Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Branka Kulić, Nedeljka Srećkov Pokrajinski institut za zaštitu spomenika kulture Novi Sad / Prometej 1994 192 strane : ilustrovano Fotomonografija Manastiri Fruške gore predstavlja dragocen zbir fotografija, gravira, crteža, reči i arhivskih dokumenta, koji su u istraživačkom poslu najvažniji izvori znanjao fruškogorskim manastirima, “biserima” srpske sakralne arhitekture i svojevrsnim riznicama u kojim i danas živi duhovnost, tradicija i kultura srpskog naroda. Verujem da će rezultati našeg rada na ovoj knjizi biti bar dvostruko važni, da će biti u službi prvih informacija za sve zainteresovane čitaoce i čitateljke, ali i vredan izvor za sve one profesionalno zainteresovane buduće istraživače koji budu želeli da prodube i prošire dosadašnja saznanja o svakom od manastira pojedinačno ili o ovoj izuzetnoj graditeljskoj grupi, kao retkoj pojavi u ovom delu sveta. Ova knjiga je i dokument i podsetnik – ona je i povod za razmišljanje o sudbini naroda, kaluđera i kaluđerica, igumana, vladika i prosvetitelja u manastirima, o teškim vremenima u istoriji srpskog naroda, o ratovima u kojima su manastiri zatvarani, rušeni i pljačkani, kaluđeri i kaluđerice rasterivani i ubijani, ali i o dobrim vremenima kada su manastiri obnavljani, održavani i unapređivani u građevinskom, duhovonom, obrazovnom i ekonomskom smislu. U knjizi su izloženi najstariji podaci o fruškogorskim manastirima koje su otkrivale prethodne generacije istraživača, najnoviji arheološki i arhivski rezultati istraživanja, ali i izvedeni konzervatorsko-restauratorski radovi, kao posledica najstarijih i najnovijih otkrića. Sva ova otkrića pokazuju koliko je lepote i duše vešti i daroviti, znani i neznani neimari ugradili u građevine raspoređene po Fruškoj sa jasno definisanim konceptom ugrađenim u geografski pogodan kontekst Fruške gore, koliko je ljubavi, posvećenosti i poštovanja prema veri i tradiciji svoga naroda vekovima utkivano u svaki kamen, u svaki potez majstorske ruke slikara na freskama, ikonama i rezbara koji su radili na ikonostasima i crkvenom moiblijaru u manastirima. Želja nam je da sve oni koji budu samo listali ili pak pažljivo čitali ovu knjigu, inspirišemo i nadahnemo potrebom da lično i neposredno upoznaju ovo istoriijsko, kulturno, graditeljsko, duhovno i umetničko bogatstvo odu u posetu manastirima, jer ova knjiga nije samo vodič u prošlost, nego i skromni priručnik za razumevanje budućnosti.

Tehnologija detekcije pokreta: Optički Broj tastera: 5 Opis PRISTAJE BOLJE. PRELISTAVA PAMETNIJE. SIGNATURE M650 Unapredite svoj način rada uz pametnije prelistavanje, bolju udobnost i veću produktivnost. Bežični miš Signature M650 opremljen je SmartWheel scroll točkićem koji pruža precizno ili brzo prelistavanje u trenutku u kojem vam je potrebno. Odgovara svima jer je dostupan u dve veličine, kao i za levoruke. lzvrsna bežična veza, tiho kliktanje, prilagodljivi bočni tasteri i oblik koji odgovara vašem dlanu podižu produktivnost na novi nivo. PAMETNIJE PRELISTAVANJE Uz Logitech SmartWheel prelistavanje teksta odgovara vama. Bežični miš M650 pruža dva načina prelistavanja među kojima se jednostavno prebacujete laganim pokretom prsta bez obzira na to treba Ii vam precizno, sporije prelistavanje red po red ili brzo prelistavanje stranice. SAVRŠENO ODGOVARA VAŠEM DLANU lzaberite Signature M650 koji vam najbolje odgovara . Model M650 bismo preporučili dlanu male do srednje veličine, M650 L s druge strane odgovara dlanu velike dimenzije dok je M650 L Left prilagođen levorukima. Niste sigurni koji miš vam odgovara? Proverite u indeksu veličina . UDOBNOST NA VIŠEM NIVOU Kada je udobnost u pitanju, uz Signature bežični miš M650 ćete uživati u onome što radite. Svi modeli M650 dizajnirani su kako bi odgovarali vašem dlanu uz mekanu površinu za palac i gumena bočna ojačanja. POVEŽITE SE. Povežite se koristeći Bluetooth tehnologiju ili Logi Bolt USB prijemnik. Pouzdana i jaka bežična veza ima domet do 10 m. Ovaj bežični miš je kompatibilan s Windows, macOS, Linux, iPadOS, Android sistemima, pa je sertifikovan kao "Works With Chromebook". PRILAGODLJIVI BOČNI TASTERI Jednostavno prilagodite bočne tastere uz Logitech Options+ koji je dostupan za Windows i macOS. Mi već razmišljamo o prečicama napred/nazad i kopiraj/zalepi. MANJE BUKE, BOLJA KONCENTRACIJA Zaborovite na zvuk kliktanja mišem uz Logitech ekskluzivnu SilentTouch tehnologiju i redukciju zvuka kliktanja od 90%*. Smanjenje buke dovodi do boljeg, mirnijeg radnog okruzenja za voas, ali i druge. *U poređenju s Logitech M170 mišem. Levi klik i dBA nivo kuckanja su izmereni u nezavisnoj laboratoriji na udaljenosti od 1 metra. 24 MESECA TRAJANJA BATERIJE Bežični miš Signature M650 dolazi s umetnutom AA baterijom koja može trajati do 2 godine.* To znači više fokusa na radne zadatke bez brige oko punjenja baterije. *Zavisi od korisnika i računarskih zahteva IZRAĐENO OD RECIKLIRANE PLASTIKE Plastični delovi Signature M650 miša sadrže sertifikovanu* post korisničku recikliranu plastiku, 26% u beloj boji, 26% u roze boji i 64% u grafitnoj boji. Pomažemo u redukciji C02 i pružamo novi život odbačenoj plastici. *lsključujući plastiku PCB ploče.

Tehnologija detekcije pokreta: Optički Broj tastera: 5 Opis PRISTAJE BOLJE. PRELISTAVA PAMETNIJE. SIGNATURE M650 Unapredite svoj način rada uz pametnije prelistavanje, bolju udobnost i veću produktivnost. Bežični miš Signature M650 opremljen je SmartWheel scroll točkićem koji pruža precizno ili brzo prelistavanje u trenutku u kojem vam je potrebno. Odgovara svima jer je dostupan u dve veličine, kao i za levoruke. lzvrsna bežična veza, tiho kliktanje, prilagodljivi bočni tasteri i oblik koji odgovara vašem dlanu podižu produktivnost na novi nivo. PAMETNIJE PRELISTAVANJE Uz Logitech SmartWheel prelistavanje teksta odgovara vama. Bežični miš M650 pruža dva načina prelistavanja među kojima se jednostavno prebacujete laganim pokretom prsta bez obzira na to treba Ii vam precizno, sporije prelistavanje red po red ili brzo prelistavanje stranice. SAVRŠENO ODGOVARA VAŠEM DLANU lzaberite Signature M650 koji vam najbolje odgovara . Model M650 bismo preporučili dlanu male do srednje veličine, M650 L s druge strane odgovara dlanu velike dimenzije dok je M650 L Left prilagođen levorukima. Niste sigurni koji miš vam odgovara? Proverite u indeksu veličina . UDOBNOST NA VIŠEM NIVOU Kada je udobnost u pitanju, uz Signature bežični miš M650 ćete uživati u onome što radite. Svi modeli M650 dizajnirani su kako bi odgovarali vašem dlanu uz mekanu površinu za palac i gumena bočna ojačanja. POVEŽITE SE. Povežite se koristeći Bluetooth tehnologiju ili Logi Bolt USB prijemnik. Pouzdana i jaka bežična veza ima domet do 10 m. Ovaj bežični miš je kompatibilan s Windows, macOS, Linux, iPadOS, Android sistemima, pa je sertifikovan kao "Works With Chromebook". PRILAGODLJIVI BOČNI TASTERI Jednostavno prilagodite bočne tastere uz Logitech Options+ koji je dostupan za Windows i macOS. Mi već razmišljamo o prečicama napred/nazad i kopiraj/zalepi. MANJE BUKE, BOLJA KONCENTRACIJA Zaborovite na zvuk kliktanja mišem uz Logitech ekskluzivnu SilentTouch tehnologiju i redukciju zvuka kliktanja od 90%*. Smanjenje buke dovodi do boljeg, mirnijeg radnog okruzenja za voas, ali i druge. *U poređenju s Logitech M170 mišem. Levi klik i dBA nivo kuckanja su izmereni u nezavisnoj laboratoriji na udaljenosti od 1 metra. 24 MESECA TRAJANJA BATERIJE Bežični miš Signature M650 dolazi s umetnutom AA baterijom koja može trajati do 2 godine.* To znači više fokusa na radne zadatke bez brige oko punjenja baterije. *Zavisi od korisnika i računarskih zahteva IZRAĐENO OD RECIKLIRANE PLASTIKE Plastični delovi Signature M650 miša sadrže sertifikovanu* post korisničku recikliranu plastiku, 26% u beloj boji, 26% u roze boji i 64% u grafitnoj boji. Pomažemo u redukciji C02 i pružamo novi život odbačenoj plastici. *lsključujući plastiku PCB ploče.

Tehnologija detekcije pokreta: Optički Broj tastera: 5 Opis PRISTAJE BOLJE. PRELISTAVA PAMETNIJE. SIGNATURE M650 Unapredite svoj način rada uz pametnije prelistavanje, bolju udobnost i veću produktivnost. Bežični miš Signature M650 opremljen je SmartWheel scroll točkićem koji pruža precizno ili brzo prelistavanje u trenutku u kojem vam je potrebno. Odgovara svima jer je dostupan u dve veličine, kao i za levoruke. lzvrsna bežična veza, tiho kliktanje, prilagodljivi bočni tasteri i oblik koji odgovara vašem dlanu podižu produktivnost na novi nivo. PAMETNIJE PRELISTAVANJE Uz Logitech SmartWheel prelistavanje teksta odgovara vama. Bežični miš M650 pruža dva načina prelistavanja među kojima se jednostavno prebacujete laganim pokretom prsta bez obzira na to treba Ii vam precizno, sporije prelistavanje red po red ili brzo prelistavanje stranice. SAVRŠENO ODGOVARA VAŠEM DLANU lzaberite Signature M650 koji vam najbolje odgovara . Model M650 bismo preporučili dlanu male do srednje veličine, M650 L s druge strane odgovara dlanu velike dimenzije dok je M650 L Left prilagođen levorukima. Niste sigurni koji miš vam odgovara? Proverite u indeksu veličina . UDOBNOST NA VIŠEM NIVOU Kada je udobnost u pitanju, uz Signature bežični miš M650 ćete uživati u onome što radite. Svi modeli M650 dizajnirani su kako bi odgovarali vašem dlanu uz mekanu površinu za palac i gumena bočna ojačanja. POVEŽITE SE. Povežite se koristeći Bluetooth tehnologiju ili Logi Bolt USB prijemnik. Pouzdana i jaka bežična veza ima domet do 10 m. Ovaj bežični miš je kompatibilan s Windows, macOS, Linux, iPadOS, Android sistemima, pa je sertifikovan kao "Works With Chromebook". PRILAGODLJIVI BOČNI TASTERI Jednostavno prilagodite bočne tastere uz Logitech Options+ koji je dostupan za Windows i macOS. Mi već razmišljamo o prečicama napred/nazad i kopiraj/zalepi. MANJE BUKE, BOLJA KONCENTRACIJA Zaborovite na zvuk kliktanja mišem uz Logitech ekskluzivnu SilentTouch tehnologiju i redukciju zvuka kliktanja od 90%*. Smanjenje buke dovodi do boljeg, mirnijeg radnog okruzenja za voas, ali i druge. *U poređenju s Logitech M170 mišem. Levi klik i dBA nivo kuckanja su izmereni u nezavisnoj laboratoriji na udaljenosti od 1 metra. 24 MESECA TRAJANJA BATERIJE Bežični miš Signature M650 dolazi s umetnutom AA baterijom koja može trajati do 2 godine.* To znači više fokusa na radne zadatke bez brige oko punjenja baterije. *Zavisi od korisnika i računarskih zahteva IZRAĐENO OD RECIKLIRANE PLASTIKE Plastični delovi Signature M650 miša sadrže sertifikovanu* post korisničku recikliranu plastiku, 26% u beloj boji, 26% u roze boji i 64% u grafitnoj boji. Pomažemo u redukciji C02 i pružamo novi život odbačenoj plastici. *lsključujući plastiku PCB ploče.

Broj tastera: 4 Tehnologija detekcije pokreta: Optički Opis PRISTAJE BOLJE. PRELISTAVA PAMETNIJE. SIGNATURE M650 Unapredite svoj način rada uz pametnije prelistavanje, bolju udobnost i veću produktivnost. Bežični miš Signature M650 opremljen je SmartWheel scroll točkićem koji pruža precizno ili brzo prelistavanje u trenutku u kojem vam je potrebno. Odgovara svima jer je dostupan u dve veličine, kao i za levoruke. lzvrsna bežična veza, tiho kliktanje, prilagodljivi bočni tasteri i oblik koji odgovara vašem dlanu podižu produktivnost na novi nivo. PAMETNIJE PRELISTAVANJE Uz Logitech SmartWheel prelistavanje teksta odgovara vama. Bežični miš M650 pruža dva načina prelistavanja među kojima se jednostavno prebacujete laganim pokretom prsta bez obzira na to treba Ii vam precizno, sporije prelistavanje red po red ili brzo prelistavanje stranice. SAVRŠENO ODGOVARA VAŠEM DLANU lzaberite Signature M650 koji vam najbolje odgovara . Model M650 bismo preporučili dlanu male do srednje veličine, M650 L s druge strane odgovara dlanu velike dimenzije dok je M650 L Left prilagođen levorukima. Niste sigurni koji miš vam odgovara? Proverite u indeksu veličina . UDOBNOST NA VIŠEM NIVOU Kada je udobnost u pitanju, uz Signature bežični miš M650 ćete uživati u onome što radite. Svi modeli M650 dizajnirani su kako bi odgovarali vašem dlanu uz mekanu površinu za palac i gumena bočna ojačanja. POVEŽITE SE. Povežite se koristeći Bluetooth tehnologiju ili Logi Bolt USB prijemnik. Pouzdana i jaka bežična veza ima domet do 10 m. Ovaj bežični miš je kompatibilan s Windows, macOS, Linux, iPadOS, Android sistemima, pa je sertifikovan kao "Works With Chromebook". PRILAGODLJIVI BOČNI TASTERI Jednostavno prilagodite bočne tastere uz Logitech Options+ koji je dostupan za Windows i macOS. Mi već razmišljamo o prečicama napred/nazad i kopiraj/zalepi. MANJE BUKE, BOLJA KONCENTRACIJA Zaborovite na zvuk kliktanja mišem uz Logitech ekskluzivnu SilentTouch tehnologiju i redukciju zvuka kliktanja od 90%*. Smanjenje buke dovodi do boljeg, mirnijeg radnog okruzenja za voas, ali i druge. *U poređenju s Logitech M170 mišem. Levi klik i dBA nivo kuckanja su izmereni u nezavisnoj laboratoriji na udaljenosti od 1 metra. 24 MESECA TRAJANJA BATERIJE Bežični miš Signature M650 dolazi s umetnutom AA baterijom koja može trajati do 2 godine.* To znači više fokusa na radne zadatke bez brige oko punjenja baterije. *Zavisi od korisnika i računarskih zahteva IZRAĐENO OD RECIKLIRANE PLASTIKE Plastični delovi Signature M650 miša sadrže sertifikovanu* post korisničku recikliranu plastiku, 26% u beloj boji, 26% u roze boji i 64% u grafitnoj boji. Pomažemo u redukciji C02 i pružamo novi život odbačenoj plastici. *lsključujući plastiku PCB ploče.

Broj tastera: 4 Tehnologija detekcije pokreta: Optički Opis PRISTAJE BOLJE. PRELISTAVA PAMETNIJE. SIGNATURE M650 Unapredite svoj način rada uz pametnije prelistavanje, bolju udobnost i veću produktivnost. Bežični miš Signature M650 opremljen je SmartWheel scroll točkićem koji pruža precizno ili brzo prelistavanje u trenutku u kojem vam je potrebno. Odgovara svima jer je dostupan u dve veličine, kao i za levoruke. lzvrsna bežična veza, tiho kliktanje, prilagodljivi bočni tasteri i oblik koji odgovara vašem dlanu podižu produktivnost na novi nivo. PAMETNIJE PRELISTAVANJE Uz Logitech SmartWheel prelistavanje teksta odgovara vama. Bežični miš M650 pruža dva načina prelistavanja među kojima se jednostavno prebacujete laganim pokretom prsta bez obzira na to treba Ii vam precizno, sporije prelistavanje red po red ili brzo prelistavanje stranice. SAVRŠENO ODGOVARA VAŠEM DLANU lzaberite Signature M650 koji vam najbolje odgovara . Model M650 bismo preporučili dlanu male do srednje veličine, M650 L s druge strane odgovara dlanu velike dimenzije dok je M650 L Left prilagođen levorukima. Niste sigurni koji miš vam odgovara? Proverite u indeksu veličina . UDOBNOST NA VIŠEM NIVOU Kada je udobnost u pitanju, uz Signature bežični miš M650 ćete uživati u onome što radite. Svi modeli M650 dizajnirani su kako bi odgovarali vašem dlanu uz mekanu površinu za palac i gumena bočna ojačanja. POVEŽITE SE. Povežite se koristeći Bluetooth tehnologiju ili Logi Bolt USB prijemnik. Pouzdana i jaka bežična veza ima domet do 10 m. Ovaj bežični miš je kompatibilan s Windows, macOS, Linux, iPadOS, Android sistemima, pa je sertifikovan kao "Works With Chromebook". PRILAGODLJIVI BOČNI TASTERI Jednostavno prilagodite bočne tastere uz Logitech Options+ koji je dostupan za Windows i macOS. Mi već razmišljamo o prečicama napred/nazad i kopiraj/zalepi. MANJE BUKE, BOLJA KONCENTRACIJA Zaborovite na zvuk kliktanja mišem uz Logitech ekskluzivnu SilentTouch tehnologiju i redukciju zvuka kliktanja od 90%*. Smanjenje buke dovodi do boljeg, mirnijeg radnog okruzenja za voas, ali i druge. *U poređenju s Logitech M170 mišem. Levi klik i dBA nivo kuckanja su izmereni u nezavisnoj laboratoriji na udaljenosti od 1 metra. 24 MESECA TRAJANJA BATERIJE Bežični miš Signature M650 dolazi s umetnutom AA baterijom koja može trajati do 2 godine.* To znači više fokusa na radne zadatke bez brige oko punjenja baterije. *Zavisi od korisnika i računarskih zahteva IZRAĐENO OD RECIKLIRANE PLASTIKE Plastični delovi Signature M650 miša sadrže sertifikovanu* post korisničku recikliranu plastiku, 26% u beloj boji, 26% u roze boji i 64% u grafitnoj boji. Pomažemo u redukciji C02 i pružamo novi život odbačenoj plastici. *lsključujući plastiku PCB ploče.

