mogao odoljeti samom literaturom, zaslužuje mnogo više od ovih nekoliko citata.) “”Peščanik” je historijski roman i poema”. (Rawitz ne spominje da se sastoji od 67 nejednakih fragmenata: ni on se, vjerojatno, nije usudio upustiti u raspravu o brojevima.) “Grozničavi, pomjereni, bolesni mozak osjeća i asimilira stvarnost koja je i sama bolesna, pomjerena, grozničava”. U stanju koje varira između apsolutne lucidnosti i svojevrsnog ludila, zatičemo i pratimo Eduarda Sama (E. S.), poznatog nam iz prethodnih Kiševih knjiga, osobito ”Bašte, pepela”, oca ili možda prije, predodžbe o ocu koji je nestao u Auschvitzu: traženje identiteta pretka i potomka istodobno, pripovjedača i protagonista koji se jedva mogu razlučiti. “Polazeći od sitnih, svakodnevnih, jedva uočljivih detalja – nastavlja Pjotr u svom predgovoru – autor predočava strpljivo, s preciznošću znanstvenika, svijet koji je uronjen ne samo u svoju povijesnu dimenziju, nego i u ovu antropološku i ontološku. Sama činjenica da je predio u kojem se odvija radnja bio nekada dnom Panonskog mora, koje je odavno iščezlo, poprima u takvim okolnostima više negoli simboličku vrijednost”. Sličnu nostalgiju za nekim drevnim i izgubljenim morem susrećemo u Mandeljštama. (Nadežda Mandeljštam u svojim ”Sjećanjima” govori o tome kako je Osip želio izostaviti prostor centralne Evrope da bi se opet domogao postojbine Mediterana.) Dugo mi se činilo da ”Psalam 44”, unatoč ranoj darovitosti o kojoj svjedoči, stoji negdje izvan cjeline. Nakon pojave ”Peščanika” (te pogotovo kasnije, poslije ”Grobnice za Borisa Davidoviča”) shvatio sam da je ta knjiga, makar bila naivnija po načinu pisanja ili nedovršenija od ostalih, ipak nužna i nezaobilazna. Gotovo sve što je u njoj realistički ili objektivizirano, izostavljeno je – zahvaljujući upravo njoj moglo je biti izostavljeno – u ”Peščaniku”. U njemu je građa posve prečišćena, izveden je do kraja “pokušaj da se lirsko nadvlada epskim” (H. P. 81). ”Psalam 44” bila je žrtvenička knjiga u dvostrukom smislu. (Kad je mladi pisac radio na njoj prihvaćao je još uvijek – 1960. god. – Lukačev “Današnji značaj kritičkog realizma”. Vidjeti H. P. 43-54) * Posljedice “odleđenja” bile su djelotvorne u jugoslavenskim književnostima u toku pedesetih i šezdesetih godina; poetika Danila Kiša odaje promjene u pogledima na književnost i ističe nove književne zahtjeve, moderne i formalne, estetičke i estetizanske u boljem smislu riječi. Ne možemo posve isključiti jednu vrstu odnosa politike i književnosti i u Kišovu djelu (odnosa koji je inače za njega kao pisca sekundaran). U epigrafu knjige “Homo poeticus” izdvojena su dva proturječna citata. Jedan je Orwelov: “gdje god (mi) je nedostajalo političkih pobuda napisao sam mrtva slova na papiru”; drugi je iz Nabokova: “umjetnost se čim stupi u dodir s politikom, srozava na razinu najobičnije ideološke skrame”, Kiš je, što se tiče spomenutog odnosa, bliži Nabokovu negoli Orwelu, ali ne u svemu: ”Grobnica za Borisa Davidoviča” je vrlo politična knjiga. ”Psalam 44” i ”Peščanik”, vidjeli smo, podrazumijevaju historiju i vlast kao dio sudbine. Jogi je ovdje ipak potisnuo komesara i raščistio sve račune s njim. U pariskom časopisu ”Lettre internationale” (br. 3, 1984) izašao je kompendij Kiševih “Saveta mladom piscu”, iz kojeg izdvajam nekoliko navoda pročitanih 1984. god. u Ateni, na međunarodnom skupu “Pisac i vlast”: “Ne stvaraj politički