Izdavač: Tehnička knjiga, Beograd Povez: tvrd Broj strana: 631 Ilustrovano. Spolja kao na slikama. Karakteristični tragovi starosti prisutni u manjoj meri. Potpisana, malo podvlačenja na 15-ak strana, lepo očuvana. S A D R Ž A J: I) OSNOVI TEHNOLOGIJE DOBIJANJA METALA 1. O tehnologiji materijala uopšte 2. Neka osnovna znanja 3. Gvožđe i njegove legure 4. Dobijanje gvožđa koje se ne može kovati. Dobijanje sirovog gvožđa 5. Dobijanje livenog gvožđa 6. Dobijanje i vrste gvožđa koje se može kovati 7. Peći za dobijanje čelika 8. Vrste čelika 9. Dobijanje i vrste temper-gvožđa 10. Obojeni (teški) metali 11. Legure obojenih teških metala 12. Laki metali 13. Legure lakih metala 14. Tvrdi metali (legure) II) OBRAĐIVANJE METALA LIVENJEM 15. Izrada modela 16. Izrada jezgra 17. Izrada okvira kalupa (šasije, kalupnika) 18. Materijal za izradu kalupa i jezgra 19. Izrada kalupa 20. Sušenje kalupa i jezgra 21. Livenje 22. Izlivanje i popravka odlivaka 23. Čišćenje odlivaka 24. Vrste livenja III) OBRAĐIVANJE METALA KOVANJEM I PRESOVANJEM 25. Opšti pojmovi 26. Zagrevanje kod kovanja i presovanja 27. Kovanje 28. Specijalni radovi na presama IV) OBRAĐIVANJE METALA VALJANJEM 29. Opšti pojmovi 30. Uređaji za valjanje 31. Izrada cevi valjanjem V) OSTALI NAČINI OBRADE METALA DEFORMACIJOM 32. Izvlačenje (provlačenje) 33. Razvlačenje (pečatanje) 34. Savijanje i ravnanje 35. Pritiskivanje 36. Presavijanje i odrubljivanje 37. Žigosanje VI) ZAVARIVANJE I LEMLJENJE METALA 38. Opšti pojmovi o zavarivanju 39. Zavarivanje gasom 40. Električno zavarivanje 41. Zavarivanje aluminotermičkim putem 42. Lemljenje (K-42)

Izdavač: Privredni pregled, Beograd Autori: Milutin Srdić, Dušan Tatić, Božidar Zdravković Recenzent: Sreten Živković Povez: broširan Broj strana: 471 Pečat bivšeg vlasnika, nešto malo podvlačenja, zabeleški i precrtavanja pojedinih članova zakona. Na 30-ak mesta preko pojedinih članova nalepljeni papirići sa otkucanim tekstom (slika 2). S A D R Ž A J: ZAKON O OBLIGACIONIM ODNOSIMA I) OSNOVI OBLIGACIONIH ODNOSA (OPŠTI DEO) 1. Osnovna načela 2. Nastanak obaveza 3. Dejstva obaveza 4. Prestanak obaveza 5. Razne vrste obaveza 6. Promena poverioca ili dužnika II) UGOVORI 7. Prodaja 8. Razmena 9. Prodajni nalog 10. Zajam 11. Zakup 12. Ugovor o delu 13. Ugovor o građenju 14. Prevoz 15. Ugovor o licenci 16. Ostava 17. Uskladištenje 18. Nalog 19. Komision 20. Ugovor o trgovinskom zastupanju 21. Posredovanje 22. Otpremanje (špedicija) 23. Ugovor o kontroli robe i usluge 24. Ugovor o organizovanju putovanja 25. Posrednički ugovor o putovanju 26. Ugovor o angažovanju ugostiteljskih kapaciteta (ugovor o alotmanu) 27. Osiguranje 28. Zaloga 29. Jemstvo 30. Upućivanje (asignacija) 31. Bankarski novčani depoziti 32. Deponovanje hartija od vrednosti 33. Bankarski tekući račun 34. Ugovor o sefu 35. Ugovor o kreditu 36. Ugovor o kreditu na osnovu zaloge hartija od vrednosti 37. Akreditivi 38. Bankarska garancija 39. Primena odredaba o bankarskom poslovanju 40. Poravnanje III) MERODAVNO PRAVO U SLUČAJU SUKOBA REPUBLIČKIH ODNOSNO POKRAJINSKIH ZAKONA IV) PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE (K-64)

U dobrom stanju Britanski putnici u našim krajevima : od sredine XV do početka XIX veka / [priredio] Zdenko Levental Vrsta građe dokumentar.lit. Jezik srpski Godina 1989 Gornji Milanovac : Dečje novine, 1989 (Beograd : Kultura) Fizički opis 331 str. : ilustr. ; 25 cm Drugi autori - osoba Levental, Zdenko, 1914-1999 = Levental, Zdenko, 1914-1999 Tiraž 2.000 Biografske beleške: str. 291-304 Bibliografija: str. 305-309 Registri. Predmetne odrednice Engleska književnost -- Putopisi -- Motiv Jugoslavije -- 15-19 v. SADRŽAJ O ovoj knjizi ... 9 Veselin Kostić Stari engleski i škotski putopisci o uslovima putovanja kroz naše zemlje ...15 Vilijem Vej Putovanja Vilijema Veja, člana ITN koledža u Jerusalim, godine Gospodnje 1458. i 1462. ... 33 Gilfordov putopisac Pokloništvo sera Ričarda Gilforda (1506) ... 36 Torkingtonovo pokloništvo (1517) ...40 Dzon Lok Putovanje u Jerusalim (1533) ... 42 Henri Ostel Putovanje preko Venedje do Dubrovnika i kopnenim putem do Carigrada ... (1585) ... 45 Foks Putovanje gospodina Harija Kevndiša u Carigrad i natrag 1589. godine ...48 Fajns Morison Putopis o deset godina putovanja kroz dvanaest zemalja, Nema čku, Cešku, Svajcarsku, Holandiju, Dansku, Poljsku, Englesku, Skotsku i Irsku (1595) ... 53 Ser Tomas Glaver Putovanje plemenitog Eđvarda Bartona, ambasadora njegovog veličanstva kod sultana (1596) ... 60 Viljem Litge Potpuna rasprava o retkim pustolovinama i mučnim putovanjima u toku dugih dvadeset godina (1609) ... 65 Džordž Sendis Izveštaj o putovanju, s opisom turskog carstva, Egipta i Svete zemlje (1610) ...73 Piter Mandi Njegova putovanja po Evropi i Aziji ...75 Henri Blant Put u Levant (1634) ... 86 Džon Berberi Izveštaj o putovanju od Londona do Beča i zatim do Cari grada (1664) ... 97 Volter Pop Opis rudnika žive u Idriji (1664) ... 112 Edvard Braun Kratak izveštaj o nekim putovanjima po Ugarskoj, Srbiji, Bu garskoj, Makedoniji, Tesaliji, Austriji, Stajerskoj, Koruškoj, Kranj skoj i Furlaniji ... 117 Pol Riko Sadašnje stanje Osmanlijskog carstva ...145 Džordž Viler Putovanje u Grčku (1675) ...153 Frensis Vernon Pismo o njegovim zapažanjima na putu od Venecije kroz Istru, Dalmaciju ( ...) do Smirne (1676) ... 168 Ser Vilijem Hasi Podsetnik o prijemu i pregovorima u Beogradu (1691)...170 Simon Klement Dnevnik sa mojih putovanja ( ...) (1715) ...174 Ledi Meri Vortli Montegju Pisma sa istoka ...I85 Jeremija Mils Putne beleške o Hrvatskoj, Rašanima i Mađarima (1736) ...199 Ričard Pokok Opis Istoka i nekih drugih zemalja (1745) ... 202 Robert Adam Ruševine palate cara Dioklecijana u Splitu u Dalmaciji (1757) ....210 Džon Hauard Izveštaj o najvažnijim lazaretima u Evropi (1785) ... ....216 Sevijer Lusinjan Niz pisama upućenih Vilijemu Fordajsu ( ...) o putu i putovanja od Engleske do Smime, otuda do Carigrada, kao i od ovog grada suvozemnim putem do Engleske (1786) ... 219 Tomas Votkins Putovanja kroz Svajcarsku, Italiju, Siciliju i grčka ostrva do Cari grada, preko Grčke, Dubrovnika i dalmatinskih ostrva (1787—1789) ...229 Ričard Brajt Putovanje iz Beča kroz Donju Mađarsku (1814) ...234 Tomas Alason Slikoviti pogleđi na starine u Puli u Istri (1819) ...252 Džordž Tomas Kepl Pripovest o putovanju preko Balkana ( ...) 1829/30 ....260 Edmund Spenser Skice o Nemačkoj i Nemcima s kratkim pogledom na Poljsku, Mađarsku i Švajcarsku god. 1834—1836. ( ...) ... 276 Biografske beleške ...290 Bibliografija ...305 Registar imena ...310 Registar toponima ...318

U dobrom stanju Jezik Antuna Vramca i podrijetlo kajkavskog dijalekta: dijakronijska rasprava. Zvonimir Junković Rad Jugoslavenska akademije znanosti i umjetnosti, knjiga 363 Odjel za filologiju Zagreb, 1972 SADRŽAJ Skraćenice................................9 Periodica .............................9 Pisci i djela.......................... 9 Terminologija ........................10 Napomene «.......................11 UVOD I.................................13 Život i književni rad A. Vramca....................... 13 Kronika Vramčeva života.....................13 Bibliografski podaci o Vramčevim djelima...............15 0 postanku i namjeni Vramčevih djela ................17 Dosadašnja istraživanja......................17 Sadržaj ove radnje i njena svrha.................... 20 PRVI DIO VRAMČEV JEZIK I KAJKAVSKI DIJALEKAT 16. STOLJEĆA............. 23 Prvo poglavlje, Grafija........................... 25 Dosadašnje proučavanje grafije u djelima kajkavskih pisaca...... 25 Bilježenje vokala ( i a .................... 26 Vokali stražnjega niza......................... 29 Akcenat i kvantiteta .. ...................... 35 Protetsko v .................. 36 Afrikate.......i........................ 37 Konsonanti J, n i konsonantski skupovi Ij, nj ...... 39 Ostali glasovi............................. 40 Drugo poglavlje, Odnos Vramčeva jezika prema kajkavskim govorima 16. stoljeća .............. 42 Dosadašnje pretpostavke o prirodi jezika u djelima kajkavskih pisaca . 42 Dublete u Vramčevu jeziku................... 43 Sinonimi........................... 32 Knjiški karakter Vramčeva jezika................. 35 Pergošićev jezik........................... 37 Predgovor Zrcalu Marijanskom.................. 32 Zaključak ........................... 34 Treće poglavlje, Sustavi razlikovnih jedinica u Vramčevim djelima...... 35 Izvori za proučavanje kajkavskog dijalekta 16. stoljeća......... 33 Vokalski sustav u kajkavskom dijalektu 16. stoljeća........... J` 0 suprasegmentalnim sustavima...................... * Konsonantski sustavi......................... Zalihost konsonantskih skupova ................... 83 Fonostatistički sustav........................ 94 Završna napomena...........................104 Četvrto poglavlje, o sustavima jedinica sa značenjem u Vramčerim djelima .. 105 Opće napomene ........................... 105 Sustavi padežnih nastavaka u kajkavskom dijalektu 16. stoljeća....109 Komparacija pridjeva i priloga ...................130 O nastavcima u glagolskim sintagmama ................131 Kategorija gramatičkog broja.................... 151 Završna napomena.......................... 155 DRUGI DIO 0 PODRIJETLU I RAZVITKU KAJKAVSKOGA DIJALEKTA..............157 Peto poglavlje, Pretpostavke o pripadnosti i podrijetlu kajkavskoga dijalekta 159 V. Oblak i A. M. Lukjanenko.....................159 Fran Ramovš.............................151 Aleksandar Belić........................165 Radomir Aleksić...........................170 Završna napomena..........................175 Šesto poglavlje, Prilog za novu hipotezu o postanku kajkavskoga dijalekta . . . 176 Određivanje srodnosti po podrijetlu..................176 Kritika Ramovševe hipoteze...................... 178 Suprasegmentalni sustav u ZJSP...................182 Panonska akcentuacija ................190 Glavne smjernice u razvitku kajkavske akcentuacije..........196 Panonski vokalski sustav.......................202 O razvitku kajkavskoga vokalizma........ . .........207 Primjedbe o konsonantima...................... 210 O podrijetlu kajkavskoga dijalekta................. 213 DODATAK ..........................217 Zaključci ..............................219 Sadržaj i svrha radnje...................... 219 Opća lingvistika...........................219 Kajkavska dijalektologija.......................220 Jezik u Vramčevim djelima . .....................221 Kajkavski dijalekat u 16. stoljeću ..................221 O postanku kajkavskog dijalekta................. 223 Literatura i građa ........................224 Sadržaj ........................... 231

Osnovno o knjizi: Kako da vaše web stranice budu interaktivnije i dinamičnije. Pojavila se nova generacija web čitača, koja je posebno optimizovana za mogućnosti korišćenja JavaScript koda. Uz pretpostavku da imate malo prethodnog programerskog iskustva, lekcije vas vode kroz upoznavanje osnova programiranja korišćenjem JavaScript jezika i postepenu nadgradnju osnovnog znanja. Pregled JavaScript promenljivih, tipova podataka, funkcija i upravljačkih struktura Kako izbegavati često pravljene greške, debagirati kod i primenjivati najbolja programerska iskustva Kako manipulisati HTML kodom pomoću JavaScript koda Postupak modifikovanja stila elemenata Detaljan opis rukovanja događajima korišćenjem pomoćnog objekta za upravljan je događajima u različitim čitačima Isticanje konvencija i najboljih iskustava koja pomažu prilikom opisanja efikasnijeg koda Slanje i prijem podataka pomoću Wrox vodiči su napisani tako da prikazuju programske jezike i tehnologije jednostavni je nego što biste vi zamislili. Pisali su ih programeri za druge programere, tako da sadrže strukturni format u obliku uputstava, koji vodi čitaoca kroz sve opisane tehnike. Kratak sadržaj Predgovor. Deo I: Uvod u JavaScript. Lekcija 1: Dodavanje JavaScript koda na Web stranicu. Lekcija 2: Promenljive i JavaScript sintaksa. Lekcija 3: Funkcije. Lekcija 4: Donošenje odluka. Lekcija 5: Petlje. Lekcija 6: Domet. Lekcija 7: Objekti i ugrađeni tipovi. Lekcija 8: Samostalno kreirani objekti. Lekcija 9: Prototipovi i nasleđivanje (Function objekat). Deo II: Programiranje vezano za čitač. Lekcija 10: Objekat prozora. Lekcija 11: Windows skriptovanje. Lekcija 12: Skriptovanje frejmova. Lekcija 13: Document Object Model. Lekcija 14: Dodavanje HTML pomoću JavaScript koda. Lekcija 15: Modifikovanje stila elementa. Lekcija 16: Uvod u događaje. Lekcija 17: Definisanje rukovalaca događajima pomoću HTML atributa. Lekcija 18: Korišćenje rukovalaca događajima. Lekcija 19: Primena standarnih DOM i IE rukovalaca događajima. Lekcija 20: Pisanje rukovalaca događajima za različite čitače. Lekcija 21: Standardan objekat događaja. Lekcija 22: Objekat događaja za Internet Explorer. Lekcija 23: Pisanje koda za više čitača. Lekcija 24: Prevlačenje. Lekcija 25: Tajmeri i animirani elementi. Lekcija 26: Forme - osnove. Lekcija 27: Pisanje skriptova za tastere. Lekcija 28: Pisanje skriptova za tekstualne elemente. Lekcija 29: Pisanje skriptova za selekciona polja. Lekcija 30: Pisanje skriptova za polja za potvrdu i radio tastere. Lekcija 31: Uvod u Ajax. Lekcija 32: Korišćenje XMLHttpRequest objekata. Lekcija 33: Kreiranje Ajax zahteva pomoću GET. Lekcija 34: Kreiranje Ajax zahteva pomoću POST. Lekcija 35: JSON. Deo III: Rukovanje greškama, uklanjanje rešaka i najbolja praktična iskustva. Lekcija 36: Najčešće greške prilikom kodiranja. Lekcija 37: Rukovanje greškama. Lekcija 38: Uklanjanje grešaka pomoću Firebug alata. Lekcija 39: Vodilje vezane za kodiranje. Lekcija 40: Izdvajanje JavaScript i HTML koda. Lekcija 41: Izdvajanje JavaScript i CSS. Lekcija 42: Izbegavanje globalnog dometa. Lekcija 43: Optimizovanje vašeg koda. nema saranja,korice kao na slikama,poslednja presavijena,ostalo ocuvano nema cd k23

Dobro očuvano, bez podvlačenja, pečata, mirisa vlage... Autor - osoba Turinski, Živojin, 1935-2001 = Turinski, Živojin, 1935-2001 Naslov Slikarska tehnologija / Živojin Turinski Vrsta građe knjiga Ciljna grupa odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.) Jezik srpski Godina 1976 Izdavanje i proizvodnja Beograd : Turistička štampa, 1976 (Beograd : `Slobodan Jović`) Fizički opis 157 str. : ilustr. ; 24 cm (Broš.) Napomene i bibliografske reference uz tekst Bibliografija: str. [158]. Predmetne odrednice Slikarska tehnologija Sadržaj Pigmenti 7 Crveni oksidi gvožđa 35 Istorijski pregled 9 Alizarin 36 Opšta pódela Kraplak 37 i proizvodnja 13 Karmin 37 Osobine 15 Realgar 38 Beli pigmenti 20 Zeleni pigmenti 39 Olovna bela 20 Hrom hidroksid Cinkova bela 21 zelena 39 Titanova bela 21 Hrom oksid zelena 39 Litopon 22 Zelena zemlja 40 Barit 22 Kobalt zelena 40 Blanc — fixe 23 Verdigris 41 Kreda 23 Malahit 41 Gips 24 Emerald 42 Žuti pigmenti 25 Hrom zelena 42 Kadmijum žuta 25 Plavi pigmenti 43 Napuljska žuta 25 Ultramarin 43 Hansa žuta 26 Kobalt plava 43 Stroncijum žuta 27 Ceruleum 44 Barijum žuta 27 Ftalo plava 44 Kobalt žuta 27 Mangan plava 45 Hrom žuta 28 Prusko plava 45 Cinkova žuta 28 Lapis lazuli 46 Indijsko žuta 28 Azurit 47 Orpiment 29 Indigo 47 Smeđi pigmenti Oker 30 30 Egipatsko plava Smalt 47 48 Siena 31 Violet pigmenti 49 Umbra 31 Kobalt violet 49 Van Daj к smeđa 32 Mangan violet 49 Sepija 32 Mars violet 50 Asfalt 33 Ultramarin violet 50 Crveni pigmenti 34 Crni pigmenti 51 Kadmijum crvena 34 Crna od čađi 51 Cinober 34 Koštana crna 51 Lozova crna 52 Podloga i preparatura 106 Mars crna 52 Uljano slikanje 53 Daska Impregnacija 106 Istorijski pregled 55 Podloge i preparature daske 108 Preparatura 109 Platno 60 60 Emulzije 113 Ram za natezanje Emulzija od jajeta 113 platna 64 Natezanje platna 67 Jajno-uljana emulzija 115 Tutkalo 68 Prepara tura 71 Emulzije od guma 117 Ulja 76 Voštane emulzije 118 Laneno ulje Makovo ulje Ricinusovo ulje 77 80 80 Kazeinska emulzija Plakatna tempera 118 119 Sikativi 80 Boje 120 Smole i balzami 82 Lakiranje 121 Damar 83 Enkaustika 123 Mastiks 85 Sandarak Kopal 85 85 Zidno slikarstvo 129 Kolofonijum Ambra Šelak 86 86 86 Istorijski pregled Fresko tehnika 131 133 Balzami 87 Podloga 133 Rastvarači 89 Pigmenti Izvođenje slike 135 136 Terpentinsko ulje Petrolej 89 91 Seko tehnika 138 Ostali rastvarači 91 Akvarel 141 Boje Razređivači boje 94 Pastel – medijumi 97 147 Lakiranje 100 Sintetski medijumi 153 Čuvanje slike 102 Tempera 103 MG8 (N)

DENNIS DUERDEN AFRICAN ART Izdavač - Paul Hamlyn, London Godina - 1968 90 strana 28x23 cm Edicija - The Colour Library of Art Povez - Tvrd Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja SADRŽAJ: Contents Introduction Notes on the Map Ethnographical Map Notes on the Plates BLACK AND WHITE ILLUSTRATIONS 1 Gwazunu Pot 2 Scorched Calabash 3 Woodcarver`s Tools 4 Bayaka Mask 5 Head of a Queen Mother 6 Benin bronze plaque 7 Decorated mud gate at Mali 8 Wall of the Bamileke palace 9 Head of a man THE PLATES 1 Bobo-Fing Helmet Mask 2 Kurumba Dancer`s Mask 3 Nmwo Society Mask 4 Mask of the Ekpo Society 5 Bamum Throne 6 Bateke Mask 7 Shene Malula Mask 8 Kalebue Mask 9 Toma Mask 10 Atye Mask 11 Bambara Mask 12 Urhobo Kneeling Figure 13 Bakota Funerary Figure 14 Bafo Mask 15 Bakwele Mask 16 Ndengese Figure 17 Baluba Figure 18 Bacham Mask 19 Bamileke Masquerader 20 Bamileke Masquerader 21 Bapende Mask 22 Dogon Mask 23 Yoruba Mask 24 Baule Mask 25 Marka Mask 26 Bayaka Mask 27 Cave Painting, Tassili 28 Ife Head 29 a and b Jema`a Head 30 Carved Door Post 31 Benin Plaque 32 Yoruba Carved Door 33 Yoruba Festival 34 Yoruba Festival 35 Yoruba Shrine 36 Adinkra Cloth (detail) 37 Hall with Mud Decoration 38 Granary near Kafancan 39 Ancestral Screen 40 Woman with Three Children 41 Wall Decoration 42 Door from Mozambique 43 Painting on Glass 44 Painting: Malangatana Valente 45 Painting: Skunder Boghossian 46 Woman, Bird and Pomegranate 47 Man Hanging from a Tree 48 The King Cock 49 Mother Earth and Children 50 Friends 51 Nuba Woman with cicatrisation `Genuine African art comes almost exclusively from south of the Sahara Desert. Most people of the west have seen it only in museums or photographs. But for the makers of the artefacts, their meaning lies in the part they play in the ceremonies for which they are created and in which they are related to the kindred arts of music, dancing and poetry. In a museum these wonderful creations are seen in an alien environment so it is hardly surprising that there are profound differences between the African and the western approaches towards them. To the African in a traditional society, who made them and who uses them, they are part of a ceremony in which drumming, dancing, chanting and sacrificing play equally important roles. To people of the west, with their aura of religion, however unfamiliar in form, they are objects of contemplation. The author reveals the significance as well as the artistic quality of these works and the fifty-one colour plates show them in all their variety and splendour. Some interesting modern paintings ore also included.` Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku. Knjiga je na engleskom jeziku Afrička Umetnost Afrike

Nova, nekorišćena Glasom pisana istorija / Dragoslav Simić Vrsta građe knjiga Cilјna grupa odrasli, ozbilјna (nije lepa knjiž.) Jezik srpski Godina 2018 Izdavanje i proizvodnja Beograd : Clio, 2018 (Beograd : Zuhra) Fizički opis 634 str. : fotogr. ; 19 cm Tiraž 500 Kako je nastala ova knjiga: str. 8-19 O autoru: str. 633-634. Napomene uz tekst. Predmetne odrednice Radio-emisije -- Istorija -- Srbija -- 20v-21v -- Istorijska građa Novinarstvo -- Srbija -- 20v-21v -- Intervjui Simić, Dragoslav, 1941- = Simić, Dragoslav, 1941- Sadržaj Kako je nastala ova knjiga GLASOM PISANA ISTORIJA 1. Ignjat Cvjetković „Bosanac“ - Priča iz nevremena ili niđe ništa 21 2. Petar Jović - Preko Rusije i Japanskog mora - na Solunski front 33 3. Ita Rina - Dražesna Ita Rina 55 4. Miroslav Nikitović - Na trotoaru preko puta - u kriminalističkoj rubrici Politike (1935/36) 68 5. Miloš Tošić - Od „Đačkog batalјona` do Tesle 85 6. Živadin Stevanović - Gružanin na Svetskoj izložbi u Nјujorku 1939. - Susret s Teslom 95 7. Žarko Popović - Pripreme agentata na kralјa Aleksandra Karađorđevića u Italiji 1933. godine 101 8. Tomislav Karađorđević - Uspomene 114 9. Vane Ivanović (Ivan Vane Stefan Ivanović) - Ko je pobedio u Jugoslaviji 1945? 128 10. Dr Anka Matić - „Jugoslovenski šianci` dr Anke Matić - preko Pariza do Jugoslavije (1939-1941) 146 11. Jovanka Jovanović - Kao u nekom divnom čarobnom snu 161 12. Vojislav Bubiša Simić - U hotelu „Zanatski dom 174 13. Predrag Cune Gojković - „Moj Filipe brzi vetre, pošto voziš kilometre` 192 14. Desimir Tošić - Srbin, Jugosloven i Evropejac 205 15. Aleksandar Fredi Mošić – Otvorim radio - objava rata 228 16. Velizar Vučković – Vombardovanje na Stracinu 1941. - Uspomene pilota 246 17. Mile Miličević - Rat, dete i batine 258 18. Mina Kovačević - Jozsf Šulc u „Majinoj bašti` 268 19. Janko Hrkalović – Nacionalizacija knjižara 1948 281 20. Milјuša Jovanović - Milјuša s Golog otoka 290 21. Sreten Božić Vongar - Vongar s Bukulјe u Australiji 314 22. Nikola Kosić - „Vesti*` - informativna emisija iz 1953. godine - Milvoki, SAD... 331 23. Mihajlo Mihajlov - Zatvor za pisca Moskovskih Godina 344 24. Budimir Lončar - O Titu 360 25. Jugoslav Vlahović - Kontinenti između kažiprsta i palca 381 26. Ksenija Jovanović – Paradoksi u mom životu 395 27. Milica Lučić Čavić - Državu ne čine teritorije, državu čine lјudi 421 28. Jovan Rašković - Tako je govorio Jovan Rašković 438 29. Matija Bećković - Beseda na Vukovom saboru 1990 30. Šanji Kelemen - Gde je zemlјa Šanjija Kelemena 468 31. Vlatka Krsmanović - Sudbina Vlatke Krsmanović ili suočavanje s prošlošću 484 32. Sankcije - Kako sam se popeo na „Durmitor` u Baltimoru 501 33. Ljubomir Simović - Dnevnik (1999) 518 34. Latinka Perović - Da vam skakavci ne pojedu nijedan dan života 533 35. Dubravka Stojanović - O čemu piše istoričar 546 36. Raško Dimitrijević - Malo sam pisao, govorio mnogo 562 37. Ljubiša Rajić - Srbija je intelektualno podelјena 578 38. Đuro Šušnjić - Dijalog, susret razlika .. 601 39. Živica Tucić - Srbi između pravoverja i krivoverja 618 40. Prekale, selo na prodaju 629 O autoru 633 U knjizi Dragoslava Simića sačinjen je sjajan izbor iz bogate zaostavštine višedecenijskog serijala radiofonske emisije „Govori da bih te video“. Sagovornike i teme autor je lično otkrivao, znao da prilagodi svom mediju i realizovao s njima razgovore na raznim geografskim meridijanima, čak i u najtežim vremenima kao što su bile sankcije Ujedinjenih nacija i bombardovanje. Na našu sreću – sačuvao je te istorijske snimke brojnih priča naših znamenitih, ponekad zaboravljenih a često sasvim skromnih likova koji sada, u knjizi, postaju opipljivi doživljaji koji pokrivaju ne samo ceo 20. vek već i široke prostore Balkana, pa i cele Evrope, do Sjedinjenih Američkih Država, Južne Amerike i Australije. Ispričane živim jezikom, autentičnih narečja i iskrenih pobuda, te neponovljive ispovesti nas pozivaju da im se nebrojeno puta vraćamo i da, na izvestan način, ukrštamo ili paralelno pratimo različite životne puteve i neobične sudbine kojima je protkana naša istorija. Nema nevažnog svedočenja, nema malih priča – svako sećanje je dragulj, bilo da dopunjuje neki vakuum u našim (sa)znanjima o velikim ličnostima i istorijskim zbivanjima, bilo da nam otkriva sasvim intimne, emotivno obojene i neponovljive, obične trenutke življenja. `Usmena, alternativna istorija Dragoslava Simića i njegovih gostiju na talasima radio-emisija – sada pretočena u tekstove i zaokružena u knjigu – obogaćena je velikim brojem pojedinačnih doprinosa izvanrednih sadržaja i tema.` Irina Subotić Dragoslav Simić je dugogodišnji urednik dokumentarnog programa Radio Beograda 2, prepoznatljive emisije „Govori da bih te video“. Pokrenuo je 1992. godine autorsku ediciju dokumentarnih emisija u 100 naslova „Knjige koje govore“, prvo na kasetama, potom na nosačima zvuka CD, o ljudima i događajima iz političke i kulturne istorije Jugoslavije i Srbije u 20. veku. Dobitnik je brojnih nagrada Radio Beograda u oblasti dokumentarnog radio-novinarstva: u periodu od 1968. do 2007. Nagrađivan je na Festivalu jugoslovenskog radija u Ohridu za dokumentarne emisije. Objavio je više knjiga: Ženski logor na Golom otoku, u koautorstvu sa Boškom Trifunovićem, (1990) Raskol u eteru, (2006), Autobiografije uživo od Slobodana Jovanovića do danas, knjiga i CD (2007) Dražesni KGB, javi se ( 2009). Sarađivao je na knjizi Šezdeset osma – lične istorije (2008). Pisao je za brojne nedeljne i dnevne novine u SFR Jugoslaviji i Srbiji. Dobitnik je nagrade „Zlatni mikrofon“ RTS za 2007.

Nova, nekorišćena Autor - osoba Pohl, Helga, 1921-1963 = Pol, Helga, 1921-1963 Naslov Od klepsidre do atomskog sata / Helga Pol ; prevela Lada Krstić Jedinstveni naslov Wenn dein Schatten sechzehn fuss misst Berenike. srpski jezik Vrsta građe stručna monografija ; odrasli, ozbilјna (nije lepa knjiž.) Jezik srpski Godina 2015 Izdavanje i proizvodnja Beograd : Evoluta, 2015 (Beograd : 3D+) Fizički opis 269 str. : ilustr. ; 24 cm Drugi autori - osoba Krstić, Lada, prevodilac = Krstić, Lada, prevodilac Stefanović, Danijela, 1973- = Stefanović, Danijela, 1973- Zbirka Biblioteka Polihistor / Evoluta, Beograd ; knj. 12 ISBN 978-86-85957-65-9 (broš.) Napomene Prevod dela: Wenn dein Schatten sechzehn fuss misst Berenike / Helga Pohl Tiraž 1.000 O autoru: str. [270] Str. 257-258: Pogovor: Vreme mereno knjigom / Danijela Stefanović Registar. Predmetne odrednice Časovnici – Istorija Časovničarstvo – Istorija Vreme – Merenje Sadržaj Kad tvoja senka, Bereniko, dostigne šesnaest stopa 5 Pokazivač vremena koji je stvorio bog Tot 15 Svaka kazaljka sata odaje vavilonsku mudrost 28 Kad je petao zakukurikao 36 Uzde besedništva 43 Puls je tvoj časovnik 52 Sat osvaja dan 63 Horae canonici 72 Instrument za merenje vremena koji baca kugle 80 Trijumf vremena 88 Sa svih kula izbija sat 99 Svetsko čudo u Strazburu 108 Živa nirnberška jaja 115 U sredini svega nalazi se Sunce 125 Od Galileja do sata s klatnom 140 Zmajev časovnik 151 Brojčanik sa tri krune 162 Pod zvezdom moreplovaca 173 Od kovačnice do industrije satova 182 Madam Pompadur se duri 191 Volter i družina 200 Časovnik s kukavicom iz Glaserdorfa 209 U kandžama sekunde 217 Kada se pojavio ručni sat? 228 Fotografisano vreme 237 Tačnije od kretanja Zemlje 242 U raju nisu potrebni časovnici 250 Pogovor 257 Indeks 259 O autoru 270 Oslobođenjo teorijskih stega, koncepata fizičkog i istorijskog vremena, delo Od klepsidre do atomskog sata na naizgled jednostavan i čitaocu prijemčiv način prikazuje kako se menjao život običnog čoveka iz epohe u epohu, iz veka u vek, iz godine u godinu stešnjavan meračima vremena. Da li smo postali robovi časovnika? Helga Pol to izričito ne tvrdi. Međutim, za nešto više od pet milenijuma, koliko se meri vreme, dužina senke Egipćanke Berenike ipak je ostavljala više prostora od štoperice iznad glave radnika u fabrici autobobila u Detroitu. `Ima razloga da poverujemo da je merenje senke egipatskog porekla, jer je egipatska kultura bila već stara, a Grčka još nije ni imala istoriju. Egipatski sveštenici već su vekovima merili vreme, dok Grci još nisu imali ni reč za „sat”. Od najstarijih vremena učeni Grci voleli su da odlaze u Egipat, a isto su činili i kasnije, kako bi u tamošnjim školama i hramovima stekli znanje i nove podsticaje. Mladi narodi koji počinju da osvajaju zemlju i državu imaju mač i plug, ali nemaju sat. Sat je znak zrelosti, znak da je nekom narodu uspelo da opseg svog mišljenja proširi izvan granica materijalnog, te da ume vreme, nevidljivo i neuhvatljivo, da odvoji od prostora, s kojim je ono povezano u ranoj fazi racionalnog mišljenja. Sticanjem svesti o vremenu menja se i način života naroda, njegovo mišljenje i njegov odnos prema kosmosu i večnosti. Ko je jeo plod s drveta spoznaje, ne samo da zna šta je dobro, a šta zlo, nego zna i to da vreme dolazi i odlazi, te da se nikada ne vraća. To je Egipat spoznao veoma rano.`