Broj tastera: 4 Tehnologija detekcije pokreta: Optički Opis PRISTAJE BOLJE. PRELISTAVA PAMETNIJE. SIGNATURE M650 Unapredite svoj način rada uz pametnije prelistavanje, bolju udobnost i veću produktivnost. Bežični miš Signature M650 opremljen je SmartWheel scroll točkićem koji pruža precizno ili brzo prelistavanje u trenutku u kojem vam je potrebno. Odgovara svima jer je dostupan u dve veličine, kao i za levoruke. lzvrsna bežična veza, tiho kliktanje, prilagodljivi bočni tasteri i oblik koji odgovara vašem dlanu podižu produktivnost na novi nivo. PAMETNIJE PRELISTAVANJE Uz Logitech SmartWheel prelistavanje teksta odgovara vama. Bežični miš M650 pruža dva načina prelistavanja među kojima se jednostavno prebacujete laganim pokretom prsta bez obzira na to treba Ii vam precizno, sporije prelistavanje red po red ili brzo prelistavanje stranice. SAVRŠENO ODGOVARA VAŠEM DLANU lzaberite Signature M650 koji vam najbolje odgovara . Model M650 bismo preporučili dlanu male do srednje veličine, M650 L s druge strane odgovara dlanu velike dimenzije dok je M650 L Left prilagođen levorukima. Niste sigurni koji miš vam odgovara? Proverite u indeksu veličina . UDOBNOST NA VIŠEM NIVOU Kada je udobnost u pitanju, uz Signature bežični miš M650 ćete uživati u onome što radite. Svi modeli M650 dizajnirani su kako bi odgovarali vašem dlanu uz mekanu površinu za palac i gumena bočna ojačanja. POVEŽITE SE. Povežite se koristeći Bluetooth tehnologiju ili Logi Bolt USB prijemnik. Pouzdana i jaka bežična veza ima domet do 10 m. Ovaj bežični miš je kompatibilan s Windows, macOS, Linux, iPadOS, Android sistemima, pa je sertifikovan kao "Works With Chromebook". PRILAGODLJIVI BOČNI TASTERI Jednostavno prilagodite bočne tastere uz Logitech Options+ koji je dostupan za Windows i macOS. Mi već razmišljamo o prečicama napred/nazad i kopiraj/zalepi. MANJE BUKE, BOLJA KONCENTRACIJA Zaborovite na zvuk kliktanja mišem uz Logitech ekskluzivnu SilentTouch tehnologiju i redukciju zvuka kliktanja od 90%*. Smanjenje buke dovodi do boljeg, mirnijeg radnog okruzenja za voas, ali i druge. *U poređenju s Logitech M170 mišem. Levi klik i dBA nivo kuckanja su izmereni u nezavisnoj laboratoriji na udaljenosti od 1 metra. 24 MESECA TRAJANJA BATERIJE Bežični miš Signature M650 dolazi s umetnutom AA baterijom koja može trajati do 2 godine.* To znači više fokusa na radne zadatke bez brige oko punjenja baterije. *Zavisi od korisnika i računarskih zahteva IZRAĐENO OD RECIKLIRANE PLASTIKE Plastični delovi Signature M650 miša sadrže sertifikovanu* post korisničku recikliranu plastiku, 26% u beloj boji, 26% u roze boji i 64% u grafitnoj boji. Pomažemo u redukciji C02 i pružamo novi život odbačenoj plastici. *lsključujući plastiku PCB ploče.

Osnovi poznavanja Vremena i prognoze, koriscenje meteoroloskih osmatranja na brodu, Redje !!! Meteorologija je nauka o Zemljinoj atmosferi i promenama na njoj. Meteorologija proučava promene vremenskih uslova oko nas. Spada u grupu geofizičkih nauka. Neke od glavnih pojava koje se proučavaju su količina i vrsta padavina, grmljavinske oluje, tornada, tropski cikloni i tajfuni. Bitan uticaj vremena na ljude i ljudske aktivnosti doveo je do razvoja nauke o prognozi vremena. Reč meteorologija potiče od grčke reči „meteoron“ koja se odnosila na sve pojave na nebu. Zanimanje čoveka za vreme koje ga okružuje postojalo je otkad i sam čovek. Već u staroj Kini, Indiji,[1] Egiptu i Grčkoj ljudi su raspravljali o vetrovima i padavinama i pokušavali da shvate i objasne te vremenske pojave. Prva knjiga sa opisom i tumačenjem vremenskih pojava je Aristotelova Meteorologika (340. godine p. n. e.), a obuhvatala je sve pojave iznad tla.[2][3] Narednih vekova, skoro hiljadu godina, meteorologija se nije uopšte ili se vrlo slabo razvijala. Iz tog vremena postoje retki zapisi (anali), uglavnom crkveni, o vremenskim pojavama, posebno nepogodama. Počeci meteorologije leže u posmatranju trenutnog vremena i nagađanja kakvo bi ono moglo biti u vrlo bliskoj budućnosti. Aristotelov nauk i njegova Meteorologika bili su u antici i srednjem veku vrlo cenjeni i u stvari jedini koliko-toliko naučni meteorološki počeci. Tako je bilo sve dok Rene Dekart, Galileo Galilej i ostali nisu nagađanja počeli zamenjivati instrumentalnim posmatranjima početkom 17. veka. Najosnovniji instrumenti za sprovođenje tih posmatranja i merenja, barometar, higrometar i termometar, izumljeni su u razdoblju između 1650. i 1750. godine. Spajanje teorije i eksperimenta uključivalo je i Njutnove zakone kretanja, eksperimente Bleza Paskala, Edmea Mariota, Roberta Huka, Edmunda Haleja i ostalih na hipsometriji (preciznom merenju nadmorske visine), zatim istraživanja Roberta Bojla na gasovima te Haleja, Džordža Hadlija i Žana le Rona d`Alambera o atmosferskoj cirkulaciji. Tokom sledećeg veka (1750—1850) standardizovani su termometri, Bendžamin Frenklin proučavao je munje i izumeo gromobran, Džon Dalton postavio je temelje za merenje isparavanja i vlažnosti, a Luk Hauard je klasifikovao oblake. Nakon 1800. godine javne ustanove, ali i fizičke osobe počele su skupljati i pratiti vremenske prilike. Nakon što je u Krimskom ratu (1853—1856) francuska flota bila teško oštećena u snažnoj oluji, zemlje zapadne Evrope i Severne Amerike započele su ozbiljne pokušaje skupljanja podataka o vremenu na mnogo mesta istovremeno pomoću nedavno izumljenog telegrafa (1837). Razvoj pouzdanih satova omogućio je stalnost i tačnost osmatranja na širem području. Izumljeni su i anemometri, a uskoro je za održanje i očitavanje uređaja uvedena i električna struja. S razvojem prometa, baloni, zmajevi i avioni uskoro su na svojim letovima nosili i meteorološke instrumente kroz troposferu, najniži sloj Zemljine atmosfere, sve do stratosfere, idućeg sloja atmosfere. Stratosfera je otkrivena, opisana i imenovana malo nakon 1900. godine. Stalna merenja po visini započela su oko 1920. godine, nakon što su izumljeni radio-uređaji na baterije koji su bili postavljani na balone. Podaci o stanju vremena na većim visinama dali su potpuniju sliku stanja atmosfere i bolji uvid u pojave na tim visinama, poput mlazne struje. Termodinamika, koja se počela razvijati sredinom 19. veka, omogućila je veliki broj novih formula koje opisuju atmosferu i promjene u njoj. Od 1850. do 1950. godine dominantna grana meteorologije bila je sinoptička meteorologija. Oko 1920. empirijska iskustva prepuštaju mesto fizici, a naučnici Vilhelm Bjerkness i njegov sin Jakob sve te ideje oblikovali su u teoriju o polarnom frontu, uključujući ključne pojmove fronta i vazdušnih masa. Moderna dinamička meteorologija rođena je 1948. godine, kad je Žil Karno uspeo redukovati složene dinamičke jednačine (koje je već 1904. godine postavio Vilhelm Bjerkness) na jednostavniji, ali korisni oblik. Istovremeni razvoj digitalnog računara osigurao je da Karnoova metoda rešavanja jednačina ima veliku praktičnu korist jer se omogućilo da prognoziranje vremena bude bazirano na rešenjima dinamičkih jednačina kao funkcija vremena. Od 1948. naglo se razvija i radarska tehnologija pa se već 1950. godine radarima mogao razlikovati sastav oblaka po količini vode u njima i tako detektovati oluje, posebno one grmljavinske. Od sredine šezdesetih godina izumljeni su i radari koji su Doplerovim efektom davali informacije i o brzini. Nakon 1960. sateliti su počeli slati detaljne slike cele Zemljine površine. Astronomija i proučavanje meteora kao «padajućih zvezda» kasnije se izdvojila kao posebna naučna disciplina. Nauka meteorologija postupno se ograničila na proučavanje atmosfere. Mnoge vremenske pojave i danas se nazivaju meteorima, poput hidrometeora (tekuća ili smrznuta voda koja pada na tlo u obliku kiše, snega, grada, magle.....), litometeora (suve čestice prašine, peska ili dima), fotometeora (optičke pojave poput hala, duge...) i elektrometeora (električne pojave kao što su munje, sevanje, vatra sv. Ilije...). Moderna meteorologija prvenstveno se bavi tipičnim i najvidljivijim oblicima vremena poput grmljavinskih oluja, tropskih ciklona, tornada, frontova. Meteorologija se najčešće opisuje kao fizika atmosfere jer u modernoj meteorologiji fizika ima ogroman značaj....

Tehnologija detekcije pokreta: Optički Broj tastera: 4 Opis SPECIFIČNOST KOJA SE ISTIČE Upoznajte razigrani, bežični POP miš, koji je kreiran kako bi vaša specifičnost izašla na videlo. Izaberite dizajn POP miša koji vam se najviše sviđa i personalizujte ga uz dodavanje emotikona koje svakodnevno koristite. PRVO, ODABERITE DIZAJN. DAYDREAM LETNJA RAZBIBRIGA. Mint, lila i žuta poput sunca zajedno čine neodoljivo svež dizajn. Opustite se uz POP miš u sanjarskom izdanju. BLAST STANI GLASNI U RETRO STILU. Pokažite vase retro izdanje uz odvažnu kombinaciju crne, sive I arkadno gejmerski žute boje. Učinite da svaki pokret POP mišem emituje eksploziju. HEARTBREAKER DUBOKI OSEĆAJI. Neon koralna udružena s bojom maline izbor je za one koji žele nešto da dokažu. Promenite pravila igre uz POP miš Heartbreaker. PRITISNETE TASTER Gornji taster je mesto gde zabava počinje. Izaberite emotikone koje koristite prilikom dopisivanja ili gornjem taster jednostavno dodelite vase najdraže emotikone uz Logitech softver I pošaljite ih jednim klikom. Ako vam to ipak ne odgovara, taster možete koristiti za prečice poput – utišaj zvuk ili podeli ekran. *Emotikoni i softver su trenutno podržani samo na Windows i macOS sistemima. OSEĆAJTE SE LJUPKO. BILO GDE. POP bežični miš izgleda odlično, ali to nije sve što pruža. On odgovara vašem dlanu, prijatan je za korišćenje, pa ga možete koristiti bilo gde. SilentTouch+ tehnologija ga čini nečujnim dok napredno optičko praćenje pomaže prilikom rada na manjoj površini. Ubacite ga u torbu I ponesite gde god da idete. *Zvuk levog I desnog klika je redukovan za 90% u poređenju s Logitech M170 mišem. dBA nivo levog klika je izmerena u nezavisnoj laboratoriji na udaljenosti od 1m. PRELISTAJTE KAO DA LETITE. POP bežični miš prelazi s preciznog načina prelistavanja na brzi način listanja uz SmartWheel scroll točkić. Prelistajte duge stanice teksta uz jedan klik. KREĆITE SE MEĐU SVETOVIMA Koristite Bluetooth bežičnu tehnologiju kako biste povezali POP bežični miš sa do 3 uređaja i nesmetano radili na njima istovremeno jednim klikom. Uz Flow softver jednostavno prebacujte tekst, fotografije, slike ili datoteke među uređajima uz običnu naredbu kopiraj/zalepi. Bez obzira da li koristite Windows, macOS, Chrome OS, Android ili iPadOS, vaš POP miš je spreman za korišćenje.* Ne koristite Bluetooth? Isprobajte Logi Bolt USB prijemnik.** UZ VAS NA DUGE STAZE Baterija POP miša može trajati do 2 godine uz tehnologiju uštede energije koja uređaj stavlja u način rada mirovanja kada ga ne koristite. POKAŽITE SE UZ PUNU OPREMU Dodajte tastaturu, veb kameru, slušalice i podlogu za miš kako biste upotpunili vašu kućnu kancelariju.

Tehnologija detekcije pokreta: Optički Broj tastera: 4 Opis SPECIFIČNOST KOJA SE ISTIČE Upoznajte razigrani, bežični POP miš, koji je kreiran kako bi vaša specifičnost izašla na videlo. Izaberite dizajn POP miša koji vam se najviše sviđa i personalizujte ga uz dodavanje emotikona koje svakodnevno koristite. PRVO, ODABERITE DIZAJN. DAYDREAM LETNJA RAZBIBRIGA. Mint, lila i žuta poput sunca zajedno čine neodoljivo svež dizajn. Opustite se uz POP miš u sanjarskom izdanju. BLAST STANI GLASNI U RETRO STILU. Pokažite vase retro izdanje uz odvažnu kombinaciju crne, sive I arkadno gejmerski žute boje. Učinite da svaki pokret POP mišem emituje eksploziju. HEARTBREAKER DUBOKI OSEĆAJI. Neon koralna udružena s bojom maline izbor je za one koji žele nešto da dokažu. Promenite pravila igre uz POP miš Heartbreaker. PRITISNETE TASTER Gornji taster je mesto gde zabava počinje. Izaberite emotikone koje koristite prilikom dopisivanja ili gornjem taster jednostavno dodelite vase najdraže emotikone uz Logitech softver I pošaljite ih jednim klikom. Ako vam to ipak ne odgovara, taster možete koristiti za prečice poput – utišaj zvuk ili podeli ekran. *Emotikoni i softver su trenutno podržani samo na Windows i macOS sistemima. OSEĆAJTE SE LJUPKO. BILO GDE. POP bežični miš izgleda odlično, ali to nije sve što pruža. On odgovara vašem dlanu, prijatan je za korišćenje, pa ga možete koristiti bilo gde. SilentTouch+ tehnologija ga čini nečujnim dok napredno optičko praćenje pomaže prilikom rada na manjoj površini. Ubacite ga u torbu I ponesite gde god da idete. *Zvuk levog I desnog klika je redukovan za 90% u poređenju s Logitech M170 mišem. dBA nivo levog klika je izmerena u nezavisnoj laboratoriji na udaljenosti od 1m. PRELISTAJTE KAO DA LETITE. POP bežični miš prelazi s preciznog načina prelistavanja na brzi način listanja uz SmartWheel scroll točkić. Prelistajte duge stanice teksta uz jedan klik. KREĆITE SE MEĐU SVETOVIMA Koristite Bluetooth bežičnu tehnologiju kako biste povezali POP bežični miš sa do 3 uređaja i nesmetano radili na njima istovremeno jednim klikom. Uz Flow softver jednostavno prebacujte tekst, fotografije, slike ili datoteke među uređajima uz običnu naredbu kopiraj/zalepi. Bez obzira da li koristite Windows, macOS, Chrome OS, Android ili iPadOS, vaš POP miš je spreman za korišćenje.* Ne koristite Bluetooth? Isprobajte Logi Bolt USB prijemnik.** UZ VAS NA DUGE STAZE Baterija POP miša može trajati do 2 godine uz tehnologiju uštede energije koja uređaj stavlja u način rada mirovanja kada ga ne koristite. POKAŽITE SE UZ PUNU OPREMU Dodajte tastaturu, veb kameru, slušalice i podlogu za miš kako biste upotpunili vašu kućnu kancelariju.

