Kao na slikama Lepo očuvano Vjesnik Retko u ponudi Alan Ford je italijanski strip, koji su stvorili scenarista Lučano Seki (pseudonim Maks Bunker) i crtač Roberto Raviola (pseudonim Magnus). Strip je politička satira koja kao osnovu radnje koristi parodiju na glamurozne tajne agente poput Džejmsa Bonda. Lik Alana Forda Magnus je nacrtao po uzoru na britanskog glumca Pitera O`Tula, dok je u liku Boba Roka dao sopstvenu karikaturu. Alan Ford Alan Ford br. 1 (1969) Priča Maks Bunker Crtež Magnus Prva publikacija maj 1969. god.; pre 54 godine Izdavanje uredi Prvi broj Alana Forda izašao je u Italiji u maju 1969. Nakon samo nekoliko brojeva strip je stekao veliku popularnost. Nakon broja 75. Magnusa kao crtača zamenjuje Paolo Pifarerio. Nakon toga dolazi do postepenog ali stalnog pada kvaliteta stripa. Alan Ford izlazi u Italiji u redovnim mesečnim epizodama i danas. U bivšoj Jugoslaviji Alan Ford je od 1972. izdavao zagrebački Vjesnik. Strip je izlazio na dve nedelje. Vjesnikovo izdanje karakteriše izuzetno duhoviti prevod Nenada Briksija (1922—1984)[1][2], a mnogobrojni citati iz Briksijevog prevoda su postali deo popularne kulture na čitavom srpskohrvatskom govornom području. Uspeh koji je imao u Jugoslaviji, Alan Ford nije zabeležio ni u jednoj drugoj zemlji, pa čak ni u Italiji. U pojedinim zemljama kao što su Francuska i Brazil, izdato je tek nekoliko brojeva, a u Grčkoj nekoliko desetina. Do raspada Jugoslavije, doživeo je čak tri reizdanja. Stare epizode su zbog velikog interesovanja ponovo izdavane uporedo sa novima. Nakon raspada SFRJ u Srbiji nakratko Alan Ford izdavala kraljevačka kuća Maverik. U Srbiji Alan Ford redovno izlazi jednom mesečno u izdanju izdavačke kuće Color Press Group iz Novog Sada. Urednici izdanja za Srbiju bili su Dimitrije Banjac i Mladen Urdarević, danas poznati kao učesnici popularnog sitkoma `Državni posao`. [3] Danas je glavni urednik redovnog izdanja Aleksandar Andrić [4], a specijalnog izdanja `Priče Broja Jedan` Jasen Kundalić. [5] Mesto radnje, glavni i sporedni likovi uredi Centrala grupe TNT se nalazi u Njujorku, mada se sa vremenom otvara i „podružnica“ (filijala) u Los Anđelesu, koju vodi Veliki Cezar (prije sukoba sa ostatkom grupe) i mister Lamp (poslije sukoba sa Velikim Cezarom). U njoj su i braća Boba Roka. Iako većina epizoda počinje i završava se u „cvjećarnici“, radnja velikog broja epizoda se događa i na drugim mjestima, stvarnim ili izmišljenim. Npr. u Iraku (epizoda „Pustinjski blesak“), Brazilu (čitav ciklus), Paradoru (parodiji na latinoameričke banana države). Čuvena izjava Boba Roka Grupa TNT uredi Alan Ford je siromašni plavokosi mladić koji je odrastao u sirotištu. Vrlo je naivan i dobrodušan, pa ga često iskorištavaju. Igrom slučaja i zamene identiteta postaje tajni agent i član grupe TNT. Ova grupa, koju čine najrazličitiji likovi, rešava brojne tajne zadatke, redovno rizikujući sopstveni život. Međutim, od toga nemaju neke velike finansijske koristi, već su stalno gladni i obučeni u dronjke. Sedište grupe TNT je cvećara na Petoj aveniji, a mesto radnje grad Njujork. Ostali članovi grupe TNT: Vođa grupe TNT je Broj 1, starac u kolicima i sa dugačkom bradom. O njemu lično se ne zna gotovo ništa. On, međutim, ima malu crnu knjižicu u kojoj se nalaze podaci i gresi iz prošlosti o svemu i svakome. Broj 1 je izuzetno škrt, pa sve finansijske uspehe grupe zadržava za sebe, a svojim ljudima daje tek mrvice. Često zna