BERNARD L. MYERS GOYA Izdavač - Paul Hamlyn, London Godina - 1968 90 strana 28x23 cm Edicija - The Colour Library of Art Povez - Tvrd Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja SADRŽAJ: Contents Introduction Biographical Outline Goya and the Critics Notes on the Illustrations BLACK AND WHITE ILLUSTRATIONS 1 Self-portrait 2 Martincho Fettered to a Chair in the Bull-ring at Saragossa 3 Bull Loose in the Stands 4 Flying Men, Flying Machines 5 Bulls in Various Positions 6 The Mortal Thrust 7 What Will He Die Of? 8 The Sleep of Reason Begets Monsters 9 The Duke of Wellington THE PLATES 1 The Parasol 2 The Doctor 3 Portrait of Floridablanca 4 The Grape Harvest 5 The Marquesa de Pontejos 6 Don Manuel Osorio 7 The Picnic 8 The Meadow of San Isidro 9 The Stilt-walkers 10 Francisco Bayeu 11 The Marquesa de la Solana 12 The Duchess of Alba 13 The Bewitched 14 Scene of Witchcraft 15 St Anthony (detail) 16 Asensio Juliá 17 Lady and Gentleman on Horseback 18 Doctor Peral 19 The Madhouse 20 The Family of Charles IV 21 The Burial of the Sardine 22 Bull-fight in a Village Square 23 Don Manuel Godoy 24 The Matador, Pedro Romero 25 Procession of Flagellants 26 The Naked Maja 27 The Clothed Maja 28 Majas on a Balcony 29 Doña Isabel Cobos de Porcel 30 Lady with a Fan 31 The Matador, Romero José 32 The Water Carrier 33 The Old Women 34 The Cannibals 35 General Palafox on Horseback 36 Battle of the Second of May 37 Executions of the Third of May 38 The Junta of the Philippines 39 Self-portrait 40 The Agony in the Garden 41 Infante Don Luis de Borbon 42 The Colossus 43 Two Old People Supping 44 Two Peasants Fighting 45 To the Witches` Sabbath 46 Pilgrimage to San Isidro (detail) 47 Destiny or The Fates 48 Saturn Devouring One of his Sons. 49 Self-portrait with Dr Arrieta `Goya, one of the greatest Spanish painters, was essentially a man of his time, yet his work is as poignantly relevant now as when it was first created in the turbulent Europe of Napoleon. Goya comments freely, savagely, satirically, on his fellow beings; even as a court painter he portrayed the Spanish royal family exactly as he saw them and no hint of flattery clouded his vision. At the height of his success he became gravely ill. When he recovered, not only was he permanently deaf, but the experience of having barely cheated death left him a profoundly changed man. His work reflected this. With the French invasion of Spain, the cruelty and stupidity of war became his theme, recorded with particular savagery in the engravings, The Disasters of War. Later he retreated in disillusion to the country where he tried to exorcise his bitterness in the famous `black paintings`. In old age sweetness and light returned and this again is apparent in his work. The introduction and plate notes eloquently reveal the man, his life and his work. The forty-nine colour plates handsomely illustrate the phases of Goya`s art from his early fashionable brilliance to his despairing yet compassionate portrayals of human crime and folly.` Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku. Knjiga je na engleskom jeziku Francisko Goja Fransisko

Beograd 1989. Tvrd povez, ćirilica, ilustrovano, 285 strana + strane sa fotografijama + mape. Napomena: na predlistu posveta; ako se to izuzme, knjiga je odlično očuvana. U ovoj monografiji prikazan je ratni put 5. kosovsko-metohijske brigade od njenog formiranja 24. septembra 1944, pa do završetka rata. Knjiga je priča o ljudima, o običnim borcima i starešinama, o patnjama i stradanjima, ali i o veri u budućnost i u pobedu, nad okupatorom i domaćim izdajnicima. Dokumentovana je brojnim fotografijama iz rata, faksimilima dokumenata, skicama. U prilogu sadrži spiskove starešinskog sastava i boraca koji su prošli kroz brigade i tako dali značajan doprinos u pobedonosnom pohodu brigade ka slobodi i konačnom oslobođenju zemlje. Sadržaj: PREDGOVOR REČ AUTORA UVOD Aprilski slom Kraljevine Jugoslavije 1941. godine i njegove posledice — Pripreme za ustanak na Kosovu i Metohiji — Vojno-politička situacija u vreme formiranja brigade PRIPREMA ZA FORMIRANjE BRIGADE — Formiranje Brigade BORBENA DEJSTVA BRIGADE PROTIV OSTATAKA ČETNIKA DRAŽE MIHAILOVIĆA U KOSANICI BORBE PROTIV NEMAČKOG OKUPATORA I NjEGOVIH SLUGU ZA OSLOBOĐENjE KOSOVA I METOHIJE — Sadejstvo sa jedinicama Bugarske narodne armije i njihovo ponašanje — Osvajanje Dražnja Čuke i dejstvo prema Prištini — Boravak u Prištini i ponovni odlazak u lapski srez BORBENA DEJSTVA BRIGADE PROTIV POBUNE NA KOSOVU I METOHIJI 1944. i 1945. godine — Napad na Gnjilane . — Povratak u rejon Malog Kosova i Podujeva — Borbena dejstva brigade u ugušivanju pobune u Drenci — Likvidacija kontrarevolucionarnih ostataka PARTIJSKO-POLITIČKI RAD U BRIGADI PRILOZI - SEĆANjA BORACA I RUKOVODILACA 1. Božidar Vešković Sveto, O NASTANKU I BORAČKOM SASTAVU BRIGADE 2. Marko Sakić, PRVA BORBA I PRVA POBEDA 3. Branko Jovović Faljko, NEKE AKCIJE OBAVEŠTAJNE AKTIVNOSTI U BRIGADI 4. Milo Ljumović Kaplap IZ PRVIH BORBENIH LINIJA NA PRVI KONGRES USAOS-a 5. Čedomir Savić, BELE SVINjE MOJE MAJKE 6. Danilo Tepavčević, AGITACIONO-PROPAGANDNI I KULTURNO-ZABAVNI RAD U BRIGADI 7. Vojislav Nikčević, KAD ČU SESTRA ZA BRATOVU POGIBIJU CIKNU KAO GUJA 8. Slavomir Bukić Aco, POGIBE NAŠ PERO 9. Savo Miladinović, PESMA NAS JE ODRŽALA 10. Radivoje Cvetković, JEDNOVREMENI PUCANj 11. Svetislav Deljanin, PRVI ZAROBLjENI BALISTI ŠABANA POLUŽE 12. Blažo Strugar, ZAŠTO NIJE UPOTREBLjENA NAŠA ARTILjERIJA 13. Mirko Popović, VLAŽNA MUNICIJA NE MOŽE DA PALI 14. Emin Malić Malići, ZA NEDOKUVANIM PASULjOM ŽALIM I DANAS 15. Drago Popić, STUPANjE U 5. KOSOVSKO-METOHIJSKU BRIGADU I PRIJEM U SKOJ 16. Branko Jovović Faljko, NOĆ U RUDNIKU STARI TRG 17. Mile Bukilić, U OSINjAKU KONTRAREVOLUCIJE 18. Čedomir Cvetković, NEBUDNOST I SPAS U BELOJ PELERINI 19. Pavle Jocić, NAJLAKŠE JE UBITI RANjENOG I VEZANOG 20. Nada Popović, NAJTEŽI DAN U MOM ŽIVOTU 21. Radman Jelić, IZDAJA »PARTIZANSKE STRAŽE« U SELU GORNjE PREKAZE 22. Boko Kovačević, TREĆA ČETA 4. BATALjONA U BORBI U SELU PREKAZE 23. Jovo Mandić, RANE NA RANE 24. Panto Dondić, KAMION RANjENIKA KROZ BALISTIČKU ZASEDU 25. Uglješa Pavlović, MLADI SU UVEK BILI U PRVIM BORBENIM REDOVIMA 26. Bazim Šabani, NE POJEDE KOSOVSKU POGAČU MOJ SESTRIĆ AZEM 27. Branko Jovović Foko, DOLAZI BRZO, ODGRIZE MI UVO 28. Jovan Lepović, BORBA PROTIV NEPRIJATELjEVE PROPAGANDE BILA JE VRLO TEŠKA 29. Milan Ivanišević, SAMOKRITIKA I KRITIKA MENjAJU ODLUKU 30. Branko Jovović Faljko, NISMO SE BORILI SAMO S PUŠKOM U RUCI 31. Jusuf Balje, NAPAD NA BUNKER U ŠUMI 32. Džemšit Mehmedi, DIM I PRAŠINA POKRILA SU POLOŽAJ BALISTA 33. Sali Vehati, UHVATISMO BALISTU NA SPAVANjU 34. Bahtijar Bahtijari, BUNAR - SKROVIŠTE MUNICIJE I BOMBI 35. Ramo Zuraku, ZALUTAH KAO ČETNI KURIR 36. Arif Hodža, IZ »BOŠČE« SE PROSUŠE MUNICIJA I BOMBE 37. Arif Hodža, ARIFOV RANjENI »BALISTA« NE GOVORI VEĆ MUČE 38. Slavomir Bukić Aco, I TAKO SMO DODELjIVALI ODEĆU I OBUĆU 39. Slavomir Bukić Aco, DOGODOVŠTINE SA ČIKA DUŠKOM PRILOZI: Pregled brojnog stanja brigade (nacionalni i socijalni sastav) Spisak boraca i rukovodilaca brigade Spisak poginulih, boraca i rukovodilaca brigade Spisak ranjenih i promrzlih boraca i rukovodilaca brigade

Književna omladina Srbije, 1998. Bibliotečki primerak, ali nekorišćen. Prva knjiga Slobodana Vladušića. Sadrži: Predgovor (5-7); Katalog sećanja : Vladimir Tasić, Pseudologija fantastika, Matica srpska, 1995 (8-11); Idila saznavanja : Snežana Žabić, U jednom životu, Književna omladina Srbije, 1996 (12-15); Razlikujem dakle dišem : Milovan Marčetić, Životi pesnika, Stubovi kulture, 1996 (16-19); Gusle od kutlače : Milica Mićić Dimovska, Poslednji zanosi MSS, Nolit, 1996 (20-23); Nepodnošljiva teškoća pastiša : Aleksandar Gatalica, Mimikrije, Stubovi kulture, 1996 (24-27); Problem distance : Ljiljana Jokić Kasper [tj. Kaspar], Četiri male žene, Stubovi kulture, 1996 (28-32); Junak o eseju : Marija Ivanić, Eseji o junaku, Radio B92, 1996 (33-36); Slutnja prostora : Boško Krstić, Kaštel Beringer, samostalno izdanje, 1996 (37-40); Zadovoljstvo u pisanju : Vasa Pavković, Hipnotisan, Stubovi kulture, 1996 (41-45); Poetika priče, poetika istorije : David Albahari, Mamac, Stubovi kulture, 1996 (46-50); Bes koji nedostaje : Vladimir [tj. Vladan] Matijević, R. C. neminovno, (roman o slučaju) Rad, 1997 (51-55); Penasta Anđelija i koherencija : Vladimir Arsenijević, Anđela, Stubovi kulture, 1997 (56-60); Zadovoljstvo konstrukcije : Vladimir Tasić, Radost brodolomnika, Svetovi, 1997 (61-65); Završetak skriptocentričnog? : Dragan Velikić, Danteov trg, Stubovi kulture, Beograd, 1997 (66-70); Mačoidni homo teoretikus : Igor Marojević, Obmana Boga, Stubovi kulture, 1997 (71-75); Znati i ne znati : Ljubica Arsić, Zona sumraka, Stubovi kulture, 1997 (76-80); Priča protiv istorije : Goran Petrović, Opsada crkve Svetog Spasa, Narodna knjiga, 1997 (81-85); Čovek: suziti i usmeriti : Ivan Negrišorac, Anđeli umiru, Stubovi kulture, 1998 (86-90); Modeli u nestajanju (91-98). Slobodan Vladušić (Subotica, 9. maj 1973) srpski je univerzitetski profesor, književnik i esejista. Biografija Osnovnu školu (1980–1988) i srednju školu (1988–1992) završio je u Subotici. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, Odsek za srpsku književnost i jezik (1993–1998). Godinu dana je proveo kao lektor za srpski jezik na Univerzitetu Adam Mickijevič u Poznanju. Magistrirao je 2005. na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu sa temom „Dezintegracija motiva mrtve drage u srpskoj poeziji HH veka“, a doktorsku disertaciju pod naslovom „Slike evropskih metropola u prozi Miloša Crnjanskog“ odbranio 2008. Od oktobra 1998. do marta 1999. bio je urednik kritike u časopisu Reč. U toku 2001. godine bio je tri meseca honorarni urednik na Televiziji Subotica. Bio je urednik Letopisa Matice srpske (2013–2016). Osnovao je Centar za istraživanje i popularizaciju srpske književnosti pri Odseku za srpsku književnost na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, kao i „Blogeramu”, kurs pisanja blogova za učenike 4. razreda srednjih škola. Trenutno je zaposlen na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu na Odseku za srpsku književnost i jezik kao redovni profesor.[1] Uz akademsku karijeru aktivno neguje i spisateljsku. Član je književne grupe P-70, zajedno sa Vladimirom Kecmanovićem, Nikolom Malovićem, Dejanom Stojiljkovićem i Markom Krstićem.[2] Publicistiku je objavljivao u NIN-u, Nedeljniku i Pečatu. „ Uzore nemam. Postoje pisci koje volim, koje čitam, o kojima razmišljam i o kojima pišem, ali to nisu uzori. To su moji prijatelji u prošlosti. Ja sam trenutno živi predstavnik našeg društva, a kada to ne budem, nadam se da će biti neko, pa da nas sve ponovo okupi u svojoj svesti. ” — Slobodan Vladušić, Slobodan Vladušić: Verujem da je ovaj narod sposoban za velike juriše (9. 11. 2018) Dela Periodika Prozom, prevodima, stručnim radovima i kritikom zastupljen je u listovima i časopisima: Reč (1996–2000), Pro Femina (1996, 1997), Polja (1996–1998, 2008, 2011), Sveske (1997, 1998), Književna reč (1997), Letopis Matice srpske (1997–2004, 2006, 2011, 2013–2017), Književna kritika (1998), Književne novine (2000, 2001), Luča (2000), Severni bunker (2000, 2001, 2003), Književni glasnik (2001), Književni magazin (2001, 2012, 2013), Povelja (2001), Zlatna greda (2002, 2004, 2006, 2010–2012), Književna istorija (2002, 2005), Gradina (2003), Koraci (2004, 2006), Politika (2004, 2005), Nasleđe (2004, 2006, 2009, 2010), Stanje stvari (2005, 2006), Književni list (2005), Književnost (2005, 2008), Rukovet (2006), Godišnjak Filozofskog fakulteta (2007, 2009, 2010, 2012, 2016, 2017), Raskršća (2007), Kultura (2009, 2013), Anali Borislava Pekića (2009), Vsesvіt (Ukrajina, 2009), Nova srpska politička misao (2009), Pravo & Društvo (2010), Sveske Zadužbine Ive Andrića (2010–2012), Nova Zora (2011), Sociološki pregled (2012), Oktoih (2013), Naš trag (2013). Književnoteorijska dela Degustacija strasti, eseji, Književna omladina Srbije, Beograd 1998. COBISS.SR-ID - 161805063[mrtva veza] Na promaji: studije, eseji i kritike, Agora, Zrenjanin 2007. COBISS.SR-ID - 223394311[mrtva veza] Portret hermeneutičara u tranziciji, stručna monografija, Dnevnik, Novi Sad 2007. COBISS.SR-ID - 224084999[mrtva veza] Ko je ubio mrtvu dragu?, stručna monografija, Službeni glasnik, Beograd 2009. COBISS.SR-ID - 168931340[mrtva veza] Crnjanski, Megalopolis, stručna monografija, Službeni glasnik, Beograd 2011. COBISS.SR-ID - 186356748[mrtva veza] Književnost i komentari: uputstvo za oružanu pobunu, eseji, Službeni glasnik, Beograd 2017. COBISS.SR-ID - 247240460[mrtva veza] Zavet i megalopolis, eseji, Bitije, Beograd, 2020.[3] Književnoumetnička dela Forward: krimikomedija, roman, Stubovi kulture, Beograd 2009. COBISS.SR-ID - 167705100[mrtva veza] Mi, izbrisani: video-igra, roman, Laguna, Beograd 2013. COBISS.SR-ID - 200621324[mrtva veza] Veliki juriš, roman, Laguna, Beograd 2018. COBISS.SR-ID - 267594508[mrtva veza] Omama, roman, Laguna, Beograd 2021. COBISS.SR-ID - 38233865[mrtva veza] Ostalo Košarka to je Partizan: mit o Košarkaškom klubu Partizan, monografija (2016). Teniser, drama koja se izvodila u Narodnom pozorištu u Subotici.

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Fransoa Mari Arue (franc. François Marie Arouet; Pariz, 21. novembar 1694 — Pariz, 30. maj 1778), poznat pod književnim pseudonimom Volter (franc. Voltaire),[1] bio je francuski filozof, književnik i istoričar iz epohe prosvetiteljstva, čiji je bio najznačajniji predstavnik. Njegov filozofski stav je bila borba protiv religijskog fanatizma. Ove ideje je predstavio 1759. i pritom nabrojao zla i zločine koje stvara zvanična Crkva. Za Voltera, progres društva i civilizacije nije moguć bez tolerancije. Njegov veliki protivnik je bilo hrišćanstvo i Rimokatolička crkva. Protivnici su ga optuživali za podrivanje prestiža crkve, a time i monarhije, što vodi opštoj degradaciji morala. Volter je bio svestran i plodan pisac, koji je proizveo radove u skoro svakoj literarnoj formi, uključujući drame, poeme, novele, eseje, i istorijske i naučne radove. On je napisao više od 20.000 pisama i veliki broj knjiga i pamfleta.[2] On je bio otvoren zagovornik građanskih sloboda, uprkos rizika da se time stavljao pod udar strogih zakona o cenzuri tog vremena. Kao satirični polemičar, on je u svojim radovima često kritikovao netoleranciju, verske dogme i francuske institucije svog vremena. Fransoa Mari Arue je najmlađe i jedino preživelo od petoro dece Fransoa Aruea, pisara i blagajnika, i Marije Margarite Omar, poreklom iz plemićke porodice iz provincije Poatu.[3] Neke spekulacije okružuju Volterov datum rođenja, zato što je on tvrdio da je rođen 20. februara 1694. kao nelegalni sin plemića, Geren de Rošbrun ili Rokbrun.[4] Njegova dva starija brata — Armand-Fransoa i Robert — umrli su u ranom detinjstvu, i njegov preživeli brat Armand i sestra Margarita-Katrin su bili devet odnosno sedam godina stariji. [5] U porodici je imao nadimak „Zozo”. Volter je kršten 22. novembra 1694, u prisustvu Fransoa de Šatonefa i Marije Domard, supruge rođaka njegove majke, kao kumovima.[6] Kao mladić, pohađao je jezuitsku gimnaziju (1704–1711), gde je učio latinski, teologiju, i retoriku;[7] kasnije u životu je savladao italijanski, španski i engleski.[8] Počeo da studira pravo, koje je kasnije napustio. Do vremena kad je napustio školu, Volter je odlučio da želi da postane pisac, protiv želja svog oca, koji je želeo da on postane advokat.[9] Volter je pretvarajući se da radi u Parizu kao pomoćnik notara, provodio najveći deo svog vremena pišući poeziju. Kada je njegov otac saznao, on je poslao Voltera da studira pravo, ovog puta u Kanu u Normandiji. Međutim, mladić je nastavio da piše, stvarajući eseje i istorijske studije. Volterova duhovitost ga je učinila popularnim među nekim od aristokratskih porodica s kojima je družio. Godine 1713, njegov otac mu je našao sekretarski posao kod novog francuskog ambasadora u Holandiji, markiza Šatonefa, brata Volterovog kuma.[10] U Hagu, Volter se zaljubio u Katrin Olimp Dunoje (poznatu kao Pimpet), koja je bila francuski protestantski izbeglica.[10] Njihovu aferu, koja je smatrana skandaloznom, otkrio je Šatonef, te je Volter morao da se vrati za Francusku do kraja godine.[11] Volter je robijao u Bastilji od 16. maja 1717. do 15. aprila 1718. u ćeliji bez prozor.[12] Najveći deo Volterovog ranog života ze vezan za Pariz. Od rane mladosti, Volter je imao problema sa vlastima zbog kritikovanja vlade. Rezultat toga je da je dva puta bio osuđivan na zatvorske kazne i da je jednom bio u privremenom egzilu u Engleskoj. Jedan satirični stih, u kojem je Volter optužio reganta Filipa Orleanskog za incest sa svojom ćerkom, rezultirao je jedanaestomesečnim zatvaranjem u tamnici Bastilja.[13] Tu je napisao tragediju „Edip“, čije ga je prvo izvođenje proslavilo.[14] U periodu 1717—1726. u Parizu doživljava velike književne uspehe. Tim kričarskim i finansijskim uspesima uspostavio je svoju reputaciju.[15] Regant i kralj Džordž I dodelili su Volteru medalje kao znak njihove zahvalnosti.[16] Zbog intriga je proteran iz Francuske 1726, pa odlazi u Englesku gde provodi tri godine. Tu je proučavao političke i prirodne nauke, filozofiju i književnost. Zbog izdavanja svojih „Filozofskih pisama“ ponovo je proteran 1734, i sklanja se u Lorenu kod Markize de Šatele sa kojom je živeo 15 godina. Njih dvoje su sakupili ogromnu biblioteku i zajednički izvodili naučne eksperimente inspirisane radovima Isaka Njutna. Godine 1751. odlazi kod kralja Fridriha II u Potsdam, ali su se njihovi odnosi zaoštrili, tako da se 1753. naselio u Švajcarskoj. Sa preko 70 godina, u izbeglištvu daleko od Pariza, u dvorcu Fernej, pisao je članke u kojima se sam borio protiv religijske netolerancije. Stvorio je ogromnu reputaciju među prosvećenim elitame Evrope. Kada se vratio u Pariz 1778. narod ga je pozdravljao ovacijama: „Ovo je Don Kihot nesrećnih!“. Volter nije, za razliku od većine svojih savremenika, pristalica republike. On smatra da će se ideje prosvetiteljstva ostvariti nastojanjima prosvećenog dela vladajućih elita. Njegov ideal je umerena i liberalna monarhija.[17][18] Često je boravio na dvorovima vladara. Voleo je luksuz, bankete i zadovoljstva učene konverzacije, koju je, uz teatar, smatrao vrhunskim dostignućem društvenog života. Materijalno bogatstvo je za njega bila garancija slobode i nezavisnosti pisca. Kao vešt manipulator sa novcem i prijatelj uticajnih finansijera, uspeo je da sakupi bogatstvo od čije rente je živeo. Bio je hronično lošeg zdravlja, verovatno na psihosomatskoj osnovi, ali je zadržao energiju i svežinu duha sve do svoje smrti u 84. godini. Volter je, zajedno sa svojim suparnikom Žan Žakom Rusoom, smatran pretečom Francuske revolucije. Francuska republika ga i danas smatra oličenjem ideala laičke države. Adaptacija imena Volter Autor je adaptirao ime Volter 1718, nakon njegovog zatvaranja u Bastilji. Poreklo tog imena nije potpuno jasno. Pseudonim Volter, Fransoa Mari je stvorio 1718. anagramiranjem svog imena: Arue, Mlađi - AROUET L(e) J(eune), latinski AROVETLI.[19] Prema porodičnoj tradiciji među potomcima njegove sestre, on je bio poznat kao le petit volontaire („determinisani mališan”) kao dete, i on je uskrsnuo varijantu tog imena u svom odraslom životu.[20] Ovo ime isto tako preokreće slogove reči Airvault, rodnog grada njegove porodice u regionu Puatu.[21] Ričard Holms[22] podržava anagramatičku derivaciju imena, ali dodaje da bi pisac poput Voltera isto tako nameravao da ono saopštava konotacije brzine i smelosti. One dolaze iz asocijacija sa rečima kao što su voltige (akrobatika na trapezu ili konju), volte-face (okretanje radi suočavanja sa neprijateljom), i volatile (originalno, bilo koje krilato stvorenje). „Arue” nije bilo plemenito ime podobno njegovom rastućem ugledu, posebno imajući u vidu da se to ime rimuje sa à rouer („biti pretučen”) i roué („razvratan”). U pismu Žan-Batist Rusou u martu 1719, Volter na kraju piše da ako Ruso želi da mu napiše odgovor, on bi trebalo da adresira pismo na gospodina de Voltera. Objašnjenje je dato u postskriptumu: „J`ai été si malheureux sous le nom d`Arouet que j`en ai pris un autre surtout pour n`être plus confondu avec le poète Roi”, (Bio sam tako nezadovoljan imenom Arue, tako da sam uzeo drugo, prvenstveno da ne bih više bio zamenjivan za pesnika Rua.)[23] To se verovatno odnosi na Adene le Rua (franc. Adenes le Roi), jer je dvoglas oi u to vreme bio izgovaran poput modernog ouai, tako da postoji jasna sličnost sa Arouet, i to je moglo biti deo njegovog razloga. Poznato je da je Volter isto tako koristio bar 178 različitih književničkih pseudonima tokom svog života.[24] La Anrijada i Marijamna Volterov sledeći pozorišni komad, Artémire, sa radnjom smeštenom u antičkoj Makedoniji, otvoren je 15. februara 1720. To je bio neuspeh i samo su fragmenti teksta preživeli.[25] On se umesto toga okrenuo radu na epičkoj poemi o Anriju IV od Francuske koju je započeo početkom 1717.[26] Njegov zahtev za licencu za objavljivanje je odbijen, te se u avgustu 1722 Volter uputio na sever u potrazi za izdavačem izvan Francuske. Na putovanju ga je pratila njegova ljubavnica, Mari-Margarita de Rupelmond, koja je bila mlada udovica.[27] U Briselu se Volter sastajao sa Rusoom nekoliko dana, pre nego što je sa svojom ljubavnicom nastavio put na sever. Izdavač je na kraju obezbeđen u Hagu.[28] U Holandiji, Volter bio je pogođen i impresioniran otvarenošću i tolerancijom holandskog društva.[29] Po svom povratku u Francusku, on je obezbedio još jednog izdavača u Ruanu, koji se složio da objavi La Henriade u tajnosti.[30] Nakon što se Volter oporavio od jednomesečne infekcije boginjama u novembru 1723, prve kopije su prokrijumčarene u Pariz i distribuirane.[31] Dok je poema odmah bila uspešna, Volterov je novi pozorišni komad Mariamne doživeo neuspeh kad je prvi put predstava otvorena u martu 1724.[32] U znatnoj meri prerađena, predstava je ponovo otvorena u Comédie-Française u aprilu 1725, i ovog puta je imala mnogo bolji prijem.[32] Ona je bila među zabavnim aktivnostima pruženim u okviru venčanja Luja XV i Marije Lešćinske u septembru 1725.[32] Velika Britanija Početkom 1726, mladi francuski plemić, Ševalije de Rohan-Šabot, narugivao se Volteru zbog njegove promene imena, te mu je Volter odbrusio da će njegovo ime biti počastvovano, dok će Rohan obeščastiti svoje.[33] Razbesneli, de Rohan je organizovao da nekoliko nasilnika pretuku Voltera nekoliko dana kasnije.[34] Tražeći nadoknadu, obeštećenje ili osvetu, Volter je izazvao de Rohana na duel, ali je aristokratska familija de Rohan izdejstvovala da Volter bude uhapšen i zatvoren u Bastilju 17. aprila 1726, bez suđenja ili mogućnosti da odbrani sebe.[35][36] Strahujući od neograničene zatvorske kazne, Volter je predložio je da bude prognan u Englesku kao alternativna kazna, što su francuske vlasti prihvatile.[37] Dana 2. maja, on je pod pratnjom odveden iz Bastilje do Kalea, gde se ukrcao na brod za Britaniju.[38] Elémens de la philosophie de Neuton, 1738 U Engleskoj, Volter je živeo uglavnom u Vandsvortu. Jedan od njegovih poznanika je tamo bio Everard Fokener.[39] Od decembra 1727 do juna 1728 on je stanovao u Mejden Lejnu, Kovent Garden, lokaciji koja je sada obeležena plaketom, da bi bio blizo svog britanskog izdavača.[40] Volter je cirkulisao kroz englesko visoko društvo, sastajući se sa Aleksandrom Poupom, Džonom Gejom, Džonatanom Sviftom, damom Mari Vortli Montagju, Sarom, vojvodkinjom od Marlbora, i mnogim drugim članovima plemstva i kraljevske porodice.[41] Volterov egzil u Velikoj Britaniji je u velikoj meri uticao na njegova razmišljanja. On je bio intrigiran britanskom ustavnom monarhijom, koja je bila u kontrastu sa francuskim apsolutizmom, kao i velikom podrškom za slobodu govora i religije u toj zemlji.[42] Na njega su uticali pisci tog doba, a razvio je i interest za ranu englesku literaturu, posebno radove Šekspira, koji je još uvek bio relativno nepoznat u kontinentalnoj Evropi.[43] Uprkos isticanju njegovih odstupanja od neoklasičnih standarda, Volter je video Šekspira kao primer koji bi francuski pisci mogli da emuliraju, pošto je francuskoj drami, uprkos toga što je bila u većoj meri polirana, nedostajala akcija na sceni. Kasnije, međutim, kad je Šekspirov uticaj počeo da raste u Francuskoj, Volter je pokušao da uspostavi suprotan primer putem svojih vlastitih drama, ocrnjujući ono što je on smatrao šekspirovskim varvarizmom. Moguće je da je Volter bio prisutan na sahrani Isaka Njutna,[44] i upoznao Njutnovu nećaku, Katrin Barton.[40] Godine 1727, on je objavio dva eseja na englekom, Upon the Civil Wars of France, Extracted from Curious Manuscripts („Nakon građanskih ratova u Francuskoj, izvučeno iz zanimljivih rukopisa”), i Upon Epic Poetry of the European Nations, from Homer Down to Milton („O epskoj poeziji evropskih zemalja, od Homera do Miltona”).[40] Nakon dve i po godine u egzilu, Volter se vratio u Francusku, i nakon što je nekoliko meseci živeo u Djepu, vlasti su mu dozvolile da se vrati u Pariz.[45] Na jednoj večeri, francuski matematičar Šarl Mari de la Kondamin je predložio kupovinu lutrije koju je organizovala francuska vlada radi isplate dugova, i Volter se pridružio konzorcijumu, zarađujući oko milion livra.[46] On je pametno uložio novac i na osnovu toga uspeo da ubedi revizorsko veće da je bio dobrog ponašanja i da je sposoban da preuzme kontrolu nad kapitalnim nasleđem od svog oca kojim je do tada upravljao poverilački fond. Nakon toga je bio nesporno bogat.[47][48] Dalji uspesi su sledili, 1732. godine, sa njegovim dramskim komadom Zair, koji je kad je objavljen 1733. godine nosio posvetu Fokeneru koji je hvalio englesku slobodu i trgovinu.[49] U to vreme objavio je svoja gledišta o britanskim stavovima prema vladi, literaturi, religiji i nauci u kolekciji eseja u obliku pisama pod naslovom Pisma vezana za englesku naciju (London, 1733).[50] Godine 1734, ona su objavljena u Francuskoj kao Lettres philosophiques u Ruanu.[51][note 1] Zato što je izdavač objavio knjigu bez odobrenja kraljevskog cenzora i pošto je Volter smatrao britansku ustavnu monarhiju naprednijom i da su u njoj ljudskih prava više poštovana (posebno u pogledu religijske tolerancije) nego u Francuskoj, francusko izdanje Pisama uzrokovalo je ogromni skandal; knjiga je bila javno spaljivana i zabranjena, a Volter je bio prisiljen da ponovo napusti Pariz. Književna dela Od Volterovog literarnog dela danas su posebno značajna filozofska dela u prozi - priče i romani. Od njih su najpoznatiji roman „Kandid“ (Candide), „Filozofska pisma“ (Lettres philosophiques), „Filozofski rečnik“ (Dictionnaire philosophique) i njegovih 40.000 pisama, od kojih su 15.000 organizovana u 13 tomova „Plejada“ (la Pléiade). Njegova pozorišna dela je za Volterovog života videlo oko 2 miliona ljudi.[52] Pored drama, pisao je epske pesme i istorijska dela koja su ga učinila jednim od najpoznatijih francuskih književnika XVIII veka. Ovaj deo njegovog stvaralaštva je danas zanemaren. Malo je književnika koji su francuski jezik koristili tako dobro kao Volter; njegove rečenice su kratke i jednostavne, elegantne i uvek precizne. Volterov smeo osećaj za ironiju je legendaran....

