Sirija kolevka civilizacije - Stanoje Jovanović *rečnik i razgovornik Povez:tvrd Težina:440g k-47P

TVRD POVEZ 178 STRANA ODLICNO OCUVANA KNJIGA IMA I ZASTITNI OMOT POGLEDAJTE SVE MOJE KNJIGE NA KUPINDU UVEK SU MOJE KNJIGE PO NAJPOVOLJNIJIM CENAMA MENJAM BILO KOJE KNJIGE IZ MOJIH OGLASA ZA STRIPOVE ILI STARE ALBUME SA SLICICAMA MOZE I SAMO SLICICE A MOZE I ZA OCUVANE GRAMOFONSKE PLOCE LP ROK, ,DJEZ, BLUZ,POP HEVI METAL I SLICNO

Slobodan T Šarenac - Kolevka na kamenu, zabeležbe iz stare Hercegovine , autorsko izdanje . Odlična, kao nova

Autor : Zenon KosidovskiIzdavač : MIBA BOOKSAko želite da saznate tajne nestalih carstva, da budete među hramovima i vrtovima Mesopotamije, u Egiptu faraona, pokraj kolevke egejskog sveta, u kraljevstvu Velike zmije, onda je ovo prava knjiga za vas.2/20

Autor : Zenon Kosidovski Izdavač : MIBA BOOKS Ako želite da saznate tajne nestalih carstva, da budete među hramovima i vrtovima Mesopotamije, u Egiptu faraona, pokraj kolevke egejskog sveta, u kraljevstvu Velike zmije, onda je ovo prava knjiga za vas.

GEOPOLITIKA SAVREMENE UKRAJINE Dragan Petrović Str 276 Povez tvrd Stanje knjige dobro OSTALE MOJE AUKCIJE MOŽETE POGLEDATI PREKO LINKA http://www.kupindo.com/pretraga.php?Prodavac=rere&Grupa=1 Kupovinom više knjiga značajno štedite na poštarini. O knjizi Geopolitika savremene Ukrajine, je naučna monografija rađena u skladu sa makro naučno-istraživačkim projektom Instituta za međunarodnu politiku i privredu u Beogradu, «Srbija i savremeni svet: perspektive i putevi učvršćivanja spoljnopolitičkog, bezbednosnog i spoljnoekonomskog položaja u međunarodnoj zajednici», finansiranog na osnovu plana osnovnih istraživanja Ministarstva za nauku i ekologiju Republike Srbije u periodu 2006-2010. Ukrajina je jedna od najvažnijih zemalja na postsovjetskom prostoru koja je još od ranog Srednjeg veka kolevka ruske državnosti – Kijevska Rusija, i vekovima pripadala, kao i Belorusija, ruskom nacionalnom biću i njenoj istoriji. Istina, viševekovna odvojenost ovih zapadnih ruskih zemalja od zajedničke države sa Velikorusijom krajem Srednjeg i početkom Novog veka, uslovilo je stvaranje određenih nacionalno-kulturnih specifičnosti koji su najzad tokom XX veka, u SSSR promovisani u zasebne nacionalitete, ali i dalje u zajedničkoj državi sa Rusima. Ove specifičnosti su nejednako raspoređene po ukrajinskim regionima, tako da i danas oni na istoku imaju i snažnu prorusku identifikaciju, dok idući sve više na zapad od Dnjepra i severnije od Crnog mora, ukrajinski identitet postaje jači. Uz to jugoistok zemlje je privredno razvijeniji, naročito industrija, energetika i tercijalni sektor, dok pretežno poljoprivredni severozapad i pored vrhunski razvijenog i intenzivnog primarnog sektora, trpi i agrarnu prenaseljenost. Sve do raspada SSSR, tačnije njegove transformacije u Zajednicu nezavisnih država početkom 1992. godine, Ukrajina je kroz istoriju isključivo posmatrana kao deo, makar šireg, ruskog etničko-civilizacijskog stabla.

Autor: Prof. dr Radmilo Petrović Format: 15x21,5 Povez: tvrd za zaštitnim omotačem Broj strana: 350 Etrurci i deroni, ključ za razumevanje civilizacije antičkog Balkana! Deroni su najstariji novac na svetu, pronađen u području opštine Vranje, početkom trećeg milenijuma nove ere. Zagonetku tog novca, koji je izazvao pažnju svetske javnosti i naučnih krugova, maestralno je razrešio profesor Petrović otkrivši vezu između etrurske civilizacije, pelaških naroda, drevnih Makedonaca i porodice naroda koja je živela na Balkanu, antičkog pupka sveta i kolevke evropske civilizacije i kulture.

Autor: Grupa autora Povez: broširan - karton Br. strana: 192 Format: 17 x 19 Kolor fotografije, štampano na kunstdruku! Vaš omiljeni saputnik kroz kolevku evropske klasike. Suština Londona povezana u korice ovog vodiča biće vaš izvor inspiracije i informacija tokom uzbudljive ostrvske avanture. Lako se koristi, malog je formata i bez problema staje u svaku torbu. Otkrijte najbolja mesta za šoping, čari kraljevskog Londona, pogledajte najinteresantniju predstavu na Vest endu, krenite u oplemenjujuću šetnju kroz muzeje i galerije koji oduzimaju dah, pružite vašoj deci nezaboravan provod, osetite duh autentičnih londonskih pabova, opustite se u najprijatnijim hotelima zgodnim za svačiji budžet.