i ispričati poneku istorijsku priču gde se uz poznate istorijske ličnosti, pa čak i iz davne prošlosti, pojavljuje i on lično. Broj jedan je jako lukav, hladnokrvan, podmukao i narcisoidan. Svoje potčinjene iz grupe TNT tretira sa izuzetnom strogoćom, a u nekim epizodama ume da bude beskrupulozan i neurotično- agresivan ka njima. Uporedo sa tim, Broj 1 je veoma inteligentna, proračunata i analitična osoba, kao i efikasan organizator svega što mu ide u interes. Dešava se i da pokaže humane osobine, kao i emotivne momente, što ga čini još kompleksnijim likom. Robert Bob Rok je niskog rasta i ima veliki nos. Zbog toga je vrlo iskompleksiran i tankih živaca. U večnoj je svađi sa svima. Ima tri brata, Tima, Toma i Tumba, koji su ranije bili kriminalci. Njihov otac je poginuo u pljački banke, a majka je pogubljena na električnoj stolici. Ser Oliver je Englez i uvek je u odelu, sa polucilindrom. Najsposobniji je član grupe posle Broja 1, ali ima nezgodnu naviku da ukrade sve što mu dođe pod ruku. Grunf (Oto fon Grunt) je pronalazač koji je u stanju da za neverovatno malo novca stvori najrazličitije naprave. Ti izumi gotovo uvek rade, ali skoro nikada onako kako bi trebalo. Grunf je nemačkog porekla, a njegovi preci su se prezivali Grunt. Kada su doselili u Ameriku, onda su to prezime „... iz temelja promenili u Grunf“. Grunf često nosi majice sa najrazličitijim natpisima npr. Tko leti vrijedi, tko vrijedi leti, tko ne leti ne vrijedi ili Bolje častan uzmak nego nečastan poraz. Šef je nekada bio zamenik Broja 1, a sada samo spava u cvećari. Jeremija je čovek koji boluje od svih mogućih bolesti i neprestano kuka kako će umreti. Najbolja mu je izjava: Imam čir na dvanaestercu koji će uskoro prijeći na trinaesterac! Minuet Makon je verenica Alana Forda koja sa njim radi u grupi TNT (u cvećari). Lepa je i to koristi kao svoj adut, ali je vrlo hrabra, odvažna i realna. Uvek ohrabruje Alana i izbavlja ga iz raznih nevolja u koje upadne tokom tajnih zadataka. Pojavljuje se u kasnijim brojevima. Postoje i brojne životinje koje dele sudbinu članova grupe TNT. To su pas Nosonja, brbljivi papagaj Klodovik, mačka Prudi ... Sporedni likovi uredi Uz članove grupe TNT postoje i niz sporednih likova koji se uvek iznova pojavljuju: Njihov komšija je stari penzioner koji se stalno svađa sa njima jer u životu nema pametnijeg posla. Brok je ne previše sposoban policijski inspektor. General Vor (Rat) poverava Broju 1 zadatke od nacionalne važnosti koji su, naravno, dobro plaćeni... Samoubica koji se stalno pokušava ubiti i kada mu to ne pođe za rukom kaže da nije sposoban ni da se ubije Pochita je bivša žena Velikog Cezara. Sposobna je da zavede svakog člana grupe TNT Pochito je brat Pochite Negativci uredi Tromb* je glavni negativac ranih epizoda Alana Forda. On je ludak koji želi da uništi svet, debeljko sa manijakalnim namerama, parodija na negativce serijala o Džejmsu Bondu. Superhik je najveći neprijatelj Grupe TNT. On krade od siromašnih i nemoćnih da bi dao bogatima; poređenje sa Robinom Hudom je neizbežno. Po danu je čistač ulica i zbog toga ne voli siromašne ljude, jer oni bacaju smeće posvuda. Doživeo je nesreću u kojoj se zamalo utopio u hiljadama litara alkohola iz neke fabrike. Tada je dobio veliku moć i u stanju je svakoga savladati svojim alkoholnim zadahom. Bepa Džozef je ženski lik (velika Superhikova ljubav) - takođe neprijatelj grupe TNT. Krasi je impozantna veličina, bradavica