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Filozofski rečnik (Dictionnaire philosophique) je enciklopedijski rečnik koji je objavio Volter 1764. godine. Alfabetno organizovani članci često kritikuju katoličku crkvu, judaizam, islam, i druge institucije. Prvo izdanje, objavljeno u junu 1764, nosilo je naslov Dictionnaire philosophique portatif. Ono je imalo 344 strana i sastojalo se od 73 članaka. Kasnije verzije su proširene u dva toma i obuhvatale su 120 članaka. Prva izdanja je anonimno objavio Gabriel Graset u Ženevi. Zbog provokativnog sadržaja Rečnika, Volter je izabrao Groseta umesto svog uobičajenog izdavača da bi osigurao svoju anonimnost. Bilo je više izdanja i reprinta Rečnika tokom Volterovog života, ali su samo četiri od njih sadržala dodatke i modifikacije. Jedan drugi rad objavljen 1770. godine, Questions sur l`Encyclopédie, koji sadrži preoblikovane i izmenjene članke iz Francuske enciklopedije uređene u alfabetnom redosledu, naveo je mnoge editore da ga spoje sa Rečnikom (zajedno sa drugim manjim radovima) u jedinstveni opus. Rečnik je bio životni projekat za Voltera. On predstavlja kulminaciju njegovih gledišta o hrišćanstvu, Bogu, moralnosti i drugim temama. Fransoa Mari Arue (franc. François Marie Arouet; Pariz, 21. novembar 1694 — Pariz, 30. maj 1778), poznat pod književnim pseudonimom Volter (franc. Voltaire),[1] bio je francuski filozof, književnik i istoričar iz epohe prosvetiteljstva, čiji je bio najznačajniji predstavnik. Njegov filozofski stav je bila borba protiv religijskog fanatizma. Ove ideje je predstavio 1759. i pritom nabrojao zla i zločine koje stvara zvanična Crkva. Za Voltera, progres društva i civilizacije nije moguć bez tolerancije. Njegov veliki protivnik je bilo hrišćanstvo i Rimokatolička crkva. Protivnici su ga optuživali za podrivanje prestiža crkve, a time i monarhije, što vodi opštoj degradaciji morala. Volter je bio svestran i plodan pisac, koji je proizveo radove u skoro svakoj literarnoj formi, uključujući drame, poeme, novele, eseje, i istorijske i naučne radove. On je napisao više od 20.000 pisama i veliki broj knjiga i pamfleta.[2] On je bio otvoren zagovornik građanskih sloboda, uprkos rizika da se time stavljao pod udar strogih zakona o cenzuri tog vremena. Kao satirični polemičar, on je u svojim radovima često kritikovao netoleranciju, verske dogme i francuske institucije svog vremena. Fransoa Mari Arue je najmlađe i jedino preživelo od petoro dece Fransoa Aruea, pisara i blagajnika, i Marije Margarite Omar, poreklom iz plemićke porodice iz provincije Poatu.[3] Neke spekulacije okružuju Volterov datum rođenja, zato što je on tvrdio da je rođen 20. februara 1694. kao nelegalni sin plemića, Geren de Rošbrun ili Rokbrun.[4] Njegova dva starija brata — Armand-Fransoa i Robert — umrli su u ranom detinjstvu, i njegov preživeli brat Armand i sestra Margarita-Katrin su bili devet odnosno sedam godina stariji. [5] U porodici je imao nadimak „Zozo”. Volter je kršten 22. novembra 1694, u prisustvu Fransoa de Šatonefa i Marije Domard, supruge rođaka njegove majke, kao kumovima.[6] Kao mladić, pohađao je jezuitsku gimnaziju (1704–1711), gde je učio latinski, teologiju, i retoriku;[7] kasnije u životu je savladao italijanski, španski i engleski.[8] Počeo da studira pravo, koje je kasnije napustio. Do vremena kad je napustio školu, Volter je odlučio da želi da postane pisac, protiv želja svog oca, koji je želeo da on postane advokat.[9] Volter je pretvarajući se da radi u Parizu kao pomoćnik notara, provodio najveći deo svog vremena pišući poeziju. Kada je njegov otac saznao, on je poslao Voltera da studira pravo, ovog puta u Kanu u Normandiji. Međutim, mladić je nastavio da piše, stvarajući eseje i istorijske studije. Volterova duhovitost ga je učinila popularnim među nekim od aristokratskih porodica s kojima je družio. Godine 1713, njegov otac mu je našao sekretarski posao kod novog francuskog ambasadora u Holandiji, markiza Šatonefa, brata Volterovog kuma.[10] U Hagu, Volter se zaljubio u Katrin Olimp Dunoje (poznatu kao Pimpet), koja je bila francuski protestantski izbeglica.[10] Njihovu aferu, koja je smatrana skandaloznom, otkrio je Šatonef, te je Volter morao da se vrati za Francusku do kraja godine.[11] Volter je robijao u Bastilji od 16. maja 1717. do 15. aprila 1718. u ćeliji bez prozor.[12] Najveći deo Volterovog ranog života ze vezan za Pariz. Od rane mladosti, Volter je imao problema sa vlastima zbog kritikovanja vlade. Rezultat toga je da je dva puta bio osuđivan na zatvorske kazne i da je jednom bio u privremenom egzilu u Engleskoj. Jedan satirični stih, u kojem je Volter optužio reganta Filipa Orleanskog za incest sa svojom ćerkom, rezultirao je jedanaestomesečnim zatvaranjem u tamnici Bastilja.[13] Tu je napisao tragediju „Edip“, čije ga je prvo izvođenje proslavilo.[14] U periodu 1717—1726. u Parizu doživljava velike književne uspehe. Tim kričarskim i finansijskim uspesima uspostavio je svoju reputaciju.[15] Regant i kralj Džordž I dodelili su Volteru medalje kao znak njihove zahvalnosti.[16] Zbog intriga je proteran iz Francuske 1726, pa odlazi u Englesku gde provodi tri godine. Tu je proučavao političke i prirodne nauke, filozofiju i književnost. Zbog izdavanja svojih „Filozofskih pisama“ ponovo je proteran 1734, i sklanja se u Lorenu kod Markize de Šatele sa kojom je živeo 15 godina. Njih dvoje su sakupili ogromnu biblioteku i zajednički izvodili naučne eksperimente inspirisane radovima Isaka Njutna. Godine 1751. odlazi kod kralja Fridriha II u Potsdam, ali su se njihovi odnosi zaoštrili, tako da se 1753. naselio u Švajcarskoj. Sa preko 70 godina, u izbeglištvu daleko od Pariza, u dvorcu Fernej, pisao je članke u kojima se sam borio protiv religijske netolerancije. Stvorio je ogromnu reputaciju među prosvećenim elitame Evrope. Kada se vratio u Pariz 1778. narod ga je pozdravljao ovacijama: „Ovo je Don Kihot nesrećnih!“. Volter nije, za razliku od većine svojih savremenika, pristalica republike. On smatra da će se ideje prosvetiteljstva ostvariti nastojanjima prosvećenog dela vladajućih elita. Njegov ideal je umerena i liberalna monarhija.[17][18] Često je boravio na dvorovima vladara. Voleo je luksuz, bankete i zadovoljstva učene konverzacije, koju je, uz teatar, smatrao vrhunskim dostignućem društvenog života. Materijalno bogatstvo je za njega bila garancija slobode i nezavisnosti pisca. Kao vešt manipulator sa novcem i prijatelj uticajnih finansijera, uspeo je da sakupi bogatstvo od čije rente je živeo. Bio je hronično lošeg zdravlja, verovatno na psihosomatskoj osnovi, ali je zadržao energiju i svežinu duha sve do svoje smrti u 84. godini. Volter je, zajedno sa svojim suparnikom Žan Žakom Rusoom, smatran pretečom Francuske revolucije. Francuska republika ga i danas smatra oličenjem ideala laičke države. Adaptacija imena Volter Autor je adaptirao ime Volter 1718, nakon njegovog zatvaranja u Bastilji. Poreklo tog imena nije potpuno jasno. Pseudonim Volter, Fransoa Mari je stvorio 1718. anagramiranjem svog imena: Arue, Mlađi - AROUET L(e) J(eune), latinski AROVETLI.[19] Prema porodičnoj tradiciji među potomcima njegove sestre, on je bio poznat kao le petit volontaire („determinisani mališan”) kao dete, i on je uskrsnuo varijantu tog imena u svom odraslom životu.[20] Ovo ime isto tako preokreće slogove reči Airvault, rodnog grada njegove porodice u regionu Puatu.[21] Ričard Holms[22] podržava anagramatičku derivaciju imena, ali dodaje da bi pisac poput Voltera isto tako nameravao da ono saopštava konotacije brzine i smelosti. One dolaze iz asocijacija sa rečima kao što su voltige (akrobatika na trapezu ili konju), volte-face (okretanje radi suočavanja sa neprijateljom), i volatile (originalno, bilo koje krilato stvorenje). „Arue” nije bilo plemenito ime podobno njegovom rastućem ugledu, posebno imajući u vidu da se to ime rimuje sa à rouer („biti pretučen”) i roué („razvratan”). U pismu Žan-Batist Rusou u martu 1719, Volter na kraju piše da ako Ruso želi da mu napiše odgovor, on bi trebalo da adresira pismo na gospodina de Voltera. Objašnjenje je dato u postskriptumu: „J`ai été si malheureux sous le nom d`Arouet que j`en ai pris un autre surtout pour n`être plus confondu avec le poète Roi”, (Bio sam tako nezadovoljan imenom Arue, tako da sam uzeo drugo, prvenstveno da ne bih više bio zamenjivan za pesnika Rua.)[23] To se verovatno odnosi na Adene le Rua (franc. Adenes le Roi), jer je dvoglas oi u to vreme bio izgovaran poput modernog ouai, tako da postoji jasna sličnost sa Arouet, i to je moglo biti deo njegovog razloga. Poznato je da je Volter isto tako koristio bar 178 različitih književničkih pseudonima tokom svog života.[24] La Anrijada i Marijamna Volterov sledeći pozorišni komad, Artémire, sa radnjom smeštenom u antičkoj Makedoniji, otvoren je 15. februara 1720. To je bio neuspeh i samo su fragmenti teksta preživeli.[25] On se umesto toga okrenuo radu na epičkoj poemi o Anriju IV od Francuske koju je započeo početkom 1717.[26] Njegov zahtev za licencu za objavljivanje je odbijen, te se u avgustu 1722 Volter uputio na sever u potrazi za izdavačem izvan Francuske. Na putovanju ga je pratila njegova ljubavnica, Mari-Margarita de Rupelmond, koja je bila mlada udovica.[27] U Briselu se Volter sastajao sa Rusoom nekoliko dana, pre nego što je sa svojom ljubavnicom nastavio put na sever. Izdavač je na kraju obezbeđen u Hagu.[28] U Holandiji, Volter bio je pogođen i impresioniran otvarenošću i tolerancijom holandskog društva.[29] Po svom povratku u Francusku, on je obezbedio još jednog izdavača u Ruanu, koji se složio da objavi La Henriade u tajnosti.[30] Nakon što se Volter oporavio od jednomesečne infekcije boginjama u novembru 1723, prve kopije su prokrijumčarene u Pariz i distribuirane.[31] Dok je poema odmah bila uspešna, Volterov je novi pozorišni komad Mariamne doživeo neuspeh kad je prvi put predstava otvorena u martu 1724.[32] U znatnoj meri prerađena, predstava je ponovo otvorena u Comédie-Française u aprilu 1725, i ovog puta je imala mnogo bolji prijem.[32] Ona je bila među zabavnim aktivnostima pruženim u okviru venčanja Luja XV i Marije Lešćinske u septembru 1725.[32] Velika Britanija Početkom 1726, mladi francuski plemić, Ševalije de Rohan-Šabot, narugivao se Volteru zbog njegove promene imena, te mu je Volter odbrusio da će njegovo ime biti počastvovano, dok će Rohan obeščastiti svoje.[33] Razbesneli, de Rohan je organizovao da nekoliko nasilnika pretuku Voltera nekoliko dana kasnije.[34] Tražeći nadoknadu, obeštećenje ili osvetu, Volter je izazvao de Rohana na duel, ali je aristokratska familija de Rohan izdejstvovala da Volter bude uhapšen i zatvoren u Bastilju 17. aprila 1726, bez suđenja ili mogućnosti da odbrani sebe.[35][36] Strahujući od neograničene zatvorske kazne, Volter je predložio je da bude prognan u Englesku kao alternativna kazna, što su francuske vlasti prihvatile.[37] Dana 2. maja, on je pod pratnjom odveden iz Bastilje do Kalea, gde se ukrcao na brod za Britaniju.[38] Elémens de la philosophie de Neuton, 1738 U Engleskoj, Volter je živeo uglavnom u Vandsvortu. Jedan od njegovih poznanika je tamo bio Everard Fokener.[39] Od decembra 1727 do juna 1728 on je stanovao u Mejden Lejnu, Kovent Garden, lokaciji koja je sada obeležena plaketom, da bi bio blizo svog britanskog izdavača.[40] Volter je cirkulisao kroz englesko visoko društvo, sastajući se sa Aleksandrom Poupom, Džonom Gejom, Džonatanom Sviftom, damom Mari Vortli Montagju, Sarom, vojvodkinjom od Marlbora, i mnogim drugim članovima plemstva i kraljevske porodice.[41] Volterov egzil u Velikoj Britaniji je u velikoj meri uticao na njegova razmišljanja. On je bio intrigiran britanskom ustavnom monarhijom, koja je bila u kontrastu sa francuskim apsolutizmom, kao i velikom podrškom za slobodu govora i religije u toj zemlji.[42] Na njega su uticali pisci tog doba, a razvio je i interest za ranu englesku literaturu, posebno radove Šekspira, koji je još uvek bio relativno nepoznat u kontinentalnoj Evropi.[43] Uprkos isticanju njegovih odstupanja od neoklasičnih standarda, Volter je video Šekspira kao primer koji bi francuski pisci mogli da emuliraju, pošto je francuskoj drami, uprkos toga što je bila u većoj meri polirana, nedostajala akcija na sceni. Kasnije, međutim, kad je Šekspirov uticaj počeo da raste u Francuskoj, Volter je pokušao da uspostavi suprotan primer putem svojih vlastitih drama, ocrnjujući ono što je on smatrao šekspirovskim varvarizmom. Moguće je da je Volter bio prisutan na sahrani Isaka Njutna,[44] i upoznao Njutnovu nećaku, Katrin Barton.[40] Godine 1727, on je objavio dva eseja na englekom, Upon the Civil Wars of France, Extracted from Curious Manuscripts („Nakon građanskih ratova u Francuskoj, izvučeno iz zanimljivih rukopisa”), i Upon Epic Poetry of the European Nations, from Homer Down to Milton („O epskoj poeziji evropskih zemalja, od Homera do Miltona”).[40] Nakon dve i po godine u egzilu, Volter se vratio u Francusku, i nakon što je nekoliko meseci živeo u Djepu, vlasti su mu dozvolile da se vrati u Pariz.[45] Na jednoj večeri, francuski matematičar Šarl Mari de la Kondamin je predložio kupovinu lutrije koju je organizovala francuska vlada radi isplate dugova, i Volter se pridružio konzorcijumu, zarađujući oko milion livra.[46] On je pametno uložio novac i na osnovu toga uspeo da ubedi revizorsko veće da je bio dobrog ponašanja i da je sposoban da preuzme kontrolu nad kapitalnim nasleđem od svog oca kojim je do tada upravljao poverilački fond. Nakon toga je bio nesporno bogat.[47][48] Dalji uspesi su sledili, 1732. godine, sa njegovim dramskim komadom Zair, koji je kad je objavljen 1733. godine nosio posvetu Fokeneru koji je hvalio englesku slobodu i trgovinu.[49] U to vreme objavio je svoja gledišta o britanskim stavovima prema vladi, literaturi, religiji i nauci u kolekciji eseja u obliku pisama pod naslovom Pisma vezana za englesku naciju (London, 1733).[50] Godine 1734, ona su objavljena u Francuskoj kao Lettres philosophiques u Ruanu.[51][note 1] Zato što je izdavač objavio knjigu bez odobrenja kraljevskog cenzora i pošto je Volter smatrao britansku ustavnu monarhiju naprednijom i da su u njoj ljudskih prava više poštovana (posebno u pogledu religijske tolerancije) nego u Francuskoj, francusko izdanje Pisama uzrokovalo je ogromni skandal; knjiga je bila javno spaljivana i zabranjena, a Volter je bio prisiljen da ponovo napusti Pariz. Književna dela Od Volterovog literarnog dela danas su posebno značajna filozofska dela u prozi - priče i romani. Od njih su najpoznatiji roman „Kandid“ (Candide), „Filozofska pisma“ (Lettres philosophiques), „Filozofski rečnik“ (Dictionnaire philosophique) i njegovih 40.000 pisama, od kojih su 15.000 organizovana u 13 tomova „Plejada“ (la Pléiade). Njegova pozorišna dela je za Volterovog života videlo oko 2 miliona ljudi.[52] Pored drama, pisao je epske pesme i istorijska dela koja su ga učinila jednim od najpoznatijih francuskih književnika XVIII veka. Ovaj deo njegovog stvaralaštva je danas zanemaren. Malo je književnika koji su francuski jezik koristili tako dobro kao Volter; njegove rečenice su kratke i jednostavne, elegantne i uvek precizne. Volterov smeo osećaj za ironiju je legendaran....

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Filozofski rečnik (Dictionnaire philosophique) je enciklopedijski rečnik koji je objavio Volter 1764. godine. Alfabetno organizovani članci često kritikuju katoličku crkvu, judaizam, islam, i druge institucije. Prvo izdanje, objavljeno u junu 1764, nosilo je naslov Dictionnaire philosophique portatif. Ono je imalo 344 strana i sastojalo se od 73 članaka. Kasnije verzije su proširene u dva toma i obuhvatale su 120 članaka. Prva izdanja je anonimno objavio Gabriel Graset u Ženevi. Zbog provokativnog sadržaja Rečnika, Volter je izabrao Groseta umesto svog uobičajenog izdavača da bi osigurao svoju anonimnost. Bilo je više izdanja i reprinta Rečnika tokom Volterovog života, ali su samo četiri od njih sadržala dodatke i modifikacije. Jedan drugi rad objavljen 1770. godine, Questions sur l`Encyclopédie, koji sadrži preoblikovane i izmenjene članke iz Francuske enciklopedije uređene u alfabetnom redosledu, naveo je mnoge editore da ga spoje sa Rečnikom (zajedno sa drugim manjim radovima) u jedinstveni opus. Rečnik je bio životni projekat za Voltera. On predstavlja kulminaciju njegovih gledišta o hrišćanstvu, Bogu, moralnosti i drugim temama. Fransoa Mari Arue (franc. François Marie Arouet; Pariz, 21. novembar 1694 — Pariz, 30. maj 1778), poznat pod književnim pseudonimom Volter (franc. Voltaire),[1] bio je francuski filozof, književnik i istoričar iz epohe prosvetiteljstva, čiji je bio najznačajniji predstavnik. Njegov filozofski stav je bila borba protiv religijskog fanatizma. Ove ideje je predstavio 1759. i pritom nabrojao zla i zločine koje stvara zvanična Crkva. Za Voltera, progres društva i civilizacije nije moguć bez tolerancije. Njegov veliki protivnik je bilo hrišćanstvo i Rimokatolička crkva. Protivnici su ga optuživali za podrivanje prestiža crkve, a time i monarhije, što vodi opštoj degradaciji morala. Volter je bio svestran i plodan pisac, koji je proizveo radove u skoro svakoj literarnoj formi, uključujući drame, poeme, novele, eseje, i istorijske i naučne radove. On je napisao više od 20.000 pisama i veliki broj knjiga i pamfleta.[2] On je bio otvoren zagovornik građanskih sloboda, uprkos rizika da se time stavljao pod udar strogih zakona o cenzuri tog vremena. Kao satirični polemičar, on je u svojim radovima često kritikovao netoleranciju, verske dogme i francuske institucije svog vremena. Fransoa Mari Arue je najmlađe i jedino preživelo od petoro dece Fransoa Aruea, pisara i blagajnika, i Marije Margarite Omar, poreklom iz plemićke porodice iz provincije Poatu.[3] Neke spekulacije okružuju Volterov datum rođenja, zato što je on tvrdio da je rođen 20. februara 1694. kao nelegalni sin plemića, Geren de Rošbrun ili Rokbrun.[4] Njegova dva starija brata — Armand-Fransoa i Robert — umrli su u ranom detinjstvu, i njegov preživeli brat Armand i sestra Margarita-Katrin su bili devet odnosno sedam godina stariji. [5] U porodici je imao nadimak „Zozo”. Volter je kršten 22. novembra 1694, u prisustvu Fransoa de Šatonefa i Marije Domard, supruge rođaka njegove majke, kao kumovima.[6] Kao mladić, pohađao je jezuitsku gimnaziju (1704–1711), gde je učio latinski, teologiju, i retoriku;[7] kasnije u životu je savladao italijanski, španski i engleski.[8] Počeo da studira pravo, koje je kasnije napustio. Do vremena kad je napustio školu, Volter je odlučio da želi da postane pisac, protiv želja svog oca, koji je želeo da on postane advokat.[9] Volter je pretvarajući se da radi u Parizu kao pomoćnik notara, provodio najveći deo svog vremena pišući poeziju. Kada je njegov otac saznao, on je poslao Voltera da studira pravo, ovog puta u Kanu u Normandiji. Međutim, mladić je nastavio da piše, stvarajući eseje i istorijske studije. Volterova duhovitost ga je učinila popularnim među nekim od aristokratskih porodica s kojima je družio. Godine 1713, njegov otac mu je našao sekretarski posao kod novog francuskog ambasadora u Holandiji, markiza Šatonefa, brata Volterovog kuma.[10] U Hagu, Volter se zaljubio u Katrin Olimp Dunoje (poznatu kao Pimpet), koja je bila francuski protestantski izbeglica.[10] Njihovu aferu, koja je smatrana skandaloznom, otkrio je Šatonef, te je Volter morao da se vrati za Francusku do kraja godine.[11] Volter je robijao u Bastilji od 16. maja 1717. do 15. aprila 1718. u ćeliji bez prozor.[12] Najveći deo Volterovog ranog života ze vezan za Pariz. Od rane mladosti, Volter je imao problema sa vlastima zbog kritikovanja vlade. Rezultat toga je da je dva puta bio osuđivan na zatvorske kazne i da je jednom bio u privremenom egzilu u Engleskoj. Jedan satirični stih, u kojem je Volter optužio reganta Filipa Orleanskog za incest sa svojom ćerkom, rezultirao je jedanaestomesečnim zatvaranjem u tamnici Bastilja.[13] Tu je napisao tragediju „Edip“, čije ga je prvo izvođenje proslavilo.[14] U periodu 1717—1726. u Parizu doživljava velike književne uspehe. Tim kričarskim i finansijskim uspesima uspostavio je svoju reputaciju.[15] Regant i kralj Džordž I dodelili su Volteru medalje kao znak njihove zahvalnosti.[16] Zbog intriga je proteran iz Francuske 1726, pa odlazi u Englesku gde provodi tri godine. Tu je proučavao političke i prirodne nauke, filozofiju i književnost. Zbog izdavanja svojih „Filozofskih pisama“ ponovo je proteran 1734, i sklanja se u Lorenu kod Markize de Šatele sa kojom je živeo 15 godina. Njih dvoje su sakupili ogromnu biblioteku i zajednički izvodili naučne eksperimente inspirisane radovima Isaka Njutna. Godine 1751. odlazi kod kralja Fridriha II u Potsdam, ali su se njihovi odnosi zaoštrili, tako da se 1753. naselio u Švajcarskoj. Sa preko 70 godina, u izbeglištvu daleko od Pariza, u dvorcu Fernej, pisao je članke u kojima se sam borio protiv religijske netolerancije. Stvorio je ogromnu reputaciju među prosvećenim elitame Evrope. Kada se vratio u Pariz 1778. narod ga je pozdravljao ovacijama: „Ovo je Don Kihot nesrećnih!“. Volter nije, za razliku od većine svojih savremenika, pristalica republike. On smatra da će se ideje prosvetiteljstva ostvariti nastojanjima prosvećenog dela vladajućih elita. Njegov ideal je umerena i liberalna monarhija.[17][18] Često je boravio na dvorovima vladara. Voleo je luksuz, bankete i zadovoljstva učene konverzacije, koju je, uz teatar, smatrao vrhunskim dostignućem društvenog života. Materijalno bogatstvo je za njega bila garancija slobode i nezavisnosti pisca. Kao vešt manipulator sa novcem i prijatelj uticajnih finansijera, uspeo je da sakupi bogatstvo od čije rente je živeo. Bio je hronično lošeg zdravlja, verovatno na psihosomatskoj osnovi, ali je zadržao energiju i svežinu duha sve do svoje smrti u 84. godini. Volter je, zajedno sa svojim suparnikom Žan Žakom Rusoom, smatran pretečom Francuske revolucije. Francuska republika ga i danas smatra oličenjem ideala laičke države. Adaptacija imena Volter Autor je adaptirao ime Volter 1718, nakon njegovog zatvaranja u Bastilji. Poreklo tog imena nije potpuno jasno. Pseudonim Volter, Fransoa Mari je stvorio 1718. anagramiranjem svog imena: Arue, Mlađi - AROUET L(e) J(eune), latinski AROVETLI.[19] Prema porodičnoj tradiciji među potomcima njegove sestre, on je bio poznat kao le petit volontaire („determinisani mališan”) kao dete, i on je uskrsnuo varijantu tog imena u svom odraslom životu.[20] Ovo ime isto tako preokreće slogove reči Airvault, rodnog grada njegove porodice u regionu Puatu.[21] Ričard Holms[22] podržava anagramatičku derivaciju imena, ali dodaje da bi pisac poput Voltera isto tako nameravao da ono saopštava konotacije brzine i smelosti. One dolaze iz asocijacija sa rečima kao što su voltige (akrobatika na trapezu ili konju), volte-face (okretanje radi suočavanja sa neprijateljom), i volatile (originalno, bilo koje krilato stvorenje). „Arue” nije bilo plemenito ime podobno njegovom rastućem ugledu, posebno imajući u vidu da se to ime rimuje sa à rouer („biti pretučen”) i roué („razvratan”). U pismu Žan-Batist Rusou u martu 1719, Volter na kraju piše da ako Ruso želi da mu napiše odgovor, on bi trebalo da adresira pismo na gospodina de Voltera. Objašnjenje je dato u postskriptumu: „J`ai été si malheureux sous le nom d`Arouet que j`en ai pris un autre surtout pour n`être plus confondu avec le poète Roi”, (Bio sam tako nezadovoljan imenom Arue, tako da sam uzeo drugo, prvenstveno da ne bih više bio zamenjivan za pesnika Rua.)[23] To se verovatno odnosi na Adene le Rua (franc. Adenes le Roi), jer je dvoglas oi u to vreme bio izgovaran poput modernog ouai, tako da postoji jasna sličnost sa Arouet, i to je moglo biti deo njegovog razloga. Poznato je da je Volter isto tako koristio bar 178 različitih književničkih pseudonima tokom svog života.[24] La Anrijada i Marijamna Volterov sledeći pozorišni komad, Artémire, sa radnjom smeštenom u antičkoj Makedoniji, otvoren je 15. februara 1720. To je bio neuspeh i samo su fragmenti teksta preživeli.[25] On se umesto toga okrenuo radu na epičkoj poemi o Anriju IV od Francuske koju je započeo početkom 1717.[26] Njegov zahtev za licencu za objavljivanje je odbijen, te se u avgustu 1722 Volter uputio na sever u potrazi za izdavačem izvan Francuske. Na putovanju ga je pratila njegova ljubavnica, Mari-Margarita de Rupelmond, koja je bila mlada udovica.[27] U Briselu se Volter sastajao sa Rusoom nekoliko dana, pre nego što je sa svojom ljubavnicom nastavio put na sever. Izdavač je na kraju obezbeđen u Hagu.[28] U Holandiji, Volter bio je pogođen i impresioniran otvarenošću i tolerancijom holandskog društva.[29] Po svom povratku u Francusku, on je obezbedio još jednog izdavača u Ruanu, koji se složio da objavi La Henriade u tajnosti.[30] Nakon što se Volter oporavio od jednomesečne infekcije boginjama u novembru 1723, prve kopije su prokrijumčarene u Pariz i distribuirane.[31] Dok je poema odmah bila uspešna, Volterov je novi pozorišni komad Mariamne doživeo neuspeh kad je prvi put predstava otvorena u martu 1724.[32] U znatnoj meri prerađena, predstava je ponovo otvorena u Comédie-Française u aprilu 1725, i ovog puta je imala mnogo bolji prijem.[32] Ona je bila među zabavnim aktivnostima pruženim u okviru venčanja Luja XV i Marije Lešćinske u septembru 1725.[32] Velika Britanija Početkom 1726, mladi francuski plemić, Ševalije de Rohan-Šabot, narugivao se Volteru zbog njegove promene imena, te mu je Volter odbrusio da će njegovo ime biti počastvovano, dok će Rohan obeščastiti svoje.[33] Razbesneli, de Rohan je organizovao da nekoliko nasilnika pretuku Voltera nekoliko dana kasnije.[34] Tražeći nadoknadu, obeštećenje ili osvetu, Volter je izazvao de Rohana na duel, ali je aristokratska familija de Rohan izdejstvovala da Volter bude uhapšen i zatvoren u Bastilju 17. aprila 1726, bez suđenja ili mogućnosti da odbrani sebe.[35][36] Strahujući od neograničene zatvorske kazne, Volter je predložio je da bude prognan u Englesku kao alternativna kazna, što su francuske vlasti prihvatile.[37] Dana 2. maja, on je pod pratnjom odveden iz Bastilje do Kalea, gde se ukrcao na brod za Britaniju.[38] Elémens de la philosophie de Neuton, 1738 U Engleskoj, Volter je živeo uglavnom u Vandsvortu. Jedan od njegovih poznanika je tamo bio Everard Fokener.[39] Od decembra 1727 do juna 1728 on je stanovao u Mejden Lejnu, Kovent Garden, lokaciji koja je sada obeležena plaketom, da bi bio blizo svog britanskog izdavača.[40] Volter je cirkulisao kroz englesko visoko društvo, sastajući se sa Aleksandrom Poupom, Džonom Gejom, Džonatanom Sviftom, damom Mari Vortli Montagju, Sarom, vojvodkinjom od Marlbora, i mnogim drugim članovima plemstva i kraljevske porodice.[41] Volterov egzil u Velikoj Britaniji je u velikoj meri uticao na njegova razmišljanja. On je bio intrigiran britanskom ustavnom monarhijom, koja je bila u kontrastu sa francuskim apsolutizmom, kao i velikom podrškom za slobodu govora i religije u toj zemlji.[42] Na njega su uticali pisci tog doba, a razvio je i interest za ranu englesku literaturu, posebno radove Šekspira, koji je još uvek bio relativno nepoznat u kontinentalnoj Evropi.[43] Uprkos isticanju njegovih odstupanja od neoklasičnih standarda, Volter je video Šekspira kao primer koji bi francuski pisci mogli da emuliraju, pošto je francuskoj drami, uprkos toga što je bila u većoj meri polirana, nedostajala akcija na sceni. Kasnije, međutim, kad je Šekspirov uticaj počeo da raste u Francuskoj, Volter je pokušao da uspostavi suprotan primer putem svojih vlastitih drama, ocrnjujući ono što je on smatrao šekspirovskim varvarizmom. Moguće je da je Volter bio prisutan na sahrani Isaka Njutna,[44] i upoznao Njutnovu nećaku, Katrin Barton.[40] Godine 1727, on je objavio dva eseja na englekom, Upon the Civil Wars of France, Extracted from Curious Manuscripts („Nakon građanskih ratova u Francuskoj, izvučeno iz zanimljivih rukopisa”), i Upon Epic Poetry of the European Nations, from Homer Down to Milton („O epskoj poeziji evropskih zemalja, od Homera do Miltona”).[40] Nakon dve i po godine u egzilu, Volter se vratio u Francusku, i nakon što je nekoliko meseci živeo u Djepu, vlasti su mu dozvolile da se vrati u Pariz.[45] Na jednoj večeri, francuski matematičar Šarl Mari de la Kondamin je predložio kupovinu lutrije koju je organizovala francuska vlada radi isplate dugova, i Volter se pridružio konzorcijumu, zarađujući oko milion livra.[46] On je pametno uložio novac i na osnovu toga uspeo da ubedi revizorsko veće da je bio dobrog ponašanja i da je sposoban da preuzme kontrolu nad kapitalnim nasleđem od svog oca kojim je do tada upravljao poverilački fond. Nakon toga je bio nesporno bogat.[47][48] Dalji uspesi su sledili, 1732. godine, sa njegovim dramskim komadom Zair, koji je kad je objavljen 1733. godine nosio posvetu Fokeneru koji je hvalio englesku slobodu i trgovinu.[49] U to vreme objavio je svoja gledišta o britanskim stavovima prema vladi, literaturi, religiji i nauci u kolekciji eseja u obliku pisama pod naslovom Pisma vezana za englesku naciju (London, 1733).[50] Godine 1734, ona su objavljena u Francuskoj kao Lettres philosophiques u Ruanu.[51][note 1] Zato što je izdavač objavio knjigu bez odobrenja kraljevskog cenzora i pošto je Volter smatrao britansku ustavnu monarhiju naprednijom i da su u njoj ljudskih prava više poštovana (posebno u pogledu religijske tolerancije) nego u Francuskoj, francusko izdanje Pisama uzrokovalo je ogromni skandal; knjiga je bila javno spaljivana i zabranjena, a Volter je bio prisiljen da ponovo napusti Pariz. Književna dela Od Volterovog literarnog dela danas su posebno značajna filozofska dela u prozi - priče i romani. Od njih su najpoznatiji roman „Kandid“ (Candide), „Filozofska pisma“ (Lettres philosophiques), „Filozofski rečnik“ (Dictionnaire philosophique) i njegovih 40.000 pisama, od kojih su 15.000 organizovana u 13 tomova „Plejada“ (la Pléiade). Njegova pozorišna dela je za Volterovog života videlo oko 2 miliona ljudi.[52] Pored drama, pisao je epske pesme i istorijska dela koja su ga učinila jednim od najpoznatijih francuskih književnika XVIII veka. Ovaj deo njegovog stvaralaštva je danas zanemaren. Malo je književnika koji su francuski jezik koristili tako dobro kao Volter; njegove rečenice su kratke i jednostavne, elegantne i uvek precizne. Volterov smeo osećaj za ironiju je legendaran....