25 DEČJIH PESAMA I 10 KANONA Mek povez, 52strane, NOTE sadržaj: - POTOČARA - Josip Ce - U PROLEĆE - Mita Topalović - VEĆE VRANA - Vlad. Đorđević - O KOSIDBI - Vlad. Đorđević - MIŠ MI JE POLJE - Vlad. Đorđević - HVALISAVI MAJMUN - Vlad. Đorđević - ŽABE - Vlad. Đorđević - N MAU ČEZ IZARO - Emil Adamič - DREŽNIŠKA - Emil Adamič - NA LIVADI - Miloje Milojević - VETAR - Miloje Milojević - KONJIĆ - Miloje Milojević - MAJKA UZ KOLEVKU - Jakov Gotovac - POŠTAR - Jakov Gotovac - MLADOST - M. Vukdragović - KOKA I PILIĆI - M. Tajčević - MOJ KONJIĆ - M. Tajčević - PIONIRSKO PROLEĆE - M. Živković - PATAK - Merima Dragutinović - KIŠA PADA TRAVA RASTE - Boris Papandopulo - BUMBARI I PČELE - St. Rajičić - STARI BREST - St. Rajičić - ČETIRI ODŽAČARA - N. Hercigonja - SAT - Boža Stančić - PIONIRSKA ŽELEZNICA - A. Obradović - DESET KANONA

SV 9 60803) Rođenje humanoidne robotike , Ivan Stanić , Muzej nauke i tehnike Beograd 2017 , katalog izložbe Autor izložbe, kustos Muzeja nauke i tehnike, Ivan Stanić izložbom ukazuje na značaj Centra za robotiku, na njegova fundamentalna istraživanja koja su ga sedamdesetih i osamdesetih godina 20. veka učinila kolevkom moderne robotike u svetu. U Centru su se rodile ideje i teorije, koje su zajedno sa praktičnim dostignućima, uticale na razvoj i tok svetske robotike, posebno u Japanu, SAD, Rusiji i Francuskoj. `Malo ljudi zna da su se pionirski koraci i značajne stvari koje su uticale na razvoj robotike u svetu, zapravo desile u Beogradu šezdesetih, sedamdesetih i osamdesetih godina 20. veka`, ističe Stanić u razgovoru za Tanjug. Sve je počelo, kako podseća, razvojem takozvane `beogradske šake`. Profesori Rajko Tomović i Milan Rakić sa Elektrotehničkog fakulteta u Beogradu započeli su 1963. godine pionirski rad na izradi veštačkog organa sa čulom dodira i 1964. konstruisali model prve u svetu protetičke robotske šake na eskterno napajanje. Ta šaka je čak poslata u SAD na istraživanje i trebalo je da pomogne američkim naučnicima da reše problem hvatanja u misiji Apolo na mesecu, ali je ona bila namenjena ljudima i za hvatanje manjih stvari. Sledeći važan korak bila je Teorija nula momenta ili Tačka nula momenta koju je formulisao profesor Miomir Vukobratović 1968. koja se danas koristi u Japanu za hodanje svih dvonožnih robota, poput Asima, jednog od najnaprednijih robota koje je proizvela firma `Honda`. Godine 1972. napravljen je pneumatski aktivni egzoskelet namenjen paraplegičarima i jedan primerak je dostavljen Centralnom institutu za traumatologiju i ortopediju u Moskvi, a dve godine kasnije stvoren je prvi egzoskelet u svetu koji je koristio elektromotore kao aktuatore i može se smatrati prethodnikom savremenih humanoidnih robota koje pokreću humanoidni motori. Iz te rehabilitacione robotike proizašao je 1978. prvi jugoslovenski industrijski robot UMS1- prvi industrijski robot antropomorfnog tipa u svetu. mek povez, format 21 x 24 cm , ilustrovano, dvojezično srpsko - engleski, 56 strana, tiraž 300 primeraka

07516) RAT I DJECA KOZARE , Dragoje Lukić , Književne novine Beograd 1990 , Prije trideset godina počeo sam da istražujem ustaški i njemački genocid nad djecom Kozare i sada, kad sam na taj Sizifov posao stavio tačku, čini mi se da sam na početku. U traganju za identitetom ubijenih dječaka i djevojčica obišao sam gotovo sva kozarska sela i gradove, zakucao na mnoga vrata i razgovarao sa stotinama majki i očeva, braće i sestara, rođaka i poznanika mališana ubijenih u logorima, spaljenih ili umorenih na drugi način. Upoznao sam desetine Zagrepčana, učesnika humane akcije spasavanja djece iz bodljikavih žica, i mnogobrojne građane koji su ih, po izvlačenju iz logora, usvojili. O toj djeci, najčešće, nije bilo nikakvih pisanih dokumenata. Proučio sam sačuvane logorske arhive i spiskove žrtava okupatora i njihovih pomagača. Godine sam proveo u arhivima, muzejıma, zbirkama i istorijskim institutima u traganju za izgubljenim djetinjstvom 23.858 dječaka i djevojčica koji su sa moje rodne Kozare u ljeto 1942. kao taoci otjerani u logore smrti. Poslije tri decenije uspio sam da dešifrujem stravičan spisak ubijene djece s kozarskog područja. Utvrdio sam njihova imena i imena njihovih roditelja, u kojima su mjestima rođena, gdje im je, kada i kako zgasnuo mladi život.Sastavljajući ovu knjigu pokušao sam da otrgnem od zaborava te najstrašnije osvete - dio naše istorije.Drugih namjera nisam imao. Ovo treće, prošireno, izdanje knjige Rat i djeca Kozare dopunjeno je sa 11.194 imena ubijenih dječaka i djevojčica iz 219 mjesta kozarskog područja. Najmlađa su bila u kolijevkama, a najstarija su imala 14 godina. U knjigu su uvrštena i imena 370 malih ratnika koji su pali kao borci narodnooslobodilačkog rata 1941 - 1945 . godine. I u ovom izdanju knjige Rat i djeca Kozare predstavljen je samo dio građe, teške kao sam usud života. Nisam siguran da će u korice druge knjige za koju sam sakupio dokumentarni materijal moći da stane sve ono što se mora pokazatı budućim naraštajima o besprimjernom stradanju djece sa Kozare. Radi njih samih i njihovih potomaka. Napomena autora treće izmenjeno i dopunjeno izdanje, tvrd povez, format 21,5 x 29 cm , ilustrovano, latinica, vrh čoškova na koricama ogreban ,osim toga knjiga očuvana, 392 strane,