na nosu i trodnevna brada. Bela Džozef ima i svoj alter-ego, pevačicu Morganu, koja je uvedena u epizodi „Ljepotica iz Rija“ kao misteriozni neprijatelj grupe TNT u koju je zaljubljen Broj 1. Tek epizoda „Morganina tajna“ otkriva da je Morgana u stvari Bela Džozef koju je Superhik prodao u Brazilu, pa ju je otkupilo neko brazilsko pleme koje je htelo da je žrtvuje. Ipak, izbavio ju je vrač protivničkog plemena i dao joj zanosan izgled koji ona želi da iskoristi protiv grupe TNT. Gumifleks je bitno opasniji, uporniji i efikasniji neprijatelj grupe TNT. Tajanstvena osoba gumenog lica, koja neverovatnom lakoćom menja izgled i identitet. Baron Vurdalak je vampir, lik koji se takođe pojavljuje u stripu Satanik, takođe kreaciji Magnusa i Bunkera. On se sa svojim grbavim pomoćnicima i vampirskom družinom može shvatiti i kao parodija na grofa Drakulu. Zanimljivosti uredi Godine 2012. objavljeno je prvo izdanje knjige Lazara Džamića, `Cvjećarnica u kući cveća`. Knjiga se sa sociološkog i istorijskog aspekta bavi fenomenom popularnosti Alana Forda u Jugoslaviji, koja je bila veća nego i u matičnoj Italiji i svim drugim zemljama u kojima je ovaj strip izlazio. Autor u jednom intervjuu objašnjava da je jedno od njegovih tumačenja ove popularnosti sledeće: `Postojala je jedna interesantna dihotomija između autentičnog verovanja da živimo u jednoj od najboljih država u svetu i istovremeno shvatanje da tu mnogo šta ne valja i ne funkcioniše i da je mnogo šta privid. To jeste jedna vrsta alanfordovske poetike, što je stripu davalo dodatnu oštricu`.

Izuzetno retko!!! Odlično očuvano. Izdavački centar Rijeka izložba stripa, mali salon Rijeka 1978, od 15. IX do 30. IX Naslov Novi kvadrat : Devlić, Marušić, Ilić, Zimonić, Kordej, Kunc : [izložba stripa, Mali salon, Rijeka, 15. IX - 30. IX 1978. / [predgovor Slavenka Drakulić-Ilić] Vrsta građe katalog Jezik hrvatski Godina 1978 Izdavanje i proizvodnja Rijeka : Izdavački centar Rijeka, 1978 (Rijeka : Tipograf) Fizički opis [36] str. : ilustr. ; 40 cm Drugi autori - osoba Drakulić-Ilić, Slavenka = Drakulić-Ilić, Slavenka (Broš.) Predmetne odrednice Devlić, Radovan, 1950- -- Strip -- Izložbeni katalozi Puljak, Ivan, 1953- -- Strip -- Izložbeni katalozi Marušić, Joško, 1954- -- Strip -- Izložbeni katalozi Ilić, Mirko, 1956- -- Strip -- Izložbeni katalozi Kordej, Igor, 1957- -- Strip -- Izložbeni katalozi Kunc, Ninoslav, 1957- -- Strip -- Izložbeni katalozi Zimonić, Krešimir, 1956- -- Strip -- Izložbeni katalozi Strip -- Hrvatska -- Izložbeni katalozi PREDGOVOR Ova kultura, u kojoj dominira verbalizam i u kojoj stvari opstoje, pošto ih je Bog izrekao – imenovao – uobličio („I Bog reče...“), kao da pomalo odumire. Riječi danas više nemaju živototvornu moć. Jednostavno su devalvirale. Teško im je vjerovati, „ofucale“ su se i izgubile težinu – kao da su postale nekakva lepršava moneta, neko blabla koje ni mene ni tebe ne obavezuje na djelovanje. Zamorila su nas dugačka predavanja, još duži politički govori, impotentna intelektualistička objašnjavanja, površne novinske vijesti... a ni parole nisu više u modi. Slabo čitamo novine, slabo slušamo radio – radije gledamo televiziju. Za pola sata doznamo sve važno što se na svijetu zbiva. A što da kažemo za književnost? Tko još čita pjesme, tko ima vremena za romane, osim onih koji su za to plaćeni? Tu i tamo zagolica nas nekih četiri-pet prstiju i neki strah od letenja – i to je gotovo sve. Riječi su se