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! IRVIN JALOM O SEBI - Priča psihoterapeuta Prevod - Milan Đurišić Izdavač - Psihopolis, Novi Sad Godina - 2017 358 strana 21 cm ISBN - 978-86-6423-037-7 Povez - Broširan Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja SADRŽAJ: 1 Rođenje empatije 2 U potrazi za mentorom 3 Samo želim da ode 4 Vožnja ukrug 5 Biblioteka, od A do Š 6 Verski rat 7 Dečko se kocka 8 Kratka istorija besa 9 Crveni sto 10 Upoznajem Merilin 11 Studentski dani 12 Ženidba sa Merilin 13 Prvi psihijatrijski pacijent 14 Stažiranje: Misteriozni dr Blekvud 15 Godine na Džons Hopkinsu 16 Poslat u raj 17 Povratak na kopno 18 Godina u Londonu 19 Kratki, turbulentni život grupe susretanja 20 Boravak u Beču 21 Svakim danom sve bliže 22 Oksford i čarobni novčići g Sfike 23 Egzistencijalistička terapija 24 Suočavanje sa smrću uz Rola Meja 25 Smrt, sloboda, izolacija i smisao 26 Grupe bolničkih pacijenata i Pariz 27 Putovanje u Indiju 28 Japan, Kina, Bali i Krvnik ljubavi 29 Kad je Niče plakao 30 Ležanje na kauču 31 Smisao života 32 Kako se postaje Grk 33 Čari psihoterapije 34 Dve godine sa Šopenhauerom 35 Gledanje u sunce 36 Poslednja dela 37 Ajao! Tekstualna terapija 38 Moj život u grupama 39 O idealizaciji 40 Novajlija u starenju Zahvalnost `Samo desetak dana nakon američkog izdanja, u oktobru 2017., pred domaće čitaoce je stigla ova Jalomova knjiga sećanja i memoarskih zapisa. Svaka knjiga ovog velikog maga psihoterapije je čitalački događaj prvog reda, a ova je i više od toga jer je, prema rečima samog Jaloma, ovo i njegova poslednja knjiga. Baveći se godinama psihoterapijskim radom i zavirujući u tuđe živote, ovoga puta Jalom je svoje spisateljske i terapeutske oči usmerio prema sebi i svom životu – najranijem detinjstvu, odrastanju, roditeljima, porodici, obrazovanju, izboru medicine i psihijatrije kao profesije, braku, deci, pisanju knjiga, svima koji su uticali na njega… Opisuje događaje iz psihoterapijske prakse, ali ne krije ni svoja najdublja i najskrivenija osećanja, svoje strahove, piše o starenju i varljivosti sećanja… Sve je ilustrovano izborom fotografija iz albuma porodičnog i profesionalnog života. Jalom je priznao da je ovo knjiga koju je oduvek želeo da napiše. Pisao je je teško i dugo, odgađajući trenutak završetka, ali ju je završio sa ponosom i tugom. – „Bilo mi je teško da završim ovu knjigu. Mrzeo sam što sam morao da je pustim od sebe, jer sam znao da će to biti moja poslednja knjiga.“ Ovo nije samo obična ljudska priča o jednom životu, nego i poziv da ponekad i sami, iskreno i duboko pogledamo u vlastitit život. Kakav je čovek Irvin Jalom kada nije u ulozi psihoterapeuta? Kako i gde je Jalom pisao svoje najveće čitalačke hitove? Kako je, pišući svoja sećanja, ponovo upoznao sebe iz mladosti? Koji je Jalomov najveći strah? Kako se čovek menja dok hoda stazom života susrećući tuđe sudbine? Ovo je knjiga u kojoj Irvin Jalom – veliki čovek i ikona humanističke psihoterapije, neko ko je tokom celog svog života zavirivao u tuđe živote – čitaocima otkriva svoje pravo Ja, svoju najdublju intimu, sebe u prošlosti, sadašnjosti i budućnosti.` Irvin D. Yalom Becoming Myself Irvin David Jalom (engl. Irvin David Yalom; Vašington, SAD, 13. jun 1931) je američki egzistencijalni psihijatar, počasni profesor psihijatrije na Univerzitetu Stanford, i književnik, domaćoj javnosti najprepoznatljiviji kao autor romana Kad je Niče plakao Jalom je rođen u Vašingtonu.[1] Petnaestak godina pre njegovog rođenja njegovi roditelji, Jevreji, emigrirali su iz Rusije i potom u Vašingtonu otvorili bakalnicu u siromašnom crnačkom predgrađu. Jalom je proveo veći deo svog detinjstva čitajući knjige u porodičnoj kući iznad bakalnice i u lokalnoj biblioteci. Nakon što je završio srednju školu studirao je na Džordž Vašington univerzitetu, a zatim na Bostonskoj univerzitetskoj medicinskoj školi. Karijera Nakon što je diplomirao na Džordž Vašington univerzitetu 1952, kao lekar sa Bostonske univerzitetske medicinske škole koju je završio 1956. stažirao je u Maunt Sinaj bolnici u Njujorku, i završio specijalizaciju na Fips klinici Džon Hopkins univerziteta u Baltimoru 1960. Nakon dve godine vojne službe u Tripler Dženeral bolnici u Honoluluu Jalom je započeo akademsku karijeru na Stanford Univerzitetu. Zaposlio se na fakultetu 1963. i napredovao u toku sledećih nekoliko godina da bi dobio katedru 1968. Ubrzo nakon toga dao je svoj najznačajniji doprinos predajući o grupnoj psihoterapiji i razvijajući svoj model egzistencijalne terapije. U osnovi njegovih dela o egzistencijalnoj psihologiji je ono što on naziva četiri datosti ljudskog stanja: samoća, besmisao, smrt i slobodna volja. Jalom diskutuje o načinima na koje čovek može da odgovori na ove probleme, bilo na funkcionalan, ili na nefunkcionalan način. Osim njegovih stručnih dela, Jalom je napisao i mnogo romana, i eksperimentisao sa raznim tehnikama pisanja. U knjizi Svakim danom sve bliže Jalom je pozvao pacijenta da bude koautor i piše o doživljaju terapije. Knjiga ima dva različita glasa koja posmatraju isto iskustvo u naizmeničnim delovima. Jalomova dela su korišćena kao udžbenici na fakultetima, i standardno štivo za studente psihologije. Njegov novi i jedinstveni pogled na odnos pacijenta i klijenta je uvrštavan u rasporede programa psihologije na školama kao što je Džon Džej koledž krivičnog prava u Njujorku. Jalom je nastavio da održava honorarnu privatnu praksu, i snimio je brojne dokumentarne filmove o tehnikama terapije. Takođe je predstavljen u dokumentarnom filmu Bekstvo od smrti (Flight from Death), koji istražuje odnos nasilja i straha od smrti, vezanom za podsvesne uticaje. Irvin D. Jalom institut za psihoterapiju, koji vodi zajedno sa profesorom Rutelen Džoselson, unapređuje Jalomov pristup psihoterapiji. Njegova jedinstvena kombinacija integrisanja više filozofije u psihoterapiju može se smatrati filozofijom. U braku je sa književnicom i istoričarkom Marilin Jalom. Dela Romani i priče 1974 Svakim danom sve bliže (Every Day Gets a Little Closer) 1989 Krvnik ljubavi i ostale psihoterapeutske novele (Love´s Executioner and Other Tales of Psychotherapy). 1999 Moma i smisao života (Momma and the Meaning of Life) 1992 Kad je Niče plakao[2] 1996 Ležanje na kauču (Lying on the Couch) 1996 Čitalac Jalom (Yalom Reader) 2005 Lečenje Šopenhauerom (The Schopenhauer Cure)[3][4] 2005 Zvaću policiju (I´m calling the police! A Tale of Regression and Recovery)[5] 2012 Problem Spinoza (The Spinoza Problem)[6] 2015 Jedan dan i druge priče o psihoterapiji (Creatures of a Day - And Other Tales of Psychotherapy) Stručna literatura 1970 Teorija i praksa grupne psihoterapije (The Theory and Practice of Group Psychotherapy) 1980 Egzistencijalna psihoterapija (Existential Psychotherapy) 1983 Bolnička grupna psihoterapija (Inpatient Group Psychotherapy) 2001 Čari psihoterapije (The Gift of Therapy: An Open Letter to a New Generation of Therapists and Their Patients)[7] 2008 Zurenje u sunce: prevazilaženje užasa od smrti (Staring at the Sun: Overcoming the Terror of Death)[8][9] Filmografija 2003 Bekstvo od smrti (Flight from Death) 2007 Kad je Niče plakao (When Nietzsche Wept) 2014 Lečenje Jalomom (Yalom`s cure)

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Kuran Casni Kuran (arapski: أَلْقُرآن al-qur`ān - u prenesenom prijevodu `kazivanje`; takođe zvan Al Qur`a-n Al Kari-m; ili izvedeni nazivi Quran, Koran, Kuran Časni, te rijetko Alcoran) je sveta knjiga Islama. Muslimani vjeruju da je Kuran objava Božjih riječi i kulminacija Božje objave čovječanstvu, preko Božjeg poslanika Muhameda u periodu od 23 godine preko meleka (anđela) Džabraila (Jibril - Gabriel). Kuran je napisan u 7. veku Format Kuran se sastoji od 114 sura sa ukupno 6236 ajeta isključujući 112 bismilla koje se obično podrazumijevaju kao bezbrojne, ili 6348 uključujući i njih; tačan broj ajeta je različit, ne zbog sadržaja, nego zbog različitih metoda njihovog brojanja. Muslimani obično povezuju sure, ne sa njihovim brojevima, nego sa arapskim imenima koja su izvedena na neki način iz date sure. (Pogledajte listu imena sura.) Sure nisu poredane po hronološkom redu (po redu po kojem islamski učenjaci vjeruju da su i objavljivani) nego po drugačijem redu, prvenstveno prema veličini sura, što muslimani vjeruju da je takođe inspirisano od Boga. Nakon kratkog uvoda, Kuran nastavlja sa najdužom surom, a završava sa nekim najkraćima. Često se zaboravlja da Islam priznaje ranije Knjige (Stari i Novi zavet) kao svoje svete knjige, s tom razlikom što ih nadograđuje novom svetom knjigom - Kur`an-om koja dolazi od istog Boga ,a objavio ju je prorok Muhamed. Lista imena sura: Sura 1. - Fatiha (Al-Fatiha) Sura 2. - Krava (Al-Baqarah) Sura 3. - Imranova obitelj (Ali-Imran) Sura 4. - Žene (An-Nisa`) Sura 5. - Trpeza (Al-Maidah) Sura 6. - Stada (Al-Anam) Sura 7. - Al-Araf Sura 8. - Plijen (Al-Anfal) Sura 9. - Pokajanje (At-Tawbah) Sura 10. - Jona (Yunus) Sura 11. - Hud Sura 12. - Josip (Yusuf) Sura 13. - Grmljavina (Ar-Raad) Sura 14. - Abraham (Ibrahim) Sura 15. - Hidžra (Al-Hijr) Sura 16. - Pčele (An-Nahl) Sura 17. - Noćno putovanje (Al-Isra) Sura 18. - Pećina (Al-Kahf) Sura 19. - Marija (Maryam) Sura 20. - Ta-Ha Sura 21. - Navjesnici (Al-Anbiya) Sura 22. - Hodočašće (Al-Hajj) Sura 23. - Oni koji vjeruju (Al-Muminune) Sura 24. - Svjetlost(An-Nur) Sura 25. - Al Furqan Sura 26. - Pjesnici (As-Shuaraa) Sura 27. - Mravi (An-Naml) Sura 28. - Pripovijest (Al-Qasas) Sura 29. - Pauk (Al-Ankabut) Sura 30. - Rimljani (Ar-Rum) Sura 31. - Luqman Sura 32. - Klanjanje (As-Sajda) Sura 33. - Saveznici (Al-Ahzab) Sura 34. - Saba Sura 35. - Stvoritelj (Fatir) Sura 36. - Ya-Sin Sura 37. - Redovi (As-Saffat) Sura 38. - Sad Sura 39. - Skupine (Az-Zumar) Sura 40. - Onaj koji oprašta (Gafir) Sura 41. - Izloženi Redci (Fussilat) Sura 42. - Savjet (Achoura) Sura 43. - Ures (Azzukhruf) Sura 44. - Dim (Ad-Dukhan) Sura 45. - Ona koja kleči (Al-Jathya) Sura 46. - Al-Ahqaf Sura 47. - Muhamed (Muhammad) Sura 48. - Blistava pobjeda (Al-Fath) Sura 49. - Nastambe (Al-Hujurat) Sura 50. - Qaf Sura 51. - Rasipnik (Ad-Dariyat) Sura 52. - Gora (At-Tur) Sura 53. - Zvijezda (An-Najm) Sura 54. - Mjesec (Al-Qamar) Sura 55. - Premilostivi (Ar-Rahman) Sura 56. - Događaj (Al-Waqi`a) Sura 57. - Željezo (Al-Hadid) Sura 58. - Razprava (Al-Mujadalah) Sura 59. - Izlazak (Al-Hasr) Sura 60. - Iskušenica (Al-Mumtahanah) Sura 61. - Red (As-Saff) Sura 62. - Petak (Al-Jumua) Sura 63. - Licemjeri (Al-Munafiqun) Sura 64. - Veliki gubitak (At-Tagabun) Sura 65. - Razvod (At-Talaq) Sura 66. - Zabrana (At-Tahrim) Sura 67. - Kraljevsko dostojanstvo (Al-Mulk) Sura 68. - Pero (Al-Qalam) Sura 69. - Vjerodostojnica (Al- Haqqah) Sura 70. - Putevi uzašašća (Al- Maarij) Sura 71. - Noe (Nuh) Sura 72. - Djinni (Al-Jinn) Sura 73. - Ovijeni (Al-Muzzamil) Sura 74. - Ogrnuti ogrtačem (Al-Muddattir) Sura 75. - Uskrsnuće (Al-Qiyamah) Sura 76. - Čovjek (Al-Insan) Sura 77. - Poslanici (Al-Mursalate) Sura 78. - Novost (An-Naba) Sura 79. - Angjeli koji čupaju duše (An-Naziate) Sura 80. - On se namrgodio (Abasa) Sura 81. - Zatamnjenje (At-Takwir) Sura 82. - Prekid (Al-Infitar) Sura 83. - Prevaranti (Al-Mutaffifune) Sura 84. - Raskid (Al-Insiqaq) Sura 85. - Sazviježđa (Al-Buruj) Sura 86. - Noćna zvijezda (At-Tariq) Sura 87. - Svevišnji (Al-Ala) Sura 88. - Obvijajuća (Al-Gasiyah) Sura 89. - Zora (Al-Fajr) Sura 90. - Šetalište (Al-Balad) Sura 91. - Sunce (Ach-Chams) Sura 92. - Noć (Al-Layl) Sura 93. - Svitanje (Ad-Duha) Sura 94. - Otvaranje (As-Sarh) Sura 95. - Datulja (At-Tin) Sura 96. - Pristupanje (Al-Alaq) Sura 97. - Sudbina (Al-Qadr) Sura 98. - Dokaz (Al-Bayyinah) Sura 99. - Stres (Az-Zalzalah) Sura 100. - Jurišnici (Al-Adiyate) Sura 101. - Treska (Al-Qariah) Sura 102. - Nadmetanje (At-Takatur) Sura 103. - Vrijeme (Al-Asr) Sura 104. - Klevetnik (Al-Humazah) Sura 105. - Slon (Al-Fil) Sura 106. - Kurajši (Koraïsh) Sura 107. - Oruđa (Al-Maun) Sura 108. - Obilje (Al-Kawtar) Sura 109. - Nevjernici (Al-Kafirune) Sura 110. - Spasenja (An-Nasr) Sura 111. - Vlakna (Al-Masad) Sura 112. - Čisto bogoštovlje (Al-Ihlas) Sura 113. - Praskozorje (Al-Falaq) Sura 114. - Ljudi (An-Nas) Jezik Kuran je jedna od prvih pisanih knjiga u Arabiji. On je napisan u ranoj formi klasičnog književnog arapskog jezika, poznatog u engleskom jeziku kao `Kuranski` arapski. Postoji nekoliko ostalih primjera arapskog iz tog vremena.(Mu`allaqat, ili suspendirana oda, za koju se vjereuje da je jedan primjer arapskog jezika prije islama; ostali kažu da je kreirana poslije Muhameda Preživjelo je samo pet natpisa iz pred islamskog arapskog jezika.) Ubrzo nakon smrti Muhameda 632. godine, Islam se proširio izvan Arabije, te osvojio znatan tadašnjeg Rimskog carstva, usled tek završenih ratova između Vizantije i Persije pod vođstvom cara Iraklija koji su ostavili za sobom veliki nenastanjen prostor i razrušene gradove. Arapi su se morali suočiti s milionima stranih osoba, s kojima su morali na neki način komunicirati. Jezik se brzo mjenjao da bi mogao odgovoriti novonastaloj situaciji, gubeći na svojoj složenosti i nejasnom rječniku. Nekoliko generacija nakon Prorokove smrti, mnoge riječi korištene u Kuranu postale su nejasne za obične ljude koji su govorili svakodnevni arapski, budući da je arapski jezik evoluirao velikom brzinom, a Kur`an i jest zapisan književnim jezikom, a ne pučkim govorom. Beduini su govorili izmjenjenim jezikom, prihvatljivo malom brzinom izgovaranja, tako da su rani arapski leksikografi njih tražili kako bi im objasnili nerazumljive riječi ili razjašnjavanju neke točke gramatike. Dijelom zbog potrebe religije da objasni Kuran slabijim govornicima, arapska gramatika i leksika su postale značajne nauke, pa je model za literarni jezik zadržao do danas taj govor iz Kuranskih dana, prije nego neki od trenutno važećih dijalektata Muslimani smatraju Kur`an velikim i značajnim zbog njegove poezije i dotjeranosti, kao i da je ta njegova literarna perfekcija dokaz njegovog božanskog porijekla. Budući da je ta perfekcija vidljiva samo za govornike arapskog jezika, stoji kao još jedan razlog zašto se samo originalni arapski tekst smatra kao pravi Kuran. Prijevodi su smatrani manje sjajnič, radije kao tumačenjima Božjih poruka, nego li same izravne Božje objave. Tradicionalno ravnanje bprijevodima i publikacijama Kur`ana traži da objavljena knjiga ne nosi jednostavni naslov `Kur`an`. Naslov uvijek mora sadržavati odredbeni pridjev (sprječavajući konfuziju sa ostalim `recitacijama`, u arapskom smislu), pa zbog toga najviše izdanja Kur`ana nosi naslove poput Sveti Kur`an, Plemeniti Kur`an, Kur`an Časni i sl. Svaki priznati znanstvenik islamske škole trebao bi moći čitati i razumijevati Kur`an u njegovoj izvornoj formi. Mnogi muslimani, djeca i odrasli, uključujući i one koji uopće ne razumiju arapski jezik niti ono što memoriraju, uče Kuran na pamet, djelomično ili u cjelini, u izvornom obliku, radi obavljanja molitve - namaza, što kod hrišćana korespondira liturgijskom obredu ili misi...

Autor - osoba Rešin Tucić, Vujica Naslov Vreme fantoma : o piscima i knjigama / Vujica Rešin Tucić Vrsta građe esej Jezik srpski Godina 2005 Izdavanje i proizvodnja Novi Sad : Kulturni centar Novog Sada, 2005 (Petrovaradin : Futura) Fizički opis 209 str. : autorova slika ; 20 cm Zbirka ǂBiblioteka ǂAnagram Sadržaj S a d r ž a j: Poetska provokacija Branka Maleša (5-12); Kurac u naslovu : dodatak životu Henrija Milera (13-14); Da kucnem u drvo : Ivan Jelinčić Merlin: Sistemusistemu... (15-17); Gospodin Todor Manojlović (18-21); Pesnik Miron Bjaloševski (22-29); Poet v južnih gorah : Rade Tomić (30-33); Pun džep sreće : Jaroslav Supek: Kič pojezija... (34-36); Pretežak teret za grešnika : Dobrica Ćosić: Grešnik... (37-42); Poezija i ravnodušnost sveta : Zoran Vuković: Doba velike laži... (43-45); Osećaj za opasnost : Goran Babić: Osjećaj za oluju i ostalo... (46-49); Kapitalist tuge : Mirjana Božin: Veroispovest... (50-53); Svinjski život : Goran Simić: Korak u mrak... (54-57); Iz palanke u palanku, sa igranke na igranku : Laslo Vegel: Odricanje i opstajanje... (58-61); Noć mega-simbola : (Varšava, Miroslava Mandića) (62-64); Udes grabljive lepote : Raša Popov: Žabac koji ne zna da ćuti... (65-68); Poezija je dlakava : Katalin Ladik: Erogen zoon... (69-71); Demonski Davičo (72-79); Na crnom nebu od hartije (80-82); Sveopšti, ljudski tigar : Luka Salapura: Pasje vreme... (83-84); Duga je altamirska noć : Blagoje Baković: Kopno... (85-87); Vesti sa kućnog praga : Žarko Dimić: Svetac na stolu... (88-90); Svet gori s oba kraja : Nenad Grujičić: Carska namiguša... (91-93); Aj, haj, avaj : Jovan Zivlak: Zimski izveštaj... (94-96); Pod crnim krilom palog anđela : Dragan Jovanović Danilov: Euharistija... (97-99); Bezmerno i sićušno (100-107); Jezička i mentalna pantomima Branka Andrića (108-111); Panika u svetu senki : Novica Tadić: Kraj godine... (112-114); Omnibus - svima, za sve : Ljiljana Jokić Kaspar: Liliputanci putuju u XXI vek... (115-117); O, ljudi, spasite rat : sećanje na Josipa Severa (118-120); Poetski nomadizam : Sead Halilagić: Sazrevanje... (121-123); Kamenje koje se više ne kotrlja : Zvonko Karanović: Mama melanholija... (124-126); Judita Šalgo (127-129); Judita Šalgo, devojčica postupaka : o knjizi priča pisanih po tuđim naslovima (130-133); Prvi srpski vanzemaljac (134-135); Ispričane pesme : Dragomir Popnovakov: Pismo i nostalgija... (136-138); Čovek u šumi simbola : Boško Ivkov: Letopisi... (139-141); Povest o malom gladniku : inkantacije i arabeske Selimira Radulovića : Selimir Radulović: Po licu noći... (142-145); Legenda sa Detelinare (146-149); On je pevao, dok je po svetu išao : Miodrag Petrović: Skele su visoko i niko se nije vratio... (150-152); Knjiga svih naših poraza : Goran Babić: Samo ti, sinko, radi svoj posao... (153-155); Niko se više ne smeje, ali i ne plače : Anđelko Erdeljanin: Bezdušna opasnost... (156-158); Počuj moje usamljeno srce : Milutin Ž. Pavlov: Velizar i Đurđica... (159-160); Vojislav Despotov (161-163); Sam svoj bič i uteha : Aleksandar Tišma: Sečaj se večkrat na Vali... (164-166); Pesnik zjapećih praznina : Milan Živanović: Dunav, Dunav... (167-169); U jednom vozu, jedne godine (170-171); Slučaj pesnika Gorana Babića : Goran Babić: Ovdje ljudska kost miriše... (172-175); Zidovi vremena : Svetislav Travica: Slike srećnog vremena... (176-178); Priče za isplakane oči : Đorđe Brankov: Pričanja... (179-181); Prozori (prizori) zanjihani još od pre : Bora Vitorac: Letnjim putem... (182-184); Novosadska trilogija Vladislava Hajdvogela : Vladislav Hajdvogel: Novosadska trilogija... (185-189); Šum vremena i očaj čoveka : gotska melanholija Vladimira Bogdanovića (190-193); Moždane vizije Raše Popova : Raša Popov: Peta vizija... (194-198); U pustinji jezika i postojanja : esejizam Vojislava Despotova (199-200); Metafizički svet Dragoljuba Pavlova : Dragoljub Pavlov: Okretaljka za tango... (201-204). Registar imena (205-207). Beleška o autora (209). (broš.) Napomene Tiraž 500 Beleška o autoru: str. 209 Na koricama beleška o delu Registar. Predmetne odrednice Maleš, Branko, 1949- Miler, Henri Jelinčić, Ivan, 1951-1987 -- `Sistemusistemu` Manojlović, Todor, 1883-1968 Bjaloševski, Miron, 1922-1982 Tomić, Rade, 1934-1985 Supek, Jaroslav, 1952- -- `Kič pojezija` Ćosić, Dobrica, 1921- -- `Grešnik` Vuković, Zoran, 1956- -- `Doba velike laži` Babić, Goran, 1944- -- `Osjećaj za oluju i ostalo` -- `Ovdje ljudska kost miriše` Božin, Mirjana, 1952- -- `Veroispovest` Simić, Goran, 1952- -- `Korak u mrak` Vegel, Laslo, 1941- -- `Odricanje i opstajanje` Mandić, Miroslav, 1949- -- `Varšava` Popov, Raša, 1933- -- `Žabac koji ne zna da ćuti` -- `Peta vizija` Ladik, Katalin, 1942- -- `Erogen zoon` Davičo, Oskar, 1909-1989 Nejgebauer, Aleksandar, 1930-1989 Salapura, Luka, 1959- -- `Pasje vreme` Baković, Blagoje, 1957- -- `Kopno` Dimić, Žarko, 1962- -- `Svetac na stolu` Grujičić, Nenad, 1954- -- `Carska namiguša` Zivlak, Jovan, 1947- -- `Zimski izveštaj` Jovanović, Dragan Danilov, 1960- -- `Euharistija` Kostić, Laza, 1841-1910 Jovanović-Zmaj, Jovan, 1833-1904 Andrić, Branko, 1942-2005 Tadić, Novica, 1949- -- `Kraj godine` Jokić-Kaspar, Ljiljana, 1951- -- `Liliputanci putuju` Sever, Josip, 1938-1989 Halilagić, Sead, - -- `Sazrevanje` Karanović, Zvonko, 1959- -- `Mama melanholija` Šalgo, Judita, 1941-1996 Popnovakov, Dragomir, 1938-2005 -- `Pismo i nostalgija` Ivkov, Boško, 1942- -- `Letopisi` Radulović, Selimir, 1953- -- `Po licu noći` Sudarski Red, Đorđe, 1946-2007 Petrović, Miodrag, 1954- -- `Skele su visoko i niko se nije vratio` Babić, Goran, 1944- -- `Samo ti, sinko, radi svoj posao` Erdeljanin, Anđelko, 1941- -- `Bezdušna opasnost` Pavlov, Milutin Ž., 1943- -- `Velizar i Đurđica` Despotov, Vojislav, 1950-2000 Tišma, Aleksandar, 1924-2003 -- `Sečaj se večkrat na Vali` Živanović, Milan, 1950- -- `Dunav, Dunav` Travica, Svetislav, 1939- -- `Slike srećnog vremena` Brankov, Đorđe, - -- `Pričanja` Vitorac, Bora, 1940- -- `Letnjim putem` Hajtfogel, Vladislav, 1941- -- `Novosadska trilogija` Bogdanović, Vladimir, 1940- Pavlov, Dragoljub, 1940- -- `Okretaljka za tango` Srpska književnost -- 1982-2005 „Vreme fantoma“ je treća knjiga kritika Vujice Resina Tucića, kojom su obuhvaćeni pisci i njihova delà iz poslednjih decenija XX veka. Baš kao stoje to činio svojim prethodnim knjigama, „Slovo je puklo“ (pogled na sedamdesete) i „Hladno čelo“ (knjige iz osamdesetih), u fokus svojih interesovanja i ovde stavlja autore iz bivše Jugoslavije, poetički, pa i generacijski bliske, ali i suprotstavljene. Otuda u njegovim tekstovima vrlo često dolazi do polemičkih tonova, neizbežnih, nesumnjivo, mada ne više tako burnih, kao što su to bili u trenucima prvih objavljivanja u periodici. Tekstovi koji su sabrani u ovoj knjizi nisu konvencionalne književne kritike, mada Tucić ne izbegava vrednovanje, važnije mu je da iznese svoj stav (sa kojim se ne moramo složiti), koji može izgledati i kao provokacija, upravo u njegovom stalnom nastojanju da zahvati u stvarnost, da preispita savremenost (kako ono što je lokalno, tako i ono što je univerzalno), da izbegne jezički i svaki drugi kliše. Među piscima kojih uglavnom više nema, našli su se, tako, i jedan Laza Kostić Todor Manojlović, gotovo fantomski Henri Miler i Miron Bjaloševski, kao i Aleksandar Tišma, Judita Šalgo i Vojislav Despotov. Bez obzira na metaforu iz naslova, knjigom Vreme fantoma obuhvaćeni su prevashodno živi pisci, naši savremenici, i njihova poetska, odnosno prozna delà. Vujica Rešin Tucić tvorac je teoretskog pojma tradicija avangarde, u okviru koje je objavio dvanaest knjiga poezije, proze i eseja: Jaje u čeličnoj ljusci (1970), San i kritika (1977), Slovo je puklo (1978), Prostak u noći (1979), Reform grotesk (1983), Hladno čelo (1983), Sneg veje, ljubav je večna (1990), Strahote podzemlja (1990), Struganje mašte (1991), Igrač u svim pravcima (2001) i Gnezdo paranoje (2006)... Realizovao je niz umetničkih poduhvata i projekata, delujući na širokom prostoru, od Zrenjanina (izdavač i urednik publikacije Pamfleti, 1968), preko Beograda (časopis Rok, 1969), Novog Sada (časopis Polja i umetnička grupa Januar-Februar 1971), do Zagreba (časopisi Pitanja i Oko), Splita (Vidik), Rijeke (Dometi) i Kranja. Uređivao je časopise Ulaznica (Zrenjanin) i Dalje (Sarajevo). Pokrenuo je 1977. godine i privatni časopis Adresa kao jedno od najznačajnijih neoavangardnih glasila na bivšejugoslovenskom kulturnom prostoru. Bio je osnivač i autor književne škole Tradicija avangarde (Beograd 1993–95), iz koje je nastala umetnička grupa Magnet. Dobitnik je brojnih književnih nagrada i priznanja, preminuo je 28 novembra 2009. godine u Novom Sadu. MG148

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Joseph Banks Rhine (29. rujna 1895. - 20. veljače 1980.), obično poznat kao JB Rhine, bio je američki botaničar koji je utemeljio parapsihologiju kao granu psihologije, osnovavši laboratorij parapsihologije na Sveučilištu Duke, Journal of Parapsychology, Zakladu za Istraživanje o prirodi čovjeka i Parapsihološka udruga. Rhine je napisao knjige Extrasensory Perception and Parapsychology: Frontier Science of the Mind. Joseph Banks Rhine bio je drugo dijete od petero djece koje su rodili Samuel Ellis Rhine i Elizabeth Vaughan Rhine u Waterloou, okrug Juniata, Pennsylvania. Samuel Rhine obrazovao se na Harrisburškom poslovnom fakultetu, učio je školu, a kasnije je bio poljoprivrednik i trgovac. Obitelj se preselila u Marshallville, Ohio, kad je Joseph bio u ranoj mladosti. [1] Obrazovao se na sjevernom sveučilištu Ohio Northern i koledžu Wooster, nakon čega se prijavio u marince, a bio je stacioniran u Santiagu. Nakon toga upisao se na Sveučilište u Chicagu, gdje je magistrirao botaniku 1923. i doktorirao. u botanici 1925. [2] Dok su bili tamo, on i njegova supruga Louisa E. Rhine bili su impresionirani predavanjem Arthura Conana Doylea u svibnju 1922. koje je veličalo znanstveni dokaz komunikacije s mrtvima. [3] Rhine je kasnije napisao: `Ova puka mogućnost bila je najuzbudljivija misao koju sam imao godinama.` [1] [4] [5] Predavao je godinu dana na Institutu za istraživanje biljaka Boyce Thompson u Yonkersu u New Yorku. Nakon toga upisao je odjel psihologije na Sveučilištu Harvard, kako bi godinu dana studirao kod profesora Williama McDougalla. Godine 1927. preselio se na Sveučilište Duke u Durhamu u Sjevernoj Karolini kako bi radio kod profesora McDougalla. Rhine je započeo studije koje su pomogle razvoju parapsihologije u granu znanosti; na parapsihologiju je gledao kao na granu `nenormalne psihologije`. Posredništvo Rhine je dao uvid u medij u izvedbama Mine Crandon. Mogao je promatrati neke njezine lukavštine u mraku kad je koristila svjetleće predmete. [6] Rhine je tvrdio da je promatrao Crandona u prevari na seansi 1926. Prema Rhineu, tijekom seanse bila je oslobođena kontrole i udarila nogom megafon da bi ostavila dojam da levitira. [7] Rhineovo izvješće koje je dokumentiralo prijevaru odbilo je Američko društvo za psihička istraživanja, pa ga je objavio u Journal of Abnormal Social Psychology. Kao odgovor, branitelji Crandona napali su Rajnu. Arthur Conan Doyle objavio je članak u bostonskim novinama u kojem se tvrdi `J. B. Rhine je magarac.` [7] Rhine se pitao zašto J. Malcolm Bird s trogodišnjim iskustvom nije razotkrila niti jedan njezin trik. Rhine je sumnjao da je Bird konfederacija medija. [7] ESP istraživanje Hubert Pearce s Joseph Banks Rajna. Rhine je u svom istraživačkom projektu mnoge studente testirao kao volonterske subjekte. Njegov prvi iznimni predmet u ovom istraživanju ESP -a bio je Adam Linzmayer, diplomirani ekonomist na Dukeu. Godine 1931. Linzmayer je postigao vrlo visoku ocjenu u preliminarnim testovima Zener kartice kroz koje ga je provela Rajna; u početku je postigao 100% točan rezultat na dva kratka (serija od devet karata) testova koje mu je dao Rhine. Čak i na svom prvom dugom testu (serija od 300 karata), Linzmayer je postigao 39,6% točnih bodova, dok je šansa bila samo 20%. Svaki put je uzastopno postigao 36% u tri serije od 25 karata (šansa 20%). Međutim, s vremenom su Linzmayerovi rezultati počeli padati znatno bliže (ali još uvijek iznad) prosjeka šanse. Linzmayerova dosada, ometanje i konkurentske obveze nagađane su kao mogući čimbenici koji utječu na opadajuće rezultate ispitivanja. [1] Linzmayerov epski niz imenovanja 21 od 25 zbio se u Rajinovom automobilu. [4] Sljedeće godine, Rhine je testirao još jednog obećavajućeg pojedinca, Huberta Pearcea, koji je uspio nadmašiti Linzmayerove ukupne performanse 1931. godine. (Pearceov prosjek tijekom razdoblja testiranja 1932. iznosio je 40%, dok bi šansa bila 20%. [1]) Međutim, Pearceu je zapravo većinu vremena bilo dopušteno rukovanje karticama. Promiješao ih je i izrezao. [4] Najpoznatiji niz eksperimenata iz Rajnovog laboratorija vjerojatno su ESP testovi u kojima su sudjelovali Hubert Pearce i Joseph Gaither Pratt, znanstveni asistent. Pearcea je testirao (koristeći Zener kartice) Pratt, koji je promiješao i zabilježio redoslijed kartica u laboratoriju za parapsihologiju 100 metara od mjesta gdje je Pearce sjedio u prostoriji knjižnice u kampusu. Serija se sastojala od 37 probnih ciklusa od 25 pokušaja, provedenih između kolovoza 1933. i ožujka 1934. Od početka do kraja, broj podudaranja između Prattovih karata i Pearceovih nagađanja bio je vrlo promjenjiv, općenito odstupajući znatno iznad šanse, ali i dramatično padajući ispod šanse . Ti su rezultati dobiveni bez obzira na udaljenost između Pratta i Pearcea, koja je bila raspoređena na 100 ili 250 metara. [1] Godine 1934., oslanjajući se na višegodišnje pomno laboratorijsko istraživanje i statističku analizu, Rhine je objavio prvo izdanje knjige pod naslovom Ekstra-senzorna percepcija, koja je u raznim izdanjima čitana tijekom sljedećih desetljeća. [1] [8] Kasnijih 1930 -ih, Rhine je istraživao `psihokinezu` - opet reducirajući temu na jednostavne pojmove kako bi se mogla testirati, s kontrolama, u laboratorijskim uvjetima. Rhine se oslanjao na ispitivanje može li subjekt utjecati na ishod bačenih kockica-u početku ručno bačenim kockicama, kasnije kockicama izbačenim iz šalice, i na kraju strojno bačenim kockicama. [1] 1940. Rajna je bila koautor s Josephom Gaither Prattom i drugim asocira na Dukeovoj izvansenzornoj percepciji nakon šezdeset godina [8], pregled svih eksperimentalnih studija vidovitosti i telepatije. Priznata je kao prva meta-analiza u povijesti znanosti. [9] Tijekom ratnih godina, Rajna je izgubila većinu svog muškog osoblja zbog ratnog posla ili vojske. To je izazvalo zastoj u provođenju novih istraživanja, ali iskorištena je prilika za objavljivanje velikog broja zaostalih eksperimenata koji su provedeni od ranih 1930 -ih na psihokinezi. Nakon rata imao je priliku proučavati neke dramatične slučajeve izvan laboratorija. [1] Rhineova supruga, Louisa E. Rhine, bavila se poslom koji je nadopunio suprugovo djelovanje kasnih 1940 -ih, prikupljajući podatke o spontanim izvješćima ESP -a (iskustva koja su ljudi imali izvan laboratorijskog okruženja). Ipak, Rhine je vjerovao da bi u laboratoriju trebalo postaviti dobre temelje, kako bi se znanstvena zajednica parapsihologiju mogla ozbiljno pozabaviti. Početkom 1960 -ih Rajna je napustila Dukea i osnovala Institut za parapsihologiju, koji je kasnije postao Zaklada za istraživanje prirode čovjeka. 1970-ih nekoliko je visoko uspješnih subjekata-Sean Harribance, M.B. Dykshoorn i Bill Delmore - testirani su u laboratoriju, malo prije Rajnova odlaska u mirovinu. [Potreban citat] Naslijeđe Rhine je zajedno s Williamom McDougallom uveo izraz `parapsihologija` (prijevod njemačkog izraza koji je skovao Max Dessoir). Ponekad se kaže da je Rhine gotovo sam razvio metodologiju i koncepte za parapsihologiju kao oblik eksperimentalne psihologije; koliko god njegovi doprinosi bili veliki, neki raniji radovi na sličnom - analitičkom i statističkom planu - sporadično su se poduzimali u Europi, osobito eksperimentalni rad Olivera Lodgea. [10] Rhine je osnovao institucije potrebne za kontinuiranu profesionalizaciju parapsihologije u SAD -u - uključujući osnivanje Journal of Parapsychology i formiranje Parapsychological Association [11], a također i Zakladu za istraživanje prirode čovjeka (FRNM), prethodnicu ono što je danas poznato kao Rajnsko istraživačko središte. Njegova istraživačka organizacija za parapsihologiju izvorno je bila povezana sa Sveučilištem Duke, ali je sada zasebna. [Potreban citat] On je također imao veliki utjecaj na znanstvenu fantastiku nakon što je John W. Campbell postao opsjednut svojim teorijama o psizičkim moćima i idejama o budućoj ljudskoj evoluciji. [12] Recepcija Rajnove rezultate znanstvena zajednica nikada nije duplicirala. [13] [14] Brojni psihološki odjeli pokušali su ponoviti Rajnove pokuse, ali nisu uspjeli. W. S. Cox (1936) sa Sveučilišta Princeton sa 132 ispitanika proizveo je 25.064 pokusa u ESP eksperimentu s kartama. [15] Cox je zaključio: `Nema dokaza o natčulnoj percepciji ni u `prosječnog čovjeka` ni u ispitivanoj skupini, niti u bilo kojeg pojedinca te skupine. Razlika između ovih rezultata i onih koje je dobila Rajna posljedica je ili nekontroliranih čimbenika u eksperimentalnom postupku ili na razliku u predmetima. `[15] Četiri druga psihološka odjela nisu uspjela ponoviti Rajnove rezultate. [16] [17] Američki psiholog James Charles Crumbaugh pokušao je dugo uspješno ponavljati Rajnova otkrića. Crumbaugh je napisao: U vrijeme [1938] izvođenja uključenih pokusa potpuno sam očekivao da će oni lako dati sve konačne odgovore. Nisam zamišljao da ću nakon 28 godina još uvijek biti u tolikoj sumnji kao kad sam počeo. Ponovio sam niz tada aktualnih Dukeovih tehnika, ali rezultati 3,024 trčanja [jedan niz sastoji se od dvadeset i pet pogađanja] ESP kartica onoliko koliko je Rhine prijavio u svojoj prvoj knjizi-bili su negativni. Godine 1940. koristio sam daljnje metode sa srednjoškolcima, opet s negativnim rezultatima. [18] Otkriveno je da su Rajnovi eksperimenti s ekstrasenzornom percepcijom (ESP) sadržavali metodološke nedostatke. [19] Psiholozi Leonard Zusne i Warren Jones napisali su da je `vođenje evidencije u Rajnovim pokusima bilo neadekvatno. Ponekad bi ispitanik mogao pomoći u provjeri njegovih ili njezinih poziva u odnosu na poredak karata. U nekim eksperimentima telepatije na daljinu, redoslijed karata prošao je kroz ruke primatelja prije nego što je stigao od Rajne do agenta. `[20] Metoda pogađanja kartica korištena u rajnskim pokusima sadržavala je nedostatke koji nisu isključili mogućnost osjetnog curenja. Danas istraživači odbacuju prvo desetljeće Rajnovog rada sa Zener karticama. Propuštanje poticaja ili varanje mogli bi objasniti sve njegove nalaze. Blagi udubljenja na poleđini karata otkrivala su simbole utisnute na licima kartica. Ispitanici su mogli vidjeti i čuti eksperimentatora te primijetiti suptilne, ali otkrivajuće izraze lica ili promjene u disanju. Prema Terenceu Hinesu: Metode koje je Rhines koristio da spriječe subjekte da dobiju natuknice i tragove u pogledu dizajna na karticama bile su daleko od primjerenih. U mnogim eksperimentima karte su bile prikazane licem prema gore, ali skriveno ind mali drveni štit. Nekoliko načina dobivanja informacija o dizajnu na kartici ostaje čak i u prisutnosti štita. Na primjer, subjekt može ponekad vidjeti dizajn na kartici okrenutom prema gore reflektiranom u naočarima agenta. Čak i ako agent ne nosi naočale, moguće je vidjeti odraz u njegovoj rožnici. [21] Godine 1938. Harold Gulliksen je napisao da Rhine nije jasno opisao svoje eksperimentalne metode i koristio se neprikladnim matematičkim postupcima koji su precijenili značaj njegovih rezultata. [22] Rhine je 1940. s brojnim kolegama objavio Ekstra-senzornu percepciju nakon šezdeset godina, kako bi se pozabavili postavljenim prigovorima. U knjizi su Rhine i njegovi kolege opisali tri eksperimenta-Pearce-Prattov eksperiment, Pratt-Woodruffov eksperiment i Ownbey-Zirkle-za koje su vjerovali da pokazuju ESP. Psiholog C. E. M. Hansel napisao je `sada je poznato da je svaki eksperiment sadržavao ozbiljne nedostatke koji su izbjegli zapažanje u pregledu koji su proveli autori ekstrasenzorne percepcije nakon šezdeset godina`. [23] Rajnovi pokusi psihokineze (PK) nisu ponovljeni od strane drugih znanstvenika. [24] John Sladek je napisao: Njegovo je istraživanje koristilo kockice, a ispitanici su ih `voljni` pasti na određeni način. Ne samo da se kockice mogu bušiti, brijati, lažno numerirati i manipulirati, već čak i ravne kockice često pokazuju pristranost na duge staze. Iz tog razloga kockarnice često odlaze u mirovinu, ali u Dukeu su ispitanici nastavili pokušavati postići isti učinak na istim kockicama tijekom dugih eksperimentalnih vožnji. Nije iznenađujuće da se PK pojavio kod Dukea i nigdje drugdje. [25] Znanstveni pisac Martin Gardner napisao je da je Rhine više puta pokušao ponoviti njegovo djelo, ali je proizveo samo neuspjehe koje nikada nije prijavio. [26] Gardner je kritizirao Rajnu jer nije otkrio imena pomoćnika koje je uhvatio kako varaju: Njegov rad `Sigurnost naspram obmane u parapsihologiji` objavljen u njegovom časopisu (vol. 38, 1974), ima 23 stranice ... Rhine odabire dvanaest primjera slučajeva nepoštenih eksperimentatora koji su mu privukli pažnju od 1940. do 1950., od kojih su četiri bila uhvaćen na djelu`. Ne spominje se niti jedno ime. Koje su novine objavili, pita se čovjek? Ovo je Gardneru sugeriralo da je Rajna prakticirala `politiku tajnosti`. Gardner je tvrdio da ima unutarnje informacije da dosjei u Rajnovom laboratoriju sadrže materijal koji sugerira prijevaru od strane Huberta Pearcea. [27] Pearce nikada nije uspio postići rezultate iznad šanse kada su tijekom eksperimenta bile prisutne i druge osobe osim eksperimentatora, što je povećalo vjerojatnost da je na neki način varao. Rajnovi drugi subjekti uspjeli su dobiti neobavezne razine tek kad su mogli miješati karte, što je sugeriralo da su se poslužili trikovima kako bi složili redoslijed kartica Zener prije početka eksperimenata. [28] Prema Jamesu Alcocku, zbog Rajnskih grešaka, parapsiholozi više ne koriste studije pogađanja kartona. [29] Rajna je opisana kao lakovjerna jer je vjerovao da je konj `Lady Wonder` telepatski, ali je otkriveno da je vlasnik koristio suptilne signale za kontrolu ponašanja konja. Povjesničarka Ruth Brandon napisala je da Rajnovo istraživanje nije bilo uravnoteženo niti objektivno, već je `motivirano najekstremnijom ideologijom` vitalizma.