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Astrologija (grč. αστρολογία - nauka o zvezdama) je pseudonauka koja položaje, odnose i kretanja planeta i drugih nebeskih tela u odnosu na zodijačke znakove i sazvežđa, posmatrano za zemlje, dovodi u vezu sa osnovnim osobinama individua (pojedinaca) i njihovom interakcijom, sa društvom, nacijama, događajima u svetu itd.[1] Sam pojam logos (gr. λόγος) se obično tumači kao reč, što bi svakako opravdalo verovanje da zvezde nešto saopštavaju. Osoba koja izučava astrologiju se naziva astrolog, a njegov zadatak je da protumači te `zvezdane poruke` i potom ih prenese zainteresovanima. Jedan od najbitnijih termina koji se vezuju za astrologiju je horoskop koji se koristi pri svakoj astrološkoj analizi. Astrologiju ne treba mešati sa astronomijom (grč. αστρονομία - pravila među zvezdama), naukom o zvezdama. Istorijat Ispočetka, astrologija je bila nerazdvojni deo astronomije pa su se njome bavili različiti narodi diljem zemljinog šara: Kinezi, Egipćani, Grci, Rimljani, Arapi, kao i narodi Amerike (Asteci, Maje, Inke). Oni su zapazili da se mnoge stvari na zemlji, kao što su npr. plima i oseka itd. dešavaju pod dejstvom Sunca i Meseca pa su verovali da su i svi ostali događaji posledica uticaja različitih zvezda. Otud postoje različite vrste astrologije po nacionalnosti. Osim tzv. zapadne poznate su kineska, japanska, jevrejska, indijska, druidska (keltska) astrologija. Te nacionalne astrologije se međusobno razlikuju i po načinu izračunavanja horoskopa, što je posledica različitih geografskih konfiguracija zemljišta gde je nastala astrologija, ali i po sistemu tumačenja koji je posledica bazičnog stava određenog društva prema životu. Kolevka zapadne astrologije je stari Bliski istok, gde su ponikle prve opservatorije – sumerski zigurati. Prvobitna mesopotamska astrologija (protoastrologija) je, sasvim slično kao i u drugim kulturama, bila zasnovana na prostom posmatranju nebesa u potrazi za znamenjem, koje bi na bilo koji način moglo da predskaže važna dešavanja u kraljevstvu. Stari Mesopotamci su verovali da zvezde i sazvežđa, koje su poznavali u priličnom broju, imaju svoje odgovarajuće gradove[2] na zemlji. Kraljevi nisu preduzimali nikakav ratni pohod, niti započinjali bilo kakav važan državni posao (npr. izgradnju puteva ili dvoraca i sl.) ako im zvezdočaci nisu označili povoljne dane. Zapisi astronomskih opažanja i znamenja su pronađeni među ostalim tekstovima, ispisanim na glinenim pločicama klinastim pismom. Najobimnija kolekcija Enuma Anu Enlil[3] datira iz 2. milenijuma p. n. e. Još jedna veoma važna kolekcija znamenja, Venerin tablet iz Amisaduke, sadrži podatke o osmatranjima Venerinih faza i pridavanim im značenjima. Istoričari nisu saglasni koje su godine ovi podaci prikupljani, ali većina smatra da je kolekcija nastala 146 godina nakon Hamurabijeve smrti. Egipatski odnos prema zvezdama imao je oblik astro-religije, a postao je s vremenom i prefinjeniji. Najvažniji astrološki događaj koji su predviđali drevni Egipćani bile su uobičajene poplave Nila koje su se poklapale sa helijačkim izlaskom Sirijusa. Ono na šta su Egipćani bili posebno fokusirani su usponi i kulminacije zvezda povezani sa dekanima – njihovi motivi nađeni su na poklopcima kovčega iz perioda Srednjeg kraljevstva, oko 2000. godine p. n. e. U ranim tekstovima dekani su označavali koji je čas noći kada se podižu na istočnom horizontu, dok su u onim nastalim kasnije označavali čas noći kada kulminiraju na nebu. Smatra se da je pridavanje pažnje diurnalnom kretanju bilo od velike važnosti za kasniji razvoj helenističke doktrine horoskopskih kuća. Neke astrološke ideje su iz Mesopotamije došle u Egipat do druge polovine 1. milenijuma p. n. e. Najznačajnija od njih je Zodijak sa 12 znakova oko 3. veka p. n. e.[4] koji se kasnije kombinuje sa dekanima, a koji umesto do tada zasebnog sistema, postaju desetostepene podele svakog zodijačkog znaka. Osvajanje velikih teritorija od strane Aleksandra Velikog tokom 4. veka p. n. e., doprinela su mešanju različitih kultura i tradicija, što se svakako odrazilo i na dalji razvoj i usavršavanje astrologije – Sinteza mesopotamskih astroloških ideja sa egipatskim konceptima i sistemima grčke matematike i geometrije, rezultirala je rođenjem horoskopske astrologije. Aleksandar je osnovao grad na obali Mediterana – Aleksandriju – koja ubrzo po njegovoj smrti postaje centar kulture i nauke u koji su se slivali veliki umovi ondašnjeg doba. Tako započinje helenistički period odnosno dominacija grčke misli širom antičkog sveta. Pod pokroviteljstvom grčke dinastije Ptolemeja, izgrađena je velika Aleksandrijska biblioteka u koju su pohranjene hiljade tekstova sa raznih krajeva sveta, pa je Egipat opet izronio kao veliki centar astroloških studija. Oko 290. godine p. n. e. vavilonski istoričar i astrolog Beros je, emigriravši na istok, osnovao astrološku školu na grčkom ostrvu Kos. Do tada, ovo je ostrvo bilo poznato kao medicinski centar u kom je negovan kult Asklepija. Astrologija na taj način utire svoj put sve dublje na zapad. Od velikih umova helenističkog doba proučavanjem astrologije bavili su se i Tales, Pitagora, Anaksagora, Empedokle, Hipokrat, Platon, Euksod, Euklid i drugi. Prvi i drugi vek naše ere su bili naročito važni za dalji napredak astrologije. Tokom tog perioda su stvarali Nekepso i Petoziris, Marko Manilije, Antioh iz Atine, Kritodemus, Serapio iz Aleksandrije, Dorotej iz Sidona (kasni 1. vek), a naročit doprinos astronomiji i astrologiji je dao naučnik Klaudije Ptolemej, sredinom 2. veka n.e. On je bio autor dva znamenita dela: Tetrabiblosa, astrološkog četvoroknjižja i Sintaksisa (Almagesta), zbornika svekolikog tadašnjeg astronomskog znanja. Ptolemej je uveo geocentrični sistem sveta u astronomiju koji je ostao važeći u nauci (astronomiji) narednih četrnaest vekova, a u astrologiji se i danas koristi. Ptolemejev savremenik, Vetije Valens iz Antiohije (120—175), napisao je Antologiju, najobimnije i najočuvanije delo helenističkog perioda koje se sastoji od devet knjiga. Ovaj materijal je posebno vredan jer sadrži mnogobrojne prognostičke tehnike od kojih su neke jedinstvene, a takođe i stotinu horoskopa kao demonstracije tehnika koje je izlagao. U odnosu na raniju astrološku praksu u kojoj je korišćen tzv. sistem celih znakova[5], Ptolemej uvodi korišćenje sistema jednakih kuća, dok Valens za potrebe određivanja snage planeta deli kvadrante horoskopa na jednake trećine. Ovaj sistem kuća je kasnije nazvan Porfirijev. U narednim vekovima su nastali mnogobrojni kvadratni sistemi podele kuća kao što su Alkabitus, potom vrlo popularan u renesansnom periodu Regiomontanov sistem, danas u najmasovnijoj upotrebi Plasidusov sistem, te manje