srozale i na nivou međuljudskih odnosa i na nivou informiranja – kao oblik komunikacije uopće. Međutim, devalvacija jednog otvara mogućnost izražavanja drugim medijima, prije svega vizualnim: filmu, televiziji, stripu... Pogledajmo, na primjer, karikature: često jedan jedini crtež izražava oštriju kritiku nego desetak kartica teksta. Ali, u tradicionalno verbalističkoj kulturi, prema karikaturama imamo stav: ha, ha, sličice – a, sličice, molim lijepo, nisu toliko uvažene. Da je kojim slučajem Aristotel crtao stripove, možda bi situacija bila obrnuta. Ista je stvar i sa stripom. To je masovni medij koji prvenstveno služi za razbibrigu, što znači da mu je funkcija reducirana a priori. On spada u industriju zabave, u dokolicu (ili, kako bi se to moglo precizirati), u manipulaciju dokolicom. Šezdesetih se godina u zapadnom svijetu javlja fenomen kontrakulture, u čijem okviru su ljudi pokušavali razviti drugačije oblike komunikacije: pogledom, dodirom, tišinom, oblačenjem, muzikom, načinom ishrane, voljenjem i bijelim šumom. Ponajmanje riječima. U umjetnosti su najbolja djela stvorili na području muzike i stripa. Strip je postao, kako to kaže jedan od njegovih tvoraca Denis Kitchen, „više od književnosti i više od slikarstva“, on ih sintetizira i nadilazi i to tako da se u tom procesu gubi elitizam i jedne i druge umjetnosti kao i njihove zasebne osobine. S novom vrstom stripa rađa se i novi odnos prema stripu – on se emancipira od industrije zabave i poprima drugačiju funkciju. Jedan opći trend demistifikacije društvenih fenomena i odnosa i angažirane kritike društva javio se već ranije na području društvenih nauka. Demistificira se sama nauka, mit objektivne svijesti i racionalnosti, tehničke revolucije... razotkriva se proces birokratizacije društva i upozorava na opasnost od tehnokracije i totalitarizma. Dovode se u pitanje i same pretpostavke kulture koja tako očigledno ide ka samouništenju. U novoj vrsti stripa koja se pojavljuje u općoj klimi radikalizacije i bunta, očigledno je bavljenje tabu temama, prije svega seksom. Kršćanske dogme o čovjekovom biću kao dobrom ili zlom, dušom ili tijelom pretvorili su se u kulturnu stigmu koja prožima moral, ponašanje, vrijednosti – čitav način mišljenja i doživljavanja. Strip prodire kroz tu stigmu, zadaje ni¬ske udarce, razobličava građanski moral — grubo, groteskno, ponekad perverzno, uz hipertrofiranie anatomskih osobina i opsesivno ponavljanje nekih detalja – ali ipak uspješno. Osim rušenja seksualnih tabua, očigledna je i otvorena politizacija stripa (posebno u Francuskoj) izravnom i angažiranom kritikom ili pak bijegom u SF teme. U posljednje dvije godine pojavila se i kod nas grupa mladih strip-autora koji su afirmirali, za naše podneblje novu vrstu stripa pod nazivom „Novi kvadrat“ (Devlić, Marušić, Kune, Zimonić, Ilić, Puljak, Kordej). Nova vrsta stripa kod nas ne pojavljuje se paralelno sa undergroundom na zapadu ili neposredno nakon njega, a ni u okviru nečega što bi se moglo nazvati kontrakulturom. On se pojavljuje preko deset godina nakon vrhunca underground-stripa u Americi onda, kada je nova funkcija stripa već sasvim očigledna. Što ovdje znači pridjev „novi“? Taj strip je nov i nije nov. Nije nov ukoliko se nastavlja na našu strip tradiciju „prve“ i „druge“ generacije (Maurović, Lobačev, Neugebauer, Beker, Radilović itd.), ali je bitno nov upravo po funkciji. Što se konteksta tiče, to je strip koji se nastavlja