program, ne stvaraj nikakav program: ti stvaraš iz magme i haosa sveta”. “Bori se protiv društvenih nepravdi, ne praveći od toga program.” “Nemoj da imaš misiju.” “Čuvaj se onih koji imaju misiju.” “Na pomen ’socijalističkog realizma’ napuštaš svaki dalji razgovor.” “Ko tvrdi da je Kolima bila različita od Auschwitza pošalji ga do sto đavola.” Tu se, vjerojatno, kriju dublji i teže uočljivi uzroci nesporazuma koji će Kiš doživjeti u “historiji bestidnosti” našeg književnog života. * Poštivanje “literature kao takve” mora se, ako je dosljedno, suočiti s poštivanjem “stvarnosti kao takve” (H. P. 190), pri čemu se, naravno, prva ne svodi na drugu, niti se izvodi iz nje. Spoznaja o tome vodila je autora prema otvorenijem i neposrednijem susretu s historijom i politikom: ”Grobnica za Borisa Davidoviča”, s podnaslovom “sedam poglavlja jedne zajedničke povesti” (1976). S trećeg lica jednine prešao je na treće množine: s on ili ono, na oni. Oni! ”Grobnica” je, doduše, srodna s ”Peščanikom”, ali je u njoj “objektivizacija” (termin je Kišov) izravnija. Sklanjajući se od prilika koje su zavladale centralnom Evropom (ne samo njome), Kiševi junaci – zatočenici revolucije, vitezovi ljevice iz vremena u kojem je ljevica imala pravih vitezova među kojima je broj Židova bio impozantan – nestaju krajem tridesetih godina u “prvoj zemlji socijalizma” kao žrtve čistki. “Jevrejstvo u ”Grobnici za B. D.” ima dvostruko (književno) značenje: s jedne strane, zahvaljujući mojim ranijim knjigama, stvara nužnu vezu i proširuje mitologeme kojima se bavim (i na taj način mi, kroz problem jevrejstva, daje pristupnicu jednoj temi, ukoliko je za to potrebna neka pristupnica), a s druge strane, jevrejstvo je tu kao i u mojim ranijim knjigama, samo efekat oneobičavanja! Ko to ne razume, ne razume ništa od mehanizama književne transpozicije” (Č. A. 49). Knjiga se tako ”zasniva na istoričnosti” (Č. A. 43), poziva se na dokumente, stvarne ili fiktivne, citira ih tamo gdje smatra da je to uputno, da služe samoj književnosti (“doprinose jednoj dubljoj istinitosti”. Vidi: Č. A. 95). Ništa nije fantastičnije od stvarnosti, ponavlja Kiš za Dostojevskim. Ne znam je li itko prije njega pisao o Gulagu u takvom književnom obliku, koristeći se odabranim instrumentarijem koji modernoj prozi stoji na raspolaganju: takvim stilom. Suvremeni pripovjedački i romaneskni postupci, upotreba dokumenta i citata, variranje fakta i fikcije, oneobičavanje znanog i viđenog pomogli su autoru da svoj posao obavi temeljito i privlačno. Naravno, svim spomenutim pomagalima gospodarili su piščev ukus i umijeće. … Kiš je često napominjao (pravdao se ili optuživao, ne znam) da se ne usuđuje “izmišljati”, da nije “u mogućnosti da izmišlja” jer, po njemu, i onako “ništa nije užasnije od stvarnosti, ništa romanesknije, ali ništa ni proizvoljnije i opasnije nego pokušaj da se sredstvima literature fiksira ona stvarnost koja nas nije prožela, koju ne nosimo u sebi, patetično rečeno, kao rudari olovni prah u grudima” (H. P. 191-192). Tom pričom o “izmišljanju” mnoge je doveo u zabludu, osobito one koji su je doslovno shvatili. Zar transponirati stvarnost, npr. biografiju, dokument ili citat, ne znači istodobno “izmišljati” sve pojedinosti, načine i postupke kojima se to u književnosti postiže: stvoriti samu priču kao događaj ili pak, rekao bi Kiš, kao formu koja “sudbinski i sudbonosni poraz učini manje bolnim i manje