popularni Koh i Kampanus. Iako je prvobitno bila zabranjena u Rimu oko 139. godine p. n. e., astrologija ponovo dobija na popularnosti u vreme prvih rimskih careva, koji su obilato koristili njene mogućnosti da bi preduzeli adekvatne političke i druge poteze. Oktavijan Avgust je, izražavajući moć, utisnuo na srebrne kovanice svoj astrološki simbol Jarca koji prednjim nogama drži svet. Bilo je i careva koji su voleli sami da se oprobaju u ovoj veštini npr. Tiberije, Domicijan i Hadrijan. Neki astrolozi su zahvaljujući prijateljstvu s vladarima stekli veliki uticaj i političku moć, kao što je slučaj sa Trazilom. Kao već oformljen sistem, astrologija je prešla iz helenskog sveta u Indiju. Pretpostavlja se da se to desilo oko 2. veka n. e. Indijci su usvojili i fonetski transkribovali određeni broj grčkih astroloških termina: hora-čas (grč. Ώρα), dekanus- dekant (grč. Δεκανοί) i, možda, trikona- trigon (grč. τρίγωνον). Kasnije se indijska astrologija razvijala nezavisno od zapadne, a osnovna razlika između zapadnog i indijskog horoskopa ogleda se u tome što je zapadni tzv. tropski (zasnovan na zodijačkim znakovima), tj. počinje na 0 stepeni znaka Ovna, a indijski je sideralni, tj. definiše znakove prema zvezdama stajačicama. Indijska astrologija je imala uticaja na razvoj astrologije u drugim regijama. Persijski kralj Ardašir I je slao izaslanike u okolne zemlje kako bi prikupili naučna dela koja su u to vreme nedostajala u Persiji. Tako indijska i grčka astrologija dolaze u ovo carstvo, Slom Zapadnog rimskog carstva astrologiju gura u zaborav na zapadu, ali ona nastavlja da živi u Istočnom rimskom carstvu, gde je u životu održavaju razmene knjiga sa Arabljanima, uprkos protivljenju Crkve. Istovremeno, ona cveta kod Arabljana, a naročito nakon osnivanja Bagdada u koji su pozivani svi viđeniji učenjaci. Na sličan način kao i Persijanci, Arabljani su slali svoje izaslanike da prikupljaju materijal iz Indije, Persije i Vizantije, i nastavili da unapređuju astrologiju novim tehnikama. Srednjovekovni arapski astrolozi su naročito bili zainteresovani za mundanu i horarnu astrologiju. Poznati astrolozi iz ovog perioda su Teofil iz Edese, Mašalah ibn Asari, Abu Ali el-Hajat, Sal ibn Bišr, Abu Mašar, El-Kindi, Alkabitus, i drugi. Na početku srednjeg veka na astrologiju se u Evropi gledalo kao na oblik paganizma što je uticalo da se poljulja njen ugled u teoriji i praksi. Mešana je često sa pojmom alhemije, što je kasnije proučavanjem dokazano da su duboko povezane. U alhemijskim analizama koristi se astrološka teorija, a najčešći primer toga je povezivanje određenih hemijskim elemenata sa planetama: tako zlato odgovara Suncu, srebro Mesecu, živa Merkuru, itd. Hrišćanski teolozi su bili u poziciji da uslovno priznaju legitimitet astro-meteorologiji i astro-medicini, dok je lična, natalna astrologija predstavljala problem. Međutim, od 13. veka većina italijanskih dvoraca držala je astrologe, a i na univerzitetima se predavala astrologija. Priliv arapskih ideja bio je važan deo tog ponovnog interesovanja za astrologiju, za čije širenje naročite zasluge pripadaju italijanskom astrologu Gvidu Bonatiju. Astrologijom su se bavili i naučnici koji su živeli na razmeđi srednjeg veka i renesanse poput Paracelzusa, Tiha Brahea i Johana Keplera. Ipak, Kepler, iako kraljev astrolog, nije cenio astrologiju već ju je prozvao suludom ćerkom astronomije. Povećano interesovanje za antičke ideje u renesansi utiče i na povećanje interesovanja za astrologiju. Oživljavanje hermetizma i neoplatonizma pogodovalo je širenju astrologije među širokim narodnim masama. Štampaju se astrološki almanasi, ali smela predikcija o velikoj konjunkciji 1524. učinila je da astrologija postane u mnogim očima neozbiljna pa i smešna. Daljem opadanju uticaja astrologije doprinela je i pojava protestantskog pokreta koji je nije prihvatao. U 16. veku Nikola Kopernik je uveo heliocentrični sistem sveta u nauku i time odvojio astronomiju od astrologije. U daljem razvijanju i objašnjavanju astroloških termina učestvovao je i Isak Njutn stavši na njenu stranu. Jednom prilikom kada je došlo do rasprave po pitanju vrednosti-bezvrednosti astrologije, pa je astronomu Haleju poručio: „Razlika između mene i Vas je što sam se ja bavio astrologijom a Vi niste!“ Time se nije subjektivno zauzeo za osnovanost i naučnost astrologije, već jednostavno uputio da su se njom tokom vekova bavili ozbiljni filozofi i naučni umovi, koji je nisu u startu odbacili niti prezreli. Kako je uspon nauke, posebno u 17. i 18. veku, bio praćen propadanjem moći aristokratije, a jačanjem političkog uticaja najširih slojeva stanovništva, mahom slabo obrazovanih, to je klima za opstanak astrologije postajala zapravo sve pogodnija. Tek sa 20. vekom širi slojevi postaju sve obrazovaniji (u odnosu na period mračnog srednjeg veka, kada je stanovništvo bio uglavnom nepismeno), ali astrologija i dalje nije gubila na popularnosti. U tom smeru najviše uspeha imalo je socijalističko obrazovanje, koje uvodi obavezno školovanje i visoko školstvo, dakle stvarajući intelektualnu elitu. Stav komunističke ideologije prema astrologiji je da je u tom periodu smatrana kvazinaukom, zaostatkom praznoverja i slično. Astrologija se, dakle, i u prosvećenom razdoblju održala, uprkos pritiscima kroz koje je prošla. Od naučnika novog doba, astrologiju su proučavali psihijatar Karl Gustav Jung, pokušavajući da uz pomoć nje dokaže svoje načelo sinhroniciteta i francuski psiholog Mišel Goklen koji je obradio 24000 horoskopa poznatih ljudi, upoređujući ih sa naučnim saznanjima o karakterima. Najpopularniji astrolozi tokom druge polovine 20. veka na području Balkana bili su Mile Dupor i njegova učenica glumica Milja Vujanović. Uporedo sa pristalicama, zagovornicima, teoretičarima i praktičarima astrologije uvek je kroz istoriju bilo i njenih manje ili više ljutih protivnika, od koji su najpoznatiji Aristarh, Plinije Stariji, Tacit, rimski imperator Klaudije, Savanarola, papa Urban VIII, Kolber itd.