i na domaće i na svjetsko strip-nasljeđe. Naprosto, nemoguće je predvidjeti razvitak nekih fenomena samo zato, jer su s onu stranu granica naše zemlje. Razvitak komunikacijskih sistema doprinosi svakodnevnoj „univerzalizaciji“ kulture, tako da američki underground strip može biti dio kulturnog nasljeđa naših strip-autora, pored elemenata nacionalne kulture. Pojava nove vrste stripa kod nas na svoj način govori o tome da su sazreli društveni i kulturni uvjeti da se tako što pojavi, naime, da strip otvori sebi prostor za moguće kritičko djelovanje. Ima neka tajna veza između devalvacije vrijednosti riječi i pojave ovakve vrste stripa koji tekst reducira na minimum, a često ga i eliminira – ima, po onoj logici „ha, ha, sličice“ po kojoj će proteći dosta vode dok postane sasvim jasno da te sličice imaju moć razbijanja klišeja, reza u stvarnost... Te stripove nikada nećemo „uhvatiti“, ako pokušavamo odvojiti formu od sadržaja. Oni djeluju kao zen-budistički koani: u pravilu su kratki, ne objašnjavaju, ne podučavaju, ne tumače, ne „popuju“... u njima nema vremena za fabulu, za dramatizirani tok događaja. Djeluju kao udarac u solarni pleksus: momentalno razotrivajući nutrinu. Njihovi crtači ne posjeduju samo znanje stvari, već slutnju njene biti. Kao koan, taj strip sažima stvarnost, zatvoren u svoju vlastitu, najčešće paradoksalnu, unutarnju logiku. Oni stripovima barataju kao štapom kojim nas tuče po glavi, nakon čega nas ili boli glava, ili se prosvijetlimo. Važno je da reagiramo, da ne ostanemo ravnodušni. Snaga i izazovnost tih stripova potencirana je samim temama; osjeća se zabrinutost, preispitivanje vrednota. Sada strip progovara o problemima smisla i besmisla, života i smrti, o stvarima o kojima su do sada govorili uglavnom filozofija i književnost. No, treba spomenuti i jedan problem drugačije prirode. Naime, valja se upitati o jednoj očiglednoj činjenici, toliko očiglednoj da bi je suptilne analize mogle i zanemariti, a one manje suptilne i zlonamjerne, mogle bi joj dati previše značenja. Radi se o tome da se većina stripova sastoji samo od jedne table, odnosno jedne stranice u novinama. Podatak, koji nas ponajmanje može navesti da zaključimo, kako forma uvjetuje sadržaj: ako su autori izborili vlasititi prostor od jedne stranice u štampi, onda su bili prisiljeni da na tu stranicu zbiju sve ono što im se činilo važnim da kažu. To može biti i dobro i loše; loše ukoliko se pretvori u maniru. Za sada, može se reći da nisu imali ni vremena ni prilike da se razvodne u dužem stripu. Proročanstva ćemo napustiti, međutim, ostaje činjenica da su, izborivši makar i ograničeni prostor, u njemu postigli ovakve domete. Čini se, da slobodno možemo zaboraviti ležerno izrugavanje sa superiornih intelektualističkih visina: ni strip nije samo ono što je nekad bio – razonoda, odmor, obrisač naše umorne i rastočene duše, smetište umjetnosti... Sada ga se treba pomalo pribojavati. Ovakav kakav postaje, on je sve drugo do udoban. Jednostavno, ne možeš ga više čitati ni na zahodu, ni za doručkom. A možda je upravo to i bilo važno postići, barem jednim dijelom strip-produkcije. Oni, koje ovaj tok događaja zabrinjava, ne trebaju paničariti – još uvijek ostaje dovoljno stripova koji ne zaslužuju bolju sudbinu nego da ih se čita na gore spomenutim mjestima . . . Slavenka Narodni neprijatelj za 3 soma Još bi malo žlabirali, ako nije kasno Žeđ Predskazanje Kako su nastali istok i zapad Strogo zabranjeno, 1, 2 naređujem ja ... Novi kvadrat, naziv skupine mladih zagrebačkih crtača stripova okupljenih uglavnom oko tjednika Polet u drugoj polovici 1970-ih. Autori Radovan Devlić (1950–2000), Krešimir Skozret (r. 1951), Joško Marušić (r. 1952), Mirko Ilić (r. 1956), Krešimir Zimonić (r. 1956) i Igor Kordej (r. 1957) uvodili su u područje stripa niz grafičkih, tematskih i ikonografskih inovacija kojima su pridonijeli podizanju općega zanimanja za hrvatski strip. Skupina se potkraj 1970-ih raspala. KC (N)