Saobraćajna pravila u slici i reči (priručnik za pripremu vozačkog ispita 184 strane) Život savremenog čoveka teško je zamisliti bez upotrebe raznih saobraćajnih sredstava. Ona mu olakšavaju rad, povećavaju produktivnost, omogućavaju brzo savladavanje velikih udaljenosti, služe za rekreaciju, sport i druge namene. Osim dobrih strana, upotreba saobraćajnih sredstava ima i lošu stranu. Statistički podaci o saobraćajnim nezgodama, upozoravaju nas da je stepen bezbednosti zabrinjavajući. Hiljade ugašenih ljudskih života, desetine hiljada doživotno onesposobljenih usled povreda, ogromne materijalneštete, moraju nas podstaknuti na razmišljanje. Stručnjaci ističu tri osnovna faktora koja utiču na stanje bezbednosti saobraćaja na putevima. To su: čovek, vozilo i put. Brojni naučni radovi o uzrocima saobraćajnih nezgoda, kod nas i u svetu, pokazuju da je u oko 90% slučajeva krivac za saobraćajnu nezgodu čovek. Na bezbednost saobraćaja na putevima u našoj zemlji utiče i relativno niska saobraćajna kultura. U podizanju saobraćajne kulture, uspostavljanju solidarnosti, discipline i odgovornosti u međusobnim odnosima učesnika u saobraćaju važnu ulogu imaju pre svega porodica, zatim predškolske ustanove, osnovne, srednje i auto škole. Potrebno je kontinuirano raditi na podizanju svesti o saobraćajnoj kulturi, te edukovati celokupnu populaciju organizovanjem raznih oblika obrazovnog i preventivnog rada još od najranijeg uzrasta. Ova publikacija nastala je sa željom da se na jednom mestu sveobuhvatno prezentuje neophodno znanje o saobraćajnim pravilima bez kojih nije moguće bezbedno učestvovati u saobraćaju. S A D R Ž A J Predgovor I Značenje pojedinih izraza u propisima o bezbednosti saobraćaja na putevima II Saobraćajna signalizacija – osnovne odredbe II Saobraćajna signalizacija – znakovi opasnosti, izričitih naredbi, obaveštenja i dopunske table II Saobraćajna signalizacija – nazivi i značenja znakova opasnosti II Saobraćajna signalizacija – nazivi i značenja znakova izričitih naredbi 23 II Saobraćajna signalizacija – nazivi i značenja znakova obaveštenja II Saobraćajna signalizacija – značenja dopunskih tabli II Saobraćajna signalizacija – oznake na putu II Saobraćajna signalizacija – uređaji za davanje svetlosnih signala III Znaci koje daju policijski službenici, vozila pod pratnjom, vozila sa prvenstvom prolaza i vozila sa žutim rotacionim svetlom IV Opšte odredbe o ponašanju učesnika u saobraćaju na putevima V Radnje vozilom u saobraćaju VI Uključivanje vozila u saobraćaj VII Kretanje vozila po putu VIII Brzina kretanja vozila IX Kretanje vozila unazad X Polukružno okretanje vozila XI Skretanje i prestrojavanje vozilom XII Saobraćaj na raskrsnici i prvenstvo prolaza XIII Mimoilaženje XIV Naizmenično propuštanje vozila XV Upotreba svetala u saobraćaju XVI Zvučni i svetlosni znaci upozorenja XVII Preticanje i obilaženje XVIII Odstojanje između vozila XIX Zaustavljanje i parkiranje XX Kretanje pešaka i odnos vozača prema pešacima XXI Saobraćaj zaprežnih vozila i učešće životinja u saobraćaju XXII Saobraćaj bicikla, mopeda, tricikla, četvorocikla i motocikla XXIII Saobraćaj radnih mašina, motokultivatora i traktora XXIV Saobraćaj tramvaja XXV Saobraćaj na autoputu i motoputu XXVI Saobraćaj u tunelu XXVII Saobraćaj na prelazu puta preko železničke pruge XXVIII Vučenje vozila XXIX Prevoz tereta i lica vozilom XXX Dužnosti učesnika u saobraćaju u slučaju saobraćajne nezgode Beleške Sadržaj

Rezolucije ekrana: 1920 x 1080 piksela NVIDIA G-SYNC: Ne AMD FreeSync: Ne Opis Multi-touch sa 10 tačaka - neverovatno intuitivno iskustvo dodira ASUS VT229H monitor sa ekranom osetljivim na dodir kombinuje 10-tačkastu multi-touch mogućnost sa vrhunskim kvalitetom slike, fleksibilnim povezivanjem, izdržljivošću i velikom ergonomijom. Precizan multi-touch ekran sa 7H tvrdoćom - omogućava do 10 simultanih dodira - je optimizovan za upotrebu sa Windows 10, omogućavajući vam da radite pametnije i efikasnije, kao i savršen za javnu upotrebu sa zaštitom i trajnošću. Izuzetno živopisan prikaz ASUS VT229H ima 21,5-inčni široki ekran (16: 9) koji pruža izvanredan kvalitet slike zahvaljujući Full HD 1920x1080 rezoluciji i 178 ° IPS širokougaoni panel. Uz brzo vreme odziva od 5ms, dobićete oštre slike za bilo koji sadržaj. Takođe možete odabrati željeni omer za skaliranje slika koje nisu širokog formata - bilo 16: 9 ili 4: 3 - pomoću kontrole ASUS aspect ratio. Monitor osetljiv na dodir koji vam daje mnogo više Da bi vam pružio zaista živopisno iskustvo gledanja, VT229H uključuje neke od naših specijalnih tehnologija, kao što su QuickFit Virtual Scale i Splendid Video Intelligence tehnologija. ASUS QuickFit Virtual Scale na ekranu za poravnavanje slike pomaže vam da poravnate i pregledate fotografije i dokumente stvarne veličine pre štampanja, pazeći da se one svaki put savršeno štampaju. ASUS Splendid Video Intelligence tehnologija koristi engine u boji sa osam unapred podešenih režima. Oni vam omogućavaju da lako prilagodite svoj prikaz za najbolju preciznost boja i vernost slike, u zavisnosti od vrste sadržaja koji se prikazuje. Možete pristupiti unapred podešenim funkcijama preko određenog hotkey-a. Dizajniran misleći na Vas VT229H ima više video konektora, uključujući HDMI i VGA ulaze, što ga čini pogodnim za korišćenje bilo gde, kod kuće ili u kancelariji. VT229H ima elegantnu kružnu osnovu sa ergonomski dizajniranim nagibnim postoljem koje vam omogućava da izaberete idealan položaj za gledanje. Monitor je takođe kompatibilan sa VESA montažom, što olakšava montažu na zid. Napredne funkcije za uštedu energije osiguravaju niske troškove energije i maksimalnu pouzdanost i zadovoljavaju stroge ekološke standarde, uključujući RoHS, ENERGY STAR. Ekran Veličina ekrana 21.5" Rezolucija 1.920 x 1.080 Tip ekrana TFT LCD Tip panela IPS Pozadinsko osvetljenje LED Touchscreen Da Odnos stranica 16:9 Nativni kontrast 1.000:1 Dinamički kontrast 100.000.000:1 Osvetljenje 250cd/m² Odziv 5ms Uglovi gledanja 178° horizontalni, 178° vertikalni Veličina piksela 0.2482mm Paleta boja 16.7 miliona boja Priključci / Slotovi HDMI priključci 1x HDMI VGA D-sub 1 USB priključci 1x USB 2.0 Audio ulaz 3.5mm Audio Zvučnici Ugrađeni, 2x 1.5W RMS Dodatne funkcije Podržane tehnologije Color Temperature Selection, Flicker-free, HDCP, Low Blue Light, QuickFit, Skin-Tone Selection, VividPixel Fizičke karakteristike Pomeranje Tilt Montiranje na zid VESA 100mm x 100mm Masa 3.18kg (bez postolja) Boja Crna

Broj tastera: 6 Opis MX ANYWHERE 3 KOMPAKTNI BEŽIČNI MIŠ Logitech MX Anywhere 3 je kompaktni laserski bežični miš opremljen MagSpeed točkićem, niskoprofilnim dizajnom i dugotrajnom baterijom koja se brzo puni. Pruža besprekorno praćenje na svakoj površini, čak i staklu, a Flow tehnologija omogućava istovremeni rad na više računara i više operativnih sistema. KORISTI GA SVUDA MX Anywhere 3 je izuzetno prilagodljiv svakoj situaciji. Ovaj kompaktni miš je dizajniran za mobilni rad, za rad od kuće, kafića do čekaonice na aerodromu. SCROLL TOČKIĆ, REDIZAJNIRAN MagSpeed elektromagnetni točkić je toliko precizan da se može zaustaviti na svakom pojedinačnom pikselu i dovoljno brz da može prelistati 1000 linija u jednoj sekundi. Pritom je potpuno bešuman. Kvalitet čeličnog mehanizma se oseća na dodir, a inercija točkića se oseća, ali ne čuje. PRAĆENJE NA SVIM POVRŠINAMA, ČAK I NA STAKLU MX Anywhere 3 može se koristiti na gotovo bilo kojoj površini, uključujući i staklo. Omogućava nesmetani rad za stolom i na trosedu. UDOBNOST SVUDA MX Anywhere 3 odlikuje kompaktan, niskoprofilni dizajn oblikovan prema obliku ruke. Prilagođen je za celodnevni rad, a silikonski delovi su mekani na dodir.Otporan je na udarce i padove, predviđen za prenošenje i retko čišćenje. BRZO PUNJENJE TOKOM RADA MX Anywhere 3 može raditi čak do 70 dana na jedno punjenje, a brzo punjenje od jednog minuta pruža čak tri sata rada. Moguće ga je puniti tokom rada. MODERAN DIZAJN, VRHUNSKI MATERIJALI MX Anywhere 3 je na i pogled i na dodir bolji nego ikad. Elegantan dizajn odlikuju točkić od nerđajućeg čelika i udobni silikonski delovi. Dolazi u 3 različite boje koje će se lako uklopiti uz svaki računar. BRŽI RAD U NAJPOPULARNIJIM PROGRAMIMA MX Anywhere 3 je u potpunosti prilagodljiv najčešće korišćenim programima, uključujući Adobe Photoshop®, Adobe Premiere Pro, Final Cut Pro™, Google Chrome™, Safari®, i Microsoft Word®, Excel® i PowerPoint®. RAD NA VIŠE UREĐAJA I SISTEMA Povežite do tri uređaja i birajte ih na jedan klik. MX3 Anywhere radi na Windows®, macOS®, iPadOS®, Chrome OS™ i Linux® operativnim sistemima. VIŠE RAČUNARA, JEDAN MX ANYWHERE 3 Upravljajte sa više računara istovremeno putem MX Anywhere 3 i softvera Flow. Jednostavno pomerite miš van okvira trenutnog ekrana i preskočiće na ekran drugog računara, čak i između Windows i MacOS operativnih sistema. Softver omogućava i jednostavno kopiranje tekstova, slika i drugih datoteka između dva računara. SISTEMSKI ZAHTEVI BLUETOOTH: Bluetooth s niskom potrošnjom energije Windows 10 ili noviji MacOS® 10.15 ili noviji ipadOS® 13.4 ili noviji Chrome OS Linux USB PRIJEMNIK: Bluetooth s niskom potrošnjom energije Windows 10 ili noviji MacOS® 10.15 ili noviji Chrome OS Linux DIMENZIJE miš (dužina x širina x visina): 100,5 mm x 65 mm x 34,4 mm masa: 99 g USB prijemnik (dužina x širina x visina): 18,4 mm x 14,4 mm x 6,6 mm masa: 2 g TEHNIČKE SPECIFIKACIJE SENZOR tehnologija senzora: Darkfield lasersko praćenje visoke preciznosti Nominalna vrednost: 1000 dpi Postavljanje DPI (minimalno i maksimalno): 200 – 4000 dpi, u koracima od 50 dpi TASTERI Broj tastera: 6 (levi i desni klik, napred/nazad, taster za promenu načina rada točkića, srednji klik) Točkić: Da, s automatskom promenom Vodoravni točkić: da, pritiskom na bočni taster pri okretanju točkića Bežični domet: 10 m BATERIJA Baterija: punjiva litijumska polimer baterija (500 mAh) trajanje baterije: do 70 dana s jednim maksimalnim punjenjem. Do tri sata rada na punjenje od jednog minuta. Opcioni softver: Logitech Options i Logitech Flow SADRŽAJ PAKOVANJA miš USB prijemnik USB-C na USB-A kabl za punjenje korisnička dokumentacija

Broj tastera: 6 Opis MX ANYWHERE 3 KOMPAKTNI BEŽIČNI MIŠ Logitech MX Anywhere 3 je kompaktni laserski bežični miš opremljen MagSpeed točkićem, niskoprofilnim dizajnom i dugotrajnom baterijom koja se brzo puni. Pruža besprekorno praćenje na svakoj površini, čak i staklu, a Flow tehnologija omogućava istovremeni rad na više računara i više operativnih sistema. KORISTI GA SVUDA MX Anywhere 3 je izuzetno prilagodljiv svakoj situaciji. Ovaj kompaktni miš je dizajniran za mobilni rad, za rad od kuće, kafića do čekaonice na aerodromu. SCROLL TOČKIĆ, REDIZAJNIRAN MagSpeed elektromagnetni točkić je toliko precizan da se može zaustaviti na svakom pojedinačnom pikselu i dovoljno brz da može prelistati 1000 linija u jednoj sekundi. Pritom je potpuno bešuman. Kvalitet čeličnog mehanizma se oseća na dodir, a inercija točkića se oseća, ali ne čuje. PRAĆENJE NA SVIM POVRŠINAMA, ČAK I NA STAKLU MX Anywhere 3 može se koristiti na gotovo bilo kojoj površini, uključujući i staklo. Omogućava nesmetani rad za stolom i na trosedu. UDOBNOST SVUDA MX Anywhere 3 odlikuje kompaktan, niskoprofilni dizajn oblikovan prema obliku ruke. Prilagođen je za celodnevni rad, a silikonski delovi su mekani na dodir.Otporan je na udarce i padove, predviđen za prenošenje i retko čišćenje. BRZO PUNJENJE TOKOM RADA MX Anywhere 3 može raditi čak do 70 dana na jedno punjenje, a brzo punjenje od jednog minuta pruža čak tri sata rada. Moguće ga je puniti tokom rada. MODERAN DIZAJN, VRHUNSKI MATERIJALI MX Anywhere 3 je na i pogled i na dodir bolji nego ikad. Elegantan dizajn odlikuju točkić od nerđajućeg čelika i udobni silikonski delovi. Dolazi u 3 različite boje koje će se lako uklopiti uz svaki računar. BRŽI RAD U NAJPOPULARNIJIM PROGRAMIMA MX Anywhere 3 je u potpunosti prilagodljiv najčešće korišćenim programima, uključujući Adobe Photoshop®, Adobe Premiere Pro, Final Cut Pro™, Google Chrome™, Safari®, i Microsoft Word®, Excel® i PowerPoint®. RAD NA VIŠE UREĐAJA I SISTEMA Povežite do tri uređaja i birajte ih na jedan klik. MX3 Anywhere radi na Windows®, macOS®, iPadOS®, Chrome OS™ i Linux® operativnim sistemima. VIŠE RAČUNARA, JEDAN MX ANYWHERE 3 Upravljajte sa više računara istovremeno putem MX Anywhere 3 i softvera Flow. Jednostavno pomerite miš van okvira trenutnog ekrana i preskočiće na ekran drugog računara, čak i između Windows i MacOS operativnih sistema. Softver omogućava i jednostavno kopiranje tekstova, slika i drugih datoteka između dva računara. SISTEMSKI ZAHTEVI BLUETOOTH: Bluetooth s niskom potrošnjom energije Windows 10 ili noviji MacOS® 10.15 ili noviji ipadOS® 13.4 ili noviji Chrome OS Linux USB PRIJEMNIK: Bluetooth s niskom potrošnjom energije Windows 10 ili noviji MacOS® 10.15 ili noviji Chrome OS Linux DIMENZIJE miš (dužina x širina x visina): 100,5 mm x 65 mm x 34,4 mm masa: 99 g USB prijemnik (dužina x širina x visina): 18,4 mm x 14,4 mm x 6,6 mm masa: 2 g TEHNIČKE SPECIFIKACIJE SENZOR tehnologija senzora: Darkfield lasersko praćenje visoke preciznosti Nominalna vrednost: 1000 dpi Postavljanje DPI (minimalno i maksimalno): 200 – 4000 dpi, u koracima od 50 dpi TASTERI Broj tastera: 6 (levi i desni klik, napred/nazad, taster za promenu načina rada točkića, srednji klik) Točkić: Da, s automatskom promenom Vodoravni točkić: da, pritiskom na bočni taster pri okretanju točkića Bežični domet: 10 m BATERIJA Baterija: punjiva litijumska polimer baterija (500 mAh) trajanje baterije: do 70 dana s jednim maksimalnim punjenjem. Do tri sata rada na punjenje od jednog minuta. Opcioni softver: Logitech Options i Logitech Flow SADRŽAJ PAKOVANJA miš USB prijemnik USB-C na USB-A kabl za punjenje korisnička dokumentacija

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Traktori (lat. trahere = vući) su pogonsko-vučne mašine i služe pri obavljanju različitih radnih operacija kao izvor energije u agregatu sa priključnim oruđima vukući, noseći i/ili dajući im pogon ili obezbeđujući energiju za stacionarne radne operacije.[5] Istorijat Prva primena mehaničkog pogona u poljoprivredi vezuju se za početak XIX veka, kada su upotrebljene parne mašine na točkovima za pokretanje mehaničkih poljoprivrednih oruđa pomoću fleksibilnog kaiša. Oko 1850. konstruisan je prvi vučni motor razvojem parne mašine na točkovima, i adaptiran za potrebe poljoprivrede. Prvi traktori su bili parne mašine za oranje, koje su radile u paru. Postavljane su sa obe strane zemljišta koje je trebalo obraditi, a plug se kretao između njih pomoću žičanog kabla. Ako je zemljište dozvoljavalo traktor sa parnim motorom vukao je plug direktno. Parni traktori ostali su u upotrebi i u XX veku dok nisu konstruisani pouzdani motori sa unutrašnjim sagorevanjem.[6] Godine 1892. Džon Frolič (John Froelich) iz Ajove osmislio je i konstruisao prvi traktor sa benzinskim/dizel-motorom. Dobivši patent za njega otpočeo je sa komercijalizacijom svog izuma, ali se 1895. godine pokazalo da je to neuspešni biznis.[7][8][9] Hart (Charles W. Hart) i Par (Charles H. Parr) 1903. u istoj Saveznoj državi proizvode 15 „traktora“ kada se prvi put taj naziv i upotrebljava. Model broj 3 je prvi do danas očuvani američki traktor sa motorom na unutrašnje sagorevanje. Snaga ovog dvocilindričnog motora bila je preko kaiša 22 kW, i 13 kW na poteznici.[10] U Velikoj Britaniji prva prodaja traktora sa motorom sa unutrašnjim sagorevanjem zabeležena je 1897. godine (Hornsby-Ackroyd Patent Safety Oil Traction engine). Prvi komercijalno uspešni dizajn, međutim, pojavio se 1902. To je bio „Ivel tractor“ sa tri točka. Godine 1908. u Bedfordu počinje montaža četvorotočkaša u najvećoj fabrici, van SAD, toga vremena „Saunderson Tractor and Implement Co.“ Iako u početku nisu bile popularne ove mašine na benzinski pogon počinju da se sviđaju u drugoj dekadi 20. veka kada postaju manje i pristupačnije.[11] Henri Ford (Henry Ford) 1917. predstavlja svoj „Fordson“, prvi masovno proizvedeni traktor. Proizvođen je u SAD, Irskoj, Engleskoj i Rusiji, a 1923. Fordson je držao 77% američkog tržišta. Dvadesetih godina prošlog veka traktori sa benzinskim motorom postaju standard. Priključno vratilo, važan deo traktora koji ga čini pogonskom mašinom, prvi put se pojavilo 1878. na pojedinim ručno izrađenim traktorima, ali prvo priključno vratilo na fabrički izrađenom modelu bilo je ono ugrađeno u model 8-16 kompanije IHC (International Harvester Company) 1918. godine.[12] Džonston (Edward A. Johnston) inženjer ove kompanije bio je impresioniran vratilom koje je video deceniju ranije, a koje je za sopstvene potrebe napravio francuski farmer i mehaničar Gougis.[12] Posle toga osmišljen je niz upotreba kako bi se dokazala prednost vratila. Da bi definitivno sa modelom 15-30, 1920. godine priključno vratilo postalo standardni deo traktora. Od 1927. godine usvojen je standard kojim je propisana brzina i smer rotiranja vratila 536 ± 10 obrtaja u minuti u smeru kazaljke na satu. Kasnije je brzina izmenjena na 540.[13] Firma Cockshutt Farm Equipment Ltd iz Ontarija (Kanada) 1945. godine počinje da proizvodi traktor „Cockshutt Model 30“ koji ima priključno vratilo čija rotacija je nezavisna od kretanja traktora, što je velika prednost pri obavljanju stacionarnih operacija. Na današnjim modelima kontrola priključnog vratila obavlja se pomoću prekidača, što povećava bezbednost vozača.[14] Spajanje priključnog oruđa sa traktorom u tri tačke umesto u dve, osnovu savremenog bezbednog hidrauličnog podizača oruđa, izumeo je Britanac Hari Ferguson (Harry Ferguson) 1928. i primenio na svom modelu Crni traktor (Black Tractor) 1933. godine. Time je usmerio razvoj oruđa od vučenih ka nošenim. Prototip podizača imao je dve tačke spoja gore a jednu dole, da bi sam Ferguson došao do zaključka da ga traba obrnuti tako da dve tačke budu dole.