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Knjiga je sastavljena od djelića dnevnika, djelića predavanja, sjećanja, meditacija--nekih neprobojno apstraktnih i logički upletenih, nekih neugodno spekulativnih i poetičnih--među kojima se može lutati po volji. Ali sadržajno je nov, dokaz da je Laing krenuo dalje, dublje u sebe, dublje u misterij života. To je meditacija bez odgovora, filozofska, osobna i biološka, na pitanje `Tko sam ja?` Možda je najupečatljiviji dio toga osobni. Laing više ne govori samo o pacijentima ili ljudima u nevolji, već i o sebi. Njegova vlastita prilično sumorna i potisnuta rana povijest ispričana je s ćelavom jednostavnošću koja sugerira i tugu i opor humor. On prelazi iz zagonetke konvencionalno nazvane `životne činjenice`--naše podrijetlo u spolnoj reprodukciji--na bizarniji teritorij: mogućnost (dokumentirana incidentima u terapiji) koje se sjećamo, proganjaju nas, i ponovno izvodimo svoje začeće, implantaciju , fetalni život i rođenje, gubitak pupčane vrpce i posteljice koji su bili dio nas. On pripovijeda čudne stvari koje su se dogodile njegovom umu, i čudne susrete s drugima, koji nagovještavaju goleme misterije koje poput sante leda leže izvan svijesti. Cjelina je oblikovana implicitnim suosjećanjem koje postaje eksplicitno u napadu na `bezdušnu` znanost nesvjesnu vlastitih nesvjesnih sadističkih motiva. Unatoč svojim letovima i nejasnoćama, ovo je pravi doprinos književnosti čudesa - bogata, nesređena, sugestivna, neuvjerljiva i humana. Ronald David Laing (7. listopada 1927. - 23. kolovoza 1989.), obično citiran kao R. D. Laing, bio je škotski psihijatar koji je opsežno pisao o mentalnim bolestima - posebno o psihozama i shizofreniji.[1] Laingovi pogledi na uzroke i liječenje psihopatoloških fenomena bili su pod utjecajem njegovog proučavanja egzistencijalne filozofije i bili su u suprotnosti s kemijskim metodama i metodama elektrošokova koje su postale psihijatrijska ortodoksija. Laing je iskazane osjećaje pojedinog pacijenta ili klijenta uzeo kao valjane opise osobnog iskustva, a ne jednostavno kao simptome mentalne bolesti. Iako ga je javnost povezivala s antipsihijatrijskim pokretom, odbacio je tu etiketu.[2] Laing je shizofreniju smatrao normalnom psihološkom prilagodbom na disfunkcionalni društveni kontekst,[3] iako je kasnije u životu revidirao svoje stavove.[4][1] Politički, Laing se smatrao misliocem nove ljevice.[5] Lainga je tumačio David Tennant u filmu Mad to Be Normal iz 2017. Rane godine Laing je rođen u četvrti Govanhill u Glasgowu 7. listopada 1927. kao jedino dijete građevinskog inženjera Davida Parka MacNaira Lainga i Amelije Glen Laing (rođene Kirkwood).[6]: 7  Laing je opisao svoje roditelje {{emdash} svoju majku posebno — kao da je pomalo asocijalan i zahtijeva maksimalna postignuća od njega. Iako je njegov sin biograf uglavnom odbacio Laingov prikaz svog djetinjstva, osmrtnica jednog Laingovog poznanika ustvrdila je da je o njegovim roditeljima - `punu istinu rekao samo nekolicini bliskih prijatelja`.[7][8] U početku se školovao u javnoj školi Sir John Neilson Cuthbertson, a nakon četiri godine prešao je u gimnaziju Hutchesons. Različito opisivan kao pametan, natjecateljski ili prerano zreo, studirao je klasike, posebice filozofiju, uključujući čitanje knjiga iz lokalne knjižnice. Sitan i slabo građen, Laing je sudjelovao u trčanju na daljinu; također je bio glazbenik, postao je suradnik Kraljevskog glazbenog koledža. Studirao je medicinu na Sveučilištu u Glasgowu. Tijekom studija medicine osnovao je `Sokratov klub`, čiji je predsjednik pristao biti filozof Bertrand Russell. Laing je pao na završnim ispitima. U djelomičnoj autobiografiji, Wisdom, Madness and Folly, Laing je rekao kako smatra da su primjedbe koje je dao pod utjecajem alkohola na sveučilišnoj funkciji uvrijedile osoblje i dovele do toga da je pao na svakom predmetu, uključujući i neke za koje je bio siguran da ih je položio. Nakon što je proveo šest mjeseci radeći na psihijatrijskoj jedinici, Laing je 1951. položio ponovne testove kako bi stekao zvanje liječnika.[9] Karijera Laing je proveo nekoliko godina kao psihijatar u psihijatrijskoj jedinici britanske vojske u Netleyju, gdje su, kako se kasnije prisjetio, oni koji su pokušavali lažirati shizofreniju kako bi dobili doživotnu invalidsku mirovinu vjerojatno dobili više nego što su očekivali kao inzulinsku šok terapiju se koristio.[10] Godine 1953. Laing se vratio u Glasgow, sudjelovao u diskusijskoj grupi usmjerenoj na egzistencijalizam i radio u Kraljevskoj duševnoj bolnici u Glasgowu[11]. Bolnica je bila pod utjecajem škole mišljenja Davida Hendersona, koja je možda izvršila nepriznati utjecaj na Lainga; postao je najmlađi konzultant u zemlji.[12][9] Laingovi kolege okarakterizirali su ga kao `konzervativnog` zbog njegovog protivljenja elektrokonvulzivnoj terapiji i novim lijekovima koji su uvedeni.[12] Godine 1956. Laing je otišao na stipendiju na kliniku Tavistock u Londonu, nadaleko poznatu kao centar za proučavanje i praksu psihoterapije (osobito psihoanalize). U to vrijeme bio je povezan s Johnom Bowlbyjem, D. W. Winnicottom i Charlesom Rycroftom. Ostao je na klinici Tavistock do 1964. godine.[13] Godine 1965. Laing i grupa kolega osnovali su Philadelphia Association i započeli projekt psihijatrijske zajednice u Kingsley Hallu, gdje su pacijenti i terapeuti živjeli zajedno.[14] Norveški pisac Axel Jensen kontaktirao je Lainga u Kingsley Hallu nakon što je pročitao njegovu knjigu The Divided Self, koju mu je dao Noel Cobb. Jensena je liječio Laing i nakon toga su postali bliski prijatelji. Laing je često posjećivao Jensena na njegovom brodu Shanti Devi, koji je bio njegov dom u Stockholmu. Godine 1967. Laing se pojavio u BBC-jevom programu Your Witness, kojim je predsjedao Ludovic Kennedy, u kojem su, uz Jonathana Aitkena i G.P. Ian Dunbar, zalagao se za legalizaciju kanabisa, u prvoj televizijskoj debati uživo na tu temu.