Published by Arno Press, New York, 1971 Nekorišćeno John Cam Hobhouse Broughton, Baron / JOURNEY THROUGH ALBANIA reptint iz 1971 engleski jezik Prvi put je štampano u Londonu (James Cawthorn, 1813) JAKO RETKO U PONUDI! A Journey through Albania, and other Provinces of Turkey in Europe and Asia, to Constantinople, during the years 1809 and 1810. John Cam Hobhouse (1786-1869), later Lord Broughton, travelled to the East accompanying his friend and fellow student at Cambridge, Lord Byron, who funded the venture. This book, first published in 1813, ran through two editions in that year. Hobhouse is considered the most profound analyst of public and social life in the urban centres of continental Greece and one of the most fervent supporters of the Greek cause. Balkans storija Albanije formira deo istorije Evrope. Tokom klasičnih vremena, Albanija je bila dom nekoliko Ilirskih plemena kao što su Ardijejci, Albani, Amantini, Enhelejci, Taulanti i mnogi drugi, ali isto tako tračanskim i grčkim plemenima. U njoj je takođe postojalo nekoliko grčkih kolonija uspostavljenih na ilirskoj obali. U 3. veku p. n. e, ovu oblast je anektirao Rim i postala je deo rimskih provincija Dalmacija, Makedonija i Mezija. Nakon toga, teritorija je ostala pod rimskom i vizantijskom kontrolom do migracija Slovena u 7. veku. Ona je bila integrisana u Bulgarsko carstvo u 9. veku.[1] Antička Albanija[уреди | уреди извор] Kraljevina Ilirija u doba kralja Agrona (3. vek p. n. e.), prostire se „od Epira do Neretve”. Od 4. veka p. n. e. Albanija se nalazi pod makedonskom vlašću. Nakon smrti Aleksandra Velikog (323. p. n. e.) nastala su nova ilirska kraljevstva. Kralj Glaucius je isterao je Grke iz Drača, a do kraja 3. veka p. n. e. kralj Agron je ujedinio brojne nezavisne gradove i proširio ilirsku teritoriju (plemenski savez Ardijejaca). Agron je uspostavio Shkodër (Skadar) kao prestolnicu i naložio je da se izgraditi jaka mornarica, kako bi štitio ilirske gradove i luke. Njegovo kraljevstvo se prostiralo od Dalmacije na severu, delova Crne Gore, Hercegovine i Albanije, do reke Vojuše na jugu. Nakon Agronove smrti 231. p. n. e., presto je nasledila njegova udovica, kraljica Teuta. Kraljica je vodila nekoliko napada na susedne države, ali je piratskim napadima na trgovačke brodove izazvala bes Rima.[2] Sve od 229. p. n. e. do 168. p. n. e. Ardijejci povremeno ratuju protiv Rimske republike. U Ilirskim ratovima od 229. p. n. e, Rimljani su osvojili ilirska naselja u dolini Neretve. Rimske snage su porazile Teutinu vojsku i zauzele luku Epidamnos, koju će Rimljani preimenovati u Durrachium (Drač). Godine 168. p. n. e. Rimljani su uspeli da pobede kralja Gencija u Skadru i da ga odvedu u Rim 165. p. n. e. Vek kasnije, Julije Cezar i njegov rival za presto Pompej Veliki borili su se u blizini Drača (Dyrrachium). Rim je napokon potpuno porazio i asimilirao Ilire za vreme vladavine cara Tiberija 9. godine. Albanija je tada podeljena između rimskih provincija: Ilirik, Makedonije i Epira. Sledeća četiri veka rimska je uprava okončala do tada česte plemenske sukobe i dovela do ekonomskog i kulturnog napretka zemlje. Ilirski gorštaci su bili lojalni lokalnim gospodarima, ali su svake godine, na Cezarovoj proslavi, polagali zakletvu odanosti caru.