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Traktori (lat. trahere = vući) su pogonsko-vučne mašine i služe pri obavljanju različitih radnih operacija kao izvor energije u agregatu sa priključnim oruđima vukući, noseći i/ili dajući im pogon ili obezbeđujući energiju za stacionarne radne operacije.[5] Istorijat Prva primena mehaničkog pogona u poljoprivredi vezuju se za početak XIX veka, kada su upotrebljene parne mašine na točkovima za pokretanje mehaničkih poljoprivrednih oruđa pomoću fleksibilnog kaiša. Oko 1850. konstruisan je prvi vučni motor razvojem parne mašine na točkovima, i adaptiran za potrebe poljoprivrede. Prvi traktori su bili parne mašine za oranje, koje su radile u paru. Postavljane su sa obe strane zemljišta koje je trebalo obraditi, a plug se kretao između njih pomoću žičanog kabla. Ako je zemljište dozvoljavalo traktor sa parnim motorom vukao je plug direktno. Parni traktori ostali su u upotrebi i u XX veku dok nisu konstruisani pouzdani motori sa unutrašnjim sagorevanjem.[6] Godine 1892. Džon Frolič (John Froelich) iz Ajove osmislio je i konstruisao prvi traktor sa benzinskim/dizel-motorom. Dobivši patent za njega otpočeo je sa komercijalizacijom svog izuma, ali se 1895. godine pokazalo da je to neuspešni biznis.[7][8][9] Hart (Charles W. Hart) i Par (Charles H. Parr) 1903. u istoj Saveznoj državi proizvode 15 „traktora“ kada se prvi put taj naziv i upotrebljava. Model broj 3 je prvi do danas očuvani američki traktor sa motorom na unutrašnje sagorevanje. Snaga ovog dvocilindričnog motora bila je preko kaiša 22 kW, i 13 kW na poteznici.[10] U Velikoj Britaniji prva prodaja traktora sa motorom sa unutrašnjim sagorevanjem zabeležena je 1897. godine (Hornsby-Ackroyd Patent Safety Oil Traction engine). Prvi komercijalno uspešni dizajn, međutim, pojavio se 1902. To je bio „Ivel tractor“ sa tri točka. Godine 1908. u Bedfordu počinje montaža četvorotočkaša u najvećoj fabrici, van SAD, toga vremena „Saunderson Tractor and Implement Co.“ Iako u početku nisu bile popularne ove mašine na benzinski pogon počinju da se sviđaju u drugoj dekadi 20. veka kada postaju manje i pristupačnije.[11] Henri Ford (Henry Ford) 1917. predstavlja svoj „Fordson“, prvi masovno proizvedeni traktor. Proizvođen je u SAD, Irskoj, Engleskoj i Rusiji, a 1923. Fordson je držao 77% američkog tržišta. Dvadesetih godina prošlog veka traktori sa benzinskim motorom postaju standard. Priključno vratilo, važan deo traktora koji ga čini pogonskom mašinom, prvi put se pojavilo 1878. na pojedinim ručno izrađenim traktorima, ali prvo priključno vratilo na fabrički izrađenom modelu bilo je ono ugrađeno u model 8-16 kompanije IHC (International Harvester Company) 1918. godine.[12] Džonston (Edward A. Johnston) inženjer ove kompanije bio je impresioniran vratilom koje je video deceniju ranije, a koje je za sopstvene potrebe napravio francuski farmer i mehaničar Gougis.[12] Posle toga osmišljen je niz upotreba kako bi se dokazala prednost vratila. Da bi definitivno sa modelom 15-30, 1920. godine priključno vratilo postalo standardni deo traktora. Od 1927. godine usvojen je standard kojim je propisana brzina i smer rotiranja vratila 536 ± 10 obrtaja u minuti u smeru kazaljke na satu. Kasnije je brzina izmenjena na 540.[13] Firma Cockshutt Farm Equipment Ltd iz Ontarija (Kanada) 1945. godine počinje da proizvodi traktor „Cockshutt Model 30“ koji ima priključno vratilo čija rotacija je nezavisna od kretanja traktora, što je velika prednost pri obavljanju stacionarnih operacija. Na današnjim modelima kontrola priključnog vratila obavlja se pomoću prekidača, što povećava bezbednost vozača.[14] Spajanje priključnog oruđa sa traktorom u tri tačke umesto u dve, osnovu savremenog bezbednog hidrauličnog podizača oruđa, izumeo je Britanac Hari Ferguson (Harry Ferguson) 1928. i primenio na svom modelu Crni traktor (Black Tractor) 1933. godine. Time je usmerio razvoj oruđa od vučenih ka nošenim. Prototip podizača imao je dve tačke spoja gore a jednu dole, da bi sam Ferguson došao do zaključka da ga traba obrnuti tako da dve tačke budu dole.

U dobrom stanju! Predenje je proces stvaranja niti pređe neograničene duljine uvijanjem kratkih prirodnih ili umjetnih vlakana.[1] Vlakna se prvo paraleliziraju, a zatim uvijaju uz istezanje, na taj način se postiže da su dovoljno tanka i kompaktna - međusobno povezana u pređu zadovoljavajuće čvrstoće. Od prahistorije pa sve gotovo do danas (kad se to radi industrijski), predenje se obavljalo ručno, uz pomoć samo dva alata, preslice i vretena[2] Predenje u Antičkoj Grčkoj Od toga kakva se pređa želi, zavisi i izbor sirovina, jer se one razlikuju po karakteristikama. Od biljnih prirodnih vlakana najpoznatija su pamučna, lanena i kudeljna vlakna, a nakon tog jutena, a od životinjskih su to vuna i svila. Umjetna vlakna proizvode se prilagođena po duljini, finoći i mehaničkim karakteristikama prirodnih vlakana s kojima se miješaju, te mašinama na kojima se prede. Razlikuju se kraća i finija umjetna pamučna vlakna i dulja, kovrčava i grublja vunena vlakna. Ponekad se u pređu upredaju i sekundarne sirovine dobivene iz tekstilnog otpada.[1] U tekstilnoj industriji vlasasta vlakna najčešće dolaze do predionica sprešana u bale. U njima su prirodna vlakna izmješana s kojekakvim primjesama i nečistoćama, pa ih se najprije dobro promiješa, rasčupava i očisti od nevlaknatih primjesa. Za razliku od tog vunena vlakna se peru (da ih se očisti od masti), suše i šalju na pripremu za predenje, na taj se način postiže da sirovina bude što uniformiranija.[1] Kod pamučne pređe, bitno se razlikuje ona koja je prethodno bila samo grebenana (grebenana pređa) od one koja je nakon grebenanja prošla i fazu češljanja (češljana pređa). Grebenana pređa je grublja, mekša od češljane, a prede se iz grubih, kratkih do srednje dugih vlakana. Češljana je pređa tanja, glađa, jednobraznija i čvršća, a pravi se od finijih i duljih vlakana.[1] Kod predenja pamuka, tokom grebenanja vlakanca se polažu na velikom rotirajućem bubnju u koprenu, gdje se jednolično raspoređuju, izravnavaju i paraleliziraju. Na taj način se i uklanjaju kratka vlakna, a pređa čisti od primjesa. Na izlasku iz bubnja koprena se formira u pramen koji prolazi kroz uređaj za regulaciju finoće, nakon tog se isteže i stanjuje, učvršćuje blagim uvijanjem i namata na kalem (taj postupak zove se pretpredenje). Tako dobivena pretpređa šalje se na predenje na prstenastu predilicu, gdje se i dalje isteže, uvija i konačno namata kao gotova grebenana pređa.[1] Moderniji proces rotorskoga predenja je brži i ekonomičniji jer nema pretpredenja, no vlakna nisu toliko paralelizirana, pa se tako dobivena pređa najviše koristi za proizvodnju grubljih tkanina. Kod proizvodnje češljane pređe, nakon grebenanja, se skupovi pramenova sjedinjuju uz nježno istezanje (dubliranje), zatim se češljaju i paraleliziraju, te šalju na predenje. Grebenanje vune je komplicirani proces, u kojem sirova vuna prolazi na traci kroz čitav niz grebenaljki, različite finoće.[1] Na vrlo sličan način proizvodi se i pređa od umjetnih vlakana i njihovih mješavina s vunom. Danas su razrađeni i noviji - ekonomičniji procesi za predenje umjetnih vlakana, kao i za predenje likovih i tvrdih vlakana.[1] Mašina za predenje - Spinning jenny Historija Najraniji dokazi o tkanju su iz neolita - datirani na oko 5000 godina pne., u to doba ono je bilo usko povezano s košaraštvom.[2] Od prahistorije pa sve do srednjeg vijeka, predenje je vršeno uz korištenje samo dva alata, preslice i vretena.[2] Kolovrat, koji je izumljen u Indiji, dospio je do Evrope u srednjem vijeku, on je omogućio mehaničko ubrzanje procesa, jer kolo zamjenilo vreteno. To je postignuto jednostavno pređa se držala sa ispruženom lijevom rukom, a kolo se okretalo desnom u suprotnom smjeru.[2] Važna prednost kolovrata bila je u tom da se on mogao brže okretati, pa se time dobijala ravnomjernija pređa.[2] Kolovrat se nastavio upotrebljavati sve do 19. vijeka, s tim da je značajno poboljšan u 16. vijeku, kad mu je dodano sasko kolo, koje se moglo pokretati nogom što je omogućilo kontinuirano predenje vunene i pamučne pređe. S tim povećanjem brzine, tri do pet kolovrata bila su u stanju snabdjevati jedan razboj pređom. Kad je 1733. - John Kay izumio leteći čunak kojim je značajno povećao brzinu razboja, stvorila se i potreba za bržim predećim mašinama.[2] Nakon tog je 1770. James Hargreaves patentirao mašinu za predenje - jenny (spinning jenny) koja je mogla istovremeno namatati više vretena, ali je njen nedostatak bio što je radila samo tanku pređu. - Richard Arkwright je na osnovu nje napravio je bolju mašinu, sposobnu da prede jaču pređu, ali je tek treća mašina Engleza Samuela Cromptona - Mula za predenje (Spinning mule) 1779., značajno povećala produktivnost, jer je jedan radnik mogao kontrolirati više od 1.000 vretena istovremeno, a mogla je presti kako finu, tako i grubu pređu. Uslijedilo je nekoliko daljnjih modifikacija te mašine u Velikoj Britaniji i Sjedinjenim Američkim Državama, ali je ipak Cromptonova - mula, bila ta koja je efikasno riješila predenje u tekstilnoj industriji.

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Desetak recenica podvuceno obicnom olovkom, nista strasno! Sve ostalo uredno! Kao jedanaesta knjiga edicije Velike knjige arhitekture pojavilo se i četvrto izdanje sjajno štivo bečkog arhitekte i urbaniste Kamila Zitea, staro 115 godina (izašlo u maju 1889. i rasprodato za samo nekoliko nedelja, pa zato ponovo štampano već u junu iste godine). Knjiga se može smatrati malim remek-delom urbanističke teorije, duboko zasnovanom na praksi i još temeljitije upućenom ka njoj. “A mi tapkamo pozadi sa lenjirom i šestarom i mislimo da se pitanje osećaja (za grad) može rešiti nezgrapnom geometrijom.” Kamilo Zite (Iz Predgovora - Ranko Radović) Camillo Sitte (17. travnja 1843. - 16. studenog 1903.) bio je austrijski arhitekt, slikar i urbanistički teoretičar čiji je rad utjecao na urbano planiranje i regulaciju korištenja zemljišta. Danas je Sitte najviše zapamćen po svojoj knjizi iz 1889., Planiranje grada prema umjetničkim načelima, u kojoj je ispitivao i dokumentirao tradicionalni, inkrementalni pristup urbanizmu u Europi, s velikim fokusom na javne prostore u Italiji i germanskim zemljama. Život Camillo Sitte rođen je u Beču 1843. Kao sin arhitekta Franza Sittea, tijekom mladosti je mogao raditi na očevim gradilištima.[1] Bio je arhitekt i teoretičar kulture čija su djela, prema Elielu Saarinenu, bila poznata arhitektima njemačkog govornog područja kasnog 19. stoljeća. Bio je obrazovan i pod utjecajem Rudolfa von Eitelbergera i Heinricha von Ferstela, te je na preporuku Eitelbergera Sittea postao voditelj nove Državne trgovačke škole u Salzburgu 1875., ali se Sitte vratio u Beč 1883. kako bi ondje osnovao sličnu školu.[2] ] Sitte je mnogo putovao zapadnom Europom, nastojeći identificirati čimbenike zbog kojih su se neki gradovi osjećali toplo i gostoljubivo. Sitte je vidio da je arhitektura proces i proizvod kulture. Dobio je pohvale za svoju knjigu iz 1889., Der Städtebau nach seinen künstlerischen Grundsätzen (`Planiranje grada prema umjetničkim principima`, često prevodeno kao `Umijeće izgradnje gradova.`). Sitte je osnovao Camillo Sitte Lehranstalt i Camillo Sitte Gasse u Beču, a također i časopis Städtebau 1904. Camillo Sitte bio je sin arhitekta Franza Sittea (1808–79) i otac arhitekta Siegfrieda Sittea (1876–1945) . Planiranje grada prema umjetničkim načelima (1889.) Fontana Hygieia u Olomoucu (na češkom: kašna Hygie), Camillo Sitte (nacrt) i Karel Lenhart (kip) Godine 1889. Sitte je objavio Planiranje grada prema umjetničkim načelima (često se prevodi kao Umijeće izgradnje gradova). Bogato ilustriran skicama i mapama susjedstva, Sitte je povukao paralele između elemenata javnih prostora i onih namještenih soba, te je snažno argumentirao da bi estetski doživljaj urbanih prostora trebao biti vodeći čimbenik urbanog planiranja. U isto vrijeme, bio je vrlo kritičan prema obrascima industrijskog urbanizma u Europi u to vrijeme, uključujući razvoj mnogih planova lokacije duž Ringstraße u njegovom rodnom Beču. Sitte je bio jedan od prvih urbanih pisaca koji je svjesno naglasio vrijednost nepravilnosti u urbanoj formi. Suprotstavio se, među ostalim, rastućoj tendenciji prema krutoj simetriji u suvremenom urbanom dizajnu, uključujući izolirano postavljanje crkava i spomenika na velikim, otvorenim parcelama. Također je identificirao i zagovara niz tradicionalnih pristupa stvaranju javnih prostora koji su izrasli iz urbanističkih tradicija Europe. On te pristupe ilustrira primjerima kroz skice i dijagrame brojnih četvrti (uglavnom u Italiji i Njemačkoj). Sitte je vjerovao u inkrementalni pristup urbanizmu, formiran agregacijom mnogih sofisticiranih planova lokacije unutar općenitije sheme određene obrascima ulica i drugim javnim čimbenicima. Nadovezujući se na neka od svojih načela, on slijedi svoju kritiku suvremenog razvoja na bečkoj Ringstraße prijedlozima za poboljšanje prostorne i estetske dinamike nekih od njegovih glavnih mjesta. Sitteova knjiga utjecala je na europske razgovore o urbanom planiranju i arhitekturi. Eliel Saarinen primjećuje da je Umijeće izgradnje gradova bilo poznato arhitektima njemačkog govornog područja u kasnom 19. stoljeću. Najmanje pet izdanja objavljeno je između 1889. i 1922., uključujući francuski prijevod iz 1902. godine. Međutim, engleski prijevod nije objavljen sve do 1945. -- čimbenik koji može objasniti njegovu relativnu nepoznatost u Britanskom Carstvu i Sjedinjenim Državama u godinama prije Drugog svjetskog rata. Ipak, Sitteove ideje su se probile u englesko govorno područje kroz spise britanskog urbanista Raymonda Unwina, koji je bio pod dubokim utjecajem Umijeća gradnje gradova. Sitteove teorije utjecale su na druge urbaniste koji su uslijedili, uključujući Karla Henricija i Theodora Fischera. Naprotiv, modernisti su odbacili njegove ideje, a posebno je Le Corbusier poznat po svom odbacivanju Sitteova djela. Za Sittea, inherentna, kreativna kvaliteta urbanog prostora njegov je najvažniji čimbenik, pri čemu je cijeli učinak više od zbroja njegovih dijelova. Sitte je tvrdio da su mnogi urbanisti zanemarili razmatranje prostornih dimenzija urbanog planiranja, fokusirajući se previše na papirnate planove; i tvrdio da je ovaj pristup priječio učinkovitost planiranja na estetski svjestan način. Iako većina njegovih primjera dolazi iz urbanizma srednjovjekovne i renesansne Europe, on također navodi klasične urbane oblike poput atenske agore i rimskog foruma kao primjere dobro dizajniranog urbanog prostora. Kolofon knjige je slika krilatog puža. Ovo aludira na drevnu poslovicu festina lente te bečka poslastica Helix pomatia koja bi se prodavala na tržnici puževa i kuhala s maslacem i češnjakom kao `ostrige za sirotinju` i kao alternativa mesu u korizmi.