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Heraklit iz Efesa (grčki: Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος; oko 535 - oko 475 p.n.e.[1]) je bio starogrčki, presokratovski, jonski filozof iz grada Efesa koji je u to vreme bio deo Persijskog carstva. Sklonost ka igrama reči i proročkim izkazima, kao i paradoksalnim elementima u svojoj filozofiji, donela mu je u antici nadimak „Mračni“. Napisao je samo jedno delo `O prirodi`, od kog su sačuvani samo fragmenti, što je doprinelo dodatnom mraku u vezi sa njegovim životom i filozofijom. Heraklitove misteriozne izreke bile su predmet brojnih tumačenja. Smatraju ga za „materijalnog monistu ili procesnog filozofa; za naučnog kosmologa, metafizičara i religioznog mislioca; za empiričara, racionalistu i mistika; konvencionalnog mislioca i revolucionara; za osnivača logike - onoga koji negira zakon kontradikcije; prvog pravog filozofa i antiintelektualnog mračnjaka.`[2] Heraklit potiče iz ugledne porodice, ali je zamenio svoj privilegovani život za život filozofa usamljenika. O njegovom ranom životu i obrazovanju malo se zna; sebe je smatrao samoukom osobom i začetnikom mudrosti. Smatrali su ga mizantropom koji je podložan depresiji i postao je poznat kao „uplakani filozof“, za razliku od Demokrita, koji je bio „nasmejani filozof“. Heraklit je verovao da je svet u skladu sa Logosom (doslovno „reč“, „um“ ili „iskaz“) i da je u osnovi sačinjen od vatre. Takođe je verovao u savez suprotnosti i u harmoniju u svetu. Najčuvenije je njegovo insistiranje na stalnoj promeni - u filozofiji poznatoj kao „fluks“ ili „postajanje“ - kao karakterističnoj osobini sveta; ideji koju je izrazio čuvenom izrekom: „Ne može se ući dva puta u istu reku“, ili panta rei („sve teče“). Ovaj aspekt njegove filozofije je u suprotnosti sa Parmenidom koji je verovao u „biće“ i u statičnu prirodu univerzuma. I Heraklit i Parmenid imali su uticaj na Platona i na celu zapadnu filozofiju. Život Glavni izvor iz koga saznajemo o Heraklitovom životu je doksograf Diogen Laertije; Čarls Kan (Charles Kahn) je doveo u pitanje valjanost Laertijevog izveštaja kao „tkiva helenističkih anegdota, od kojih je većina očigledno izmišljena na osnovu sačuvanih fragmenata“.[3] Priče o Heraklitu su možda izmišljene u cilju ilustracije njegovog karaktera o kome je zaključeno iz njegovih spisa.[2] Efes na obali Male Azije, Heraklitovo rodno mesto Istoričari nisu sigurni u datume između kojih je Heraklit bio aktivan. Diogen Laertije kaže da je Heraklit bio na svom vrhuncu 69. Olimpijade, između 504. i 501. p.n.e.[4][5] Većina istoričara veruje da je Heraklit stariji od Parmenida čiji stavovi predstavljaju kritički odgovor na Heraklitove, mada je moguć i obrnut slučaj, i to ostaje predmet debate.[6][7] Heraklit pominje starije ličnosti poput Pitagore, a nema pomena o Parmenidu, koji, s druge strane, verovatno pominje Heraklita.[8][9] Rođenje Heraklit je rođen u aristokratskoj porodici oko 535 p.n.e. u Efesu[10] (današnja Turska) u Persijskom carstvu.[11][12] Datumi njegovog rođenja i smrti zasnovani su na životnom veku od 60 godina, starosti koju je, prema Diogenu Laertiju,[13] doživeo, sa vrhuncem u sredini.[a] Heraklitov otac se zvao Bloson ili Herakon.[14][5] Diogen Laertije kaže da se Heraklit odrekao kraljevske titule u korist brata,[15] a Strabon potvrđuje da je u Efesu postojala vladarska porodica koja je poticala od jonskog osnivača Androkla; prema Strabonu, ta porodica je zadržala svoje titule i, između ostalih privilegija, mogla je da sedi na glavnom mestu na igrama.[16] Obim kraljeve moći nije poznat; Efes je bio deo Persijskog carstva od 547. p. n. e. i njime je upravljao satrap (guverner) koji je ostao formalna figura s obzirom da je Kir Veliki Jonjanima dozvolio znatnu autonomiju. Detinjstvo i mladost Diogen Laertije kaže da je Heraklit bio „čudesan“ od detinjstva.[b] Prema Laertiju, Sotion kaže da je Heraklit bio „slušalac“ Ksenofana, što je prema Laertiju u suprotnosti sa Heraklitovom izjavom da je sam sebe podučavao pomoću samopreispitivanja. Džon Barnet kaže: „Ksenofan je napustio Joniju pre nego što se Heraklit rodio“.[17] Laertije navodi da je, kao dečak, Heraklit rekao da „ništa ne zna“, ali je kasnije tvrdio da „zna sve“.[18] „Nikoga nije slušao“ već „je preispitivao sebe“.[19] U Efesu, u kome je živeo Heraklit, bila je uspostavljena demokratska samouprava, pod vrhovnom vlašću persijskog vladara.[20] Laertije kaže da je Heraklit igrao piljke s mladima u velikom Artemidinom hramu, jednom od najvećih hramova iz 6. veka p. n. e. i jednom od sedam čuda antičkog sveta.[v] Kad su ga zamolili da počne sa pravljenjem zakona, odbio je, rekavši da je politeja (ustav) ponêra,[21] što može značiti ili da je u osnovi pogrešan ili da ga smatra mukotrpnim. Dva sačuvana pisma koja su razmenili Heraklit i Darije I, a koja citira Diogen Laertije, falsifikati su iz kasnijeg perioda. Mizantropija Heraklit (u liku Mikelanđela) sedi odvojeno od ostalih filozofa na Rafaelovoj fresci Atinska škola. Diogen Laertije kaže da je Heraklit imao loše mišljenje o ljudskim odnosima,[5] navodeći da su `misterije koje se praktikuju među ljudima svetogrdne`.[22] Prema nekim navodima, Timon iz Flijunta ga je nazvao „grditeljem rulje“. Heraklit se nije plašio od zauzimanja suprotnog stava, rekavši jednom prilikom: „Leševi su zgodniji za izbacivanje nego balega“.[23] „Većina ljudi je zla“ - Bijant iz Prijene Heraklit nije bio zagovornik jednakosti, izražavajući svoje protivljenje iskazom: „Jedan mi vredi kao deset hiljada, ako je najbolji“.[24] Generalno se smatra protivnikom demokratije,[2] mada je verovao da „svi ljudi imaju pravo na samospoznaju i zdravo razmišljanje“[25] i da je „razmišljanje zajedničko svima“.[26] Heraklit je naglašavao nesmotrenu nesvesnost čovečanstva; govorio je da „budni imaju jedan zajednički svet, a usnuli se okreću svaki u svoj svet [idios kosmos (privatni svet)]“.[27] Takođe je rekao; „Ne razumeju šta znači slušanje, poput gluvih. O njima svedoči izreka `u svojoj prisutnosti su odsutni`“.[28] Takođe upoređuje neznanje prosečnog čoveka sa psima: „Psi takođe laju na ono što ne znaju“.[29] Savetuje: „Ne nagađajmo nasumično o najvažnijim stvarima“[30] i kaže: „Budalu oduševljava svaka reč“.[31] Heraklit je kritikovao Hesioda, Pitagoru, Ksenofana i Hekataja zbog nedostatka razumevanja uprkos njihovim položajima obrazovanih ljudi,[8] a najviše je prezirao Pitagoru.[9] Prema Heraklitu, „ljudi koji vole mudrost moraju zaista biti zapitani nad mnogim stvarima“.[32] Takođe je rekao: „Znanje najpoznatijih osoba, koje oni čuvaju, samo je mišljenje“.[33] Među poznatim pojedincima koje je kritikovao su Homer i Arhiloh, za koje je smatrao da zaslužuju da budu pretučeni.[34] Jedina poznata osoba koju hvali je Bijant iz Prijene, jedan od sedam starogrčkih mudraca koji je poznat po maksimi „većina ljudi je zla“;[35] to je vidljivo iz Heraklitove opaske: „Koju misao ili mudrost oni imaju? Oni slede pesnike i uzimaju gomilu za svog učitelja, ne znajući da su „mnogi zli, a malobrojni dobri““.[36] Heraklit je mrzeo Atinjane i njegove zemljake Efežane, želeći ovim drugima bogatstvo u kazni za njihova zla.[37] Smatrao je da bi Efežani „dobro učinili da okončaju svoje živote, svaki njihov odrastao čovek, i grad ostave golobradim dečacima, jer su proterali Hermodora, najvrednijeg među njima, rekavši:„ Nećemo imati nikoga ko je najvredniji među nama; ili ako ga ima, neka ode negde drugde i druži se s drugima“.[38] Prema Laertiju, ovo je kulminiralo mizantropijom: „Konačno je postao mrzitelj svoje vrste (mizantrop) i otišao da luta po planinama [...] hraneći se travom i biljem“.[39] Bolest i smrt Heraklitov filozofski život bio je ometen edemom, za šta lekari koje je konsultovao nisu znali da prepišu lek. Laertije navodi nekoliko priča o Heraklitovoj smrti; dve verzije kažu da je izlečen od edema i umro od druge bolesti; prema drugoj priči, „zakopao se u štali, očekujući da će toplota balege iz njega izvući štetnu potištenost“, dok se prema trećoj, lečio mašću od kravlje balege da bi, nakon dana ležanja na suncu, umro i bio sahranjen na pijaci. Jedna od priča kaže da su ga pojeli psi nakon što se zamazao balegom.[40][41] Heraklit je umro od edema posle 478. p.n.e.[10] Prema Barnetu: Heraklit je rekao (fr. 68) da je smrt za duše da postanu voda; a navodi se da je umro od edema. Rekao je (fr. 114) da Efežani treba da ostave svoj grad svojoj deci i (fr. 79) da je Vreme dete koje igra mice. Prema tome je, kako kažu, odbio da učestvuje u javnom životu i otišao da se igra sa decom u Artemidinom hramu. Rekao je (fr. 85) da su leševi zgodniji za izbacivanje nego balega; i kažu da se prekrio balegom kada ga je napao edem. Na kraju, kažu da se dugo svađao sa svojim lekarima zbog Za ove priče videti Diog.IX. 3–5.