[3] Između Vizantije i Slavena[уреди | уреди извор] Vizantijsko carstvo 1025. godine Epirska despotovina, Bugarska, Latinsko carstvo i Nikejsko kraljevstvo 1204. godine Dugo vremena Ilirik je bio izvor ljudstva za carsku vojsku, a širom Albanije nicala su mala obrambena utvrđenja. Za vreme vladavine Rimskog i Vizantijskog carstva, u Albaniju kratkotrajno prodiru Huni i Vizigoti, da bi u 6. veku došlo do prodora Slavena (Srbi i Hrvati)[4] koji potiskuju starosedilačko stanovništvo u planinske krajeve.[5] Od 620. godina zbog povlačenja carske vojske za obranu provincija na Bliskom Istoku, Slaveni dominiraju centralnom Albanijom, dok su obalski gradovi ostali pod direktnom vizantijskom kontrolom. Početkom 9. veka vizantijske vlasti u Albaniji organiziraju upravu sa središtem u Draču. Od 861. do 1018. godine (Bitka kod Drača (1018) albanska teritorija se našla pod vlašću prvog slavenskog carstva i Samuilove države, da bi potom ponovo bila pod vlašću Vizantije (Vasilije II). S vremenom vizantijska vlast slabi i započinje asimilacija Slavena s albanskim starosedeocima. Potkraj 11. veka Albanija je poprište sukoba Vizantije i južnoitalijanskih Normana. Tada dolazi i do prvog pominjanja imena naroda Albanaca kada su 1081. godine, u otporu vizantijskom caru Aleksiju I Komninu (Bitka kod Drača (1081) poduprli normansku flotu koju je podržavao Vatikan (vizantijski pisac Mihailo Atalijat). Spomenik Skenderbegu u Tirani Srednji vek[уреди | уреди извор] Tokom većeg dela srednjeg veka, Albanija pripada Vizantiji. Slabljenjem vizantijske države krajem XII veka javljaju se i prvi pokušaji osamostaljivanja albanskih oblasti između Škumbe i Drima, sa središtem u Kroji, gde se porodica Progona osamostaljuje s težnjom da objedini sve albanske zemlje.[6] Dimitrije Progon se proglašava „arhontom Arbanasa” i stupa u međunarodne veze sa Dubrovnikom, Venecijom i Raškom.[6] Godine 1204. zbog pomoći u ratovanju protiv Mlečana, Vizantija uspostavlja nezavisnu Epirsku kneževinu, od Drača do Korintskog zaliva, sa prestonicom u Arti.[7] Lješka Liga (1444–1479) Nakon propasti Epira 1261. pod vlašću Karla Anžujskog ujedinjen je veći deo albanske teritorije u Kraljevinu Albaniju (Regnum Albaniae), sa sedištem u Draču. Kraljevina Albanija je obuhvatala širi prostor albanskih zemalja, sa gradovima Krojom, Beratom i Valonom, kao i ostrvom Krfom. Ova kraljevina se održala do 1286, kada je tu ponovo uspostavljena vizantijska vlast.[6] Srpski imperator Stefan Dušan osvaja skoro čitavu Albaniju, osim Drača, u kampanji 1342/1343. godine. U svojoj tituli Dušan se naziva „car i samodržac Srbljem, Grkom, Blgarom i Arbanasom”.[6] Karlo Topija obnavlja nekadašnju Kraljevinu Albaniju sa sedištem u Draču (1359-1388). Energičan otpor Albanaca protiv Turaka organizovan je 1433. godine, kada najpre Dukađini napadnu i osvoje od Turaka grad Danj kod Skadra, a potom se koalicija albanskih prvaka „od skadarskih planina do Valone” na čelu sa Arnitom Spatom (Arijanitom Komnenom), tri godine uspešno nosila sa žestokim turskim napadima.