besmislenim. Formu koja bi mogla možda da daâ nov sadržaj našoj taštini, Formu koja bi mogla da učini nemoguće, da iznese Delo izvan domašaja mraka i taštine, da ga prebaci preko Lete?” (H. P. 73). Pitanja izraza, toliko šablonizirana u školničkim i eruditskim definicijama, ovdje su, zapravo, pitanja svijesti o književnosti kao književnosti. Kiš stoga piše knjige u velikim razmacima. Promjene registra od knjige do knjige poznaju, unatoč, svemu, određene konstante: “autorski rukopis i neke mitologeme” (H. P. 274); “gorki talog iskustva”, traganje za “sopstvenim identitetom”, težnju za “integritetom” djela, uvjerenje da se “pomoću literature ne može učiniti ništa” (H. P. 213), da je njezin učinak, i kad ga slučajno ima nevidljiv i nesamjerljiv, da angažman u literaturi (sa svojim porukama”, “sadržajima”, “tendencijama” “funkcijama” itd.) najčešće uništava samu literaturu i da (angažman) može eventualno vrijediti jedino ako znači “totalan izbor”, odbacivanje lakrdije i kompromisa, spoj sudbine i stila. Piščeve zanose prati ironija, štiti ih od patetičnosti i dolorizma, jedna posebna vrsta parodije koja je kontrapunkt lirizmu, kojom se stvara i održava neophodna distanca: spram historije, politike i, napokon, same literature. O odnosu vlastite poetike (po-etike) i ideja ruskih formalista (osobito Šklovskog i Ejhenbauma), o bliskosti ili srodnosti među njima, govorio je sam Kiš (H. P. 236-237). Značenje pojava i djela što su obilježili rusku književnu situaciju dvadesetih godina i bili ugušeni u tridesetim nije ostalo bez odjeka u jugoslavenskoj književnosti nakon odbacivanja socrealizma. U tome pogledu Kiš je jedan od najboljih primjera, iako je prihvatio vrlo malo. Razna pitanja, poznata modernoj umjetnosti, Kiš je postavljao ne tražeći na njih odgovore (“u svojim knjigama ja sam umesto odgovora postavio sebi samo nova pitanja” Č. A. 65). Uporedo s iskustvima i iskušenjima francuskog novog romana, on je imao svoja iskustva i vlastita iskušenja: potrebu da “izbaci starinske spojnice zasnovane na jednom lažnom vremenskom nizu, veze i klišeje toliko česte kod slabih romansijera” (H. P. 97). Prezirući više od svega banalnost, nije, naravno, dopuštao da “markiza izađe u pet sati”, ali je već na početku zapisao (1960. god.) da se u ime bilo kakvog postulata, norme ili mode neće odreći prava da napiše “Zatekoh ujutro ljudske tragove u pesku” (H. P. 57). Onima koji će nastupiti drukčije prorekao je da će, budu li suviše vjerovali svojim teorijama, “završiti u buncanju” (H. P. 227). Potčinjavanje teorijama Kiš očito dovodi u vezi s ideologijom. Današnji se pisac ne može pravdati da ne poznaje ono što se zbivalo i zbilo prije njega u poslu za koji se odlučio: “Anahronizam u izrazu jeste u književnosti isto što i odsustvo talenta… Umetnički, književni izraz ima – ipak – svoju razvojnu liniju. Menjaju se ne samo senzibiliteti nego i sredstva književnog izraza, njihova tehnika, njihova tehnologija… ne može se, dakle, danas pisati priča ni roman sredstvima i načinom 18. i 19. veka” (Č. A. 286-187). Ono što suvremena teorija zove intelektualnošću, Kiš diskretnije naziva “srodnošću po izboru” ili “tematskim afinitetom”. Njegovi srodnici su, u strogo književnom smislu, Borges i Nabokov (kritičari koji su, osobito u Francuskoj, odredili Kišovo zasebno mjesto negdje između te dvojice pisaca izvan klasifikacija, čini nam se da su u pravu). Orwelove ili