DRAGIŠA MILOSAVLJEVIĆ OSAĆANI - nasleđe generacijskog iskustva Fotografije - Dragiša Milosavljević, Radovan Vujović Ilustracje - Savo Derikonjić, Zoran Petrović, Ranko Findrik, Muhamed Kadić, Ljubiša Đenić Rujanski Izdavač - Narodni muzej, Užice; Javna ustanova Nacionalni park `Drina`, Srebrenica Godina - 2019 364 strana 24x25 cm ISBN - 978-86-80880-15-0 Povez - Tvrd Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja SADRŽAJ: Uvodne napomene OSAĆANI I FENOMEN GRADITELJSKOG POZIVA VELIKE PORODIČNE ZAJEDNICE I POZIV GRADITELJA NASLEĐE GENERACIJSKOG ISKUSTVA Priroda i okruženje - gradnja i materijali Kuća - arhetipski pojam Osat, Osaćani i osađanke - poreklo i obrasci Krovovi kao simboli osaćanskog graditeljstva Simboli i dekoracija (ukrašavanje) Tradicija i pripovest – običaji i verovanja Učenje - prenos znanja sa generacije na generaciju ORNAMENTIKA NADGROBNIH SPOMENIKA I CRKVE BRVNARE U SRBIJI Stećci, nasleđe i istorijski izvori Osaćani i crkve brvnare u Srbiji Ornamenti stećaka i crkve brvnare Ornamentalna dekoracija na pojedinim crkvama brvnarama Miličinica i Takovo Dub, Brezna i Seča Reka Jarmenovci i Pavlovac ALAT I POMOĆNA SREDSTVA NEIMARA IZ OSATA Standardni alati osaćanskih neimara Alati i pomoćna sredstva lokalnog karaktera Merni instrumenti Zaključne napomene Osat People and the Heritage of Many Generations Literatura Registar imena Registar geografskih naziva i toponima O autoru `O knjizi su govorili direktor Narodne biblioteke iz Užica Anđa Bijelić, direktor Narodnog muzeja Užice Slavica Stefanović i autor knjige, koji se nekoliko decenija bavio terenskim i drugim istraživanjima o osaćanskom neimarstvu, čiji je rezultat ova knjiga. Suizdavači knjige su Narodni muzej Užice i Nacionalni park `Drina` iz Srebrenice. Bijelićeva je rekla da je riječ o stručnoj knjizi koja je veoma čitka i sadrži mnogo zanimljivih priča i legendi. Ona je ukazala da se generacijsko neimarsko ili banjačko iskustvo u Osatu prenosilo i mlađi su učili od starijih i nastavljali dunđersku tradiciju koja je imala posebnu etiku i estetiku, kao i govor koji se sastojao od oko 300 riječi, što je bilo dovoljno banjacima da se sporazumiju međusobno, snađu i riješe određene probleme za koje drugi nisu trebali da znaju. - To je taj njihov muški, dunđerski, neimarski ili banjački jezik koji im je olakšavao međusobnu komunikaciju i tajnost sporazumijevanja - istakla je Bijelićeva i naglasila da se graditeljska kultura u Osatu /istočni dio opštine Srebrenica/ prenosila `sa koljena na koljeno` i da je ponos svakog neimara bio da iznjedri dobrog nasljednika i nije bilo ljubomore pri izučavanju neimarskog zanata. Stefanovićeva je rekla da je autor decenijama istraživao fenomen Osaćana i da ova monografija sadrži mnogo stručnih i dokumentarnih podataka, ali posebna njena vrijednost su iznesene legende i usmena kazivanja neimara koji su pečalbarili u toku građevinske sezone, a u zimskim mjesecima kod svojih kuća prepričavali doživljaje i razne dogodovštine na koje su nailazili prilikom gradnje i odnosu sa ljudima u pečalbi, a posebno sa gazdama i njihovim porodicama. - To su divno ispričane i dočarane priče, dosjetke i iskustva koja ovu knjigu čine izuzetno zanimljivom, kao i graditeljska tradicija područja Osata - istakla je Stefanovićeva. Uz napomenu da su Osaćani gradili kuće, crkve, džamije i druge objekte od drveta jedinstvenih oblika svojim specifičnim stilom gradnje i izgledom krovova i da su to uvijek bili objekti za nekoliko generacija, Stefanovićeva je ukazala da su to bile veoma kvalitetne građevine. Prema njenim riječima, Osaćani su obnavljali Srbiju od kraja 18. do skoro polovine 20. vijeka i uprkos ratovima i modernizaciji u Srbiji još postoji veliki broj autentičnih objekata koje su oni gradili. Autor monografije Drgiša Milosavljević rekao je da su Osaćani tradicionalni neimari, virtuozi, majstori u graditeljstvu i da su oni u velikoj mjeri obnavljali Srbiju nakon buna i ratova i po njima je i nastala sintagma `kuća osaćanka`, koja predstavlja drvenu kuću specifičnog oblika na kamenim temeljima. - Posebno su zanimljive priče neimara, dunđera ili pečalbara. Legende, pripovesti, doživljaji i iskustva, snalažljivost i oštroumnost su krasili graditelje koji su u najtežim trenucima svojim internim `osaćanskim govorom` podizali moral i raspoloženje na gradilištima. Graditeljska tradicija predstavlja značajan dio kulture ovog područja koja je vezivala narod i graditelje - rekao je Milosavljević. On je istakao da posebnu draž ovoj knjizi daju priče. - Zimi se nije moglo raditi, ali su pečalbari imali o čemu pričati u njihovim selima čekajući novu sezonu i odlazak od kuća, a to je zaista bogata i zanimljiva usmena baština - naveo je Milosavljević. (rtrs)` Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku. Radomir Raco Božić Gođevci Južni Sloveni Karađorđe Petrović Ratko Malešević Goran Marković Milan Milićević Miloš Obrenović Jovo Divljaka Mihajlović Mućo Pol Oliver Ljubomir Pavlović Ignjat Petrović Stariji Plinije Srbi Mitar Stanojević Turci Hasanović Jovan Cvijić Abudlići Bajina Bašta Bakići Balkan Beograd Boljevići Bosna I Hercegovina Bradići Bratunac Brezna Bujakovići Valjevo Velika Birtanija Višegrad Vraneševići Gaj Gornji Milanovac Grujičići Drina Dub Dubrovnik Dunav Đurđevac Evropa Živovići Zarožje Zvornik Zlatibor Jadar Jugoslavija Kalimanići Kosovo Kostolomci Kragujevac Krivaja Krnići Ljubovija Milići Miličinica Osat Okletac Perućac Petriča Podrinje Popovići Primorje Radijevići Gornji Rudnik Rusija Sava Seča Reka Skelani Stanatovići Takovo Toplica Travnik Užice Ukrajina Fakovići Han Pijesak Crvica Crna Gora Džimrije Šumadija

Cevni pojačavači bez sumnje i danas zvuče fantastično, moguće još i fascinantnije nego ranije. Danas raspolažemo modernim delovima i materijalima, kao što su na primer toroidni izlazni transformatori, izuzetno kvalitetni otpornici, vrste provodnika koji ne utiču na zvuk i drugo. Tu moramo navesti i visokokvalitetne nosače zvuka, kao i vrhunske zvučnike, pomoću kojih izvanredne zvučne karakteristike cevnih pojačavača tek dolaze do izražaja. Knjiga koja je pred vama obrađuje i teoriju, ali je pažnja ipak usmerena na razvojnu fazu ovih pojačavača, u okviru koje se moraju formulisati projektovane osobine i postavljeni zahtevi. U kakvoj međusobnoj vezi su subjektivni i objektivni kriterijumi? Kakve varijante sklopa dostižu ubedljive zvučne karakteristike i zašto? Koje probleme treba rešiti, kada se želi konstruisati cevni pojačavač i ponuditi na tržištu? Šta nam tačno govore merno-tehničke analize nekog uređaja i kako treba interpretirati dobijene rezultate, odnosno kakvu izražajnost poseduju? Zbog impresivne brzine proračuna modernih računara, u mogućnosti smo da u najkraćem roku sprovedemo izrazito precizna merenja. Međutim: kako se te mogućnosti mogu korisno primeniti kod cevnih pojačavača? Do sada je merno-tehničko beleženje frekventnog odziva, izlazne snage i faktora izobličenja bilo dovoljno da se stvori relativno jasna slika o prenosnim karakteristikama pojačavača. Ali, mora se postaviti pitanje da li je hvatanje takvih mernih vrednosti zaista dovoljno da bi se utvrdilo, kako naše uho spoznaje reprodukovane zvučne događaje i da li bi bilo bolje da radimo sa realnim muzičkim, dinamičkim signalima, umesto sa statičkim izmerenim frekvencijama. Autor u ovoj knjizi razvija kriterijume za buduće merne postupke, koji uključuju i osobine našeg uha i koji time dovode do novih uvida i saznanja. Kratak sadržaj 1. Utvrđivanje ciljeva i zahteva 1.1 Izlazna snaga Frekventni opseg 1.2 Opseg snage 1.3 Ulazna osetljivost i faktor pojačanja 1.4 Faktor prigušenja 1.5 Izobličenja 1.6 Međusobno delovanje 2. Odnos subjektivnog poimanja i objektivnih mernih vrednosti 2.1 Usmereno slušanje 2.2 Slušanje detalja 2.3 Balans zvuka 2.4 Oslikavanje prostorne dubine 2.5 Međustanje 2.6 Oslikavanje ’’prema napred’’ 2.7 Omotavanje 2.8 Akustička struktura snimljenog polja 2.9 Zbunjenost i koncentracija 2.10 Rekapitulacija 3. Sklopovi i njihov uticaj 3.1 Protivtaktni pojačavač 3.2 Proširenja protivtaktnih sklopova 3.3 Karakteristična obeležja protivtaktnih izlaznih stepena 3.4 Jednotaktni izlazni stepeni (Single ended) 3.5 Naponsko- ili strujno upravljanje 3.6 Alternativni koncepti sklopova 4. Razmišljanja o pojedinačnim delovima sklopa nekog pojačavača 4.1 Snabdevanje naponom 4.2 Izlazni stepeni 4.3 Obrtanje faze 4.4 Upravljački stepeni 4.5 Pretpojačanje 5. Detalji pojačavača 5.1 Protivtaktni pojačavač 5.2 SE-Pojačavač 6. Povratna sprega 6.1 Povratna sprega i nelinearnost 6.2 Sa kojim naponom je pojačavač ’’zauzet’’? 6.3 Kako utiču vremenska kašnjenja na proces pojačanja? 6.4 Povratna sprega dodaje harmonička izobličenja 6.5 Povratna sprega i koloracije zvuka 6.6 Povratna sprega i stabilnost 6.7 ’’Povratna sprega unapred’’ (error correction) 7. Gradnja prototipa 7.1 Započinjati sa štampanom pločom previše ograničava 7.2 Montažna mesta 7.3 Uzemljenje 7.4 Prvo puštanje u rad bez povratne sprege 7.5 Interna spajanja 7.6 Logičan koncept izrade 7.7 Merenja u pojedinim stepenima 7.8 Naknadno: ukupna provera od ulaza do izlaza 7.9 Stabilnost 7.10 Slušni test 7.11 Krug optimizacije 7.12 Sta sledi? 8. Poslovna pitanja 8.1 Ivesticija vremena 8.2 Investicija u hardver 8.3 Kanali distribucije 8.4 Moguć promet 8.5 Međuprodaja 8.6 Vremenske pretpostavke 8.7 Konstruktor ili trgovac? 8.8 Reklama 8.9 Izneti prednosti 8.10 Uticaj na kupce 8.11 Servis i korisnička usluga 8.12 Vek trajanja uređaja i akcije koje slede 8.13 Da li mi je potreban partner? 8.14 Obeležja ekonomije 8.15 Šta radi konkurencija? 8.16 Samo u svojoj zemlji ili u celom svetu? 8.17 Troškovi 8.18 Mesto proizvodnje 8.19 Rekapitulacija 9. Celovito posmatranje 9.1 Šta kaže srce? 9.2 Razmišljanje i delovanje u sferama 9.3 Tvoja sopstvena ličnost 9.4 Izazov 10. Merenja na pojačavaču – uvodne napomene 10.1 Analogni merni uređaji 10.2 Merenja uz pomoć računara 10.3 Uređenje merne laboratorije 11. Merenje frekventnog opsega na 1 Vat 11.1 Uvodne napomene o mernoj veličini dB (decibel) 11.2 Merno-tehničko određivanje frekventnog opsega od -3dB 12. Merenje frekventnog opsega kod Pmax 12.1 Protivtaktni izlazni stepen, Pmax, niskofrekventni opseg 12.2 SE-pojačavač, Pmax, niskofrekventni opseg 12.3 Pmax ograničenje na visokim frekvencijama 13. Impedanse 13.1 Ulazna impedansa 13.2 Izlazna impedansa 14. O merenju faktora pojačanja 14.1 Pojačanje u pretpojačavačima 14.2 Pojačanje izlaznog stepena 15. Izobličenja 15.1 ....upozoravajuća napomena 15.2 Analiza harmoničkih izobličenja 15.3 Intermodulaciona izobličenja 15.4 Merenje linearnosti 16. Merenja u vremenskom i frekventnom opsegu 16.1 Merenja faze 16.2 Impulsni odgovor 17. Novi merni postupci 17.1 Kratak osvrt 17.2 Novi put? 17.3 Drugačije razmišljanje! 17.4 Kojim putem da idemo? 18. Dodatak: Može li cevni pojačavač da reprodukuje mikrodetalje? 18.1 Uvod 18.2 Granice našeg sluha 18.3 Izgradnja modela mikrodetalja 18.4 Dokazi za ispravnost modela mikrodetalja 18.5 Uticaj slušnog rastojanja d od zvučnika 18.6 Uticaj osetljivosti zvučnika 18.7 Uticaj frekventnog opsega zvučnika 18.8 Uticaj primarne impedanse Zaa 18.9 Uticaj Ri,eff 18.10 Uticaj vazdušnog prostora u jezgru izlaznog trafoa 18.11 Uticaj materijala jezgra 18.12 Diskusija i zaključci