[8] U 15. veku, kada je veliki deo balkanskog poluostrva pao u ruke Turaka, Albanci su pod vođstvom Skenderbega, „zmaja od Albanije”, vodili bespoštednu borbu protiv Osmanskog carstva čitave dve decenije.[9] Đorđ Kastriot Skenderbeg oslobađa i ujedinjuje skoro celu Albaniju u Lješku Ligu,[10] utvrđuje se u gradu Kroji i postaje glavna ličnost u savezu albanskih gospodara protiv Osmanlija.[11] Godine 1450. je turska vojska bezuspešno opsela Kroju, ali je Murat II morao da se povuče. Godine 1457. se Skenderbeg povlaći u planine pred turskom vojskom, koja je provalila preko Albanije u Zetu. Kroja je bez uspeha opsađivana 1466. i 1467.[6] Skenderbeg umire u Lješu 1468. godine. Nakon Skenderbegove smrti, albanski otpor se nastavio još deset godina, sve dok otomanska vojska 1478. godine, iz četvrtog pokušaja, konačno nije zauzela Kruju, njegov rodni grad. Albanija u Osmanskom carstvu[уреди | уреди извор] Spomenik Ali-paši Janinskom u Tirani Odmah početkom 16. veka veliki deo stanovništva emigrirao je u južnu Italiju, Grčku i Egipat gde su očuvali svoj Arbanaški identitet. Nad onima što su ostali započinje proces islamizacije. Tokom osmanskog razdoblja na području Albanije izbija više neuspelih ustanaka s ciljem zbacivanja osmanske vlasti (1481, 1537, 1571, 1708-1711 i 1716). Slabljenje Osmanskog carstva dovelo je do stvaranja gotovo nezavisnih državica pod vlašću domaćih poturčenih velikaša iz porodice Bušatlije (sa sedištem u Skadru) i Tepeleni (sa sedištem u Janjini). Nakon pogibija njihovih najistaknutijih predstavnika Ali-paše Janinskog (1822) i Mehmed-paše Bušatlije (1831), središnja vlast pokušala je neuspelo da sprovede reforme i učvrstiti svoj uticaj, ali je to bilo ometano mnogobrojnim i dugotrajnim bunama (1831-1837,1840-1843, 1855-1869). Uporedo je tekao i proces nacionalnog osvešćivanja Albanaca, te su u drugoj polovini 19. veka prvi put bili istaknuti i zahtevi za stvaranjem nezavisne albanske države. Godine 1878. osnovana je vojno-politička organizacija Prizrenska liga, nastala radi suprostavljanja odlukama Berlinskog kongresa kojima je deo teritorija većinski naseljenog albanskim stanovništvom pripao Crnoj Gori i Grčkoj, te ujedinjenju teritorija naseljenog Albancima (Velika Albanija) i njena autonomija u sklopu Osmanskog Carstva. Prizrenska liga je uspela da nametne pitanje albanske nacije ispred Velikih sila i postavila je temelje kasnijoj Pećkoj lizi, koja je imala spoljnu potporu Italije i Austrougarskog carstva, ali i osnivanje Druge prizrenske lige (profašističke organizacije) 1943. godine. Princ Vilhelm i princeza Sofija prilikom dolaska u Albaniju 7. marta 1914. godine Albanija kao protektorat[уреди | уреди извор] Opšti ustanak protiv osmanske vlasti izbio je tokom Prvog balkanskog rata, a vođa ustanka, Ismailj Ćemali proglasio je nezavisnost Albanije.[12][13] Nezavisnost je priznata na konferenciji Velikih sila u Londonu 20. decembra 1912. godine.[14] Albanska kneževina je potvrđena Londonskim mirovnim ugovorom 30. maja 1913. godine, ali je država stavljena pod protektorat. Velike sile su odredile i granice države, a za vladara postavile kneza Vilhelma I Vida (koji je formalno vladao od 7. marta 1914). Njegova vladavina nije bila prihvaćena, te je izbio ustanak koji je Vida 2. novembra 1914. primorao na bekstvo iz zemlje. tags: balkan putopisi albanija putovanje kroz albaniju putovanja balkana istorija albanije albanaca bartl turske turska turci grčka grčke grci srbi srbije srba srpska srpskog naroda albanskog