Lepo očuvano kao na slikama KONACI MANASTIRA HILANDARA Zoran B. Petrović Sa pozivnicom Manakova kuća Hilandar (grč. Μονή Χιλανδαρίου) ili Hilendar, takođe i Helandar,[n. 1] srpski je pravoslavni muški manastir države pravoslavnih monaha koja postoji više od hiljadu godina. Manastir je sagrađen na inicijativu Svetog Save, koji je postao monah na planini Atos 1191. godine. Nalazi se u severnom delu Svete gore (grč. Άγιο Όρος), na poluostrvu Halkidiki odnosno trećem kraku poluostrva Halkidiki — Atosu (grč. Аτоς), u severnoj Grčkoj. Manastir je udaljen 2,5 km od Egejskog mora.[4] Hilandar je u hijerarhiji Svete gore na 4. mestu po značaju. Posmatran spolja, manastir ima izgled srednjovekovnog utvrđenja, s obzirom da je utvrđen bedemima koji su visoki i do 30 m. Spoljni zidovi su u proseku dugački 140 m i okružuju površinu koja je široka oko 75 m. Manastir je ovako utvrđen pošto je u prošlosti, kao i ostala utvrđena monaška naselja na Svetoj gori, morao da se brani od gusara. Neki smatraju Hilandar jednim od prvih univerziteta, u prethodničkoj formi, a konkretno prvim srpskim univerzitetom. Sadašnji iguman manastira Hilandar je Metodije Marković. Manastir Hilandar je izgradio grčki monah-svetogorac, Georgije Hilandario. Obnovili su ga Stefan Nemanja (u monaštvu Simeon) i njegov sin Sava 1198. godine, a u manastiru je 1199. godine umro Stefan Nemanja. Kralj Stefan Uroš I je 1262. godine značajno utvrdio manastir. Hilandar je naročito pomogao kralj Milutin, koji je oko 1320. godine na mestu stare podigao novu Crkvu Vavedenja Bogorodice. U vreme kralja i cara Dušana Sveta gora je došla pod njegovu vlast, a to je period najvećeg prosperiteta manastira. U vekovima turske vladavine, Hilandar su pomagali ruski carevi i moldavski kneževi u 16. veku, a srpski patrijarsi iz Peći u 17. veku. Početkom 19. veka stvorena je prva novovekovna srpska država, pa je nastavljena bogata tradicija hilandarsko-srpskih odnosa. U novijoj istoriji manastir je značajno stradao 2004. godine u katastrofalnom požaru, posle čega je usledila obnova oštećenih građevina. Hilandar predstavlja jedno od najznačajnijih središta srpske kulture i duhovnosti. Kroz vekove, relativno zaštićen od napada i pljačkanja, u sigurnosti Svete gore Atonske i njene autonomije, bio je pošteđen sudbine koja je zadesila skoro sve druge srpske manastire. U Hilandaru je očuvana najbogatija kolekcija originalnih starih rukopisa, ikona i fresaka, tako da on u današnje vreme predstavlja najznačajniju riznicu srpske srednjovekovne kulture uopšte. Manastir se od 1988. godine, zajedno sa ostalih 19 svetogorskih manastira, nalazi na Uneskovoj listi svetske baštine u sklopu spomenika srednjeg veka objedinjenih pod zaštićenom celinom planine Atos.[5] Radi uspostavljanja stalnog lekarskog nadzora manastirske porodice kao i poklonika, krajem 2015. godine osnovano je Hilandarsko lekarsko društvo. Etimologija[uredi | uredi izvor] Etimološko značenje imenice Hilandar verovatno je izvedeno iz grčke reči helandion (grč. χελάνδιον), koja označava tip vizantijskog transportnog broda, čiji se kapetan zove helandaris (grč. χελάνδάρης).[2] Položaj[uredi | uredi izvor] Hilandar je prvi manastir na koji se nailazi kada se sa kopna, iz Makedonije, ide na Svetu goru. Smešten je u šumovitoj udolini kraj Hilandarskog potoka koji nikada nije presušivao. Sa tri strane okružen je šumom, dok je sa severne otvoreniji i udolinom povezan sa morem. Pobrežje je obraslo raznovrsnom sitnom i krupnom šumom, a posebno se ističu čempresi kako oko samog manastira tako i u dolini koja ga povezuje sa morem. U blizini se prostiru vinogradi, maslinjaci kao i nasadi limuna i pomorandži.[6] Istorija[uredi | uredi izvor] 12. vek — osnivanje[uredi | uredi izvor] Ikona — Sv. Sava i Sv. Simeon, ktitori hilandarski Manastir Hilandar je izgradio grčki monah svetogorac, Georgije Hilandario (grč. Γεώργιο Χιλανδάριο) ili Helandarios (grč. Χελανδάριοс). Hilandar su obnovili Stefan Nemanja (u monaštvu Simeon) i njegov sin Sveti Sava 1198. godine.[7] Te godine je vizantijski car Aleksije III Anđel (1195—1203) Simeonu i Savi[2][3] izdao zapečaćenu zlatnu bulu (Hrisovulja Aleksija III) kojom se manastir Helandaris i svetilište u Milejama daruju kako bi mogli „služiti za primanje ljudi od srpskog naroda, što se odaju monaškom životu, baš kao god što i manastiri iberijski i amalfijski postoje na toj Gori, oslobođeni od svake vlasti pa i od same vlasti prota te Gore”.[3][7] Car je pristao da to učini, pošto su bile ispunjene i očuvane forme, i pošto je molba imala pristanak celog svetogorskog bratstva. Manastir je izgrađen na ruševinama ranijeg vizantijskog manastira Helandariona, koji je osnovan početkom 11. veka.[1] Delovi tog najstarijeg Hilandara postoje i danas na jugozapadnoj strani manastira; to su pirg Svetog Đorđa i spoljni odbrambeni zid prema jugu i prema zapadu uz koji su iznutra prizidani konaci i trpezarija.[4] U periodu od 1198. do 1200. godine Simeon i Sava su podigli Crkvu Vavedenja Bogorodice (koja danas ne postoji), pirg Svetog Save, Kambanski pirg zvonara i keliju Svetog Simeona.[4] Simeon i Sava su za obnovu manastira imali finansijsku podršku od velikog župana Stefana Nemanjića.[7] Kada su građevine bile gotove, sredinom 1199. godine, Nemanja je kao ktitor izdao povelju. Ovu osnivačku povelju je napisao Sava, a za nju je Nemanja dobio pristanak od velikog župana Stefana. Povelja je u originalu bila sačuvana sve do Drugog svetskog rata, kada je stradala 6. aprila 1941. godine u bombardovanju Narodne biblioteke u Beogradu.[1] Po nekim izvorima povelji se trag gubi tokom Prvog svetskog rata kada je opljačkana.[8] Karejski tipik iz 1199. godine sa potpisom i pečatom Sv. Save, najstariji dokument u Hilandaru Po završetku izgradnje, Simeon se preselio u Hilandar sa priličnim brojem kaluđera. Hilandaru je dodeljeno i nekoliko sela u okolini Prizrena, odnosno Velikohočki metoh.[9] U međuvremenu, Sava je ponovo od vizantijskog cara izdejstvovao novu povelju, u kojoj car u potpunosti izjednačava Hilandar sa ostalim manastirima na Svetoj gori i daje mu jedan metoh, davno razrušeni manastir Zig (Ivanica) u unutrašnjosti poluostrva Halkidiki.[1] Monah Simeon je nakon osam meseci boravka u Hilandaru, umro 13. februara 1199. godine,[1] a njegovi zemni ostaci su bili jedno vreme sahranjeni u Crkvi Vavedenja Bogorodice koja više ne postoji.[4] Prema predanju iz groba Svetog Simeona potiče „čudesna loza” koja uvek daje plod.[1] Nakon očeve smrti, Sava se 1200. godine preselio u Kareju, gde je podigao isposnicu. Tamo je najpre napisao Karejski tipik 1200. godine i to je danas najstariji dokument koji se čuva u riznici Hilandara. Sava je 1200. godine napisao Hilandarski tipik, kojim su određene norme kaluđerskog života u manastiru, kao i organizacija manastirske uprave. Tipik je napisan po ugledu na prolog tipika konstantinopoljskog manastira Bogorodice Blagodateljice.[1] XIII i 14. vek[uredi | uredi izvor] Kralj Stefan Uroš II Milutin, freska iz crkve Bogorodica Ljeviška Početkom 13. veka, Sveta gora je faktički bila pod vlašću krstaša koji su 1204. godine osvojili Carigrad, a pojavili su se i brojni pljačkaši koji su bili velika opasnost za sve manastire.[1] Usled toga, Sv. Sava je 1208. godine napustio Svetu goru i preneo mošti svog oca iz Hilandara u Srbiju.[1] Sa svog poslednjeg putovanja pred smrt, Sava je iz Palestine (iz Manastira Svetog Save Osvećenog) doneo najstariju i najpoznatiju hilandarsku ikonu — Bogorodicu trojeručicu. U takvim okolnostima kralj Stefan Uroš I je 1262. godine iznad manastira podigao veliki pirg — kulu Preobraženja, da bi što bolje zaštitio manastir.[7] U to vreme su značajno rasli manastirski posedi, a kraljevi Dragutin i Milutin su znatno proširili manastirske posede u samoj Srbiji. Početkom 14. veka, velika opasnost za sve manastire na Svetoj gori su bili Almogaveri (Katalonski najamnici), koje je vizantijski car Andronik II uzeo u službu protiv maloazijskih Turaka. Kada su ostali bez plate, najamnici su caru objavili rat. Učvrstili su se u blizini Soluna i napadali Svetu goru. Zahvaljujući jakim utvrđenjima i požrtvovanošću tadašnjeg zamenika igumana Danila, Hilandar je bio sačuvan od propasti.[1] Grb kneza Lazara na spolj­noj priprati glavne crkve Hilandar je naročito pomogao kralj Milutin, koji je oko 1320. godine na mestu stare podigao novu Crkvu Vavedenja Bogorodice, koja i danas služi kao saborna crkva.[4] U njegovo vreme manastir je proširen prema severu, a tada su podignuti spoljni zidovi u podrumu Velikog konaka iz 1821. godine i spoljni zid pored Belog konaka iz 1598. godine.[4] Na mestu današnjeg ulaza izgradio je ulaz sa pirgom i paraklisom Svetog Nikole koji je srušio zemljotres u drugoj polovini 16. veka, a oko 1320. godine je izgradio i današnju trpezariju.[4] Kralj je u isto vreme podizao i nove pirgove — kule. „Milutinov pirg” se nalazi na putu od Hilandara ka moru, a „Hrusija” je podignuta na obali mora.[7] Glavni hram je živopisan 1321. godine, a u isto vreme su oslikane i trpezarija i grobljanska crkva.[7] U to vreme, srpski monasi u Hilandaru bivali su sve brojniji i osetno su se razvijali, a vizantijski car Andronik II manastiru je dodelio posede u današnjoj Grčkoj.[1] U vreme kralja i cara Stefana Dušan, Sveta gora je došla pod njegovu vlast, a to je period najvećeg prosperiteta manastira. Car je značajno pomagao manastir i dodelio mu mnogobrojne posede u Srbiji, današnjoj Makedoniji i Grčkoj. U to vreme posedi Hilandara su zahvatali petinu teritorije Svete gore.[1] Pored vladara, manastir je značajno pomagala i srpska vlastela (sevastokrator Vlatko Paskačić, veliki vojvoda Nikola Stanjević, despot Dejan).[4] Dušan se 1347. godine sklonio u Hilandar od kuge koja je besnela na čitavom Balkanu, a tom prilikom je napravio izuzetak i sa sobom poveo caricu Jelenu, što je bilo grubo narušavanje strogo poštovane tradicije o zabrani dolaska žena na Svetu goru.[1] Kao uspomena na dolazak srpskog cara na Svetu goru danas postoji krst koji označava mesto na kome su hilandarski monasi sačekali cara i za uspomenu zasadili „carsku maslinu”. Oko 1350. godine podignuta je Crkva Sv. Arhanđela,[4] a proširena je i manastirska bolnica; takođe, carica Jelena je postala ktitorka Karejske kelije Sv. Save, koja je pripala Hilandaru.[1] Već tada su Sveta gora i Hilandar imali veliki ugled u Srbiji, a 1354. godine hilandarski zamenik igumana Sava biva izabran za srpskog patrijarha.[1] Nakon smrti cara Dušana, krajem 1355. godine, manastir se i dalje razvijao. U to vreme su manastir pored cara Stefana Uroša pomagali i srpski vlastelini. Knez Lazar Hrebeljanović je ktitor spoljne priprate koja je izgrađena oko 1380. godine uz zapadnu stranu Crkve Vavedenja Bogorodice.[4] Krajem XIV veka, Hilandar je poslužio kao utočište članovima poslednjih srpskih vladarskih i vlastelinskih porodica.[1] Period od XV do 18. veka[uredi | uredi izvor] Sultan Mehmed II, „fermanom” vratio prava manastirima Ivan Grozni, veliki dobrotvor manastira Skenderbegov otac Ivan I Kastriot je darovao manastiru Hilandaru sela Rostušu i Trebište.[10]. Osmanlije su okolinu poluostrva Atos definitivno zaposeli 1430. godine, kada je zavladalo nasilje i bezakonje. Zbog toga je određen broj monaha napustio Hilandar i vratio se u Srbiju. Stanje se donekle popravilo tek nakon „ukaza” (tur. ferman, pers. فرمان‎‎ [farmân]) sultana Mehmeda II iz 1457. godine, kojim su vraćene stare slobode i prava svetogorskim manastirima.[1] Nakon pada Srpske despotovine godine 1459, nestao je značajni pokrovitelj manastira, a pomoć se tražila na drugoj strani. Žena ugarskog titularnog srpskog despota, Angelina Branković, početkom 1503. godine uputila je prvu molbu ruskom velikom knezu Vasiliju Ivanoviču da zaštiti Hilandar.[1] Zamenik igumana Pajsije je sa tri pratioca 1550. godine posetio Moskvu i od Ivana IV Groznog tražio pomoć i protekciju na istanbulskoj Porti. Ruski car je intervenisao kod sultana, tražeći prava za manastir. Osim toga, 1556. godine je sakupio značajnu pomoć i poslao vredne poklone.[1] I naredni ruski carevi su se starali o Hilandaru. Car Fjodor Ivanovič je 1591. godine izdao zlatnu bulu, na zahtev zamenika igumana Georgija, kojom se omogućilo pravo sakupljanja donacija manastiru i obaveza pomaganja ruskog manastira Rusikon na Svetoj gori. Ruski carevi će i kroz ceo 17. vek potvrđivati ova prava „gramatama” (grč. γράμματα).[1] U 17. veku Hilandar su pomagali pećki patrijarsi (Antonije, Jovan, Maksim), hercegovački mitropolit Simeon i beogradski mitropolit Simeon.[7] Za vreme uprave igumana Viktora (1652—1678) obnovljeno je više građevina manastirskog kompleksa, a tu je značajnu ulogu imao i bogati srpski trgovac iz Venecije koji je kao monah Nikanor došao 1662. godine.[1] U ovo vreme srpski manastir je imao najveći broj monaha od svih svetogorskih manastira.[1] Nakon Velikog rata nastaje težak period za srpsko stanovništvo i velika seoba u Habzburšku monarhiju početkom 1690. godine. Nakon toga, grčko sveštenstvo u srpskim zemljama ( Fanarioti) postaje sve brojnije. Iz ovog razloga je i u Hilandaru tokom 18. veka konstantno opadao broj srpskih a rastao broj grčkih i bugarskih monaha. Već krajem XVIII i početkom 19. veka, manastir se još samo formalno nazivao srpskim, iako je većina monaha bila grčka i bugarska.[1] Kada je 1890. godine posetio Hilandar, srpski konzul u Solunu Kosta Hristić video je u vekovnoj srpskoj Velikoj lavri među tolikim kaluđerima Bugarima, samo jednog jedincatog Srbina, zapuštenog i zabrinutog monaha Visariona.[11] Hilandarski monasi su u 18. veku uspostavili žive veze sa Karlovačkom mitropolijom i srpskim crkvenim opštinama u južnoj Ugarskoj i u Bosni. Bugari su značajno doprineli očuvanju duhovnog života u manastiru, posebno prilozima posle velikih požara 1722. i 1776. godine. U Hilandaru je bugarski monah Pajsije Hilandarac napisao Istorija slovenobugarske (1760–1762).[7][12] U manastir je 1765. godine došao i srpski prosvetitelj Dositej Obradović (1742—1811) koji je ostavio svedočanstvo o sporu Srba i Bugara oko uprave nad manastirom.[7] 1756. godine, Sava Petrović Njegoš je molio Ruse da zaštite Hilandar od pokušaja Grka da ga preotmu od Srba.[13] Od kraja XVIII veka manastirom prestaje da upravlja iguman; od tada se igumanom manastira smatra čudotvorna ikona Bogorodice Trojeručice.[7] Iguman počinje da se ponovo bira tek od 1991. godine.[7] Period od 19. veka i savremena istorija[uredi | uredi izvor] Manastir Hilandar tokom posete kralja Aleksandra Obrenovića 1896. godine; manastir mu je kao poklon ovom prilikom dao ćirilički rukopis Miroslavljevo jevanđelje, koji je on kasnije doneo u prestonicu Beograd Početkom 19. veka stvorena je prva novovekovna srpska država. To je uticalo da ponovo počne da raste broj srpskog sveštenstva u Hilandaru.[1] Bratstvo manastira je 1820. godine zatražilo od kneza Miloša Obrenovića da bude njegov pokrovitelj i zaštitnik.[1] Mlada srpska država je pokazala interes za manastir i pomagala ga u skladu sa mogućnostima. Najveću zaslugu za novouspostavljene srpsko-hilandarske veze imao je arhimandrit Onufrije Popović, koji je i prvi uspostavio kontakt sa knezom Milošem.[1] Bratstvo manastira je u tom periodu često pomagalo oslobodilačku borbu grčkog naroda, što je prouzrokovalo odmazdu turskog Garnizona koji je zbog toga bio stacioniran u manastiru nekoliko godina.[1] Drugu polovinu XIX veka je obeležio sukob sa bugarskim sveštenstvom oko uprave nad manastirom. Kneževina je materijalno pomagala manastir, naročito u periodu velike materijalne krize prouzrokovane dugogodišnjim sporom oko manastirskih granica.[1] Posle 1860. godine, beogradski mitropolit Mihailo je uspeo da donekle izgladi odnose sa bugarskim sveštenstvom na Svetoj gori, naročito posle Berlinskog kongresa iz 1878. godine.[1] Spor oko uprave nad manastirom je konačno rešen nakon posete kralja Aleksandra Obrenovića Hilandaru, 1896. godine. Kralj je `blagovoleo obdariti carsku Zadužbinu sa 15.000 dinara u zlatu.`[14] Na čelu manastira nalazio se u to vreme arhimandrit Vasilije, koji je tada odlikovan od strane srpskog vladara. U to vreme i poznati češki monah Sava Hilandarac dobio je Orden Svetog Save za uređenje manastirske biblioteke. Srbija je tako platila manastirske dugove i monasi su ponovo mogli da dolaze iz Srbije i drugih srpskih krajeva.[7] Godine 1900. episkop šabački Dimitrije (koji je pre toga bio u pratnji kralja Aleksandra) vratio se na Svetu Goru. Doneo je sa sobom skupoceni crkveni barjak koji je manastiru poslao kralj. Sam vladika je doneo i svoju znatnu ušteđevinu koji je zaveštao manastiru, i odlučio da tu provede svoj život do kraja.[15] Početkom 20. veka manastir je ponovo imao većinu srpskih monaha. Hilandar je u pratnji premijera Nikole Pašića posetio i kralj Petar I Karađorđević.[7] Kralj Petar je došao u Hilandar 1910. godine, vraćajući se iz Rusije. Doneo je tada manastiru vredne poklone: igumanski zlatni krst, prestoni veliki krst, bogoslužbene odežde i 10.000 dinara `u zlatu` za nabavku trpezarije za opštežitije. Arhimandritski krst i trpezarija čekali su 22 godine da budu upotrebljeni. Naime, do 26. marta 1933. godine u Hilandaru je bio na snazi `idioritamski poredak` inače suprotan Tipiku Sv. Save. Po tom sistemu je manastirom upravljao Odbor staraca sa dva epitropa, koji su bili `izvršni organ`. U takvoj, podvojenoj zajednici svaki monah je živeo `sam za sebe` i `ekonomisao` za svoj račun; manastir je bio u teškoj materijalnoj situaciji.[16] Taj monaški poredak je zavladao u Hilandaru 1883. godine, pod nerazjašnjenim okolnostima. To se desilo iako je po Savinom tipiku prelazak na `idioritmiju` pratilo teško prokletstvo bačeno na one koji to urade. Odbačen je viševekovni izvorni `opštežiteljni poredak` koji je ustanovio Sv. Sava, a po kojem manastirom upravlja iguman (sa velikim ovlašćenjima), a imovina svih kaluđera je zajednička i kruna takve složne zajednice je trpezarija, u kojoj se sabiraju braća monasi. I pored sve volje početkom 20. veka teško se prešlo na drevni poredak. Prepreka je bila i u vidu novog Svetogorskog Ustava iz 1926. godine, po kojem je drugačije zamišljen opštežiteljni život monaha. Razlikovao se on ovde od onog Savinog, i tada (1933) iako su Hilandarci izglasali povratak u opštežiće, zavisilo je sve od Grka. U stvari bio je to u neku ruku nekanonski postupak, čije je prihvaćanje sada bilo u nadležnosti Sveštene opštine u Kareji i Carigradske patrijaršije i njihovih odluka. Na martovskom skupu u Hilandaru 1933. godine, u prisustvu konzula Adžemovića, vladika Nikolaj je rukopoložio novoizabranog igumana Rafaila, u čin arhimandrita. Stavljanjem zlatnog igumanskog krsta na grudi novog igumana, prešlo se formalno ali sa radošću u novi kaluđerski poredak.[17] U današnje vreme, od nekadašnjih velikih poseda Hilandaru su ostala samo tri metoha izvan Svete gore (Kumica, Kakovo i Kalamarija).[1] Manastir se nalazi pod jurisdikcijom Vaseljenske patrijaršije (sedište: Saborna crkva Svetog Georgija, Istanbul), a staranjem manastirskog bratstva srpske i grčke države dobro se čuva održava i obnavlja.[7] Igumani manastira su bili Pajsije Tanasijević (1989—1992) i Mojsije Žarković (1992—2010), a trenutni je Metodije Marković (od 2010). Požar 2004. i obnova[uredi | uredi izvor] Obnova Hilandara 2007. godine. Obnovljeni delovi Hilandara 2015. godine. U noći između 3. i 4. marta 2004. godine u manastiru je izbio požar koji je ubrzo poprimio katastrofalne razmere.[18] Prema zvaničnoj verziji, požar je izazvan tako što se pomerio i zapalio odžak koji je potkopao potok.[12][19] Tom prilikom je izgorelo više od polovine korisne površine manastirskih zdanja, 5.897 m² od ukupno 10.500 m².[12][20] Izgoreo je Veliki konak iz 1814. godine, Beli konak iz 1598. godine, Stari konak iz XIV—XIX veka, konaci Igumenarija iz XVII—XIX veka, Dohija iz XVII veka, Sinodik iz XIX veka, gostoprimnica te ulazni kompleks.[12] Stradala su i četiri hilandarska paraklisa, kao i autentične monaške kelije sa kraja XVI veka.[12][21] Požar je sa jedne strane stigao do trpezarije kralja Milutina, a na drugoj strani je zaustavljen uz zidine pirga sveca Save.[12] Obnova Bratstvo manastira je sa radnicima i pet vatrogasnih ekipa iz obližnje Kareje i Poligirosa uspelo da ugasi požar.[22] Obnova oštećenih delova je započeta odmah nakon požara, a bilo je planirano da se svi poslovi završe do kraja 2011. godine.[18] Ipak, obnova nije bila ni približno toliko efikasna koliko se na početku mislilo, pre svega zato što je bilo neophodno da se renoviraju i pojedini delovi koji nisu direktno stradali u požaru.[23] Glavni arhitekta obnove Hilandara je prof. dr Mirko Kovačević.[24] Bratstvo manastira je uz pomoć donatora do 2020. godine uspelo da obnovi više od 80% izgorelog dela svetinje Hilandara.[25][26][27][28] Najveću pomoć u obnovi Hilandar je imao od Vlade Srbije i Srpske pravoslavne crkve, kao i donacija građana Srbije, Srpske, Grčke, Rusije i dijaspore.[29] proširi Slike obnove Hilandara Posedi, crkve, paraklisi, kelije i metosi[uredi | uredi izvor] U prošlosti, po osnivanju manastira, u oblasti Metohije Hilandar je imao 72 naselja i 3 vlaška katuna, a 24 u oblasti Kosova, pa je hilandarski manastirski feudalni posed bio najveći od svih drugih u srednjovekovnoj Srbiji.[30] U Moskvi je manastir imao od starih vremena jednu kuću za izdavanje, sa prihodom, ali koju je ruska država za vreme cara Petra Velikog, uzela bez naknade sebi. Arhimandrit je izmolio sredinom 19. veka da ruski car Nikola, obeća da će umesto te nekretnine davati 2000 srebrnih rubalja godišnje manastiru.[31] Danas, Hilandarski manastir je jedan od najbogatijih manastira, sa preko 13 crkava i paraklisa, većim brojem kelija i više metoha u Grčkoj, Srbiji i drugde. Manastir poseduje manastirsku ekonomiju, obradivu zemlju, maslinjake, vinograde, šumu, pomoćne objekte i druge građevine. Crkve i paraklisi[uredi | uredi izvor] Pored glavne crkve koja se nalazi u dvorištu, manastir Hilandar obuhvata još oko 15 crkava, paraklisa ili kapela. U samom manastiru ima ih 12, i nalaze se u potkrovljima pirgova i konaka. Za neke crkve se zna njihov ktitor, a na osnovu ikonopisa može se približno odrediti vreme njihovog nastanka.[32] Većina crkava je dobro očuvana, sem onih koje su postradale u požaru 2004. godine, neke su delimično očuvane, a nekima se potpuno gubi trag — ostale su samo u pisanim izvorima. Kelije[uredi | uredi izvor] Položaj i pogled na Manastir Hilandar. Hilandar poseduje ukupno oko 40 kelija i većina je aktivna. 15 kelija se nalazi u Hilandarskoj dolini, 10 kelija u samoj Kareji, te oko 15 kelija u oblasti Velikog Ziga. Pored ovog broja kelija, Hilandar poseduje i oko 20—40 kelija koje se danas vode kao ruine, a uglavnom su smeštene u oblasti Velikog Ziga i Vigle, u okolini Kareje i u oblasti Halkidike. U okolini Kareje na prisojnim padinama sa plodnim zemljištem i šumama, vremenom je niklo puno kelija koje su nastanjivale male skupine monaha. Najstarije među njima pominju se već u srednjovekovnim dokumentima Protata i pojedinih manastira, a docnije ih — u većem broju — beleže turski poreski „defteri”. Prvi zbirni pregled dobara u tom delu Svete gore vezan je za odluku Porte o oduzimanju manastirskih imanja i njihov otkup 1568/69. godine. Bratstva su tada, nakon uplate odgovarajuće sume, mogla da pribave „hududame” — izvode iz katastarskih knjiga, overene od carigradskog kadije, koji su im potvrđivali posede i beležili njihove granice. Već 1570. godine, sa predstavnicima drugih manastira, Hilandarci su dobili akt koji je — između ostalog — svedočio da manastir u središtu Svete gore poseduje 14 kelija. Njihovi nazivi nisu pojedinačno navedeni, ali je „sinornama” označila zajedničke međe zemljišta na kojem su bile razmeštene. Tokom vremena, njihov broj se uvećavao, pa je prilikom prodaje kelija u Kareji 1661. godine Hilandar otkupio 24. U turskom popisu iz 1765. godine zabeleženo je da mu pripada čak 28 kelija. One se u približnom broju pominju i početkom ΧΧ veka. K. Vlahos 1903. godine kaže da Hilandar ima u Kareji 24 kelije, a nešto kasnije (1909) iguman Metodije Milovanović u svom pregledu nabraja 26, od kojih u okolini Kareje 23. Prve vesti o boravku srpskih monaha u središtu Svete gore vezane su za život isposnice koju je u neposrednoj blizini Protata, odmah nakon osnivanja Hilandara, podigao Sveti Sava srpski i posvetio svome zaštitniku istog imena, Svetom Savi Osvećenom. Kelija je dobila posebno mesto u ustrojstvu Svete gore i svojevrsnu nezavisnost koja je, uz pravila o načinu života, utvrđena posebnim tipikom. Sam Sveti Sava se starao da isposnicu obezbedi imanjima, pa je i prilikom poslednjeg boravka u Kareji — u leto 1229. godine — u želji da zasadi vinograd, za 300 perpera kupio zemljište Manastira Svetog Dimitrija. Hilandarske kelije u Kareji su: Kelija rođenja Bogorodice (Flaska, nekada uticajni manastir) Hilandarska kelija Svetog Andreje (od 1960. u posedu manastira Ksenofont; u prizemlju ove kelije je bila pošta) Kelija Svetih Arhanđela Kelija Svetog Georgija Kelija Svetog Save Osvećenog (Tipikarnica) Hilandarski mlin Kelija-konak Svete Trojice (manastir Pantelejmon/Hilandar) Konak Svetog Save srpskog Kelija-skit Svetog Ignjatija Antiohijskog (manastir Pantelejmon/Hilandar) Kelija Svetog Tome (paraklis) Kelija Svetog Nikole (Vrahnitu) Kelija Svetog Dimitrija Važno je da se napomene da manastir Hilandar drži oko ⅓ ukupne zemljišne površine Kareje sa njenom okolinom. Na hilandarskoj zemlji u Kareji i okolini se danas nalazi oko 30 kelija i oko 55 manjih i većih objekata različitih namena. Na hilandarskoj zemlji se nalaze izvori vode koji su jedini za Kareju i okolinu i velike površine pod šumama locirane severno od Kareje. Značajna je Hilandarska dolina, nazvana zbog toga što se u njoj nalazi oko 20 kelija, od kojih 15 pripada Hilandaru; smeštena je nešto severnije od Skita Svetog Andreje. Nema, inače, ranih vesti o izgledu i stanju hilandarskih kelija u okolini Kareje, jednostavnih i bez utvrda. Njihov skromni inventar bio je manje privlačan za gusare, čiji su upadi povremeno potresali život monaha. U nastojanju da se najstarija imanja u ovom kraju prepoznaju i pre nego što im se položaj jednom kartografski utvrdi, treba učiniti pokušaj da se za njih vežu neke od kelija koje su već poznate. Hilandarske kelije Hilandarske doline su: Kelija Preobraženja (Paterica) Kelija rođenja Presvete Bogorodice (Maruda) Kelija uspenja Presvete Bogorodice (Molivoklisija) Kelija Svetog oca Nikolaja (Burazeri) Kelija-skit Svetog Jovana Bogoslova Kelija Svetih Arhanđela (Savina) Kelija-skit Svetog Jovana Zlatoustog Kelija Svetog Nikole (Barbera) Kelija Blagovesti (Evangelismu) Kelija Svetog Jovana Krstitelja Kelija Svetih Apostola (nekada uticajni manastir Alipiju) Kelija Svetog Dimitrija (Trigonadon) Kelija Svete Trojice (manastir Hilandar/Iviron) Kelija Sveta tri jerarha još oko 8—10 uglavnom neaktivnih i ruševnih kelija Hilandarske kelije Velikog Ziga i Velike Vigle su: Kelija Svetog Atanasija (Jovanica) Kelija-skit Svete Trojice (Spasove vode) Kelija na Maloj Jovanici Kelija Svetog Save i Svetog Simeona Kelija Svetog Filipa Kelija Svetog Stefana (na Samariji) Kelija — turska policija Papa Konaki (napuštena) Kelija-skit Svetog Vasilija (Hrusija) Arsana Svetog Vasilija Arsana Velika Jovanica još oko 5 neaktivnih kelija Metosi[uredi | uredi izvor] Prvi koji je Hilandaru podario sela po ostalim oblastima tadašnje Raške je Simeon, i to 1198. godine. Od tada su svi vladari Nemanjića i darivali metohe, tako da je u 14. veku postojalo preko 30 metohija sa 360 sela širom Evrope i Azije a nad kojima je manastir Hilandar imao puno vlasteosko pravo, uz tako znatne sudske, administrativne i finansijske povlastice da je gotovo bila sačinjena država u državi.[33] Selo Kakovo je bogati metoh manastirski, a u drugoj polovini 19. veka došlo je do nesuglasica između stanovnika tog mesta i Hilandara. Vodio se dugogodišnji sudski spor, u vezi korišćenja manastirske zemlje i šume, koji je 1897. dobio Hilandar.[34] Kakovo sa 1500 hektara šume poklonio je 1585. godine Hilandaru jedan bogati Turčin beg, u znak zahvalnosti što je njegova hanuma (supruga) zatrudnela jedući grožđe sa manastirske čudotvorne loze.[35] U Kakovu je crkvica posvećena Živonosnom Istočniku. Taj metoh se sada zove Milo Arsenica. Loza Svetog Simeona Mirotočivog[uredi | uredi izvor] Loza Svetog Simeona Iza crkve i ispod kelije u kojoj se upokojio Simeon, nalazi se jedna od najvećih svetinja Hilandara, bunar Svetog Save.[36] Vodu je pronašao Sveti Sava, prilikom gradnje. Pored bunara se nalazi i loza koja je po predanju iznikla na mestu gde je bio sahranjen Sveti Simeon (Stefan Nemanja). Kada se monah Simeon upokojio (13. februara 1200. godine), bio je sahranjen u naosu katolikona, uz južni zid. Godine 1207, u pratnji grupe hilandarskih monaha, njegov sin Sava je preneo očeve „cele i netaknute” mošti u Srbiju i pohranio ih u manastir Studenicu. Iz njegovog groba iznikla je loza koja se održala i do naših dana. Simeonovoj lozi se pripisuje čudotvorna moć.[37] Od zrna grožđa sa manastirske loze, koje su uzele da pojedu, mnoge žene dotad nerotkinje su rodile decu. Starešine manastira[uredi | uredi izvor] Mihailo Matić, starešina manastira (1938—1967) Nikanor Savić, starešina manastira (1967—1990) Pajsije Tanasijević, starešina manastira (1990—1992) Mojsije Žarković, starešina manastira (1992—2010) Metodije Marković, starešina manastira (2010—danas) Arhitektura[uredi | uredi izvor] Arhitektura unutar zidina manastira, pogled sa jednog od pirgova (kula) Manastirski kompleks, koji otprilike ima oblik kvadrata sa trouglom na vrhu, ograđen je odbrambenim zidovima koji su pojačani pirgovima (kulama) Svetog Save i Svetog Georgija, uz koje su podignuti višespratni konaci, kapele, paraklisi, bolnica i drugi objekti.[7] Bedemi su visoki preko 30 m i u donjem delu (sem kapije) nemaju nikakvih otvora. Stanovi su svi na trećem ili četvrtom spratu. U kelijama na četvrtom spratu spoljašnji zidovi imaju preko 1,5 m širine. Kule su još tvrđe i imaju vojnički izgled. Otvori su im dosta mali i uzani, vrata niska i teška.[1] Građevine su zidane u vizantijskom stilu (Srpsko-vizantijska škola), od tesanog kamena sa naizmeničnim redovima opeke, dok su podovi i balkoni izgrađeni od drveta. Konaci su oduvek zidani iznutra uz odbrambene zidove i do 19. veka imali su otvore uglavnom prema porti.[4] Pored glavne, u manastiru se nalazi još 12 manjih crkava, kao i kapela sa živopisima iz raznih vremena, sa ikonostasima iz doba različitih umetničkih škola, sa ikonama, utvarima i drugim relikvijama.[7] Izvan manastira, u zidinama u njegovoj neposrednoj blizini, nalaze se grobljanska Crkva Blagoveštenja sa kosturnicom i paraklis Svetog Trifuna iz 1719. godine.[4] Glavnu manastirsku crkvu, Crkvu Vavedenja Bogorodice, sagradio je kralj Milutin početkom 14. veka — na temeljima prvobitne crkve.[7] Ona predstavlja potpuno novi tip vizantijske arhitekture, i to konstantinopoljske škole sa nešto elemenata solunske i atonske neimarske veštine.[1] Za Svetu goru nova građevina je donela izvesna nova, iako ne originalna rešenja u narteksu. Napušteni su dodaci uz crkvu kao egzonarteks, pobočne kapele i prednji portik. Dobio se velik i dobro osvetljen prostor u crkvi, koji ranije svetogorske građevine nisu imale.[1] Ovaj novi tip arhitekture održao se na Svetoj gori do današnjih dana. Ornamenti u mramoru oko vrata i prozora nisu iznenađujući, već skladni i solidni. Pod crkve koji je ukrašen mozaikom izuzetne lepote je pažljivo i dobro složen.[1] Na crkvi su očuvani fragmenti prvobitne plastike. U vreme kneza Lazara, oko 1380. godine, uz crkvu je sagrađena priprata.[7] Kada je bila gotova, Lazareva priprata se savršeno uklopila u celinu glavne crkve; okićenost ornamentima davala joj je pečat vremena i zemlje u kojoj je ponikla.[38] Umetnost[uredi | uredi izvor] Freska Vavedenje Bogorodice u Sabornoj crkvi Umetnost Hilandara je pre svega oličena u živopisu, kako u glavnoj crkvi tako i u ostalim objektima, ali i u velikom broju umetničkih dela koja se nalaze u manastirskoj riznici i hramovima. Hilandarska riznica je jedna od retkih u svetu koja se može pohvaliti mnogobrojnim jedinstvenim, unikatnim blagom koje se slivalo u ovaj manastir iz celog sveta. U hilandarskim riznicama i arhivama čuva se oko 3.500 ikona, od kojih je otprilike 1.500 srednjovekovnih — među kojima i osam čudotvornih; spadaju u najvrednije primerke vizantijske umetnosti poštovane od većine hrišćanskog sveta. Tu je i 507 rukopisnih povelja srednjovekovnih vladara, 1.041 rukopisna knjiga sa ukupno 312.000 strana, svici, 80 starih knjiga štampanih od XV do XVII veka, te 40.000 knjiga iz razdoblja od XVII veka do danas.[39] Živopis[uredi | uredi izvor] Saborna crkva, trpezarija, trem trpezarije, svi paraklisi i ulaz imaju iznutra (a ponegde i spolja) — freske (živopis). Najstariji živopis je iz 13. veka i nalazi se unutar i spolja pirga i paraklisa Svetog Georgija.[4] Živopis Saborne crkve je iz 1321. godine[4] (a preslikan je 1804. godine pa delimično u južnoj pevnici[7] očišćen od ovog preslikavanja sedamdesetih godina 20. veka). Freske na tavanu trpezarije na severnom zidu su nastale posle 1321. godine, a u Crkvi Sv. Arhanđela polovinom 14. veka.[4] Najveći deo sačuvanog živopisa u paraklisima nastao je u XVII i 18. veku.[4] U paraklisima koji su goreli živopis je teško oštećen. Trpezariju je 1621. godine ponovo oslikao Georgije Mitrofanović (1550—1630), monah u Hilandaru i najugledniji srpski slikar toga vremena.[7] U XVIII i 19. veku oslikan je veći broj kapela. Izvan manastirskog kompleksa sačuvan je živopis iz XIII veka u pirgu na „Spasovoj vodi” i iz 17. veka.[7] Ikonopis[uredi | uredi izvor] Čudotvorna ikona Bogorodica trojeručica Mozaička Bogorodica Odigitrija iz XIII veka U riznici Hilandara sačuvano je oko 500 ikona[7] nastalih od XII do 19. veka.[7] Antologijsku vrednost imaju sledeće ikone: Bogorodica Trojeručica, jedna od najvećih svetinja i ujedno najpoznatija. Po predanju je nastala u 8. veku.[40] Tada je iscelila Sv. Jovana Damaskina.[40] Ikona se nalazi u Sabornoj crkvi.[7] Mozaička Bogorodica Odigitrija, nastala oko 1200. godine,[40] ima veliku umetničku i još veću istorijsku vrednost. To je najstarija ikona koja se čuva u riznici manastira.[4] Bogorodica Odigitrija, iz treće četvrtine 13. veka, predstavlja remek-delo evropskog slikarstva XIII veka.[40] Hristos Pantokrator, iz treće četvrtine XIII veka, pandan je prethodnoj ikoni na ikonostasu nekadašnje Crkve Vavedenja Bogorodice.[40] Vavedenje Bogorodice, iz 1320. godine, tipična je ikona iz razdoblja renesanse Paleologa (1261—1453). Velike je umetničke vrednosti, sa vidljivim uticajem antičkih uzora.[40] Sveti Arhanđel Gavrilo, Sveti jevanđelist Matej, Sveti jevanđelist Luka; sve tri iz treće četvrtine 14. veka.[40] Iz 17. veka su ikone Sv. Mina, Sv. Viktor i Sv. Vikentije, Sveta Petka, Sveti Sava i Sveti Simeon srpski i Sveti knez Lazar i Sveti Georgije Novi.[40] Ikona sv. Dimitrija, nastala 1763. godine, podseća na vizantijske uzore.[40] Pored pojedinačnih ikona u svim crkvama, paraklisima i kapelama, u kompleksu manastira kao i van samog kompleksa, nalazi se veći broj ikonostasa nastalih u XVII, XVIII i 19. veku.[7] U obnovi manastira posle požara iz 2004. godine, restauriran je jedan deo ikona.[41] Književnost[uredi | uredi izvor] U 13. veku u Svetoj gori je jačalo duhovno i književno interesovanje. Domentijan je 1264. godine u Hilandaru, živeći u pirgu Sv. Save, napisao Žitije Sv. Simeona, a gramatik Teodor je prepisao Šestodnev iz vremena Sv. Simeona. U Hilandaru tog vremena su se nalazila najbolja spisa vizantijske crkvene književnosti i ono najvrednije što se do tada napisalo u slovenskoj književnosti. U samom manastiru je sačuvano malo rukopisa iz 13. veka.[1] Danas je sačuvan značajan broj rukopisa iz 14. veka, a posebno iz njegove prve polovine. Karejski monah Teodul je 1336. godine prepisao Teodosijevo Žitije Sv. Save, a danas se u riznici manastira može naći šesnaest jevanđelja iz XIV veka, zatim velika zbirka evanđelja, apostola, sinaksara, mineja, trioda i pesama blaženih. U drugoj polovini XIV veka javlja se letopisačka književnost i hronike. Opširna vizantijska hronika Georgija monaha, zvanog Hamartol, prepisivana je u to vreme na više strana. Iz osamdesetih godina XIV veka potiču tri prepisa, od kojih je najstariji rađen 1382. godine u Hilandaru.[1] Najznačajniji rukopisi u riznici manastira su Jevanđelje patrijarha Save iz treće četvrtine XIV veka, Romanovo jevađelje iz 1337. godine, Izborno Jevanđelje vojvode Nikole Stanjevića, Beseda Jovana Zlatoustog ispisana u Smederevu sredinom 15. veka, Apostol igumana Viktora iz 1660. godine itd. Među retkim štampanim knjigama nalazi se nekoliko primeraka iz cetinjske štamparije iz doba Đurđa Crnojevića: tri Oktoiha prvoglasnika iz 1494. godine i tri Psaltira sa posledovanjem iz 1495. godine, dok iz venecijanske štamparije Božidara Vukovića i njegovog sina Vićenca riznica poseduje oko 30-ak različitih izdanja.[7] U prepisivačkoj umetnosti, najznačajnija ostvarenja su proksomidije, od kojih najstarija datira iz 16. veka.[1] Bugarski monah Pajsije je 1762. godine u Hilandaru napisao čuvenu Istoriju slavjano-bolgarsku.[7] Posle pritužbi posetilaca manastira, među kojima je bilo i važnih državnika, da je biblioteka u rasulu, Savet staraca u Hilandaru je nekome morao da poveri posao sređivanja rukopisa. Jedini kaluđer koji je imao znanja da to uradi bio je češki monah Sava. Uprkos protivljenjima nekih kaluđera, Sava je postao manastirski bibliotekar. Odmah je prionuo na posao; nabavio je instrumente za podvezivanje knjiga, a potom sva dela u biblioteci podvezao i uradio kataloge odnosno popisao sve hilandarske knjige, a kada je sve ovo završio opet je sa teškom mukom dobio dozvolu da sredi i manastirski arhiv. U Hilandaru je nastala najstarija srpska biblioteka,[39] dvojezička — slovenska i grčka. U njoj se, uz brojne rukopise na starosrpskom i grčkom jeziku, čuvaju i pisani na pergamentu i hartiji — ukupno 367 povelja, od kojih 172 povelje vizantijskih careva, 154 povelje srpskih vladara, nekoliko povelja ruskih careva i moldavskih kneževa, oko 150 primeraka prvoštampane srpske knjige, turska dokumenta i isprave, veliki broj dragocenih arhivskih dokumenata, te bakrorezne i drvorezne ploče sa kojih su otiskivane grafike u bakrorezu i drvorezu u XVIII i 19. veku.[7] Kolekcija starih rukopisnih knjiga nastavila je da se dopunjava i u 21. veku.[42] Riznica[uredi | uredi izvor] Deo kosturnice manastira Hilandarska riznica je jedna od retkih u svetu koja se može pohvaliti mnogobrojnim jedinstvenim, unikatnim blagom koje se slivalo u Hilandar iz celog sveta. Blago predstavlja duhovnost, koja daje smisao vrednosti svih materijalnih predmeta koji su u Hilandaru. Svaki materijalni predmet ima tačno određeno značenje i svoju ulogu u duhovnom svetu. Mnogi predmeti su i dalje bogoslužbeni i za monahe imaju isključivo duhovnu vrednost. Najznačajniji predmeti koji se čuvaju u riznici su: Duborezni diptih monahinje Jefimije, koji je posvećen njenom rano preminulom sinu Uglješi Despotoviću[7] Vezena zavesa za ikonostas despotice Jelene, u monaštvu Jefimije (c 1400. godine)[7] Zavesa ruskog cara Ivana IV Groznog, sa izvezenim likovima Hrista, ruskih svetaca, ali i Sv. Simeona i Sv. Save[7] Dva barjaka krstaša trougaonog oblika, koje je car Stefan Dušan darovao manastiru tokom svog boravka 1347. i 1348. godine.[43] Čaša od slonovače koja je pripadala caru Stefanu Dušanu.[44] Monaški život[uredi | uredi izvor] Svakodnevni život monaha u Hilandaru i danas se odvija po tipiku koji je sastavio Sveti Sava. Bogoslužbeni dan počinje u popodnevnim časovima. Prvo se služi večernja služba a nakon toga sledi zajednička večera. Nakon toga sledi povečerje tokom kojeg se iznose na poklonjenje i celivanje časni krst i svete mošti. Posle ponoći počinje polunoćnica i na kraju sveta liturgija. Nakon liturgije sledi ručak gde monasi obeduju zajedno (kao i na večeri) sa gostima manastira. U manastiru se, dakle, obeduje dva puta. Tokom ostalog vremena, uz kratke časove sna i odmora, monasi se bave poslovima koji su im dodeljeni. To je briga o manastirskom imanju na različitim poljima, a zanimanja su ekonom, crkvenjak, rizničar, portar, gostoprimac, trpezarac itd. Manastiri se odvajkada izdržavaju radom, pa tako i Hilandar. Pletu se brojanice, slikaju ikone, obrađuju njive, gaje voćnjaci, vinogradi i pčele, pravi vosak i zimnica. Manastir ima 8.500 ha zemlje, ponajviše pod šumom. Niti jedan drugi manastir na Svetoj Gori nema toliko plodne obradive površine. Ovu zemlju kupovali su srpski vladari, kao i mnogi drugi Srbi čija imena nisu ni zapisivana. Na obradivim površinama se gaji vinova loza, masline, voće i povrće. Godine 2008, mlado monaško bratstvo je obnovilo vinograd na čuvenom Savinom polju. Svoje umeće prenosi sa pokolenja na pokolenje, ali i usavršava uz pomoć stručnjaka sa Poljoprivrednog fakulteta u Beogradu. Na 15 ha su zasađene najkvalitetnije sorte grožđa, od kojeg se dobija vino vrhunskog kvaliteta. Na manastirskom imanju podignuto je i 350 novih stabala šljiva, oko 400 sadnica lešnika, 2.000 novih sadnica maslina uz one stare koje rađaju godinama. Među ovim starim sadnicama je i ona koju je zasadio car Dušan u XIV veku.[45]