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Priredila: Branka Ivanic Gradovi i dvorci u srednjovekovnoj Srbiji - Milan Kašanin Autor: Milan Kašanin Povez: tvrd Br. strana: 439 Format: 22x28,5 Monografija! Crno-bele fotografije, štampano na kunstdruku! Milan Kašanin, pisac i istoričar umetnosti koji je za našu kulturu učinio mnogo a za sebe malo, tek 21 godinu posle smrti dobija mogućnost da se predstavi izabranim delima. Od puke sirotinje do jednog od najobrazovanijih Srba 20. veka. Osnivač prvog Muzeja savremene umetnosti. Šta mu je zamerano posle rata. Bio je Milan Kašanin, van svake sumnje, jedan od najobrazovanijih i najkulturnijih Srba 20. veka. Rodio se u Belom Manastiru, školovao u Novom Sadu i Zagrebu, a studije istorije umetnoti završio u Parizu, posle čega je u Beogradu, između dva svetska rata, bio najpre direktor Muzeja savremene umetnosti, a zatim Muzeja kneza Pavla. Bio je poseban na svoj način: gotovo je nemoguće da ga uporedimo sa bilo kojim srpskim piscem ili istoričarem umetnosti. Prebacivali su mu `borbeni konzervativizam` i `aristokratsku estetiku`. `Zaboravljali su da potičem iz puke baranjske sirotinje, da sam se mukotrpno probijao kroz život, doživevši četiri rata i dve revolucije`, branio se on. Ovo je Kašaninova izuzetna zbirka, obogaćena predivnim fotografijama, srpskih srednjovekovnih gradova i dvoraca.. Dr. Milan Kašanin (Pelmonoštor, Austro-Ugarska, danas Beli Manastir, Hrvatska, 21. II. 1895. po starom kalendaru - Beograd, 21. XI. 1981), pripovjedač, romansijer, esejist, književni kritičar, historičar književnosti, likovni kritičar, historičar likovnih umjetnosti, kustos i direktor galerija i muzeja u Beogradu. Djetinjstvo i školovanje Njegovi preci s prezimenom Popović prešli su u 18. st. iz Hercegovine u Baranju. Potiče iz siromašne seljačke porodice. Rođen je u ubogoj kući u današnjoj Ulici Vladana Desnice (ranije Vuka Stefanovića Karadžića), Belomanastircima poznatoj kao Srpska ulica. Njegov otac Nikola Popović i majka Anka Kašanin nisu bili vjenčani pa su on i stariji brat Radivoj Kašanin bili uvedeni u matične knjige rođenih pod majčinim prezimenom Kašanin. Školske godine 1901/1902. upisao se u prvi razred Srpske narodne osnovne škole. U prvom, drugom i trećem razredu učiteljica mu je bila Katica Maširević iz Sombora. U četvrtom razredu došao je novi učitelj Jovan Slavković, također iz Sombora. On ga je vodio i kroz peti razred jer je 1905. godine izašao zakon da se četverogodišnje osnovne škole produžavaju na još dvije godine i time postaju šestogodišnje. Peti razred je završio 1906. godine, a od tada pa do 1914. pohađao je Srpsku pravoslavnu veliku gimnaziju u Novom Sadu, koju je već pohađao i njegov brat Radivoj. Kao i bratu, pri upisu u gimnaziju pomogao mu je učitelj Slavković, dok ga je direktor gimnazije Vasa Pušibrk, opet kao i brata, kao odličnog učenika prihvatio kao svoje dijete i izradio mu stipendiju. Kad je imao 5 godina, a njegov brat Radivoj bio na kraju drugog razreda gimnazije u Osijeku, razboljela mu se majka od upale pluća, koja je prešla u tuberkulozu. Umrla je kad je Radivoj pošao u treći razred. Otad se o njima brinula starija majčina sestra Latinka, koja se nije udavala. Prvi svjetski rat Zbog učešća u demonstracijama u Kosovskoj Mitrovici povodom umorstva Franje Ferdinanda bio je na vojnom sudu u Segedinu, ali nije osuđen. Namjeravao je da sa svojim prijateljem Svetislavom Marićem studira filozofiju u Zagrebu, ali se nije mogao upisati zbog `nepodobnosti` (bio je pod policijskom istragom), pa je 1915. godine u Budimpešti počeo studirati romansku i slavensku filologiju. Poslije prvog semestra mobiliziran je u 28. osječku domobransku regimentu, da bi se poslije suđenja vratio u vojarnu, u Pričuvnoj časničkoj školi u Zagrebu kao kadet-aspirant. Kako bi izbjegao odlazak na front, pribavio je izmišljene liječničke dijagnoze te se tri godine povlačio po bolnicama Novog Sada, Slavonske Požege, Sarajeva i Zagreba. U Zagrebu je našao utočište u Bolnici milosrdnih sestara zajedno s drugim intelektualcima (Ivo Andrić, Ivo Vojnović, Vladimir Ćorović, Niko Bartulović). Studij U Zagrebu je nastavio studij. Upisao je filozofiju kod prof. Alberta Bazale (1877-1947), koji ga je htio uzeti za svog asistenta, ali je tada propala Austro-Ugarska pa se vratio u Novi Sad. Tu je postavljen za pomoćnika šefa Presbiroa Narodne uprave za Banat, Bačku i Baranju, a s Jankom Perićem radio je u redakciji `Srpskog lista`, glasila SNO (Srpskog narodnog odbora). Kad je kompozitor i političar Petar Konjović (1883-1970) pokrenuo u Novom Sadu 20. IV. 1919. novi dnevni list `Jedinstvo` kao organ Demokratske stranke, Kašanin mu se našao pri ruci, ali je ubrzo, još istog mjeseca, otišao u Pariz da na Sorboni studira historiju umjetnosti, uporednu historiju književnosti i ruski jezik s književnošću. Kao dopisnik `Jedinstva` iz Pariza više je naginjao dopisima književne i umjetničke sadržine. I pored mnogih obećanja, dugo nije dobijao stipendiju za studij u Parizu, ni honorare za dopise objavljene u `Jedinstvu`. Stipendiju je dobio tek krajem 1920, kad se i oženio studentkinjom Katarinom Martinović Ljaljom, kćerkom ruskom emigranta crnogorskog porijekla. Sljedeće jeseni rodio mu se sin Mirko. Tada se podvrgao akademskoj disciplini, odložio pisanje i, sistematski učeći i polažući ispite, u proljeće 1923. godine diplomirao estetiku i historiju umjetnosti i vratio se u Beograd. Historija umjetnosti Godine 1924. zaposlio se kao pisar u Umetničkom odeljenju Ministarstva prosvete. Dvije godine kasnije, 1926. doktorirao je s tezom Bela crkva Karanska. Njena istorija, arhitektura i živopis. U vrijeme priprema za 100-godišnjicu Matice srpske, primio se obaveze da - skupa s Veljkom Petrovićem (1888-1967) - proputuje Vojvodinu i istraži njenu staru umjetnost. Tada je napisao prvi dio Matičine knjige `Srpska umetnost u Vojvodini`, objavljene 1927, u kojoj je obradio arhitekturu, slikarstvo do prve polovine XVIII. vijeka, minijature, graverske radove i primijenjenu umjetnost. Za tu monografiju dobio je nagradu Matice srpske (1928). Tek 1927. godine dobio je pravo radno mjesto. Postao je kustos, a sljedeće godine i upravnik beogradskog Muzeja savremene umetnosti (1928-1936). Kraljevski namjesnik knez Pavle povjerio mu je 1936. godine direktorsko mjesto u muzeju koji je nosio njegovo ime (Muzej kneza Pavla, danas Narodni muzej u Beogradu). Na toj dužnosti organizirao je prve velike evropske izložbe u Beogradu: Italijanski portret kroz vekove (1938) i Francusko slikarstvo XIX veka (1939). Pokrenuo je i uređivao časopis `Umetnički pregled` (1937-1941). Objavljivao je likovne kritike u Politici`, `Vremenu`, časopisu `Reč i slika` i dr. Predavao je historiju umjetnosti u Umetničkoj školi u Beogradu. Penzioniran je 1945, a reaktiviran 1953. kad je postavljen za direktora Galerije fresaka, gdje je i poslije isteka mandata 1961. ostao do 1963. kao savjetnik. Organizirao je izložbe srpskih fresaka u Londonu, Edinburghu, Amsterdamu, Bruxellesu, Stockholmu, Helsinkiju, Münchenu i u Južnoj Americi. Pozivan je da drži predavanja o umjetnosti na Sorboni u Parizu, na Sveučilištu u Nancyju, u Institutu za historiju umjetnosti u Beču, na sveučilištima u Montrealu, Quebecu i Otavi. Objavljivao je eseje iz historije umjetnosti, u kojima je naročito izražena estetska analiza. Bavio se uglavnom srednjim vijekom i srpskim slikarstvom u Vojvodini. Književnost Pisanjem se počeo baviti još kao učenik gimnazije. Na konkursu somborskog lista `Sloga` dobio je nagradu za rad o Zmajevom nacionalizmu. U Zagrebu je surađivao u dnevnom listu `Obzor`, u `Književnom jugu` i u tada najuglednijem književnom časopisu `Savremenik`. Surađivao je u mnogim časopisima i listovima. Vremenom je stvorio takvu književnu kritiku koja je `analitičko-naučna i umetnička u isti mah`. Pisao je pripovijetke o Vojvođanima i romane iz beogradskog života, unoseći u svoju realističku prozu izvjesne stilske i ritmičke obrte. Njegove prve pripovijetke, koje mu je 1921. godine objavio `Srpski književni glasnik`, otkrivale su pisca koji je ovladao zanatom i uspijevao upečatljivo kroz svoje likove oslikati i njihova unutrašnja preživljavanja, a i vanjsko okruženje tipične prečanske sredine. U dvotomnom romanu `Pijana zemlja`, za koji je dobio nagradu Cvijeta Zuzorić (1932), nastojao je `da iz sfere svakodnevnog života dopre do duhovnog horizonta vremena` i kritički progovori o temama koje su zaokupljale njegovu generaciju. Veliki doprinos dao je osvjetljavanju srpske književnosti u srednjem vijeku. Srpska akademija nauka nagradila ga je za zbirke pripovijedaka `Jutrenja i bdenja` (1926) i `Zaljubljenici` (1929), a Kolarčeva zadužbina za prvi roman `Trokošuljnik` (1930). Nosilac je Oktobarske nagrade za književnost. Značajan je njegov rad iz domena književno-historijske esejistike nastao nakon II. svjetskog rata. U briljantnoj zbirci eseja `Sudbine i ljudi` (1968) o nekim najznačajnijim srpskim pjesnicima, pripovjedačima i kritičarima 19. i 20. vijeka (Branko Radičević, Jovan Jovanović Zmaj, Laza Kostić, Jakov Ignjatović, Stevan Sremac, Simo Matavulj, Jovan Skerlić, Jovan Dučić i dr.), oštrinom zapažanja, upečatljivim ličnim izrazom, polemičkim tonom, novim idejama i nekonvencionalnim shvatanjima, prožetim donekle i konzervativnom tendencioznošću, dao je jedno od najznačajnijih esejističkih djela svoga vremena. Privatni život Sa suprugom Katarinom (1898-1985) imao je četvero djece: Mirko, arhitekt (1921-1993), dr Ratomir Ratko, pravnik (1923), Pavle, pravnik (1935) i Marina, udata Bojić, koja je završila književnost (1937). U Beogradu je stanovao u Hilandarskoj ulici broj 30. Imao je sedmero unučadi. Unuka Zoja Bojić također je historičar umjetnosti.

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Boza Petrovic Kuce arhitekte Boze petrovica Božidar - Boža Petrović (od milja i Boža Kifla, kako su ga zvali zbog visine i malo pogurenog stava)[traži se izvor] bio je srpski arhitekta i redovni profesor Arhitektonskog fakulteta univerziteta u Beogradu. Najznačajniji je po svom doprinosu u stvaranju tzv. „Šumadijskog stila“ u arhitekturi. Biografija Rođen je 15. jula 1922. u selu Dići, blizu Ljiga, u tadašnjem Kačerskom srezu.[1] Četvorogodišnju osnovnu školu završio je u mestu rođenja, a osmogodišnju gimnaziju u Gornjem Milanovcu. Posle demobilizacije 1946. god. upisuje arhitektonski odsek na Tehničkom fakultetu u Beogradu, na kome diplomira 1952. godine. Sahranjen je na gradskom groblju u Gornjem Milanovcu, 30.12.2012.[2] Profesionalna praksa i prosvetni rad Od 1952. god. do 1956. god. radi u Energoprojektu kao projektant i konstruktor. Od 1956. god. do 1987. god. je na Arhitektonskom fakultetu, gde prolazi sva zvanja od asistenta, docenta, vanrednog do redovnog profesora. U svojoj nastavničkoj karijeri predavao je egzaktne predmete (Mehanika, Otpornost materijala i Teorija sistema). U vezi sa ovim materijalom objavljuje: Statika (univerzitetski udžbenik sa P. Jovanovićem, 1963. god.) Elementi opšte teorije sistema (postdiplomski kurs na A. F., 1976. god.) Studija Entropijske mere diferencijacije (1971) Arhitektonsko projektovanje sa aspekta teorije modela (1975) Egzaktan pristup arhitektonskom projektovanju (1975) Planiranje i odlučivanje (IAUS) Urbanizacija u svetlu teorije potreba (sa B. Novakovićem, 1969) Teorija sistema i informacija (1973) Sistem i prostor (1972) U toku svoje nastavničke karijere obrađuje u formi referata niz zadataka i problema nastave: Neki problemi nastave na Arhitektonskom fakultetu Pitanje transfera fakultetske nastave Fakultetska nastava u novim uslovima Stanje u nastavi Mogućnost otvaranja škole prema društvu Univerzitet i društvo Ka permanentnoj edukaciji (međunarodni seminar) Pored nastavničkog rada rukovodi izradom više kompleksnih studija: Studija za urbanizaciju naselja `3 kilometar` u Boru (IAUS) Studija za `Treći elemenat` prostornog plana SR Srbije (IAUS) Studija za urbanizaciju i projektovanje 8 naselja na teritoriji El Mulak u Egiptu (Energoprojekt) Studija naselja Župe Sirinića - Štrpce (SANU) sa Z. Petrovićem Studija za obnovu i izgradnju područja Kopaonik, nastradalog od zemljotresa (Vlada SR Srbije) Studija za izgradnju sistema NS/71 - Novi Sad (IAUS) Bio je gradski arhitekta Gornjeg Milanovca krajem prve decenije dvadeset prvog veka. Dela Maketa kuće po projektu Božidara Petrovića Za više industrijskih postrojenja i fabričkih celina dao je urbanistička i arhitektonska rešenja kao što su: Fabrika lekova `Galenika` u Zemunu: urbanističko rešenje kompleksa projekat pogona `Penicilina` projekat zgrade `Polupogona` projekat zgrade Instituta Fabrika gume `Tigar` u Pirotu urbanističko rešenje kompleksa projekat glavne proizvodne hale projekat upravne zgrade projekat glavne radionice projekat magacina sirovina i gotovih proizvoda projekat kotlarnice projekat garderoba i sanitarnog čvora Idejni projekat fabrike `Fagram` u Smederevu Idejni projekat fabrike `M. Blagojević` u Smederevu Idejni projekat fabrike gume na Cetinju Idejni projekat fabrike gume u Bihaću Idejni projekat fabrike farmaceutskih proizvoda u Akri, Gana. Projektovao je veći broj objekata: Prerada i dorada projekta TE Kolubara, Veliki Crljani (sa arh. M. Šterić) Stambene zgrade naselja TE Kolubara (tipove 5, 10, 11, 16, i 18) Veći broj stambenih zgrada (individualnih i kolektivnih) Kafane u Baroševcu, Lunjevici i Diću Motel u Sjenici Motel na Rudniku Kamp naselje sa motelom na Baškom Rajcu Hotel u Valjevu Hotel kod manastira Ljubostinje Hotel `Grčko-Srpska kuća` na Rajcu Vikend naselje u Boki kotorskoj Stambene zgrade, pijace, škole i džamije za osam naselja El Mulak u Egiptu Projekat kuća za nastradalo područje Kopaonik Osnovne škole u: Crljenima, Vreocima, Oglađenovcu, Poljanicama, Latkoviću, Paležnici i Moravcima Crkvene domove: u Valjevu (dogradnja), Oglađenovcu, Slavkovici i Gornjem Milanovcu Crkvu brvnaru za manastir Hilandar na Svetoj gori Zgrada socijalnog osiguranja u Smederevu (sa arh M. Šterić) Za više objekata izradio je statičke proračune kao: Škola u Podgorici (proj. prof. B. Nestorović) Administrativna zgrada u Podgorici (proj. prof. B. Nestorović) Zgrada socijalnog osiguranja Mladenovac (proj. prof. Z. Petrović) Robna kuća u Kosovskoj Mitrovici (sa P. Jovanovićem) Stambena zgrada u Kragujevcu (proj. arh. Slavković) Stambena zgrada u Gornjem Milanovcu Spomenik u Kosovskoj Mitrovici (proj. arh. B. Bogdanović) Knjige i tekstovi Kao svoj najveći društveni i kulturni doprinos, smatra svoju profesionalnu i stručnu borbu na očuvanju i transponovanju u moderne modele kuće našeg nasleđa. U ovoj težnji projektovao je preko 50 kuća koje su prikazane u knjizi `Stare srpske kuće kao graditeljski podsticaj - kuće Bože Petrovića`.[3] U toku ovog napora i rada autor je dao nekoliko referata i članaka na tu temu: Jedan vid zaštite nasleđa (Zbornik Zavoda za zaštitu spomenika kulture Srbije) Selo i njegova arhitektura (Zbornik Matice srpske) Mi i nasleđe (referat podnet na proslavi 150 god. Zavoda za zaštitu spomenika Srbije) Šta da radimo (Zbornik Zavoda za zaštitu spomenika kulture Srbije) Nasleđe i savremena arhitektura (Zbornik Konzervatora Srbije) Izložbe Svoje projekte i izvedene objekte autor je izlagao na izložbama u Valjevu, Užicu, Zaječaru, Gornjem Milanovcu, Nišu, Kruševcu i Beogradu kao i na Trijenalu svetske arhitekture i u Internacionalnom salonu Arhitekture u Milanu 1991. godine. Profesionalna i druga priznanja Prva nagrada na međunarodnom konkursu za fabriku duvana u Bejrutu 1955. Zahvalnica Etnografskog muzeja Zahvalnica za stručnu pomoć prilikom otvaranja muzeja „Takovski ustanak“ Priznanje opštine Štrpce za istraživanje naselja župe Sirinić 1994. Zahvalnica IAUS Zlatna plaketa „Takovski ustanak“ opštine Gornji Milanovac Zahvalnica za organizovanje muzeja Drugog srpskog ustanka u Takovu Plaketa „Đak kaplar“ opštine Ljig Nacionalno priznanje Ministarstva kulture Srbije za izuzetan doprinos nacionalnoj kulturi

Autor - osoba Sitte, Camillo, 1843-1903 Naslov Umetničko oblikovanje gradova / Kamilo Zite ; preveo s nemačkog Đorđe Tabaković Jedinstveni naslov ǂDer ǂStädtebau nach seinen künstlerischen Grundsätzen. srpski jezik Vrsta građe knjiga Jezik srpski Godina 2011 Izdanje 4. izd. Izdavanje i proizvodnja Beograd : Građevinska knjiga, 2011 (Novi Sad : AMB Grafika) Fizički opis 224 str. : ilustr. ; 25 cm Drugi autori - osoba Tabaković, Đorđe Radović, Ranko, 1935-2005 = Radović, Ranko, 1935-2005 Maksimović, Branko Zbirka ǂEdicija ǂVelike knjige arhitekture ; 11 (karton) Napomene Prevod dela: Der Städtebau nach seinen künstlerischen Grundsätzen / Camillo Sitte Str. 7-10, 11-15: Kamilo Zite ponovo mešu nama ; Od usamljenih kuća do grada osame / Ranko Radović Str. 17-19: Predgovor jugoslovenskom izdanju / Branko Maksimović Tiraž 500. Predmetne odrednice Slika grada Trgovi – Uređenje Kao jedanaesta knjiga edicije Velike knjige arhitekture pojavilo se i četvrto izdanje sjajno štivo bečkog arhitekte i urbaniste Kamila Zitea, staro 115 godina (izašlo u maju 1889. i rasprodato za samo nekoliko nedelja, pa zato ponovo štampano već u junu iste godine). Knjiga se može smatrati malim remek-delom urbanističke teorije, duboko zasnovanom na praksi i još temeljitije upućenom ka njoj. „A mi tapkamo pozadi sa lenjirom i šestarom i mislimo da se pitanje osećaja (za grad) može rešiti nezgrapnom geometrijom.” Kamilo Zite (Iz Predgovora – Ranko Radović) Camillo Sitte (17. travnja 1843. – 16. studenog 1903.) bio je austrijski arhitekt, slikar i urbanistički teoretičar čiji je rad utjecao na urbano planiranje i regulaciju korištenja zemljišta. Danas je Sitte najviše zapamćen po svojoj knjizi iz 1889., Planiranje grada prema umjetničkim načelima, u kojoj je ispitivao i dokumentirao tradicionalni, inkrementalni pristup urbanizmu u Europi, s velikim fokusom na javne prostore u Italiji i germanskim zemljama. Camillo Sitte rođen je u Beču 1843. Kao sin arhitekta Franza Sittea, tijekom mladosti je mogao raditi na očevim gradilištima.[1] Bio je arhitekt i teoretičar kulture čija su djela, prema Elielu Saarinenu, bila poznata arhitektima njemačkog govornog područja kasnog 19. stoljeća. Bio je obrazovan i pod utjecajem Rudolfa von Eitelbergera i Heinricha von Ferstela, te je na preporuku Eitelbergera Sittea postao voditelj nove Državne trgovačke škole u Salzburgu 1875, ali se Sitte vratio u Beč 1883. kako bi ondje osnovao sličnu školu. Sitte je mnogo putovao zapadnom Europom, nastojeći identificirati čimbenike zbog kojih su se neki gradovi osjećali toplo i gostoljubivo. Sitte je vidio da je arhitektura proces i proizvod kulture. Dobio je pohvale za svoju knjigu iz 1889, Der Städtebau nach seinen künstlerischen Grundsätzen („Planiranje grada prema umjetničkim principima“, često prevodeno kao „Umijeće izgradnje gradova.“). Sitte je osnovao Camillo Sitte Lehranstalt i Camillo Sitte Gasse u Beču, a također i časopis Städtebau 1904. Camillo Sitte bio je sin arhitekta Franza Sittea (1808–79) i otac arhitekta Siegfrieda Sittea (1876–1945). Planiranje grada prema umjetničkim načelima (1889) Godine 1889. Sitte je objavio Planiranje grada prema umjetničkim načelima (često se prevodi kao Umijeće izgradnje gradova). Bogato ilustriran skicama i mapama susjedstva, Sitte je povukao paralele između elemenata javnih prostora i onih namještenih soba, te je snažno argumentirao da bi estetski doživljaj urbanih prostora trebao biti vodeći čimbenik urbanog planiranja. U isto vrijeme, bio je vrlo kritičan prema obrascima industrijskog urbanizma u Europi u to vrijeme, uključujući razvoj mnogih planova lokacije duž Ringstraße u njegovom rodnom Beču. Sitte je bio jedan od prvih urbanih pisaca koji je svjesno naglasio vrijednost nepravilnosti u urbanoj formi. Suprotstavio se, među ostalim, rastućoj tendenciji prema krutoj simetriji u suvremenom urbanom dizajnu, uključujući izolirano postavljanje crkava i spomenika na velikim, otvorenim parcelama. Također je identificirao i zagovara niz tradicionalnih pristupa stvaranju javnih prostora koji su izrasli iz urbanističkih tradicija Europe. On te pristupe ilustrira primjerima kroz skice i dijagrame brojnih četvrti (uglavnom u Italiji i Njemačkoj). Sitte je vjerovao u inkrementalni pristup urbanizmu, formiran agregacijom mnogih sofisticiranih planova lokacije unutar općenitije sheme određene obrascima ulica i drugim javnim čimbenicima. Nadovezujući se na neka od svojih načela, on slijedi svoju kritiku suvremenog razvoja na bečkoj Ringstraße prijedlozima za poboljšanje prostorne i estetske dinamike nekih od njegovih glavnih mjesta. Sitteova knjiga utjecala je na europske razgovore o urbanom planiranju i arhitekturi. Eliel Saarinen primjećuje da je Umijeće izgradnje gradova bilo poznato arhitektima njemačkog govornog područja u kasnom 19. stoljeću. Najmanje pet izdanja objavljeno je između 1889. i 1922, uključujući francuski prijevod iz 1902. godine. Međutim, engleski prijevod nije objavljen sve do 1945. – čimbenik koji može objasniti njegovu relativnu nepoznatost u Britanskom Carstvu i Sjedinjenim Državama u godinama prije Drugog svjetskog rata. Ipak, Sitteove ideje su se probile u englesko govorno područje kroz spise britanskog urbanista Raymonda Unwina, koji je bio pod dubokim utjecajem Umijeća gradnje gradova. Sitteove teorije utjecale su na druge urbaniste koji su uslijedili, uključujući Karla Henricija i Theodora Fischera. Naprotiv, modernisti su odbacili njegove ideje, a posebno je Le Corbusier poznat po svom odbacivanju Sitteova djela. Za Sittea, inherentna, kreativna kvaliteta urbanog prostora njegov je najvažniji čimbenik, pri čemu je cijeli učinak više od zbroja njegovih dijelova. Sitte je tvrdio da su mnogi urbanisti zanemarili razmatranje prostornih dimenzija urbanog planiranja, fokusirajući se previše na papirnate planove; i tvrdio da je ovaj pristup priječio učinkovitost planiranja na estetski svjestan način. Iako većina njegovih primjera dolazi iz urbanizma srednjovjekovne i renesansne Europe, on također navodi klasične urbane oblike poput atenske agore i rimskog foruma kao primjere dobro dizajniranog urbanog prostora. Kolofon knjige je slika krilatog puža. Ovo aludira na drevnu poslovicu festina lente te bečka poslastica Helix pomatia koja bi se prodavala na tržnici puževa i kuhala s maslacem i češnjakom kao „ostrige za sirotinju“ i kao alternativa mesu u korizmi. MG73 (N)