[16] Iste su godine njegova stajališta istražena u televizijskoj predstavi U dva uma, koju je napisao David Mercer. U listopadu 1972. Laing je upoznao Arthura Janova, autora popularne knjige The Primal Scream. Iako je Laing Janova smatrao skromnim i neupadljivim, mislio je o njemu kao o `đig manu` (netko tko zna puno o malom). Laing je suosjećao s Janovom, ali je njegovu primalnu terapiju smatrao unosnim poslom, koji nije zahtijevao ništa više od pribavljanja prikladnog prostora i dopuštanja ljudima da `sve druže`.[17] Inspiriran radom američke psihoterapeutkinje Elizabeth Fehr, Laing je počeo razvijati čajm nudeći `radionice ponovnog rađanja` u kojima jedna određena osoba odlučuje ponovno iskusiti borbu pokušaja proboja iz porođajnog kanala koju predstavljaju preostali članovi grupe koji je okružuju.[18] Mnogi bivši kolege smatrali su ga briljantnim umom koji je pošao po zlu, no neki su mislili da je Laing pomalo psihotičan.[6][potrebna stranica] Laing i antipsihijatrija Laing je smatran važnom figurom u antipsihijatrijskom pokretu, zajedno s Davidom Cooperom, iako nikada nije nijekao vrijednost liječenja duševnih poteškoća. Ako ljudska rasa preživi, budući ljudi će, pretpostavljam, gledati unatrag na našu prosvijetljenu epohu kao na pravo doba Tame. Vjerojatno će moći uživati u ironičnosti situacije s više zabave nego što mi iz nje možemo izvući. Smijeh je na nama. Vidjet će da je ono što nazivamo `shizofrenija` jedan od oblika u kojem se, često kroz sasvim obične ljude, svjetlo počelo probijati kroz pukotine u našim previše zatvorenim umovima. R.D. Laing, Politika iskustva, str. 107 Također je osporio samu psihijatrijsku dijagnozu, tvrdeći da je dijagnoza mentalnog poremećaja u suprotnosti s prihvaćenim medicinskim postupkom: dijagnoza je postavljena na temelju ponašanja i ponašanja te pregleda i pomoćnih testova koji tradicionalno prethode dijagnozi održivih patologija (kao što su slomljene kosti ili upala pluća) dogodila nakon dijagnoze psihičkog poremećaja (ako je uopće). Stoga je, prema Laingu, psihijatrija utemeljena na lažnoj epistemologiji: bolest dijagnosticirana ponašanjem, ali liječena biološki. Laing je tvrdio da je shizofrenija `teorija, a ne činjenica`; vjerovao je da modele genetski naslijeđene shizofrenije koje promiče biološki utemeljena psihijatrija ne prihvaćaju vodeći medicinski genetičari.[19] Odbacio je `medicinski model mentalne bolesti`; prema Laingu dijagnoza mentalne bolesti nije slijedila tradicionalni medicinski model; i to ga je navelo da preispita upotrebu lijekova kao što su antipsihotici u psihijatriji. Njegov stav prema rekreacijskim drogama bio je sasvim drugačiji privatno, zagovarao je anarhiju iskustva.[20] Osobni život Čini se da se u ranom životu Laingov otac, David, inženjer elektrotehnike koji je služio u Kraljevskim zračnim snagama, često svađao s vlastitim bratom, a i sam je imao slom tri mjeseca dok je Laing bio tinejdžer. Njegova majka Amelia, prema nekim nagađanjima i glasinama o njezinom ponašanju, opisana je kao `psihološki čudna`. [6][potrebna stranica] Lainga su mučili njegovi osobni problemi, patio je i od epizodnog alkoholizma i od kliničke depresije, prema njegovoj samodijagnozi u intervjuu za BBC Radio s Anthonyjem Clareom 1983., [21] iako je navodno bio slobodan od obojega u godinama prije svog smrt. Ta su priznanja trebala imati ozbiljne posljedice za Lainga jer su činila dio slučaja protiv njega od strane Generalnog medicinskog vijeća što je dovelo do njegovog prestanka liječničke prakse.[22] Laing je dobio šest sinova i četiri kćeri s četiri žene. Nakon što je postao slavna osoba, Laing je ostavio svoju prvu suprugu Anne Hearne, bivšu studenticu medicinskih sestara (1952. – 1966.), i njihovo petero djece. Nakon toga se oženio njemačkom grafičkom dizajnericom Juttom Werner (1974. – 1986.) s kojom je dobio troje djece. Njegovo deveto dijete, s njemačkom terapeutkinjom Sue Sünkel, rođeno je 1984. Godine 1988. Laingova partnerica do njegove smrti, Marguerite, rodila je njegovo deseto dijete, Charlesa. Laing je umro 19 mjeseci kasnije od srčanog udara u dobi od 61 godine dok je igrao tenis.[23][24] Njegov sin Adrian, govoreći 2008., rekao je: `Bilo je ironično da je moj otac postao poznat kao obiteljski psihijatar, dok u međuvremenu nije imao ništa s vlastitom obitelji`.[24] Njegovo najstarije dijete Fiona, rođena 1952. godine, provela je godine u mentalnim ustanovama i liječila se od shizofrenije.[25][26] Njegova kći Susan umrla je 1976., u dobi od 21 godine, od leukemije.[27] Adam, njegov najstariji sin iz drugog braka, koji je bio u sve melankoličnijem i krhkijem stanju duha, pronađen je mrtav u svibnju 2008. u šatoru na otoku Formentera. Umro je od srčanog udara u 41. godini.[24] Djela Godine 1913., psihijatar i filozof Karl Jaspers je u svom djelu, Opća psihopatologija, izjavio da su mnogi simptomi mentalnih bolesti (a posebno zabluda) `nerazumljivi`, i stoga su vrijedni malo razmatranja, osim kao znak nekog drugog temeljnog primarnog poremećaja. Zatim su 1956. Gregory Bateson i njegovi kolege, Donald Jackson i Jay Haley artikulirali teoriju o shizofreniji koja proizlazi iz dvostrukih situacija u kojima osoba prima različite ili kontradiktorne poruke.