Harold Laski THE SOCIALIST TRADITION IN THE FRENCH REVOLUTION 1930 Retko Lepo očuvano Socijalistička tradicija u francuskoj revoluciji Harold Joseph Laski (30 June 1893 – 24 March 1950) was an English political theorist and economist. He was active in politics and served as the chairman of the British Labour Party from 1945 to 1946 and was a professor at the London School of Economics from 1926 to 1950. He first promoted pluralism by emphasising the importance of local voluntary communities such as trade unions. After 1930, he began to emphasize the need for a workers` revolution, which he hinted might be violent.[3] Laski`s position angered Labour leaders who promised a nonviolent democratic transformation. Laski`s position on democracy-threatening violence came under further attack from Prime Minister Winston Churchill in the 1945 general election, and the Labour Party had to disavow Laski, its own chairman.[4] Laski was one of Britain`s most influential intellectual spokesmen for Marxism in the interwar years.[citation needed] In particular, his teaching greatly inspired students, some of whom later became leaders of the newly independent nations in Asia and Africa. He was perhaps the most prominent intellectual in the Labour Party, especially for those on the hard left who shared his trust and hope in Joseph Stalin`s Soviet Union.[5] However, he was distrusted by the moderate Labour politicians, who were in charge[citation needed] such as Prime Minister Clement Attlee, and he was never given a major government position or a peerage. Born to a Jewish family, Laski was also a supporter of Zionism and supported the creation of a Jewish state.[6] Early life[edit] He was born in Manchester on 30 June 1893 to Nathan and Sarah Laski. Nathan Laski was a Lithuanian Jewish cotton merchant from Brest-Litovsk in what is now Belarus[7] and a leader of the Liberal Party, while his mother was born in Manchester to Polish Jewish parents.[8] He had a disabled sister, Mabel, who was one year younger. His elder brother was Neville Laski (the father of Marghanita Laski), and his cousin Neville Blond was the founder of the Royal Court Theatre and the father of the author and publisher Anthony Blond.[9] Harold attended the Manchester Grammar School. In 1911, he studied eugenics under Karl Pearson for six months at University College London (UCL). The same year, he met and married Frida Kerry, a lecturer of eugenics. His marriage to Frida, a Gentile and eight years his senior, antagonised his family. He also repudiated his faith in Judaism by claiming that reason prevented him from believing in God. After studying for a degree in history at New College, Oxford, he graduated in 1914. He was awarded the Beit memorial prize during his time at New College.[10] In April 1913, in the cause of women`s suffrage, he and a friend planted an explosive device in the men`s lavatory at Oxted railway station, Surrey: it exploded, but caused only slight damage.[11] Laski failed his medical eligibility tests and so missed fighting in World War I. After graduation, he worked briefly at the Daily Herald under George Lansbury. His daughter Diana was born in 1916.[10] Career[edit] Academic career[edit] In 1916, Laski was appointed as a lecturer of modern history at McGill University in Montreal and began to lecture at Harvard University. He also lectured at Yale in 1919 to 1920. For his outspoken support of the Boston Police Strike of 1919, Laski received severe criticism. He was briefly involved with the founding of The New School for Social Research in 1919,[12] where he also lectured.[13] Laski cultivated a large network of American friends centred at Harvard, whose law review he had edited. He was often invited to lecture in America and wrote for The New Republic. He became friends with Felix Frankfurter, Herbert Croly, Walter Lippmann, Edmund Wilson, and Charles A. Beard. His long friendship with Supreme Court Justice Oliver Wendell Holmes Jr. was cemented by weekly letters, which were later published.[14] He knew many powerful figures and claimed to know many more. Critics have often commented on Laski`s repeated exaggerations and self-promotion, which Holmes tolerated. His wife commented that he was `half-man, half-child, all his life`.[15] Laski returned to England in 1920 and began teaching government at the London School of Economics (LSE). In 1926, he was made professor of political science at the LSE. Laski was an executive member of the socialist Fabian Society from 1922 to 1936. In 1936, he co-founded the Left Book Club along with Victor Gollancz and John Strachey. He was a prolific writer and produced a number of books and essays throughout the 1920s and the 1930s.[16] At the LSE in the 1930s, Laski developed a connection with scholars from the Institute for Social Research, now more commonly known as the Frankfurt School. In 1933, with almost all the Institute`s members in exile, Laski was among a number of British socialists, including Sidney Webb and RH Tawney, who arranged for the establishment of a London office for the Institute`s use. After the Institute moved to Columbia University in 1934, Laski was one of its sponsored guest lecturers invited to New York.[17] Laski also played a role in bringing Franz Neumann to join the Institute. After fleeing Germany almost immediately after Adolf Hitler`s rise to power, Neumann did graduate work in political science under Laski and Karl Mannheim at the LSE and wrote his dissertation on the rise and fall of the rule of law. It was on Laski`s recommendation that Neumann was then invited to join the Institute in 1936.[18] Teacher[edit] Laski was regarded as a gifted lecturer, but he would alienate his audience by humiliating those who asked questions. However, he was liked by his students, and was especially influential among the Asian and African students who attended the LSE.[15] Describing Laski`s approach, Kingsley Martin wrote in 1968: He was still in his late twenties and looked like a schoolboy. His lectures on the history of political ideas were brilliant, eloquent, and delivered without a note; he often referred to current controversies, even when the subject was Hobbes`s theory of sovereignty.[19] Ralph Miliband, another of Laski`s student, praised his teaching: His lectures taught more, much more than political science. They taught a faith that ideas mattered, that knowledge was important and its pursuit exciting.... His seminars taught tolerance, the willingness to listen although one disagreed, the values of ideas being confronted. And it was all immense fun, an exciting game that had meaning, and it was also a sieve of ideas, a gymnastics of the mind carried on with vigour and directed unobtrusively with superb craftsmanship. I think I know now why he gave himself so freely. Partly it was because he was human and warm and that he was so interested in people. But mainly it was because he loved students, and he loved students because they were young. Because he had a glowing faith that youth was generous and alive, eager and enthusiastic and fresh. That by helping young people he was helping the future and bringing nearer that brave world in which he so passionately believed.[20] Ideology and political convictions[edit] Laski`s early work promoted pluralism, especially in the essays collected in Studies in the Problem of Sovereignty (1917), Authority in the Modern State (1919), and The Foundations of Sovereignty (1921). He argued that the state should not be considered supreme since people could and should have loyalties to local organisations, clubs, labour unions and societies. The state should respect those allegiances and promote pluralism and decentralisation.[21] Laski became a proponent of Marxism and believed in a planned economy based on the public ownership of the means of production. Instead of, as he saw it, a coercive state, Laski believed in the evolution of co-operative states that were internationally bound and stressed social welfare.[22] He also believed that since the capitalist class would not acquiesce in its own liquidation, the co-operative commonwealth was not likely to be attained without violence. However, he also had a commitment to civil liberties, free speech and association and representative democracy.[23] Initially, he believed that the League of Nations would bring about an `international democratic system`. However, from the late 1920s, his political beliefs became radicalised, and he believed that it was necessary to go beyond capitalism to `transcend the existing system of sovereign states`. Laski was dismayed by the Molotov–Ribbentrop Pact of August 1939 and wrote a preface to the Left Book Club collection criticising it, titled Betrayal of the Left.[24] Between the beginning of World War II in 1939 and the Attack on Pearl Harbor in 1941, which drew the United States into the war, Laski was a prominent voice advocating American support for the Allies, became a prolific author of articles in the American press, frequently undertook lecture tours in the US and influenced prominent American friends including Felix Frankfurter, Edward R. Murrow, Max Lerner, and Eric Sevareid.[25] In his last years, he was disillusioned by the Cold War and the 1948 Czechoslovak coup d`état.[10][16][23] George Orwell described him thus: `A socialist by allegiance, and a liberal by temperament`.[15] Laski tried to mobilise Britain`s academics, teachers and intellectuals behind the socialist cause, the Socialist League being one effort. He had some success but that element typically found itself marginalised in the Labour Party.[26] Zionism and anti-Catholicism[edit] Laski was always a Zionist at heart and always felt himself a part of the Jewish nation, but he viewed traditional Jewish religion as restrictive.[6] In 1946, Laski said in a radio address that the Catholic Church opposed democracy,[27] and said that `it is impossible to make peace with the Roman Catholic Church. It is one of the permanent enemies of all that is decent in the human spirit`.[28] In his final years he became critical of what he saw as extremism in Israel at the outbreak of the 1947-48 Civil War, arguing that they had not prevailed `upon an indefensible group among them to desist from using indefensible means for an end to which they were never proportionate.`[29] Political career[edit] Laski`s main political role came as a writer and lecturer on every topic of concern to the left at that time, including socialism, capitalism, working conditions, eugenics,[30] women`s suffrage, imperialism, decolonisation, disarmament, human rights, worker education and Zionism. He was tireless in his speeches and pamphleteering and was always on call to help a Labour candidate. In between, he served on scores of committees and carried a full load as a professor and advisor to students.[31] Laski plunged into Labour Party politics on his return to London in 1920. In 1923, he turned down the offer of a Parliament seat and cabinet position by Ramsay MacDonald and also a seat in the Lords. He felt betrayed by MacDonald in the crisis of 1931 and decided that a peaceful, democratic transition to socialism would be blocked by the violence of the opposition. In 1932, Laski joined the Socialist League, a left-wing faction of the Labour Party.[32] In 1937, he was involved in the failed attempt by the Socialist League in co-operation with the Independent Labour Party (ILP) and the Communist Party of Great Britain (CPGB) to form a Popular Front to bring down the Conservative government of Neville Chamberlain. In 1934 to 1945, he served as an alderman in the Fulham Borough Council and also the chairman of the libraries committee. In 1937, the Socialist League was rejected by the Labour Party and folded. He was elected as a member of the Labour Party`s National Executive Committee and he remained a member until 1949. In 1944, he chaired the Labour Party Conference and served as the party`s chair in 1945 to 1946.[21] Declining role[edit] During the war, he supported Prime Minister Winston Churchill`s coalition government and gave countless speeches to encourage the battle against Nazi Germany. He suffered a nervous breakdown brought about by overwork. During the war, he repeatedly feuded with other Labour figures and with Churchill on matters great and small. He steadily lost his influence.[33] In 1942, he drafted the Labour Party pamphlet The Old World and the New Society calling for the transformation of Britain into a socialist state by allowing its government to retain wartime central economic planning and price controls into the postwar era.[34] In the 1945 general election campaign, Churchill warned that Laski, as the Labour Party chairman, would be the power behind the throne in an Attlee government. While speaking for the Labour candidate in Nottinghamshire on 16 June 1945, Laski said, `If Labour did not obtain what it needed by general consent, we shall have to use violence even if it means revolution`. The next day, accounts of Laski`s speech appeared, and the Conservatives attacked the Labour Party for its chairman`s advocacy of violence. Laski filed a libel suit against the Daily Express newspaper, which backed the Conservatives. The defence showed that over the years Laski had often bandied about loose threats of `revolution`. The jury found for the newspaper within forty minutes of deliberations.[35] Attlee gave Laski no role in the new Labour government. Even before the libel trial, Laski`s relationship with Attlee had been strained. Laski had once called Attlee `uninteresting and uninspired` in the American press and even tried to remove him by asking for Attlee`s resignation in an open letter. He tried to delay the Potsdam Conference until after Attlee`s position was clarified. He tried to bypass Attlee by directly dealing with Churchill.[16] Laski tried to pre-empt foreign policy decisions by laying down guidelines for the new Labour government. Attlee rebuked him: You have no right whatever to speak on behalf of the Government. Foreign affairs are in the capable hands of Ernest Bevin. His task is quite sufficiently difficult without the irresponsible statements of the kind you are making ... I can assure you there is widespread resentment in the Party at your activities and a period of silence on your part would be welcome.[36] Though he continued to work for the Labour Party until he died, he never regained political influence. His pessimism deepened as he disagreed with the anti-Soviet policies of the Attlee government in the emerging Cold War, and he was profoundly disillusioned with the anti-Soviet direction of American foreign policy.[21] Death[edit] Laski contracted influenza and died in London on 24 March 1950, aged 56.[21] Legacy[edit] Laski`s biographer Michael Newman wrote: Convinced that the problems of his time were too urgent for leisurely academic reflection, Laski wrote too much, overestimated his influence, and sometimes failed to distinguish between analysis and polemic. But he was a serious thinker and a charismatic personality whose views have been distorted because he refused to accept Cold War orthodoxies.[37] Blue plaque, 5 Addison Bridge Place, West Kensington, London Columbia professor Herbert A. Deane has identified five distinct phases of Laski`s thought that he never integrated. The first three were pluralist (1914–1924), Fabian (1925–1931), and Marxian (1932–1939). There followed a `popular-front` approach (1940–1945), and in the last years (1946–1950) near-incoherence and multiple contradictions.[38] Laski`s long-term impact on Britain is hard to quantify. Newman notes that `It has been widely held that his early books were the most profound and that he subsequently wrote far too much, with polemics displacing serious analysis.`[21] In an essay published a few years after Laski`s death, Professor Alfred Cobban of University College London observed: Among recent political thinkers, it seems to me that one of the very few, perhaps the only one, who followed the traditional pattern, accepted the problems presented by his age, and devoted himself to the attempt to find an answer to them was Harold Laski. Though I am bound to say that I do not agree with his analysis or his conclusions, I think that he was trying to do the right kind of thing. And this, I suspect, is the reason why, practically alone among political thinkers in Great Britain, he exercised a positive influence over both political thought and action.[39] Laski had a major long-term impact on support for socialism in India and other countries in Asia and Africa. He taught generations of future leaders at the LSE, including India`s Jawaharlal Nehru. According to John Kenneth Galbraith, `the centre of Nehru`s thinking was Laski` and `India the country most influenced by Laski`s ideas`.[23] It is mainly due to his influence that the LSE has a semi-mythological status in India.[citation needed] He was steady in his unremitting advocacy of the independence of India. He was a revered figure to Indian students at the LSE. One Prime Minister of India[who?] said `in every meeting of the Indian Cabinet there is a chair reserved for the ghost of Professor Harold Laski`.[40][41] His recommendation of K. R. Narayanan (later President of India) to Nehru (then Prime Minister of India), resulted in Nehru appointing Narayanan to the Indian Foreign Service.[42] In his memory, the Indian government established The Harold Laski Institute of Political Science in 1954 at Ahmedabad.[21] Speaking at a meeting organised in Laski`s memory by the Indian League at London on 3 May 1950, Nehru praised him as follows: It is difficult to realise that Professor Harold Laski is no more. Lovers of freedom all over the world pay tribute to the magnificent work that he did. We in India are particularly grateful for his staunch advocacy of India`s freedom, and the great part he played in bringing it about. At no time did he falter or compromise on the principles he held dear, and a large number of persons drew splendid inspiration from him. Those who knew him personally counted that association as a rare privilege, and his passing away has come as a great sorrow and a shock.[43] Laski also educated the outspoken Chinese intellectual and journalist Chu Anping at LSE. Anping was later prosecuted by the Chinese Communist regime of the 1960s.[44] Laski was an inspiration for Ellsworth Toohey, the antagonist in Ayn Rand`s novel The Fountainhead (1943).[45] The posthumously published Journals of Ayn Rand, edited by David Harriman, include a detailed description of Rand attending a New York lecture by Laski, as part of gathering material for her novel, following which she changed the physical appearance of the fictional Toohey to fit that of the actual Laski.[46] Laski had a tortuous writing style. George Orwell, in his 1946 essay `Politics and the English Language` cited, as his first example of poor writing, a 53-word sentence with five negatives from Laski`s `Essay in Freedom of Expression`: `I am not, indeed, sure whether it is not true to say that the Milton who once seemed not unlike a seventeenth-century Shelley had not become, out of an experience ever more bitter in each year, more alien (sic) to the founder of that Jesuit sect which nothing could induce him to tolerate.` (Orwell parodied it with ` A not unblack dog was chasing a not unsmall rabbit across a not ungreen field.`) However, 67 of the Labour MPs elected in 1945 had been taught by Laski as university students, at Workers` Educational Association classes or on courses for wartime officers.[47] When Laski died, the Labour MP Ian Mikardo commented: `His mission in life was to translate the religion of the universal brotherhood of man into the language of political economy.`[48] Partial bibliography[edit] Basis of Vicarious Liability 1916 26 Yale Law Journal 105 Studies in the Problem of Sovereignty 1917 Authority in the Modern State 1919, ISBN 1-58477-275-1 Political Thought in England from Locke to Bentham 1920 The Foundations of Sovereignty, and other essays 1921 Karl Marx 1921 The state in the new social order 1922 The position of parties and the right of dissolution 1924 A Grammar of Politics, 1925 Socialism and freedom. Westminster: The Fabian Society. 1925. The problem of a second chamber 1925 Communism, 1927 The British Cabinet : a study of its personnel, 1801-1924 1928 Liberty in the Modern State, 1930 `The Dangers of Obedience and Other Essays` 1930 The limitations of the expert 1931 Democracy in Crisis 1933 The State in Theory and Practice, 1935, The Viking Press The Rise of European Liberalism: An Essay in Interpretation, 1936 US title: The Rise of Liberalism: The Philosophy of a Business Civilization, 1936 The American Presidency, 1940 Where Do We Go From Here? A Proclamation of British Democracy 1940 Reflections on the Revolution of our Time , 1943 Faith, Reason, and Civilisation, 1944 The American Democracy, 1948, The Viking Press Communist Manifesto: Socialist Landmark: A New Appreciation Written for the Labour Party (1948)[49] sloboda u modernoj državi politička gramatika

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Stari Beograd Branislav Nušić Izdavac: PROSVETA BEOGRAD Izdanje: 1984 Edicija: BAŠTINA Povez: TVRDI Strana: 229 STR. Branislav Nušić (Beograd, 20. oktobar 1864 — Beograd, 19. januar 1938) bio je srpski književnik, pisac romana, drama, priča i eseja, komediograf, začetnik retorike u Srbiji i istaknuti fotograf amater. Takođe je radio kao novinar i diplomata. Najznačajniji deo njegovog stvaralaštva su pozorišna dela, od kojih su najpoznatije komedije: Gospođa ministarka, Narodni poslanik, Sumnjivo lice, Ožalošćena porodica i Pokojnik. Osim što je pisao za pozorište, radio je kao dramaturg ili upravnik u pozorištima u Beogradu, Novom Sadu, Skoplju i Sarajevu. Branislav Nušić je u svojim delima ovekovečio svakodnevicu srpskog društva u XIX i XX veku, a njegove sociološke analize su aktuelne i u XXI veku. Branislav Nušić je rođen 20. oktobra (8. oktobra po julijanskom kalendaru) 1864. u Beogradu, nedaleko od Saborne crkve (današnja ulica Kralja Petra I), u kući na čijem je mestu danas Narodna banka Srbije, kao Alkibijad Nuša (cinc. Alchiviadi al Nuşa) od oca Đorđa (Georgijasa) Cincarina, i majke Ljubice Srpkinje. Njegov otac je bio ugledni trgovac žitom, ali je ubrzo posle Nušićevog rođenja izgubio bogatstvo. Porodica se preselila u Smederevo, gde je Nušić proveo svoje detinjstvo i pohađao osnovnu školu i prve dve godine gimnazije. Maturirao je u Beogradu. Još kao gimnazijalac završnog razreda postao je član Đačke družine `Nada`. Njegov prvi književni rad predstavljale su pesme, od kojih su dve objavljene u `Nadinom` almanahu.[3] Svoje pesme kasnije je objavljivao i u `Golubu` - listu za srpsku mladež 1879. godine.[4] Kada je napunio 18 godina, zakonski je promenio svoje ime u Branislav Nušić. Još kao mlad postao je član opozicione Radikalne stranke. Tada je prvi put osetio snagu vladajućeg režima. Godine 1883, u 19 godini, napisao je prvu svoju komediju Narodni poslanik koja će biti postavljena na scenu trinaest godina kasnije, 1896. godine. Ovaj komad ismeva političku borbu, izbore, narodne poslanike i vladinu stranku. Iako je dobio povoljnu ocenu recenzenata, Milovana Glišića i Laze Lazarevića, i stavljen na repertoar, upravnik Kraljevskog srpskog narodnog pozorišta Milorad Šapčanin je u poslednjem trenutku uputio rukopis u ministarstvo policije s molbom za mišljenje, jer treba da bude postavljen na državnu pozornicu. Međutim, tamo će zbog „birokratije“ ostati godinama. Studije pravnih nauka započeo je u Gracu (gde je proveo godinu dana)[5], a zatim nastavio u Beogradu, gde je i diplomirao na Velikoj školi 1886. godine. Branislav Nušić (desno) kao kaplar u srpsko-bugarskom ratu 1886. godine Sa dvanaest godina Nušić beži od kuće, kako bi se pridružio srpskoj vojsci u Srpsko-turskom ratu, ali ga gradski pandur ubrzo vraća kući. Kasnije je učestvovao u kratkom dvonedeljnom Srpsko-bugarskom ratu 1885. godine, kao dobrovoljac. Tada je kao kaplar 15. puka dobio u Jagodini jedan vod dobrovoljaca za obuku. U tom vodu je bio i pesnik Vojislav Ilić,[6][7] sa kojim Nušić ostaje nerazdvojan prijatelj sve do Ilićeve smrti, 1894. godine.[8] Bugarska je u ovom ratu dobila ujedinjenje, dok je Srbija dobila ratnog junaka, majora Mihaila Katanića, koji je tokom borbi na Neškovom visu opkoljen očajnički branio pukovsku zastavu. Teško ranjen i zarobljen prebačen je na lečenje u Sofiju po nalogu samog bugarskog kneza Aleksandra I Batenberga, koji je posmatrao bitku. Prva knjiga koju je Nušić objavio bile su Pripovetke jednog kaplara 1886 godine, zbirka kratkih priča i crtica nastalih na osnovu priča iz rata. Zatvor Pošto mu je prvi rukopis bio „uhapšen“, kako je mnogo godina kasnije naveo u svojoj autobiografiji, tada najverovatnije dobija inspiraciju za sledeću svoju komediju u kojoj se „pozabavio policijskim činovnicima“. Komediju Sumnjivo lice napisao je 1887/88. godine, koja će biti postavljena na scenu 35 godina kasnije 29. maja 1923. godine. U ovom delu ismeva policijski aparat, u kome vladaju korupcija, ksenofobija i karijerizam, čiji je glavni zadatak borba protiv onih što deluju protiv dinastije, koja se u tekstu spominje nekoliko puta, i to ne na mnogo pažljiv i lojalan način, a tokom ovakve borbe obično stradaju nedužni. Scena iz predstave Protekcija B. Nušića, Sekcija za Dunavsku banovinu (NP, Beograd), Novi Sad, 1934, Pozorišni muzej Vojvodine Godine 1887,, u Beogradu su se dogodile dve sahrane. Prva sahrana je bila starije žene i majke pukovnika Dragutina Franasovića, koji je bio ljubimac kralja Milana jer je oteo revolver nakon pucnja od Jelene – Ilke Marković tokom neuspelog atentata u Sabornoj crkvi 1882. godine. Ovoj sahrani su pored rodbine prisustvovali kralj, visoki oficiri i svi članovi Vlade. Druga sahrana na groblju, nekoliko dana kasnije, bila je junaka Katanića, koji je nakon puštanja iz zarobljeništva preminuo od posledica ranjavanja. Ovoj sahrani prisustvovala je cela prestonica. Revoltiran ovim događajem mladi Nušić je napisao političko-satiričnu pesmu pod naslovom „Dva raba” i podelio je na dva dela. U prvom delu opisuje prvu sahranu kojoj su prisustvovali „kite i mundiri” kao „i još neko, ali to je tajna” (ovde se misli na kralja). U drugom delu pesme Nušić je stihovao o sahrani hrabrog junaka. Pesma je objavljena u „Dnevnom listu“ i izazvala je veliku pažnju kod naroda. Međutim, publikovana pesma silno je uvredila i razbesnela kralja Milana koji je naredio da se Nušić uhapsi i osudi. Nušić je do tada već stekao reputaciju mladog čoveka „poganog jezika i još poganijeg pera.... te da će mu Požarevac dobro doći da se malo rashladi“. Nušić je 1888. godine osuđen na dve, a pomilovan je na molbu svog oca, posle godinu dana provedenih u Požarevcu.[9] Na robiji je pisao priče docnije okupljene u knjigu Listići i komediju Protekcija. U ovoj komediji Nušić je u satiričnim aluzijama daleko obazriviji. U Protekciji, takođe, ismeva birokratiju ali ima znatno blaži stav. Ministar je tu prikazan kao dobrodušan čovek koji je gotov da svakom pomogne, čak pokazuje razumevanje i širokogrudosti prema ljudima koji su ga oštro napadali u štampi. Po izlasku iz zatvora, odlazi na prijem kod kralja Milana, nakon čega mu ministar inostranih dela dodeljuje službu u diplomatiji. Sledećih deset godina službuje u konzulatima u Osmanskom carstvu (Bitolju, Skoplju, Solunu, Serezu i Prištini). Njegov poslednji napisan komad Protekcija biće postavljen prvi put na scenu Kraljevskog pozorišta uoči polaska na službu u inostranstvu 1889. godine. Srednje doba Milivoje Živanović (Ivo Knežević) i Vasa Nikolić (Petronije Šišo) u predstavi Knez Ivo od Semberije B. Nušića (Srpsko narodno pozorište, predstava za vojsku u Kasarni „Kralja Aleksandra I“ u Novom Sadu, 1924. Fotografija je muzejska građa Pozorišnog muzeja Vojvodine) Kao zvaničnik Ministarstva spoljnih poslova, postavljen je za pisara konzulata u Bitolju, gde se i oženio 1893. godine, Darinkom, ćerkom trgovca Božidara Đorđevića i Ljubice čiji je brat Dimitrije Bodi u to vreme bio konzul u Bitolju.[10] Iste godine je postavljen za konzula u Prištini, gde mu je Vojislav Ilić pisar. Tokom službovanja u Srpskom konzulatu u Prištini bio je svedok stradanja srpskog stanovništva, što je opisivao u svojim pismima koja su postala poznata kao Pisma konzula.[11] Godine 1900, Nušić je postavljen za sekretara Ministarstva prosvete, a ubrzo posle toga postao je dramaturg Narodnog pozorišta u Beogradu. 1902. je postavljen za poštansko-telegrafskog komesara prve klase u Poštansko-telegrafskom odeljenju Ministarstva građevina. [12] Godine 1904. postavljen je za upravnika Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu.[13] Zajedno sa učiteljem Mihajlom Sretenovićem osnovao je prvo dečje pozorište, u kom su uloge tumačile isključivo deca, a među njima i Nušićeva. Ovo dečje pozorište je predstave održavalao u kafanama i restoranima, pa se brzo i ugasilo. 1905. godine, napustio je ovu funkciju i preselio se u Beograd, gde se bavio novinarstvom. Osim pod svojim imenom, pisao je i pod pseudonimom „Ben Akiba“. Vratio se 1912. godine u Bitolj kao državni službenik. Bio je jedno vreme načelnik okruga, kada se povukao na tu poziciju je došao Dušan Đ. Alimpić. Tokom 1913. godine osnovao je pozorište u Skoplju, gde je živeo do 1915. Napustio je zemlju sa vojskom tokom Prvog svetskog rata i boravio u Italiji, Švajcarskoj i Francuskoj do kraja rata. Vojvoda Simo Popović navodi podatak da je Nušić hteo biti u Ulcinju za vreme rata, i da je hvalio kralja Nikolu kako je uspeo sačuvati Crnu Goru od rata i Austrije. Tokom Prvog svetskog rata deo rukopisa je ostavio u Prištini, jer nije mogao da ih nosi peške dalje prema Prizrenu. Ti rukopsii su sačuvani. Deo rukopisa koji su bili u Skoplju je izgoreo.[14] Starije doba Posle rata, Nušić je postavljen za prvog upravnika „Umetničkog odseka“ ministarstva za prosvetu. Na ovoj poziciji je ostao do 1923. godine. Posle toga je postao upravnik Narodnog pozorišta u Sarajevu, da bi se 1927. godine vratio u Beograd. Bio je izabran za predsednika Udruženja jugoslovenskih dramskih autora. Njegov 60. rođendan je svečano proslavljen 6. novembra 1924. u Beogradu.[15] Izabran je za redovnog člana Srpske kraljevske akademije 10. februara 1933. Branislav Nušić je bio plodan pisac, poznat po svom upečatljivom humoru. Pisao je o ljudima i njihovoj, često duhovitoj, prirodi. Pred kraj života Nušić je doprineo da se u Beogradu osnuje Rodino pozorište, preteču današnjeg pozorišta Boško Buha koje je 1950. godine osnovala njegova ćerka Margita Predić-Nušić. Operisan je u jesen 1937. godine, o čemu su izvestile tadašnje novine.[16] Preminuo je 19. januara 1938, a tog dana fasada zgrade beogradskog Narodnog pozorišta bila je uvijena u crno platno.[17] O njegovom burnom životu snimljena je televizijska drama Neozbiljni Branislav Nušić 1986. godine. Privatni život Tokom službovanja u Bitolju Nušić je upoznao Darinku Đorđević, kojom se oženio 1893. godine. Prva izjava ljubavi upućena Darinki bila je pesma ispisana na lepezi. Kao diplomata često je sa porodicom menjao mesto stanovanja, što je služba zahtevala od njega. Kada je postao poznat pisac konačno se skrasio kao dramaturg i upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu.[18] U braku su dobili troje dece: Margitu, Strahinju Bana i Oliveru. Najmlađe dete, ćerka Olivera, umrla je sa samo dve godine. Nušić je bio privržen svojoj deci, o čemu svedoče i reči njegove ćerke Margite: „Ni Bana ni mene nikada nije udario. Vodio nas je u slikarska ateljea i u pozorište. Tamo nas je učio da gledamo slike i da pažljivo posmatramo šta se dešava na pozorišnim daskama.”[18] Margita i Strahinja su kao deca često igrali dečje uloge u očevim pozorišnim komadima.[13] Strahinja Ban (1896—1915), Nušićev jedini sin, poginuo kao srpski vojnik u Prvom svetskom ratu. Umro je 12. oktobra 1915, od rana zadobijenih u bici,[1] ubrzo po povratku na front posle prisustva na Margitinoj svadbi u Skoplju.[19] O sinu je Nušić kasnije retko pričao.[20] Romanom Devetstopetnaesta podigao mu je svojevrstan spomenik. Posle sinovljeve smrti trebalo mu je skoro deset godina da ponovo počne da stvara. Tada su nastali njegovi najbolji pozorišni komadi: Gospođa ministarka, Mister dolar, Ožalošćena porodica, Dr, Pokojnik i drugi. U to vreme je bio najpopularniji jugoslovenski pisac.[18] Odlikovanja Branislav Nušić u svečanom odelu sa odlikovanjima SRB-SHS-YUG Orden Svetog Save VKrst BAR.svg Orden Svetog Save, I stepena (Kraljevina SHS).[21][22] ME Order of Danilo I Knight RIBBON BAR.svg Orden knjaza Danila I, IV stepena (Kraljevina Crna Gora).[21] SRB-SHS-YUG Orden Svetog Save Komandir BAR.svg Orden Svetog Save, IV stepena (Kraljevina Srbija).[21] SRB-SHS-YUG Orden Belog Orla Kavalir BAR.svg Orden belog orla, V stepena (Kraljevina SHS).[21] Književna dela Spomenik Branislavu Nušiću na Trgu republike u Beogradu (1993) Komedije „Narodni poslanik“ (1883) „Sumnjivo lice“ (1887) „Protekcija“ (1889) „Običan čovek“ (1899) „Svet“ (1906) „Put oko sveta“ (1910) „Gospođa ministarka“ (1929) „Mister Dolar“ (1932) „UJEŽ - Udruženje jugoslovenskih emancipovanih žena“ (1933) „Ožalošćena porodica“ (1935) „Dr“ (1936) „Pokojnik“ (1938) „Ne očajavajte nikad!“ „Vlast“ (nezavršena[23]) Plakat za predstavu Branislava Nušića u Pančevu iz 1942. godine Prva ljubav (komedija za decu) Romani „Opštinsko dete“ (u Sarajevu izdano kao „Općinsko dijete“) (1902) „Hajduci“ (svoj doživljaj iz detinjstva) (1933) COBISS.SR 18077703 „Devetsto petnaesta“ (1920) [24] Autobiografska proza „Autobiografija“ (1924) Drame „Pučina“ (1901) „Tako je moralo biti“ „Jesenja kiša“ (1907) „Iza Božjih leđa“ (1910) „Kirija“ „Analfabeta“ Pripovetke Nušićev grob na beogradskom Novom groblju „Politički protivnik“ „Posmrtno slovo“ „Klasa“ „Pripovetke jednog kaplara“ Tragedije „Knez Ivo od Semberije“ „Hadži-Loja“ „Nahod“ Rasprave i udžbenici „Retorika“ Putopisi Kosovo, Opis zemlje i naroda Ostale umetnosti Poštanska marka s likom Branislava Nušića, deo serije maraka pod imenom „Velikani srpske književnosti“ koju je izdala Srbijamarka, PTT Srbija, 2010. godine Doprinos srpskoj fotografiji Bavio se fotografijom i pre konzulovanja u Prištini (jun 1893). Jedan je od najranijih srpskih stereofotografa. Ostavio je trag i kao pisac o srpskoj fotografskoj istoriji (prvi je zabeležio delovanje putujućih dagerotipista Kapilerija i Dajča), i nekim tada novim tehnikama (npr. o rentgenskoj fotografiji). Svojim fotografskim radovima ilustrovao je svoje tri putopisne knjige. Učesnik je Prve izložbe fotoamatera u Beogradu, 1901. Objavio je u listu „Politika“ i jednu pripovetku na fotografske teme koju je posvetio svom kumu, dvorskom fotografu Milanu Jovanoviću. Nušićeva fotografska dela se čuvaju u njegovom legatu u Muzeju grada Beograda. Opere „Na uranku“, 1903. COBISS.SR 512765114 Knez Ivo od Semberije (opera), 1911. Stripovi Još za Nušićevog života, njegova dela su stripovana u najtiražnijim međuratnim listovima, a autori su bili najpoznatiji umetnici tog doba. „Put oko sveta”, scenaristička adaptacija Branko Vidić, crtež Đuka Janković, Mika Miš, Beograd 1937. „Hajduci”, adaptacija i crtež Aleksije Ranhner, Mika Miš, 1938. „Opštinsko dete“, adaptacija i crtež Momčilo Moma Marković, Ošišani jež, Beograd. U popularnoj kulturi Nušićeva dela su od 1950. do danas adaptirana u pedesetak bioskopskih i televizijskih filmova. Narodni poslanik, igrani film zasnovan na komediji iz 1883. godine Branislava Nušića u režiji Stoleta Jankovića snimljen je 1964. godine u produkciji Bosna filma.[25] Narodni poslanik (rimejk), televizijski film prema motivima istoimene komedije u režiji Slavenka Saletovića snimljen je 1990. godine u produkciji RTB-a.[26][27] Sumnjivo lice, igrani film zasnovan na komediji iz 1887. godine Branislava Nušića u režiji Soje Jovanović, prve žene reditelja u Jugoslaviji i Balkanu, snimljen je 1954. godine u produkciji Avala filma.[28] Sumnjivo lice (rimejk), televizijski film prema motivima istoimene komedije u režiji Arse Miloševića snimljen je 1989. godine u produkciji RTB-a.[29][30] Gospođa ministarka, igrani film zasnovan na komediji iz 1929. godine Branislava Nušića u režiji Žorža Skrigina snimljen je 1958. godine u produkciji UFUS-a.[31][32] Svetislav Savić (1892-1958) i R. Nikolićeva (dete) u komadu: `Put oko sveta` Branislava Nušića, Srpsko narodno pozorište, gostovanje u Vršcu, 1927. Fotografija je muzejska građa Pozorišnog muzeja Vojvodine. Gospođa ministarka (rimejk), televizijski film prema motivima istoimene komedije u režiji Zdravka Šotre snimljen je 1989. godine u produkciji RTB-a.[33][34] Ožalošćena porodica, televizijski film prema motivima komedije iz 1935. godine Branislava Nušića snimljen je 1960. u produkciji RTB-a (dve godine ranije ista TV kuća otpočela je sa emitovanjem TV programa).[35] Ožalošćena porodica (rimejk), televizijski film prema motivima istoimene komedije u režiji Milana Karadžića snimljen je 1990. godine u produkciji RTB-a.[36] Dr, igrani film zasnovan na istoimenoj komediji Branislava Nušića u režiji Soje Jovanović snimljen je 1962. godine u produkciji Avala filma.[37] Dr (rimejk), televizijski film prema motivima istoimene Nušićevoj komedije u režiji Aleksandra Đorđevića snimljen je 1984. godine u produkciji RTB-a.[38] Put oko sveta, igrani film zasnovan na istoimenoj komediji Branislava Nušića iz 1931. godine u režiji Soje Jovanović snimljen je 1964. godine u produkciji Avala filma.[39] Pre rata, igrani film zasnovan na dve Nušićeve komedije, „Pokojnik“ i „Ožalošćena porodica“, u režiji Vuka Babića snimljen je 1966. godine u produkciji Avala filma.[40] Nušićijada, festival filmske komedije u Ivanjici postojao je od 1968. do 1972. godine, a ponovo je obnovljena 2010. godine kao kolaž različitih umetničkih formi.[41][42] Nušićevi dani, pozorišni festival osnovan je 1984. godine u Smederevu u čast Branislava Nušića, a od 1990. godine na ovom festivalu dodeljuje se Nagrada Branislav Nušić. Pokojnik, televizijski film prema motivima istoimene Nušićeve komedije u režiji Aleksandra Mandića snimljen je 1990. godine u produkciji RTB-a.[43][44] U TV miniseriji Kraj dinastije Obrenović iz 1995. godine, lik Branislava Nušića glumio je Milenko Pavlov.[45] Položajnik, televizijski film zasnovan prema pričama Branislava Nušića scenario je napisala Mirjana Lazić snimljen je 2005. godine u režiji Miloša Radovića, u produkciji RTS-a.[46] U televizijskom filmu Albatros iz 2011. godine, lik Branislava Nušića glumio je Milan Vranešević. [47][48] Mister Dolar (film) i rimejk Mister Dolar (film) Svet (film) Ljubavni slučaj sestre jednog ministra (film) Vlast (film) Tuce svilenih čarapa (film) Opštinsko dete (film iz 1953) Zvezdara teatar je producirao nisko-budžetsku vodvilju ”Rođendan gospodina Nušića” u kojoj glavnu ulogu tumači Branislav Lečić. Kuća Branislava Nušića Kuća Branislava Nušića, koju je sagradio pred kraj svog života (1937) godine u Šekspirovoj ulici br. 1 u Beogradu, proglašena je za kulturno dobro (kao spomenik kulture), rešenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda br. 1046/2 od 28. 12. 1967.