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Nemacki jezik! Le Korbizje (franc. Charles-Édouard Jeanneret, Le Corbusier) ili samo Korbizje je pseudonim francuskog arhitekte švajcarskog porekla, čije je pravo ime bilo Šarl-Eduar Žanre-Gri (franc. Charles-Édouard Jeanneret-Gris). Rođen je 6. oktobra 1887. u mestu Šo de Fon (franc. La Chaux-de-Fonds) u Švajcarskoj i postao francuski građanin 1930. godine, a umro je 27. avgusta 1965. u Francuskoj. Le Korbizje je bio arhitekta i urbanista a takođe i slikar, vajar i pisac a poznat je i kao saosnivač purizma. Tokom svoje pedesetogodišnje karijere dizajnirao je zgrade u Evropi, Japanu, Indiji, i Severnoj i Južnoj Americi. Posvećen pružanju boljih uslova za život stanovnicima preopterećenih gradova, Le Korbizje je bio uticajan u oblasti urbanističkog planiranja, i bio je osnivački član Međunarodnog kongresa moderne arhitekture (CIAM). Le Korbizje je pripremio glavni plan grada Čandigar u Indiji, i doprineo je specifičnim dizajnerskim projektima za više zgrada u tom gradu. Dana 17. jula 2016, sedamnaest Le Korbizjeovih projekata u sedam zemalja je upisano u Uneskov spisak lokacija Svetksog nasleđa kao Arhitektonski rad Le Korbizjea, izuzetan doprinos modernom pokretu. Le Korbizje je rođen u porodici umetnika: njegov otac je bio slikar i graver brojčanika na časovnicima,[2] a mati muzičarka. Njegov stariji brat Albert je bio amaterski violinista.[2] Počeo je rano da slika i uči graverski zanat.[3][4][5] Sa četrnaest godina počeo je da pohađa umetničku školu,[2] ali se uskoro posvetio arhitekturi. Godine 1902. na međunarodnoj izložbi cizeliranih časovnika u Torinu njegov rad je nagrađen diplomom. Od 1906. posvećuje se isključivo arhitekturi, živi skromno, putuje po svetu, a u Italiji proučava tamošnju arhitekturu. Sledeće godine odlazi u Austriju. Počinje da proučava armiranobetonske konstrukcije da bi 1912. realizovao prve arhitektonske projekte.[6] Tokom Prvog svetskog rata radio je kao učitelj.[7] Godine 1917. trajno se nastanjuje u Parizu i sa kasnijim dugogodišnjim saradnikom Amadeom Ozefantom izdaje manifest kubizma koji postaje osnov purizma. Godine 1929. godine postaje saosnivač časopisa za estetska pitanja. Godine 1921. sa rođakom Pjerom Žanreom otvara atelje u kome radi do 1965. godine. Od 1923. gradi zgrade širom sveta (Francuska, Švajcarska, Nemačka, Rusija, Južna Amerika, Alžir... ). Le Korbizje, april 1965. U prisilnoj izolaciji je od 1939, odnosno od početka Drugog svetskog rata. Godine 1941. objavljuje u Parizu „Atinsku povelju“ a 1944. ` Tri ljudska uređenja“. Radi i projektuje od završetka Drugog svetskog rata pa sve do smrti od infarkta 27. avgusta 1965. Izbor iz dela Muzej u Tokiju od Le Korbizjea Administrativna zgrada od Le Korbizjea u Čandigaru-Indija Objekat Le Poème Électronique ispred Tehničkog univerziteta u Aidhovenu Dvostruka kuća od Le Korbizijea i Pjera Žanrea u Štutgartu kao primer za primenu pet principa nove arhitekture Dom lno (njegov prvi projekat) Prvi Le Korbizijeov projekat koji generalizuje promišljene crte i principe kao i metode konstrukcije zgrada, je iz 1914. godine i inspirisan je Garnierovim industrijskim gradom u kome još možemo naslućivati kompozicione nedoslednosti razmeštanja reprodukovanog modula i ipak tu ne spaja pojedine elemente u organizovani gradski organizam i celine. Vila na morskoj obali Ovo je projekat iz 1916. koji jasno ukazuje na nerešene protivrečnosti dve kompozicione osnove; tradicionalne srednjomorske, koja se karakteriše lukovima i lođama i druge dinamičke koja se karakteriše slobodnom volumetrijom što se može smatrati približavanjem preloma u njegovom stvaralaštvu i shvatanju prostora. Serijska stambena jedinica Dom Citrohan Ovo je projekat iz vremena 1920—1922. godine u kojem je rešio probleme serijske gradnje stambene jedinice. Slobodnim rasporedom površina i unutrašnjeg prostora pojedinih prostorija omogućava čoveku da u principu vodi bolji život i ima bolje uslove za rad. U ovom se projektu manifestuje njegov princip koji je proizveo veliki skandal u umetnosti „Stan je mašina za stanovanje“. Stambena jedinica za Blistavi grad Izgrađena je u godinama 1947—1952. u skladu sa svojim predstavama o stanu kao mašini za stanovanje. Stanovi su opremljeni otvorenim terasama i arhitekta je tu primenio svoj „Modulator“ koji je sam stvorio i to je sistem proporcija ljudskog tela u koncepciji ljudskog merila kao čoveka koji je merilo stvari. U planu Marseljskog blistavog grada Le Korbizije je definisao pet tačaka arhitekture odnosno pet njegovih principa: Stubovi: zgrada je na stubovima. Zgrada sa osnovama u zemlji - tamni i često vlažni prostori. Armirani beton je omogućio da zgrada lebdi u vazduhu, a komad zemlje ispod nje je bašta koja se nalazi i na krovu objekta. Krovne bašte... Armirani beton je novo sredstvo za homogenizaciju pokrivanja objekata. Razlozi tehnički, ekonomski i čežnja za savremenim konforom, razlozi osećajni - sve to nam nudi da se odlučujemo za terase na krovovima. Slobodna kompozicija. Stalno se grade noseći zidovi od čega zavisi projekat. Armirani beton je dao slobodan prostor i po posebnim spratovima se ne moraju ponavljati iste osnove i projektovati isti prostor, spratovi su nezavisni i to se ogleda u uštedama u prostoru i investicijama. Uzdužni prozori. Prozor je osnovni elemenat u arhitekturi i projektu zgrade. Armirani beton znači revoluciju za istoriju prozorskih otvora. Prozori se sada mogu projektovati kao odnosi punog-praznog i uzduž cele fasade. Slobodna fasada. Stupovi iza fasada unutar objekata. Fasade su tanke membrane odnosno opne koje se sastoje od prozora i ispune od izolujućeg materijala koji se nosi na armirano-betonskim konstrukcijama. Fasada je slobodna. Vila Štajn i Garhes Osnovna je osnova horizontalnih elemenata koje određuju kompoziciju fasade, terasa je na krovu. Slobodne osnove ove koncepcije su nagovestili potencijal plastične energije koja će doći do izražaja u njegovim nerednim projektima. Predlog palate UN u Ženevi Le Korbizije je predložio praktičnu zgradu koja je u duhu savremene arhitekture i prema „Novoj estetici“. Njegov projekat nije pobedio i kako tvrdi: `- diplomatija ima neprimerene simpatije prema pozlaćenim prostorima mrtvih kraljeva“. Vila Savoja u Poisi Realizovana 1929—1932. To je projekat koji se zasniva na njegovih „pet principa“ i zgrada oslonjena na stubovima lebdi u prostoru kao bela svemirska lađa koja kao da nije od ovoga sveta Kapela Notr-dam u Ronšanu Simbol je savremene arhitekture inspiracije iz primitivne umetnosti i ekspresivnog spoljašnjeg izgleda koja je u kontrastima sa spiritualnim duhom unutrašnjeg prostora. Mali prozori na snažnim zidovima pripomenuće nam gotiku i njene katedrale i tvrđave a vizuelno je u suštoj suprotnosti gotskih katedrala i prava je oprečnost lake i visoko stilizovane gotike. Manastir U la Turete Realizovan je 1959. i koristi formalni jezik objašnjavajući dinamički prostor, i u naponu je između unutrašnjeg prostora i spoljašnjeg prostora. Ovde nalazimo rad na svetlosti i svetlosnim efektima koji obogaćuju unutračnji prostor oživljavajući ga i uklanjaju njegovu monotoniju u njegovoj funkcionalnosti. Portret Le Korbizjea na novčanici od 10 švajcarskih franaka iz 1996. Velika dela arhitekture i urbanizma Plata Gustava Kapaneme, Rio de Žaneiro (Brazil) Ozarenigrad u Marselju Urbanistički planovi za Sent-Die Planovi za La Rošel Plan zgrade OUN Plan urbanizacije Bogote Rošanska kapela Manastir u La Turetu Stambeni kompleks u Nant-Rezeu Urbanizacija u Meuksu i Firmini Strazburški konkurs Brazilski paviljon univerzitetskog grada Meandralni grad u Tokiju Čandigar Radovi u umetnosti Više od 400 uljanih slika ili murala 44 skulpture 27 predloga za goblene litografije i crteži Nameštaj Detaljnije: Le Korbizjeov nameštaj Okvir LC4 stolice koju su dizajnirali Le Korbizje i Perjand (1927–28) u Muzeju dekorativnih umetnosti, Pariz Le Korbizje je bio elokventni kritičar fino dizajniranog ručno izrađenog nameštaja, napravljenog od retkog i egzotičnog drveta, sa umecima i pokrivačima, predstavljenoj na Izložbi dekorativne umetnosti 1925. godine. Sledeći svoj uobičajeni metod Le Korbizje je prvo napisao knjigu sa svojim teorijama o nameštaju, sve zajedno sa nezaboravnim sloganima. U njegovoj knjizi iz 1925. godine L`Art Décoratif d`aujourd`hui, on se zalagao za nameštaj za čiju izradu bi bili korišteni jeftini materijali i koji bi se mogao se masovno proizvoditi. Le Korbizje je opisao tri različita tipa nameštaja: tip potreba, tip nameštaja, i objekti ljudskih udova. On je definisao objekte ljudskih udova kao: „... produžetke naših udova i adaptirane na ljudske funkcije, koje su tipa potreba i tipa funkcija, i stoga tipa objekata i tipa nameštaja. Objekat ljudskog uda je poslušni sluga. Dobar sluga je diskretan i skroman, kako bi pružio slobodu svom gospodaru. Svakako, umetnički radovi su oruđa, lepa oruđa. I dugo živeo dobar ukus manifestovan izborom, suptilnošću, proporcionalnošću i harmonijom.” On je dalje deklarisao, „Stolice su arhitektura, sofe su buržoazija”. Le Korbizje se prvi oslanjao na gotov industrijski nameštaj iz Tonetovih fabrika da ispuni svoje projekte, kao što je njegov paviljon na Ekspoziciji iz 1925. Godine 1928, nakon objavljivanja njegovih teorija, on je počeo da eksperimentiše u oblasti dizajna nameštaja. Godine 1928, on je pozvao arhitektu Šarlot Perjand, da se pridruži njegovom studiju kao dizajner nameštaja. Njegov rođak, Pjer Žanere, isto tako je sarađivao na mnogim njegovim dizajnima. Za proizvodnju njegovog nameštaja on je izabrao nemačku firmu Gebruder Tonet, koja je počela sa pravljenjem stolica od cevastog čelika, materijala koji je originalno korišten za izradu biciklova, u ranim 1920-tim. Le Korbizje je cenio dizajnerske radove Marsela Brojera i Bauhausa, koji je 1925. godine započeo sa pravljenjem elegantnih modernih cevastih klubskih stolica. Ludvig Mis van der Roe je započeo sa proizvodnjom po svojoj sopstvenoj verziji skulpturne zakrivljene forme sa sedištem od trske 1927. godine.[8] Prvi rezultati kolaboracije između Le Korbizja i Perjand su bila tri tipa stolica napravljena sa okvirima od hromiranog cevastog čelika; LC4 ležaljka (1927–28) sa pokrivačem od kravlje kože, što joj je davalo osećaj egzotičnosti; udobni naslonjač (LC3) (1928–29), klubska stolica sa cevastim okvirom koji je podsećao na udobne Art Deko klubske stolice koje su postale popularne tokom 1920-ih; i naslonjač za ljuljanje (LC4) (1928–29), nisko sedište suspendovano u cevastom čeličnom ramu, takođe sa tapaciranje od kravlje kože. Ove stolice su bile specifično dizajnirane za dva njegova projekta, Kuća la Roš u Parizu i paviljon za Barbaru i Henrija Čerča. Sve tri su jasno pokazale uticaj Mis van der Roea i Marsela Brojera. Linija nameštaja je proširena dodatnim dizajnima za Le Korbizjeovu postavku Jesenji salon iz 1929. godine, `Oprema za kuću`. Uprkos namere Le Korbizjea da njegov nameštaj treba da ima pristupačne cene i da bude industrijski proizvođen njegovi komadi su originalno bili skupi za izradu i nisu ušli u masovnu proizvodnju dogo godina, do vremena kad je on postao poznat. [9] Politika Politički stavovi Le Korbizjea su prilično nejasni i promenljivi tokom vremena. Tokom 1920-ih, on je nakratko pisao članke o urbanizmu za sindikalističke žurnale Plans, Prélude i L`homme reel.[10] Između 1925. i 1928, Le Korbizje je sarađivao sa Le Faisceau, francuskom fašističkom partijom kratkog veka koju je predvodio Žorž Valo. Valo je kasnije postao antifašista.[11] Le Korbizje je poznavao još jednog bivšeg člana te partije, Ibera Lagardela, bivšeg radničkog lidera i sindikaliste, koji je postao nezadovoljan političkom levicom. Godine 1934, nakon što je Lagardel dobio poziciju u francuskoj ambasadi u Rimu, on je organizovao da Le Korbizje predaje arhitekturu u Italiji. Lagardel je kasnije služio kao ministar rada u pro-osovinskom Višijevskog režimu. Le Korbizje je u nekoliko navrata neuspešno tražio angažmane od Višijevskog režima, ali jedino imenovanje koje je dobio je bilo članstvo u komitetu koji je proučavao urbanizam. Le Korbizje je bio oštužen za antisemitističke stavove. On je pisao svojoj majci u oktobru 1940, pre referenduma koji je organizovala Višijevska vlada: „Jevreji loše prolaze. Povremeno mi ih je žao. Ali izgleda da je njihova slepa požuda za novcem uništila zemlju.” On je isto tako bio optužen za omalovažavanje muslimanskog življa u Alžiru, u to vreme delu Francuske. Kad je Le Korbizje predložio plan za obnovu Alžira, on je osudio postojeći način stanovanja evropskih Alžiraca, žaleći se da je inferioran onom u kojem žive autohtoni Alžirci: „civilizovani žive kao pacovi u rupama”, dok „varvari žive u usamljenosti, u dobrostanju”.[12] Njegov plan za obnovu Alžira je odbijen, i nakon toga je Le Korbizje uglavnom izbegavao politiku.[13] Kritike Mali broj arhitekata 20. veka je bio hvaljen, ili kritikovan, u istoj meri kao i Le Korbizje. U svom posmrtnom slovu Le Korbizjea na memorijalnoj ceremoniji za arhitektu u dvorištu Luvra 1. septembra 1965. godine, francuski ministar kulture Andre Malro je izjavio, „Le Korbizje je imao velike rivale, ali ni jedan od njih nije imao isti značaj u revoluciji arhitekture, jer ni jedan nije podnosio uvrede tako strpljivo i tako dugo.”[14] Kasnije kritike Le Korbizjea su bile usmerene na njegove ideje o urbanističkom planiranju.[15] Prema nekim kritičarima, Le Korbizjeov urbanizam je bio modelovan na fašističkoj državi.[16] Ti kritičari navode da je sam Le Korbizje pisao da „svi građani ne mogu da postanu lideri. Tehnokratska elita, industrijalci, finansijeri, inženjeri, i umetnici bi bili locirani u gradskom centru, dok bi radnici obitavali u gradskim predgrađima.”[17] Uticaj Le Korbizje je revolucionirisao urbanističko planiranje, i bio je osnivački član Međunarodnog kongresa moderne arhitekture (CIAM). On je bio jedan od prvih koji je realizovao kako će automobil promeniti ljudsko društvo. Le Korvizje je zamislio grad budućnosti sa velikim stambenim zgradama izolovanim u parkovskom okruženju. Planove Le Korbizjea prihvatili su graditelji javnih građevina u Evropi i Sjedinjenim Državama. U Velikoj Britaniji urbanisti su poprimali Le Korbizjeove „gradove na nebu” kao jeftiniji pristup javnom stanovanju krajem pedesetih godina 20. veka.[18] Zanimljivosti Godine 1910. godine, putujući na istok, Le Korbizje je posetio Knjaževac. Inspirisan slikovitošću ulica i arhitekturom grada, napravio je crtež Knjaževca, koji se danas čuva u Narodnom muzeju u Beogradu..