[28] Opaženi simptomi shizofrenije stoga su bili izraz ove nevolje i trebali bi se vrednovati kao katarzično i transformativno iskustvo. Laing je tvrdio slično objašnjenje za psihoze: da su čudno ponašanje i naizgled zbunjeni govor ljudi koji prolaze kroz psihotičnu epizodu ultimativnivrlo razumljivo kao pokušaj prenošenja briga i briga, često u situacijama kada to nije bilo moguće ili nedopušteno. Laing je naglasio ulogu društva, a posebno obitelji, u razvoju `ludila` (njegov izraz). Laing je vidio da psihopatologija nije smještena u biološke ili psihičke organe — pri čemu je okolina potisnuta da igra u najmanju ruku samo slučajnu ulogu neposrednog okidača bolesti (`model stresne dijateze` prirode i uzroka psihopatologije) — nego radije u društvena kolijevka, urbani dom, koji ga uzgaja, sam lonac u kojem se jastva kuje. Ova ponovna procjena mjesta procesa bolesti - i posljedična promjena u oblicima liječenja - bila je u oštroj suprotnosti s psihijatrijskom ortodoksijom (u najširem smislu koji imamo o sebi kao psihološkim subjektima i patološkom jastvu). Laing je bio revolucionaran u vrednovanju sadržaja psihotičnog ponašanja i govora kao valjanog izraza nevolje, iako umotan u zagonetan jezik osobne simbolike koji ima smisla samo iz njihove situacije. Laing je proširio pogled na hipotezu o `dvostrukom povezivanju` koju su iznijeli Bateson i njegov tim, i osmislio novi koncept za opisivanje vrlo složene situacije koja se odvija u procesu `poluđenja` - `nespojiv čvor`. Laing nikada nije nijekao postojanje mentalne bolesti, ali ju je promatrao u radikalno drugačijem svjetlu od svojih suvremenika. Za Lainga, mentalna bolest mogla bi biti transformativna epizoda u kojoj se proces podvrgavanja mentalnoj nevolji uspoređuje sa šamanskim putovanjem. Putnik se mogao vratiti s putovanja s važnim uvidima i možda je kao rezultat toga postao (prema gledištima Lainga i njegovih sljedbenika) mudrija i utemeljenija osoba (Louis, B., 2006., Moving Beyond Prozac, DSM, i Nova psihijatrija). U The Divided Self (1960.), Laing suprotstavlja iskustvo `ontološki sigurne` osobe onom osobe koja `ne može uzeti stvarnost, život, autonomiju i identitet sebe i drugih zdravo za gotovo` i koja posljedično smišlja strategije za izbjegavanje `gubeći sebe`.[29] Ovaj se koncept koristi za razvoj psihodinamičkog modela uma za objašnjenje psihoze i shizofrenije.[29]: 137  Laingove teorije nalikuju kasnijim idejama o samoporemećaju kao temeljnoj karakteristici shizofrenije.[30] U Self and Others (1961.), Laingova definicija normalnosti donekle se promijenila.[31][nepouzdan izvor?] Laing je također pisao poeziju, a njegove pjesničke publikacije uključuju Knots (1970., izdavač Penguin) i Sonnets (1979., izdavač Michael Joseph). Laing se pojavljuje, zajedno sa svojim sinom Adamom, na albumu Miniatures iz 1980. - nizu od pedeset i jednog sićušnog remek-djela koje je uredio Morgan Fisher, izvodeći pjesmu `Tipperary`.[32] Utjecaj Godine 1965. Laing je suosnivač britanske dobrotvorne organizacije Philadelphia Association, koja se bavi razumijevanjem i ublažavanjem duševne patnje, kojom je također predsjedao.[33] Njegov je rad utjecao na šire kretanje terapeutskih zajednica koje su djelovale u manje `konfrontirajućim` (u Laingovskoj perspektivi) psihijatrijskim okruženjima. Druge organizacije stvorene u Laingovoj tradiciji su Udruga Arbours [34], Nova škola psihoterapije i savjetovanja u Londonu [35] i R.D. Laingov simpozij u 21. stoljeću [36] koji se svake godine održava na Institutu Esalen, gdje je Laing često predavao .

Odlično Milovan Đilas (Podbišće, kod Mojkovca, 12. jun 1911 — Beograd, 20. april 1995) bio je jugoslovenski komunista, pa disident, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, politički teoretičar, i pisac iz Crne Gore. Biografija[uredi | uredi izvor] Rođen je od oca Nikole i majke Vasilije Vaje, rođene Radenović. Sam Đilas piše da u njegovom bratstvu nije bilo ni glavara ni junaka. Bratstvo Đilasa se izdvojilo iz Vojinovića. Đilasov predak bio je dobar skakač (arhaično za skočiti—đilasnuti), na osnovu čega je dobio nadimak Đilas što je kasnije preraslo u prezime.[1] Đilasov otac Nikola je bio oficir, a tokom 1917. godine je bio u zarobljeništvu. Po uspostavljanju Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca i Jugoslovenske vojske, priznat mu je čin majora u oružanim snagama nove jugoslovenske države. Bio je nosilac Albanske spomenice i Medalje Miloša Obilića. Nikola Đilas je prihvatao komunističku ideologiju svoje dece, sa napomenom da jedino ne prihvata da Crnogorci nisu Srbi, smatrajući da ako Crnogorci nisu Srbi onda Srba nema.[2] Nije u bliskom srodstvu sa Draganom Đilasom. Po intervjuu koji je Dragan dao za portal Poreklo, Đilasi su poreklom iz Istre, pa su migrirali u Bosnu, a deo se odvojio i otišao u Crnu Goru. Crnogorski Đilasi tvrde da su svi zapravo iz Crne Gore.[3] Porodica Đilas brojala je sedmoro dece. Milovan je imao starijeg brata Aleksu, kao i dva mlađa, Milivoja i Akima. Imao je i tri sestre — Dobranu, Dragu i Milku. Osnovnu školu Đilas je završio 1921. godine u rodnom selu. Nižu gimnaziju je učio tri godine u Kolašinu, a potom 1924. otišao za Berane i tamo završio gimnaziju, 1929. godine. Za vreme pohađanja gimnazije aktivno se bavio pisanjem pesama, zapaženih od strane učenika i nastavnika. U to doba prihvata i levičarske ideje.[4] Posle završetka gimnazije, 1929. godine odlazi u Beograd. Upisuje se na Filozofski fakultet Beogradskog univerziteta, gde počinje da studira jugoslovensku književnost. Bavio se pisanjem i objavljivao svoje priče u beogradskim novinama i časopisima, kao i u publikacijama širom zemlje. Koristio se svojim imenom, ali je ponekad koristio i pseudonim Milo Nikolić. Po dolasku na studije, Đilas se povezuje sa ilegalnom skojevskom organizacijom i vrlo brzo postaje član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ). Za vreme studija, aktivno je radio i kao skojevski poverenik na štampanju, pisanju i rasturanju propagandnog materijala. U međuvremenu se upisuje i na Pravni fakultet u Beogradu, ali studije nije završio.