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! 20 tak recenica podvuceno hem olovkom, sve ostalo uredno! Rene Genon je jedan od najpoznatijih uporednih istraživača religija i ezoterijskih učenja. Njegova sintetička istraživanja objavljena su u brojnim knjigama od kojih su najpoznatije: Velika trijada, Simbolika krsta, Kralj sveta, Kriza modernog sveta, Istok i Zapad, Simboli sakralne nauke. Veliki pesnik Dante je sâm tvrdio da njegova Božanstvena komedija ima četiri značenja. Istraživači su do ove Genonove knjige otkrili tri (doslovno, filozofsko-teološko i socijalno-političko). Genon tvrdi da je četvrto značenje inicijacijsko, koje je „metafizičko po svojoj suštini“. Ova strana Danteovog dela, bez koje Božanstvena komedija ne bi imala onaj smisao koji ima danas, važna je i za ostala tri značenja. Genon tvrdi da nije važno da li je Dante bio paganin, hrišćanin ili albigenz, jer je čista metafizika univerzalna. René (Jean-Marie-Joseph) Guénon [30] (15. studenog 1886. - 7. siječnja 1951.), bio je francuski intelektualac koji je i dalje utjecajna figura u domeni metafizike jer je pisao o temama u rasponu od `svete znanosti`,[a] i tradicionalne studije[b][31][stranica potrebna] do simbolizma i inicijacije. U svojim spisima on predlaže ili `izravno razotkriti neke aspekte istočnjačkih metafizičkih doktrina`,[32] te doktrine definira kao `univerzalni karakter`,[33] ili `prilagoditi te iste doktrine zapadnim čitateljima[34]. ] dok je bio strogo vjeran njihovom duhu`;[32] samo je podržao čin `prenošenja` ovih istočnjačkih doktrina, ponavljajući njihov `neljudski karakter`. koristio je svoje sufijsko ime Abdel Wâhed Yahiâ (arapski ʿAbd al-Wāḥid Yaḥyá عبد الـوٰاحد يحيیٰ) javno od 1930. nadalje. René Guénon rođen je u Bloisu, gradu u središnjoj Francuskoj, otprilike 160 km (100 milja) od Pariza. Guénon je, kao i većina Francuza tog vremena, rođen u rimokatoličkoj obitelji podrijetlom iz provincija Angevin, Poitou i Touraine u Francuskoj;[35] njegov otac je bio arhitekt i bio je vrlo blizak s majkom, a još više sa svojom tetkom. Mme Duru, učiteljica koja ga je naučila čitati i pisati, dvije pobožne katolike.[36] Do 1904. Guénon je kao student živio u Parizu, gdje su mu studije bile usmjerene na matematiku i filozofiju. Bio je poznat kao briljantan učenik, posebice matematike, unatoč lošem zdravlju.[37] U Parizu 1905. zbog zdravstvenih problema napušta pripreme za prestižna natjecanja École Polytechnique i École normale supérieure.[38] Godine 1906. po istoj osnovi (iako je bio visok 1,89 m) bio je oslobođen regrutacije.[39] Guénon je promatrao i povezao se s nekim studentima koji su u to vrijeme bili pod Papusovim nadzorom.[40] Guénon je ubrzo otkrio da je ezoterični kršćanski Martinistički red, koji je također nadzirao Papus, nepravilan: kasnije je napisao da ovaj okultistički milje nije primio nikakav autentičan duhovni prijenos.[41] Pridružio se gnostičkoj crkvi koju je utemeljio Léonce Fabre des Essarts (Synesius). Ni ovu gnostičku crkvu nije shvaćao ozbiljno, ali mu je to omogućilo da pod imenom `Tau Palingenius` postane osnivač i glavni suradnik periodične revije La Gnose (`Gnosis`), pišući za nju članke do 1922. i usredotočujući se na istočnjačke duhovne tradicije (taoizam, hinduizam i sufizam). Od svojih upada u francuske okultističke i pseudo-masonske redove, očajavao je u mogućnosti da ikada sakupi ove raznolike i često loše razvrstane doktrine u `stabilnu građevinu`.[42] U svojoj knjizi Vladavina količine i znakovi vremena također je istaknuo ono što je vidio kao intelektualnu prazninu francuskog okultističkog pokreta, koji je, kako je napisao, bio potpuno beznačajan, i što je još važnije, bio kompromitiran infiltracijom određene osobe upitnih motiva i integriteta.[43] Nakon svoje želje da se pridruži redovnoj masonskoj poslušnosti, postao je član Thebah lože Grande Loge de France slijedeći drevni i prihvaćeni škotski obred.[44] Otprilike u to vrijeme (prema naznakama koje su reproducirali njegov biograf Paul Chacornac i neki od njegovih bliskih prijatelja ili suradnika kao što su Jean Reyor, André Préau i Frans Vreede),[42] moguće je da se René Guénon upoznao s hinduizmom, posebno putem inicijatska loza Shankarâchârye, [d] i s taoizmom, zbog njegovog prijateljstva s Georges-Albertom Puyouom de Pouvourvilleom, alias Matgioi. Georges-Albert Puyou de Pouvourville, iniciran je u taoizam u Tonkinu ​​(oko 1887.–1891.) od strane seoskog poglavara: Tong-Song-Luata (`Gospodar rečenica`). Paul Chacornac je pretpostavio da bi Guénon također primio izravan prijenos taoizma preko mlađeg sina Učitelja rečenica, Nguyena Van Canga, koji je došao u Francusku s Matgioijem i ostao neko vrijeme u Parizu.[45] Većina biografa prepoznaje da je susret koji je najviše obilježio njegov život i njegov rad bio onaj s hindusima, od kojih je jedan barem igrao ulogu instruktora ako ne i duhovnog učitelja. Taj se susret dogodio vrlo rano tijekom razdoblja 1904.-1909., vjerojatno po njegovom dolasku u okultistički svijet, ako ne i prije.[46][47] Upoznao je Léona Champrenauda, ​​alias Abdul-Haqqa, i Johna-Gustava Agelija, alias Abdul-Hadija koje je Abder-Rhaman el Kébir inicirao u sufizam u Kairu. Iako je René Guénon 1910. bio upućen u islamski ezoterizam,[e] sam je inzistirao na podsjećanju da se uski i čisto religiozni koncept `obraćenja` ne odnosi na njegov slučaj. Prema P. Chacorncu, Guénon je smatrao da je islam jedan od tradicionalnih oblika najpristupačnijih zapadnjacima, dok je zadržao autentične mogućnosti u domeni inicijacije. Kada je stigao u Kairo 1930. godine, njegovo se vanjsko ponašanje promijenilo i potpuno se uronio u popularni muslimanski milje grada.,.[42][48] Guénon je bio iniciran u sufijski šadhilijski red od strane Ivana Aguélija, [49] uzevši ime `ʿAbd al-Wāḥid Yaḥyā`.[50] Guénon, otpušten iz vojne službe zbog zdravstvenih problema, studirao je filozofiju na Sorboni tijekom Prvog svjetskog rata.[51] Godine 1917. Guénon je započeo jednogodišnji boravak u Sétifu u Alžiru, predajući filozofiju studentima. Nakon Prvog svjetskog rata napustio je nastavu kako bi svoju energiju posvetio pisanju; njegova prva knjiga, Uvod u proučavanje hinduističkih doktrina, objavljena je 1921. Od 1925. Guénon je postao suradnik u recenziji koju je uredio P. Chacornac, Le Voile d`Isis (`Izidin veo`); nakon 1935. i pod Guénonovim utjecajem, ovaj časopis postao je poznat kao Les Études Traditionnelles (`Tradicionalne studije`). Iako je u to vrijeme već pokušao izlaganje hinduističkih doktrina europskoj publici u komadima ny orijentalisti, Guénonov Uvod u proučavanje hinduističkih doktrina unaprijedio je svoj predmet na jedinstven pronicljiv način,[42] pozivajući se na pojmove metafizike i tradicije u njihovom najopćenitijem smislu, koje je Guénon precizno definirao, zajedno s potrebnim razlikama i definicije naizgled nedvosmislenih pojmova kao što su religija, tradicija, egzoterizam, ezoterizam i teologija. Guénon je objasnio da njegova svrha nije bila opisati sve aspekte hinduizma, već dati potrebne intelektualne temelje za pravilno razumijevanje njegova duha.[42][52] Knjiga također predstavlja oštru osudu djela nekih drugih europskih pisaca o hinduizmu i tradiciji općenito; prema Guénonu, takvim piscima je nedostajalo nikakvo duboko razumijevanje svoje teme i njezinih implikacija. Knjiga također sadrži kritičku analizu političkih upada Britanskog Carstva u temu hinduizma (i same Indije) kroz teozofiju Madame Blavatsky.[53] Objavljivanje ove knjige brzo mu je donijelo priznanje u pariškim krugovima.[54] René Grousset je u svojoj `Povijesti istočne filozofije` (1923.) već nazvao Guénonovo djelo `klasikom`. André Malraux će mnogo kasnije reći da je to bio, `u svoje vrijeme, glavni grad knjige`.[55] S druge strane, Guénon je bio vrlo razočaran reakcijom njegovih prijatelja neotomista, Noëlle Maurice-Denis i njegov nekadašnji pristaša Jacques Maritain tvrdili su da su Guénonovi stavovi `radikalno nepomirljivi s [katoličkom] vjerom`; nazvao ih je `hinduističkom obnovom drevne Gnoze, majkom hereza`.[56] Jacques Maritain, kada je postao francuski veleposlanik u Vatikanu nakon Drugog svjetskog rata, zatražio je Guénonovo djelo uvršteno u Katolički indeks zabranjenih knjiga, što nije rezultiralo zbog odbijanja Pija XII i potpore kardinala Eugènea Tisseranta. [57] U rujnu 1920., Père Peillaube je zamolio Guénona da napiše knjigu protiv Teozofskog društva.[58] Godine 1921. Guénon je objavio seriju članaka u francuskoj Revue de Philosophie, što je, zajedno s nekim dodacima, dovelo do knjige Teozofija: povijest pseudo-religije. Njegovu kritiku teozofije konzervativni katolici primili su pozitivno.[59] Međutim, njegova kasnija knjiga Orient et Occident udaljila ga je od njegovih katoličkih pristaša.[60] Tijekom desetljeća 1920. – 1930. Guénon je počeo stjecati širu javnu reputaciju, a njegov rad su zabilježile razne velike intelektualne i umjetničke ličnosti unutar i izvan Pariza.[61] U to su vrijeme objavljene i neke od njegovih knjiga koje objašnjavaju `intelektualnu podjelu` između Istoka i Zapada, te osebujnu prirodu, prema njemu, moderne civilizacije: Krizu modernog svijeta, te Istoka i Zapada. Godine 1927. objavljena je druga velika doktrinarna knjiga njegovih djela: Čovjek i njegovo nastajanje prema Vedânti, a 1929. Duhovni autoritet i vremenska moć. Posljednja navedena knjiga nudi općenito objašnjenje onoga što je Guénon vidio kao temeljne razlike između `svetičkih` (svećeničkih ili svetih) i `kraljevskih` (vladinih) ovlasti, zajedno s negativnim posljedicama koje proizlaze iz uzurpacije prerogativa potonjih s s obzirom na prvo.[62] Iz tih razmatranja, René Guénon prati izvorište moderne devijacije, koja se, prema njemu, nalazi u uništenju templarskog reda 1314. godine.[63] Godine 1930. Guénon je napustio Pariz i otišao u Kairo i definitivno se uklopio u muslimanski svijet. Tijekom svog dugotrajnog boravka u Egiptu, René Guénon je vodio strog i jednostavan život, u potpunosti posvećen svojim spisima.[64] Prvo, živio je 7 godina na raznim mjestima u srednjovjekovnim judeo-islamskim četvrtima oko sveučilišta Khan el-Khalili i al-Azhar, jednog od najvažnijih intelektualnih centara sunitskog muslimanskog svijeta. 1930. godine želio je upoznati šeika Abder-Rahmana Elisha El-Kebira, učitelja sufijske duhovne loze kojoj je pripadao, ali je upravo umro i mogao je samo meditirati na svom grobu.[65] Upoznao je šeika Salâmu Râdija, tada `pola` (`Qutb`), najvišeg autoriteta od smrti Abder-Rahmana Elisha El-Kebira iz šadhilitske grane kojoj je Guénon pripadao.[66] Razmijenili su po pitanjima duhovna iskustva i nekoliko svjedočanstava potvrđuju da je Guénon postao njegov učenik.[67] Upoznao se jednog jutra u zoru dok je klanjao, kao i svaki dan, u džamiji Seyidna el Hussein ispred mauzoleja u kojem se nalazi glava Husayn ibn Alija, šejh Mohammad Ibrahim s kojim se jako zbližio.[68] Guénon je 1934. oženio Ibrahimovu najmlađu kćer s kojom je imao četvero djece. Godine 1937., zahvaljujući velikodušnosti engleskog obožavatelja Johna Levyja, par je postao vlasnici male vile, “Villa Fatma” nazvane po supruzi, u modernoj četvrti Duqqi zapadno od Kaira u podnožju piramida. Guénon je rijetko izlazio i često je odbijao zapadne posjetitelje (adresa je ostala tajna).[69] Većinu je potrošio njegovo vrijeme radeći u svom uredu i molitvu u svom oratoriju.[70] Godine 1949. dobio je egipatsko državljanstvo. Sedgwick je o Guénonovom životu u Egiptu napisao da je, iako je nastavio zanimanje za hinduizam i druge religije, Guénonova vlastita praksa bila čisto islamska. `Ne zna se da je ikada nekome preporučio da postane hinduist, dok je mnoge uveo u islam`.[71] Potaknut od strane nekih svojih prijatelja i suradnika, Guénon je pristao osnovati novu masonsku ložu u Francuskoj utemeljenu na njegovim `tradicionalnim` idealima, pročišćenu od onoga što je vidio kao neautentične narasline koje su toliko opsjedale druge lože s kojima se susreo tijekom svojih ranih godina u Pariz. Ova se loža zvala La Grande Triade (`Velika trijada`), naziv inspiriran naslovom jedne od Guénonovih knjiga. Prvi osnivači lože, međutim, razišli su se nekoliko godina nakon njezina nastanka.[72] Ipak, ova loža, koja pripada Grande Loge de France, i danas je aktivna. René Guénon preminuo je u nedjelju, 7. siječnja 1951.; njegova posljednja riječ je bila `Allah`

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Murray Newton Rothbard (/ˈrɒθbɑːrd/; 2. ožujka 1926. - 7. siječnja 1995.) bio je američki heterodoksni ekonomist Austrijske škole, [1][2][3][4] ekonomski povjesničar [5][6] i politički teoretičar.[7] Rothbard je bio utemeljitelj i vodeći teoretičar anarhokapitalizma i središnja figura američkog libertarijanskog pokreta 20. stoljeća. Napisao je preko dvadeset knjiga o političkoj teoriji, povijesti, ekonomiji i drugim temama.[8] Rothbard je tvrdio da bi sve usluge koje pruža `monopolski sustav korporativne države`[9] mogao učinkovitije pružati privatni sektor i napisao je da je država `organizacija pljačke sistematizirana i napisana na veliko`.[10][11] ][12] Bankarstvo s djelomičnim rezervama nazvao je oblikom prijevare i suprotstavio se središnjem bankarstvu.[13] On se kategorički protivio svakom vojnom, političkom i gospodarskom intervencionizmu u stvarima drugih naroda.[14][15] Prema njegovom štićeniku Hans-Hermannu Hoppeu, `ne bi bilo nikakvog anarho-kapitalističkog pokreta bez Rothbarda`.[16] Libertarijanski ekonomist Jeffrey Herbener, koji Rothbarda naziva svojim prijateljem i `intelektualnim mentorom`, napisao je da je Rothbard dobio `samo ostrakizam` od mainstream akademske zajednice.[17] Rothbard je odbacio glavne ekonomske metodologije i umjesto toga prihvatio je praksu svog najvažnijeg intelektualnog prethodnika, Ludwiga von Misesa. Kako bi promovirao svoje ekonomske i političke ideje, Rothbard se 1982. pridružio Lewu Rockwellu i Burtonu Blumertu kako bi osnovao Mises Institute u Alabami. Rothbardovi roditelji bili su David i Rae Rothbard, židovski imigranti u Sjedinjene Države iz Poljske, odnosno Rusije. David je bio kemičar.[18] Murray je pohađao Birch Wathen Lenox School, privatnu školu u New Yorku.[19] Kasnije je rekao da mu je mnogo draži Birch Wathen od `unižavajućeg i egalitarnog sustava javnih škola` koji je pohađao u Bronxu.[20] Rothbard je napisao da je odrastao kao `desničar` (pristaša `stare desnice`) među prijateljima i susjedima koji su bili `komunisti ili suputnici`. U mladosti je bio član The New York Young Republican Cluba.[21] Rothbard je svog oca imigranta okarakterizirao kao individualista koji je prihvatio američke vrijednosti minimalne vlade, slobodnog poduzetništva, privatnog vlasništva i `odlučnosti da se uzdigne vlastitim zaslugama... `[Svaki socijalizam mi se činio monstruozno prisilnim i odvratnim`. [20] Rothbard sredinom 1950-ih Rothbard je pohađao Sveučilište Columbia, gdje je 1945. godine diplomirao matematiku i doktorirao ekonomiju 1956. godine. Kašnjenje u dobivanju doktorata djelomično je posljedica sukoba s njegovim savjetnikom Josephom Dorfmanom, a dijelom zbog studija Arthura Burnsa. odbacivši svoju disertaciju. Burns je bio dugogodišnji prijatelj Rothbardovih i njihov susjed u njihovoj stambenoj zgradi na Manhattanu. Tek nakon što je Burns otišao na dopust s fakulteta Columbia kako bi predvodio Vijeće ekonomskih savjetnika predsjednika Eisenhowera, Rothbardova teza je prihvaćena i on je doktorirao.[7]: 43–44 [22] Rothbard je kasnije rekao da su svi njegovi kolege studenti bili njegovi kolege studenti. ekstremni ljevičari i da je bio jedan od samo dvojice republikanaca u Columbiji u to vrijeme.[7]: 4 Tijekom 1940-ih Rothbard se upoznao s Frankom Chodorovom i naširoko je čitao libertarijanski orijentirana djela Alberta Jaya Nocka, Gareta Garretta, Isabel Paterson, HL Menckena i austrijskog ekonomista Ludwiga von Misesa.[7]: 46  Početkom 1990. godine Mises je predavao u odjelu Wall Streeta poslovne škole Stern Sveučilišta New York, Rothbard je prisustvovao njegovom neslužbenom seminaru. Rothbard je bio pod velikim utjecajem Misesove knjige Ljudsko djelovanje. Privukao je pozornost Fonda Williama Volkera, grupe koja je pružala financijsku potporu za promicanje desničarskih ideologija 1950-ih i ranih 1960-ih.[23] Volkerov fond platio je Rothbardu da napiše udžbenik koji će objasniti Ljudsko djelovanje u obliku koji bi se mogao koristiti za upoznavanje studenata s Misesovim stavovima; ogledno poglavlje koje je napisao o novcu i kreditu dobilo je Misesovo odobrenje. Deset godina mu je Fond Volker plaćao stalnu dužnost `višeg analitičara`.[7]: 54  Kako je Rothbard nastavio s radom, proširio je projekt. Rezultat je bila njegova knjiga Man, Economy, and State, objavljena 1962. Po njezinu objavljivanju, Mises je snažno hvalio Rothbardov rad.[24]: 14 Brak, zaposlenje i aktivizam Godine 1953. Rothbard se oženio JoAnn Beatrice Schumacher (17. rujna 1928. – 29. listopada 1999.),[25] koju je nazvao Joey, u New Yorku.[24]: 124  JoAnn je bila povjesničarka i bila je Rothbardov osobni urednik i bliski urednik. savjetnica kao i domaćica njegova salona Rothbard. Uživali su u braku pune ljubavi i Rothbard ju je često nazivao `neophodnim okvirom` svog života i postignuća. Prema Joeyju, pokroviteljstvo Fonda Volker omogućilo je Rothbardu da radi od kuće kao slobodni teoretičar i stručnjak za prvih 15 godina njihova braka.[26] Volkerov fond propao je 1962., što je Rothbarda navelo da traži zaposlenje na raznim akademskim institucijama u New Yorku. Ponuđen mu je honorarni posao predavača ekonomije studentima inženjerstva na Politehničkom institutu u Brooklynu 1966. u dobi od 40 godina. Institucija nije imala ekonomski odjel ili ekonomske smjerove, a Rothbard je ismijavao svoj odjel društvenih znanosti kao `marksistički`, ali Justin Raimondo piše da Rothbard volio je predavati na Politehnici u Brooklynu jer mu je rad samo dva dana u tjednu dao slobodu da pridonese razvoju slobodarske politike. Rothbard je ostao u ovoj ulozi do 1986. godine.[27][28] Tada sa 60 godina, Rothbard je napustio Politehnički institut u Brooklynu na poslovnu školu Lee na Sveučilištu Nevada, Las Vegas (UNLV), gdje je nosio titulu S.J. Hall uvaženi profesor ekonomije, stolica koju je obdario liberalni poslovni čovjek.[29][30] Prema Rothbardovom prijatelju, kolegi i kolegi mizesijanskom ekonomistu Hans-Hermannu Hoppeu, Rothbard je vodio `pokrajinu postojanja` u akademskim krugovima, ali je uspio privući veliki broj `studenta i učenika` kroz svoje spise, čime je postao `kreator i jedan od glavnih agenata suvremenog slobodarskog pokreta`.[31] Zadržao je svoju poziciju u UNLV-u od 1986. do svoje smrti.[27] Rothbard je osnovao Centar za liberalne studije 1976. i Journal of Libertarian Studies 1977. Godine 1982. suosnivao je Institut Ludwig von Mises u Auburnu, Alabama, i bio je potpredsjednik za akademska pitanja do 1995. godine.[27] Rothbard je također osnovao Institutov Review of Austrian Economics, heterodoksni ekonomski časopis[32] kasnije preimenovan Quarterly Journal of Austrian Economics, 1987. godine.[33] Rothbard sa suprugom Joey Nakon Rothbardove smrti, Joey se osvrnuo na svoju sreću i vedar duh, rekavši: `Uspio je zaraditi za život 40 godina bez da mora ustati prije podneva. Ovo mu je bilo važno.` Rothbard je bio poznat kao `noćna sova`. Prisjetila se kako bi Rothbard svaki dan započinjao telefonskim razgovorom sa svojim kolegom Lewom Rockwellom: `Gale smijeha potresle bi kuću ili stan, dok bi se međusobno prijavljivali. Murray je mislio da je to najbolji mogući način za početak dana` .[34] Rothbard je bio nereligiozan i agnostičan prema Bogu, [35][36] opisujući sebe kao `mješavinu agnostika i reformskog Židova`.[37] Unatoč tome što se identificirao kao agnostik i ateist, bio je kritičan prema `lijevo-libertarijanskom neprijateljstvu prema religiji`.[38] U kasnijim godinama Rothbarda, mnogi njegovi prijatelji očekivali su da će se obratiti na katoličanstvo, ali on to nikada nije učinio.[39] Nekrolog New York Timesa nazvao je Rothbarda `ekonomistom i društvenim filozofom koji je žestoko branio slobodu pojedinca od vladine intervencije`.[27] Sukob s Ayn Rand Godine 1954. Rothbard se, zajedno s nekoliko drugih polaznika Misesova seminara, pridružio krugu spisateljice Ayn Rand, utemeljiteljice objektivizma. Ubrzo se rastaje od nje, napisavši između ostalog da njezine ideje nisu toliko originalne kako je ona najavljivala, već slične onima Aristotela, Tome Akvinskog i Herberta Spencera.[7]: 109–14  Godine 1958., nakon objavljivanja Randova romana, 1958. Atlas slegnuo ramenima, Rothbard joj je napisao `pismo obožavatelja`, nazvavši knjigu `beskrajnom riznicom` i `ne samo najvećim romanom ikad napisanim, [već] jednom od najvećih knjiga ikada napisanih, fikcija ili nefikcija`. Također je napisao: `Uveo si me u cijelo polje prirodnih prava i filozofije prirodnog prava`, potaknuvši ga da nauči `slavnu tradiciju prirodnih prava`.[7]: 121, 132–34 [40]: 145 , 182 [41] Rothbard se ponovno pridružio Randovom krugu na nekoliko mjeseci, ali je ubrzo raskinuo s Random zbog raznih razlika, uključujući njegovu obranu svoje interpretacije anarhizma. Rothbard je kasnije satirirao Randove pomoćnike u svojoj neobjavljenoj farsi u jednom činu Mozart je bio crven[42] i svom eseju `Sociologija kulta Ayn Rand`.[40]: 184 [43][44] Okarakterizirao je Randov krug kao ` dogmatski, kult ličnosti`. Njegova predstava parodira Rand (kroz lik Carson Sand) i njezine prijatelje, a smještena je tijekom posjeta Keitha Hackleyja, obožavatelja Sandovog romana The Brow of Zeus (igra o Atlasu slegnuo ramenima).[45] Smrt Rothbard je preminuo od srčanog udara 7. siječnja 1995. u dobi od 68 godina. Pokopan je na parceli svoje supruge na groblju Oakwood, Unionville, Virginia. Etički i filozofski pogledi austrijska ekonomija Dio serije o Austrijska škola Grb austrijske škole - Grey.png Glavni radovi Porijeklo Teorije i ideologije Organizacije narod Varijante i srodne teme Emblem-money.svg Poslovni i ekonomski portal vte Rothbard je bio zagovornik i praktičar tradicije austrijske škole svog učitelja Ludwiga von Misesa. Poput Misesa, Rothbard je odbacio primjenu znanstvene metode na ekonomiju i odbacio ekonometriju, empirijsku i statističku analizu i druge alate mainstream društvenih znanosti kao beskorisne za proučavanje ekonomije.[46] Umjesto toga, prihvatio je praksu, strogo a priori metodologiju Misesa. Prakseologija shvaća ekonomske zakone kao srodne geometrijskim ili matematičkim aksiomima: fiksne, nepromjenjive, objektivne i uočljive kroz logičko rasuđivanje bez upotrebe ikakvih empirijskih dokaza.[46] Prema Misesovskom ekonomistu Hans-Hermannu Hoppeu, izbjegavanje znanstvene metode i empirizma razlikuje mizesijanski pristup `od svih ostalih trenutnih ekonomskih škola`, koje odbacuju mizesijanski pristup kao `dogmatičan i neznanstven`. Mark Skousen sa Sveučilišta Chapman i Zaklade za ekonomsko obrazovanje, kritičar mainstream ekonomije, [47] hvali Rothbarda kao briljantnog, njegov stil pisanja uvjerljiv, njegove ekonomske argumente nijansirane i logično rigorozne, a njegovu mizesovsku metodologiju zvuka.[48] No Skousen priznaje da je Rothbard zapravo bio `izvan discipline` mainstream ekonomije i da je njegov rad `pao na gluhe uši` izvan njegovih ideoloških krugova. Usporedno sa Skousenovim primjedbama, Hoppe priznaje da su mainstream ekonomisti odbacili Rothbardov rad kao pseudoznanstven. Rothbard je opširno pisao o austrijskoj teoriji poslovnog ciklusa i kao dio tog pristupa snažno se protivio središnjem bankarstvu, fiat novcu i bankarstvu s djelomičnim rezervama, zagovarajući zlatni standard i 100% obveznu pričuvu za banke.[13]: 89–94, 96– 97 [33][49][50] Polemika protiv mainstream ekonomije Rothbard je napisao niz polemika u kojima je osudio niz vodećih modernih ekonomista. Ocrnio je Adama Smitha, nazivajući ga `besramnim plagijatorom`[51] koji je skrenuo ekonomiju s kolosijeka, što je u konačnici dovelo do uspona marksizma.[52] Rothbard je hvalio Smithove suvremenike, uključujući Richarda Cantillona, Anne Robert Jacques Turgot i Étienne Bonnot de Condillac, za razvoj subjektivne teorije vrijednosti. Kao odgovor na Rothbardovu optužbu da je Smithovo Bogatstvo naroda uvelike plagirano, David D. Friedman je osudio Rothbardovu učenost i karakter, rekavši da je `bio [ili] namjerno nepošten ili da zapravo nikada nije pročitao knjigu koju je kritizirao`.[53] Tony Endres nazvao je Rothbardovo postupanje prema Smithu `travestijom`.[54] Rothbard je bio jednako oštar u svojoj kritici Johna Maynarda Keynesa,[55] nazivajući ga slabim na ekonomsku teoriju i plitkim političkim oportunistom. Rothbard je također općenitije napisao da je državna regulacija novca i kredita u kejnzijanskom stilu stvorila `turobnu monetarnu i bankarsku situaciju`. Nazvao je Johna Stuarta Milla `vunastim čovjekom od kaše` i nagađao da je Millova `meka` osobnost odvela njegovu ekonomsku misao na stranputicu.[56] Rothbard je bio kritičan prema monetarističkom ekonomistu Miltonu Friedmanu. U svojoj polemici `Razpleteni Milton Friedman` nazvao je Friedmana `etatistom`, `omiljenikom establišmenta`, prijateljem i `apologetom` Richarda Nixona te `pogubnim utjecajem` na javnu politiku.[57][58] ] Rothbard je rekao da bi libertarijanci trebali prijezirati nego slaviti Friedmanov akademski prestiž i politički utjecaj. Napominjući da je Rothbard `bio gadan prema meni i mom radu`, Friedman je odgovorio na Rothbardove kritike nazivajući ga `graditeljem kulta i dogmatičarom`.[59] U memorijalnom svesku koji je objavio Institut Mises, Rothbardov štićenik i libertarijanski teoretičar Hans-Hermann Hoppe napisao je da su Čovjek, Ekonomija i Država `predstavljali potpunu opovrgavanje svih varijanti matematičke ekonomije` i uključili je među Rothbardova `gotovo zapanjujuća dostignuća `. Hoppe je požalio da je, poput Misesa, Rothbard umro bez osvajanja Nobelove nagrade za koju Hoppe kaže da je Rothbard zaslužio `dva puta`. Iako je Hoppe priznao da su akademska zajednica uglavnom ignorirala Rothbarda i njegov rad, nazvao je Rothbarda `intelektualnim divom` usporedivim s Aristotelom, Johnom Lockeom i Immanuelom Kantom.[60] Sporovi s drugim austrijskim ekonomistima Iako se sam identificirao kao austrijski ekonomist, Rothbardova metodologija bila je u suprotnosti s onom mnogih drugih Austrijanaca. Godine 1956. Rothbard je odbacio stavove austrijskog ekonomista Fritza Machlupa, navodeći da Machlup nije praksiolog i umjesto toga nazvao ga `pozitivistom` koji nije uspio zastupati stavove Ludwiga von Misesa. Rothbard je izjavio da Machlup zapravo dijeli suprotan pozitivistički stav povezan s ekonomistom Miltonom Friedmanom.[61] Mises i Machlup bili su kolege u Beču 1920-ih prije nego što su se svaki preselio u Sjedinjene Države, a Mises je kasnije pozvao svog američkog štićenika Israela Kirznera da nastavi svoj doktorski studij kod Machlupa na Sveučilištu Johns Hopkins.[62] Prema liberalnim ekonomistima Tyleru Cowenu i Richardu Finku, [63] Rothbard je napisao da se pojam ravnomjerno rotirajuće ekonomije (ERE) može koristiti za analizu složenosti u svijetu promjena. Mises je uveo riječi ERE kao alternativnu nomenklaturu za glavnu ekonomsku metodu statičke ravnoteže i analize opće ravnoteže. Cowen i Fink otkrili su `ozbiljne nedosljednosti u prirodi ERE i njegovoj predloženoj upotrebi`. Osim Rothbarda, niti jedan drugi ekonomist nije usvojio Misesov izraz, a koncept se nastavio nazivati ​​`analizom ravnoteže`.[64] U članku iz 2011. koji je kritičan prema Rothbardovom `refleksivnom suprotstavljanju` inflaciji, The Economist je primijetio da njegovi stavovi sve više stječu utjecaj među političarima i laicima na desnici. Članak je suprotstavio Rothbardovo kategorično odbacivanje inflatorne politike s monetarnim stajalištima `sofisticiranih monetarnih ekonomista austrijske škole poput Georgea Selgina i Larryja Whitea`, [koji] slijede Hayeka u tretiranju stabilnosti nominalne potrošnje kao monetarnog ideala - pozicija `ne sve što je drugačije od g. [Scotta] Sumnera`.[65] Prema ekonomistu Peteru Boettkeu, Rothbard se bolje opisuje kao ekonomist za vlasnička prava nego kao austrijski ekonomist. Godine 1988. Boettke je primijetio da je Rothbard `žestoko napao sve knjige mlađih Austrijanaca`.[66] Etika Ludwig von Mises Iako je Rothbard usvojio deduktivnu metodologiju Ludwiga von Misesa za svoju društvenu teoriju i ekonomiju,[67] razišao se s Misesom po pitanju etike. Konkretno, odbacio je Misesovo uvjerenje da etičke vrijednosti ostaju subjektivne i suprotstavio se utilitarizmu u korist rasuđivanja zasnovanog na principima, prirodnog prava. U obranu svojih stajališta o slobodnom tržištu, Mises je koristio utilitarne ekonomske argumente s ciljem demonstriranja da je intervencionistička politika pogoršala stanje cijelog društva. S druge strane, Rothbard je zaključio da intervencionistička politika zapravo koristi nekim ljudima, uključujući određene državne službenike i korisnike socijalnih programa. Stoga je, za razliku od Misesa, Rothbard zagovarao objektivnu, prirodno-pravnu osnovu za slobodno tržište.[24]: 87–89  On je ovaj princip nazvao `vlasništvo nad sobom`, labavo temeljeći na id-u.ea o spisima Johna Lockea i također posuđivanju koncepata iz klasičnog liberalizma i antiimperijalizma Stare desnice.[7]: 134 Rothbard je prihvatio radnu teoriju vlasništva, ali je odbacio lockeovsku proviziju, tvrdeći da ako pojedinac pomiješa svoj rad sa zemljom bez vlasništva, tada postaje pravi vlasnik zauvijek i da je nakon tog vremena privatno vlasništvo koje može promijeniti vlasnika samo trgovinom ili darom .[68] Rothbard je bio snažan kritičar egalitarizma. Naslovni esej Rothbardove knjige Egalitarizam kao pobuna protiv prirode i drugi eseji iz 1974. kaže: `Jednakost nije u prirodnom poretku stvari, a križarski rat da se svi budu jednaki u svakom pogledu (osim pred zakonom) sigurno će imati pogubne posljedice`.[69] U njemu je Rothbard napisao: `U srcu egalitarne ljevice nalazi se patološko uvjerenje da ne postoji struktura stvarnosti; da je cijeli svijet tabula rasa koja se može promijeniti u bilo kojem trenutku u bilo kojem željenom smjeru samo vježbanjem ljudska volja`.[70] Noam Chomsky kritizirao je Rothbardovo idealno društvo kao `svijet toliko pun mržnje da nijedno ljudsko biće ne bi željelo živjeti u njemu... Prije svega, ono ne bi moglo funkcionirati ni na sekundu - a da može, sve što biste željeli učiniti je izaći, ili počiniti samoubojstvo ili tako nešto.`[71] Anarho-kapitalizam Dio serije na Anarho-kapitalizam Zastava anarhokapitalizma.svg Porijeklo Koncepti narod Djela Problemi Povezane teme Capitalismlogo.svg Portal kapitalizma Glasačka kutija u boji.svg Politički portal vte Prema anarho-kapitalistima, razni teoretičari su zastupali pravne filozofije slične anarhokapitalizmu. Međutim, Rothbard je bio prva osoba koja je upotrijebila taj izraz jer je sredinom 20. stoljeća sintetizirao elemente iz austrijske škole ekonomije, klasičnog liberalizma i američkih individualističkih anarhista iz 19. stoljeća.[72] Prema Lew Rockwellu, Rothbard je bio `savjest` svih različitih sojeva onoga što je opisao kao `libertarijanski anarhizam`, jer su njihovi zagovornici (opisani kao Rothbardovi bivši `kolege`) često bili osobno inspirirani njegovim primjerom.[73] ] Tijekom svojih godina na postdiplomskom studiju kasnih 1940-ih, Rothbard je razmatrao je li strogo pridržavanje libertarijanskih i laissez-faire principa zahtijevalo potpuno ukidanje države. Posjetio je Baldyja Harpera, osnivača Zaklade za ekonomsko obrazovanje,[74] koji je sumnjao u potrebu bilo kakve vlade. Rothbard je rekao da je tijekom tog razdoblja bio pod utjecajem američkih individualističkih anarhista iz 19. stoljeća poput Lysandera Spoonera i Benjamina Tuckera te belgijskog ekonomista Gustava de Molinarija koji su pisali o tome kako bi takav sustav mogao funkcionirati.[24]: 12–13  Stoga je on napisao `kombinirao laissez-faire ekonomiju Misesa s apsolutističkim pogledima na ljudska prava i odbacivanje države` individualističkih anarhista.[75] Rothbard je sebe počeo smatrati `anarhistom privatnog vlasništva` 1950., a kasnije je počeo koristiti `anarho-kapitalist` da opiše svoju političku ideologiju.[76][77] U njegovom anarho-kapitalističkom modelu, sustav privatnog vlasništva provode agencije za zaštitu, koje se natječu na slobodnom tržištu i koje dobrovoljno podržavaju potrošači koji odluče koristiti njihove zaštitne i pravosudne usluge. Anarho-kapitalisti to opisuju kao `kraj državnog monopola na silu`.[76] Kasnije je došao do pojma da se anarhizam poistovjećuje sa socijalizmom i napisao da se individualistički anarhizam razlikuje od anarhokapitalizma i drugih kapitalističkih teorija zbog individualističkih anarhista koji su zadržali radnu teoriju vrijednosti i socijalističke doktrine, sugerirajući novi izraz za sebe: nearhistički .[78] U knjizi Čovjek, ekonomija i država, Rothbard dijeli različite vrste državne intervencije u tri kategorije: `autistička intervencija`, što je uplitanje u privatne neekonomske aktivnosti; `binarne intervencije`, što je prisilna razmjena između pojedinaca i države; i `trokutna intervencija`, što je razmjena između pojedinaca koju zahtijeva država. Prema Sanfordu Ikedi, Rothbardova tipologija `eliminira praznine i nedosljednosti koje se pojavljuju u Misesovoj izvornoj formulaciji`.[79][80] Rothbard piše u Power and Market da je uloga ekonomista na slobodnom tržištu ograničena, ali je mnogo veća u vladi koja traži preporuke ekonomske politike. Rothbard tvrdi da vlastiti interes stoga prejudicira stavove mnogih ekonomista u korist povećane državne intervencije....