Dubravka Đukanović ARHITEKTURA RIMOKATOLIČKIH CRKAVA VOJVODINE OD 1699. DO 1939. GODINE Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture, Petrovaradin Novi Sad, 2015. 577 ilustrovanih strana, tvrd povez, zaštitni omot, veliki format. MU dvojezičnoj monografiji „Arhitektura rimokatoličkih crkava Vojvodine od 1699. do 1939. godine“ / „Architecture of Roman Catholic Churches in Vojvodina from 1699 to 1939“ objavljeni su rezultati višegodišnjeg istraživačkog rada usmerenog na proučavanje značajnog korpusa novovekovne rimokatoličke sakralne arhitekture Vojvodine, koja je nastala kao fenomen savremene, dominantne državne kulturne politike Monarhije delimično razvijene iz ideje religioznog unitarizma. Načini na koji se diskurzivna kulturološka, društveno-politička i religiozna klima, koja je vladala u Habzburškoj monarhiji i njenim provincijama, a od 1918. i Kraljevini SHS/Jugoslaviji, manifestovala u arhitekturi crkvenih građevina, državno dominantne, rimokatoličke konfesije, naučno su argumentovano utvrđeni i objašnjeni u ovoj kompleksnoj studiji. Trasiranje porekla i razvoja arhitektonske forme 243 proučavana sakralna objekta zasnovano je na obimnoj analizi informacija prikupljenih tokom terenskih i arhivskih istraživanja sprovednih u 6 zemalja, kao i istraživanja objaveljnih izvora (502 referentne jedinice), koji se odnose na arhitektonsko stvaralaštvo proučavanog (i ranijeg) perioda u matičnoj, susednim i drugim državama Centralne Evrope. Sveobuhvatna sinteza sprovedenih istraživanja rezultovala je integralnim tekstom objavljenim na 584 strane, koji prati veliki broj fotografija, tehničkih crteža i arhivskih dokumentata (od starih karata, grafičkih predstava, fotografija, razglednica i projekata do pisanih dokumenata), kao i obimna bibliografija, popisi i registar. Posebnu vrednost predstavlja 11 sinteznih karata i tabele na kojima su predstavljeni svi proučavani objekti i data analiza njihove hronološke, stilske i tipološke pripadnosti. Primenjeni kompleksni istraživački protokol, koji uključuje osam kriterijuma prema kojima se svaki istraživani objekat analizira i sistematizuje, omogućio je da se utvrde svi pojavni oblici crkvenih građevina i izvrši njihova tipološka sistematizacija kroz sagledavanje procesa razvoja crkvenih građevina u odnosu na rešavanje funkcionalnih, konstruktivnih, tehnoloških i likovnih zahteva, kao i odnosa građevine sa njenim neposrednim i širim okruženjem. Sagledane su uzročno-posledične veze između politike, ideologije, religije i društvene uloge crkve i načina njihovog ispoljavanja u diskursima bogoslužbenog rituala i arhitekture kao njegove scene. Utvrđeni su tokovi i pravci prenošenja arhitektonsko-umetničkih i graditeljskih uticaja i definisane su promene nastale u arhitektonskom oblikovanju kao posledica promene verske ideologije i arhitektonskog programa. Ovim istraživanjem su, pored sabiranja dosadašnjih i prezentovanja novostečenih znanja, otvorena i brojna pitanja vezana za proučavanu oblast novije istorije arhitekture i, posredno ili neposredno, njoj srodne teme. Nova saznanja i izvedeni zaključci o mestu, ulozi i vrednosti proučavanih objekata nova su, naučno utemeljena osnova za reinterpretaciju dosadašnje valorizacije proučavanih objekata u lokalnom, regionalnom i evrpskom kontekstu. Stručnjaci i ljubitelji arhitekture, povijesti, umjetnosti, te vjernici, već skoro dvije godine imaju priliku uživati u monografiji Arhitektura rimokatoličkih crkava u Vojvodini od 1699. do 1939. od kada je objavljena u nakladi Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture. Autorica ove monografije je arhitektica – konzervatorica i znanstvena suradnica Instituta za arhitekturu i urbanizam Srbije dr. sc. Dubravka Đukanović. Što Vas je motiviralo da se profesionalno zainteresirate za arhitektonske značajke sakralnih građevina Katoličke Crkve kod nas? Početak povijesnog doba kojim se bavim obilježen je smirivanjem burnih povijesnih događanja i stabilizacijom prilika u Srednjoj Europi i na Balkanu krajem XVII. stoljeća, čime su stvoreni uvjeti za ponovni prosperitet kršćanstva i sveukupni politički, društveni, gospodarski, kulturni i umjetnički razvoj tijekom naredna dva stoljeća. Raznolika nacionalna i vjerska struktura društva u današnjoj Vojvodini odražavala se i na karakter ovdašnjih, u to vrijeme ubrzano urbaniziranih, naselja. Prisustvo različitih nacionalnih i kulturnih grupa na ovom području stvorilo je snažne regionalne i lokalne posebnosti u mnogim stvaralačkim oblastima, uključujući i arhitekturu. Moje dugogodišnje profesionalno opredjeljenje je u domeni historiografije usmjereno upravo ovim posebnostima vojvođanske arhitekture i njezinom pozicioniranju u okviru šireg centralnoeuropskog kulturnog kruga. U oblast istraživanja sakralnih građevina Vojvodine sam ušla kroz moj prethodni obimni višegodišnji znanstveno-istraživački rad posvećen istraživanju i tumačenju arhitektonske forme vojvođanskih pravoslavnih crkava građenih tijekom XVIII. i XIX. stoljeća, kada sam se neminovno dotakla i problema arhitektonske forme objekata drugih konfesija iz istog razdoblja. Izuzetno vrijedan spomenički fond od oko 250 sakralnih građevina bio je na margini interesa povijesničara arhitekture na području Srbije u proteklih 70 godina. To je bilo dovoljno izazovno da me inspirira da se upustim u istraživanje podrijetla i razvoja arhitektonske forme rimokatoličkih objekata, građenih u Vojvodini u naznačenom vremenu. Ova tematika ni u ranijoj stručnoj i znanstvenoj literaturi nije bila značajno zastupljena, a istraživački timovi u ustanovama zaštite su se ovoj temi samo sporadično posvećivali, mahom istražujući pojedinačne objekte. Osim toga, fokus istraživača je bio na proučavanju stila primijenjenog pri izgradnji ovih objekata i pokretnog materijala koji se u njima čuva, dok je problem prostornog koncepta, odnosa funkcije i forme objekta, podrijetla arhitektonske forme i utjecaji iz centara Srednje Europe, te tipologija arhitektonskih oblika ovih građevina ostao skoro potpuno neistražen. Ova činjenica je inicirala istraživanje prostornih i oblikovnih značajki arhitekture rimokatoličkih crkvenih građevina Vojvodine. Kompleksnije istraživanje podrijetla i razvitka arhitektonske forme pojedinih građevina kao materijalnog okvira dominantne i državno prihvaćene vjere se dalje razvilo iz potrebe za promišljanjem uloge arhitekture kao discipline rabljene za definiranje pozicije i opće kulturološke razine društvene zajednice s jedne strane, i kao okvira za izražavanje statusa i moći Katoličke Crkve u okviru državno prihvaćenih religija Austrije, odnosno Austro-Ugarske, s druge. U monografiji je predstavljen dio rezultata tih istraživanja, a tumačenje do sada relativno malo istražene oblasti predstavlja pokušaj da se osvijetle načini i sredstva kojima je arhitektura kao diskurs odražavala vladajuće društveno-političke, religiozne i kulturne tendencije i nametnula se kao oblik konfesionalnog izražavanja i kao jedan od činitelja u konstituiranju društvenog, kulturnog i državnog identiteta. Razdoblje od gotovo četvrt milenija, koje ste obuhvatili u monografiji, počinje oslobođenjem ovih krajeva od Otomanske vlasti a završava se izgradnjom posljednje katoličke crkve prije II. svjetskog rata u Vojvodini. Tko je u tom vremenu projektirao, gradio, održavao i obnavljao katoličke crkve na ovom podneblju? Što je utjecalo na arhitekte u tom dugačkom razdoblju prilikom odlučivanja o izgledu pojedinih objekata? Istraživano razdoblje je vrijeme koje su obilježile značajne društvene promjene, jak gospodarski razvoj i velika graditeljska ekspanzija u rubnim područjima nekadašnje Monarhije. Od tada potječe, prema broju sačuvanih spomenika, dominantno graditeljsko nasljeđe ove graditeljske skupine. Diskurzivna kulturološka, društveno-politička i religijska klima koja je vladala od polovice XVIII. stoljeća u Habsburškoj monarhiji (1745. – 1918.) manifestirala se i u arhitekturi crkvenih građevina državno dominantne vjere. Inicijalno definirani vremenski opseg istraživanja je tijekom samog istraživanja proširen na vrijeme I. svjetskog rata i međuratno razdoblje, jer je uočeno da zamah izgradnje rimokatoličkih crkava, bez značajne promjene u programu i stilskim odlikama, traje neznatno smanjenim intenzitetom i tijekom drugog i trećeg desetljeća XX. stoljeća i jenjava tek pred početak II. svjetskog rata. Za istraživanje geneze izgradnje crkvenih građevina i tumačenje značajki, stila, pojavnih oblika pojedinih sklopova i posebno dekorativnog programa značajnu osnovu predstavljaju istraživanja crkvene organizacije, društvenih i religijskih kanona onog doba, općih normativnih akata, građevinskih propisa i umjetničkih priručnika. S obzirom na obim i kompleksnost proučavanog materijala, ova knjiga je otvorila i niz pitanja, kojima se dosadašnja istraživanja nisu bavila, kao što su utvrđivanje uloge materijalne i duhovne kulture, društvenog sustava i političkog aspekta u procesima organizacije Katoličke Crkve, identifikacija značaja posebnih religijskih zahtjeva u koncipiranju prostornog koncepta i izgleda crkvenih građevina ili uloge tipskih projekata za izgradnju crkvenih građevina u svjetlu državno proklamiranog stava o religioznom unitarizmu. Identifikacija autora – arhitekata i graditeljskih majstora angažiranih pri izgradnji ovih crkava je jedna od tema kojom se ovo istraživanje bavilo. Iz sačuvanih planova za izgradnju pojedinih objekata, iz arhivskih spisa ili zapisa ranijih istraživača identificirana su imena npr. graditeljskih majstora ranijeg razdoblja koji su izradili planove za izgradnju pojedinih crkava. Gašpar Osvald iz Moravske je kao frater operarius bio angažiran na izgradnji crkve sv. Pavla u Baču (1773.), a Ferenc Kaufmann, zidarski majstor iz Pešte, koji je izradio prve planove za izgradnju stolne bazilike sv. Terezije u Subotici, na čijoj su izgradnji od 1773. do 1798., kasnije bili angažirani i Mihály Erdélyi, Titus Mačković i Pál Mamužić. Oživljavanje ratom opustjelih područja od početka XVIII. stoljeća je, osim inpopulacije, obuhvaćalo i planiranje sela i gradova i realizaciju velikih infrastrukturnih projekata u koje su bili uključeni mnogi poznati arhitekti i inženjeri. Jedan od najistaknutijih inženjera tog stoljeća, József Kiss, izradio je, tijekom angažmana pri bečkoj kameralnoj administraciji, i projekte za izgradnju katoličkih crkava u Bačkom Gračacu (1801.), Karavukovu (1801.) i Srbobranu (1802./03). Nemali broj vojvođanskih sakralnih objekata je izgrađen po tipskim projektima pripremljenim u okviru državne administracije. U Mađarskom državnom arhivu čuva se nekoliko takvih projekta za izgradnju sakralnih objekata, na čijoj su poleđini pobrojana mjesta Bačko-bodroške županije u kojima je, po ovom planu, planirana ili realizirana izgradnja crkava... Za izgradnju crkve sv. Ivana Krstitelja u Ečki (1862. – 1864.) vezuje se, po podacima iz spisa, arhitekt Kanski, najvjerojatnije Wence Kansky, arhitekt bečkog podrijetla, koji je radio u birou čuvenog mađarskog arhitekta Miklósa Ybla, kome se na osnovu ovog podatka pripisuje autorstvo nad crkvom i kaštelom u Ečki. Crkva sv. Petra i Pavla u Bajmaku (1817.) obnovljena je i proširena 1907. prema projektu budimpeštanskog arhitekta Ernőa Foerka. I čuveni temišvarski arhitekti su bili angažirani na izgradnji vojvođanskih crkava. Izgradnja kompleksa samostana časnih sestara Naše Gospe u Zrenjaninu je 1878. godine povjerena temišvarskom arhitektu Eduardu Reiteru, crkva Uznesenje BDM u Jaši Tomiću (1911.) je najverojatnije izgrađena prema projektu Karla Harhta. Veliki hrvatski arhitekt njemačkog porijekla, zagovornik eklektičke arhitekture i pobornik neogotičke obnove, Hermann Bollé, je bio krajem XIX. stoljeća angažiran na rekonstrukciji crkve Gospe Snježne na Tekijama (1881.), izgradnji crkve sv. Mihovila Arkanđela u Erdeviku (1890.) i danas srušene župne crkve sv. Vendelina u Franjin Dolu (Zemun; 1888.). Pred kraj karijere projektirao je i grobljansku kapelu obitelji Stefana Tašnera u Rumi (1922. – 25.). Najuspješniji subotički arhitekti, Titus Mačković, Géza Koczka i István Váci su se krajem XIX. i u prvim desetljećima XX. stoljeća ogledali i u jednostavnijim arhitektonskim programima malih obiteljskih kapela. U godinama pred II. svjetski rat Karl Molzer je projektirao crkvu sv. Antuna Padovanskog u Čantaviru (1928./29.), Mihajlo Plavec je na osnovu pobjedničkog rješenja na natječaju projektirao crkvu sv. Elizabete u Novom Sadu (1931.), a Baltazar Dulić sv. Ivana Krstitelja u Hajdukovu (1936. – 1938.). U suradnji s Molzerom, Dulić je projektirao crkvu sv. Josipa radnika u Đurđinu (1935.) i sv. Adalberta u Bačkom Petrovcu (1939.). Godine 1932. je izgrađena crkva Srca Isusovog u Šidu prema projektu vukovarskog inženjera Frana Funtaka, koji je vodio i obnovu crkvi u Čereviću i Kukujevcima. Koje kriterije je potrebno zadovoljiti da bi se građevina proglasila kulturnim dobrom i koje su kategorije kulturnih dobara kod nas? Kako funkcionira sustav zaštite kulturnih dobara u Srbiji? Zaštita spomeničkog fonda u Srbiji ima tradiciju dugu više od stoljeća i pol, od kada je knez Aleksandar Karađorđević 22. veljače 1844. godine izdao Uredbu o zaštiti spomenika drevnosti, što je jedan od prvih suvremenih općih spomeničko-pravnih akata u Europi XIX. stoljeća. Sustav zaštite kulturnih dobara u Srbiji ustanovljen je 1947. godine osnivanjem Zavoda za zaštitu i znanstveno proučavanje spomenika kulture N. R. Srbije (danas: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture). To je institucija u okviru mreže od 11 regionalnih, općinskih i gradskih zavoda, koji se brinu o 2.531 nepokretnom kulturnom dobru (2.188 spomenika kulture, 75 prostorno kulturno-povijesnih cjelina, 191 arheoloških nalazišta i 77 znamenitih mjesta). Kategoriziranih nepokretnih kulturnih dobara ima 782: 200 od izuzetnog i 582 od velikog značaja. Sustav zaštite i korištenja kulturnih dobara je uređen Zakonom o kulturnim dobrima, kojim su definirani i kriteriji po kojima se objekt i utvrđuje za nepokretno kulturno dobro. Uz sve nedostatke ovog zakona, a s obzirom na iskustva susjednih zemalja koje su reorganizirale službe razdvajanjem na administrativni i konzervatorski dio, sustav u Srbiji još uvijek, iako uz značajno smanjena sredstva za istraživanja i tehničku zaštitu, ima relativno dobre rezultate u oblasti zaštite i konzervacije spomeničkog fonda. Posebnu vrijednost u promociji kulturnog naslijeđa Srbije ima nakladnička djelatnost Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture, koji je podržao istraživanje arhitekture rimokatoličkih crkava i koji je izdavač ove dvojezične monografije. Provedenim sustavnim istraživanjem, kompleksnom analizom razvojnih procesa i prenošenja utjecaja i vrijednosnim pozicioniranjem ovih objekata u širem kontekstu, ukazano je na veliki broj objekata koji ima značajne arhitektonsko-umjetničke i kulturno-povijesne vrijednosti, ali ne i status nepokretnog kulturnog dobra. Koliko je važna svijest vjernika i crkvenih službenika o arhitektonskoj vrijednosti ovih zgrada? Što, osim divljenja graditeljskom umijeću, trebaju uraditi oni koji ih koriste da bi se one trajno sačuvale? Većina od 243 sakralne građevine koje su prezentirane u monografiji, je u redovitoj bogoslužnoj uporabi. O vrijednosti ovih objekata u okviru šireg arhitektonskog, centralnoeuropskog graditeljskog korpusa, čime se ja bavim, vjernici, osim onih koji su svojom profesijom ili osobnim afinitetom okrenuti istraživanju povijesti arhitekture, ne znaju mnogo. Za vjernike je crkva Božji dom, a ne spomenik kulture i, kao i za sve druge objekte koji imaju posebnu umjetničku, kulturnu i povijesnu vrijednost, neophodna je stalna međusobna komunikacija službi koje se bave vrednovanjem i zaštitom ovih objekata i njihovih korisnika. Samo kroz konstantnu interakciju svih sudionika moguće je očekivati da se vrijednost ovih građevina na pravi način vrednuje i donese dodatnu kako duhovnu, tako i materijalnu vrijednost svojim korisnicima. Kolika je stvarna turistička vrijednost i funkcija katoličkih crkava u Vojvodini? Spomeničko nasljeđe Vojvodine, kome pripadaju i objekti Katoličke Crkve, je općenito nedovoljno iskorišteno i, nažalost, relativno nepoznato i samim Vojvođanima, ali i ljudima koji su profesijom manje ili više vezani za kulturna dobra. Osim obveze imatelja kulturnog dobra da osigura dostupnost kulturnog dobra javnosti, kako to definira Zakon o kulturnim dobrima, moralna je obveza svih nas da se upoznamo s vrijednostima koje imamo, da o njima govorimo, pišemo, snimamo i da ih, riječju, promoviramo kako bismo ih konačno i sačuvali. Izvor: Hrvatska riječ(Marko Tucakov)