Koestlerove stavove prema politici i historiji bio bi, vjerujem, spreman u nekoj mjeri podržati. U jugoslavenskim književnostima najviše ga je, vjerojatno, zadužio Ivo Andrić, koji mu je u vlastitom jeziku dao primjer gotovo nedostižne čistote. Možda ga je donekle, u ranijim godinama, impresioniralo i Krležino nastojanje da vlastiti jezik ne podredi ideologiji. * U djetinjstvu, za vrijeme Drugog svjetskog rata, u Mađarskoj, dobio je u školi Bibliju. U stanju potpune raspoloživosti, u razdoblju “ranih jada”, sjeme mudrosti i primjer izraza zacijelo su ostavili traga: “Omnia in mensura et numero et pondere disposuisti.” (Mudrost Salomonova, 11, 21) Brojevi: mjera i razmjer. Tome je bliska i Borgesova “potraga za simetrijama”. Razmišljajući o odnosu romana i priče (novele, pripovjetke, “povesti”, “recita”), sastavljajući svoje romane od priča i šireći pojedine priče do granice romana (npr. ”Enciklopediju mrtvih” u istoimenoj knjizi) Kiš, naravno, odbija da uzme količinu za mjerilo. Bliska mu je Ejhenbaumova formula po kojoj je novela “zadatak za postavljanje jednadžbe s jednom nepoznatom”, a roman “cijeli sistem jednadžbi s mnogo nepoznanica”, ali se ni nje ne pridržava: njegove priče sadrže mnoštvo nepoznatih (lica, odnosa među licima, rješenja). Navedenu formulu nadopunio je onom Gideovom, biološkom, po kojoj se novela “može pročitati u jednom dahu”. Već se u “Ranim jadima” opredijelio za tematsku knjigu priča. U vezi s ”Grobnicom za Borisa Davidoviča” spominjao je primjere ”Crvene konjice” Isaka Babelja (koju izdavači ponekad označavaju i kao roman), Sartreova Zida ili Izgnanstva i kraljevstva A. Camusa, nasuprot Čapekovoj ideji o “pričama iz oba džepa”. Parafraza po kojoj se pripovjedači rađaju a romansijeri postaju ne može se stoga primijeniti na Kiša. ”Enciklopedija mrtvih” vrlo je rigorozno zamišljena. Kao i ”Grobnica” ili ”Rani jadi”, objedinjena je temom (ili sižeom, ne znam kako bi se to trebalo nazvati u Kiševu slučaju): “Sve priče o ovoj knjizi u većoj ili manjoj meri u znaku su jedne teme koju bih nazvao metafizičkom; od speva o ”Gilgamešu”, pitanje smrti jedna je od opsesivnih tema literature. Kad reč divan ne bi zahtevala svetlije boje i vedrije tonove, ova bi zbirka mogla nositi podnaslov ’Zapadno-istočni divan’, sa jasnim ironičnim i parodijskim kontekstom” (E. M. 215). U njoj je devet priča (zapravo deset, ukoliko ”Post scriptum” shvatimo također kao priču o svim tim pričama, tako da bi i tu, još jednom, broj bio zaokružen i simetričan), devet poglavlja jedne zajedničke povesti, mogli bismo reći parafrazirajući ”Grobnicu”, fragmenti jedne te iste sudbine (poput onih 67 u ”Peščaniku”). Moglo se očekivati da će Kiš napisati takvu knjigu: smrt je tema kojom se on bavi od početka. U ”Bašti, pepelu” dječak odbija da spava strahujući da će ga san zaodjenuti “svitkom crne svile” (B. P. 30); vjeruje da se brojanjem može odagnati smrtna sjena koja se nadvila nad licem majke. (Tada je znao brojati samo do 200, pa onda ponovo započinjao 2 ili možda 3 puta: je li to, možda, kabalističko shvaćanje broja?). Enciklopedije i riječnici su opsesija i radost piščeva zrelog doba: “Moj ideal je bio, i ostaje do dana današnjeg, knjiga koja će se moći čitati, osim kao knjiga, pri prvom čitanju, još i kao enciklopedija (Baudelaireova, i ne samo njegova, najomiljenija lektira), što će reći: u naglom, u vrtoglavom smenjivanju pojmova, po zakonima slučaja