[5] Vršio je propagandni rad po Univerzitetu i objašnjavao studentima ciljeve i zadatke radničkog pokreta i ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Zbog toga je nekoliko puta bezuspešno izbacivan sa studija. Krajem 1932. njegovu aktivnost zapazilo je i članstvo KPJ, pa je Milovan Đilas oktobra 1932. godine primljen u KPJ. Prvi put je uhapšen u februaru 1933. godine, kada je usled nedostatka dokaza posle šest dana pušten. Za vreme velike provale komunista u Beogradu, policija ga je uhapsila u aprilu 1933. godine, u stanu u Dalmatinskoj ulici.[6] Milovan Đilas je prebačen u Glavnjaču, gde su ga ispitivali Dragi Jovanović i Svetozar Vujković. Nije ništa priznao, pa je bio pretučen i ostavljen celu noć da bez odeće leži u svojoj ćeliji. Sutradan mu je počelo suđenje pred Opštinskim sudom grada Beograda, koji ga je po Zakonu o zaštiti države osudio na pet godina zatvora. Robija u Sremskoj Mitrovici[uredi | uredi izvor] Policijski snimak Milovana Đilasa u sremskomitrovačkoj kaznionici 1933. Za vreme svog boravka u Sremskoj Mitrovici, Milovan Đilas je uspeo da prevede tri romana Maksima Gorkog i deset njegovih pripovedaka, na dva džaka toalet-papira, jer mu nije bilo dozvoljeno korišćenje papira. Takođe je preveo i Miltonov „Izgubljeni raj“, koji će kasnije nagraditi profesor Miloš Đurić. Islednici su ga nekoliko puta zatvarali u samicu, tražili da otkrije partijsku liniju, ali nisu uspeli. Milovan Đilas je jedne večeri bio toliko pretučen, da ujutru nije mogao da stoji na nogama. Zato je rešio da započne štrajk glađu. Sva jela koja bi mu se servirala prosipao bi i vraćao. Krajem 1934. godine imao je srčanih problema, pa su ga na predlog lekara prebacili u udobniju ćeliju i više nije bio u samicama. Punu kaznu nije izdržao. Pomilovan je i iz zatvora je izašao početkom 1936. godine. Po izlasku iz zatvora, stanovao je kod svog prijatelja sa studija na periferiji Beograda. Nastavio je da se bavi komunističkom propagandom. Rad u Partiji do početka rata[uredi | uredi izvor] Za Milovana Đilasa je čuo i generalni sekretar KPJ Josip Broz Tito. On je tada probao na sve načine da se poveže s njim i da iskoristi njegovu sposobnost na jačanju Partije. Tito šalje direktivu da se Milovan Đilas nađe na partijskom savetovanju u Zagrebu početkom 1938. godine. Na sastanku u Zagrebu, Milovan Đilas je dobio od Tita zadatak da organizuje slanje dobrovoljaca za Španiju. Iste godine je bio izabran u Centralni komitet Komunističke partije Jugoslavije. U maju 1939. učestvuje na Zemaljskoj konferenciji u Šmarnoj gori kao delegat iz Srbije, a početkom 1940. godine Milovan Đilas je primljen u Politbiro CK KPJ. Radio je u uređivanju članka „Za čistoću i boljševizaciju Partije“, koju je u nastavcima pisao Tito. Pokretao je niz časopisa koji su favorizovali KPJ: „Naša Stvarnost“, „Sodobnost“, „Književni Savremenik“, „Mlada Kultura“ itd. Za vreme pristupanja Trojnom paktu i prvih narodnih nezadovoljstava, Tito šalje Đilasa u Beograd da izveštava Partiju o narodnim utiscima. U Beograd stiže sa svojom ženom Mitrom Mitrović, sa kojom je zajedno pošao u rat kasnije. U Beogradu mu se pridružio i Rade Končar. Đilas se uoči demonstracija sastao sa Dragoljubom Jovanovićem, vođom levih zemljoradnika i rekao mu da će se komunisti bez obzira na demonstracije zalagati za borbu. Nakon završetka demonstracija, poslao je svoju ženu da iznese Titu raport. Po dolasku Tita u Beograd, učestvuje na sastanku Politbiroa u Molerovoj ulici. Prvih dana posle napada Nemačke na Sovjetski Savez učestvuje na sastanku Agitpropa CK za Srbiju. Narodnooslobodilačka borba[uredi | uredi izvor] Ivo Lola Ribar i Milovan Đilas Đilas za vreme Drugog svetskog rata Milovan Đilas učestvuje na sastanku Politbiroa CK KPJ, 4. jula 1941. godine, kada je određen za opunomoćenog delegata CK za Crnu Goru. Na njega su prenesena vanredna ovlašćenja po partijskoj i vojnoj liniji, s pravom smenjivanja rukovodstva i s pravom kažnjavanja. Kao član Politbiroa, automatski je izabran i za člana Vrhovnog štaba. Odmah je otišao u Crnu Goru i zajedno sa kapetanom Arsom Jovanovićem organizovao ustanak i bio je komandant Privremene Vrhovne komande nacionalnooslobodilačkih trupa za Crnu Goru, Boku i Sandžak. Posle splašnjavanja Trinaestojulskog ustanka i savetovanja u Stolicama, na njegovo mesto je upućen Ivan Milutinović, a on je povučen u Vrhovni štab, gde je imao zaduženje za propagandni rad i učestvovao je u uređivanju lista „Borba“, u oslobođenom Užicu. Optuživan je za zločine koje su partizani počinili u Crnoj Gori na početku rata, takozvana Leva skretanja, koja je opisao, ali se i ogradio sa objašnjenjem da u to vreme nije ni bio u Crnoj Gori.[7] Zajedno sa Mitrom Bakićem dočekao je prvu englesku vojnu misiju, koju je predvodio kapetan Bil Hadson u Petrovcu na Moru. Zajedno su ga odveli u partizanski Vrhovni štab u Užicu. Povlačio se zajedno sa Vrhovnim štabom prema Zlatiboru, pa dalje u Sandžak. Milovan Đilas se pred kraj 1941. nalazio s Vrhovnim štabom u Sandžaku, gde radi na prikupljanju ostalih partizanskih jedinica, koje su se povlačile posle pada Užičke republike. U trenucima malaksavanja partizanskog pokreta posle progona iz Srbije, Milovan Đilas radi na ujedinjavanju i na još većem angažovanju boraca za dalje borbe. Tek u martu 1942. godine ponovo odlazi u Crnu Goru, u kojoj se u međuvremenu rasplamsao partizansko-četnički građanski rat. Momčilo Cemović, koji se najviše bavio ovim periodom Đilasovog ratovanja, smatra da su CK KPJ i Vrhovni štab poslali Đilasa da utvrdi stvarno stanje i smeni odgovorne rukovodioce, što je on i učinio. Radio je na uređivanju partijskog lista „Borba“, koja je obnovljena u Bosanskoj krajini, u selu Driniću. Radio je i na uređivanju organa CK KPJ „Proletera“, izrađivao je Biltene Vrhovnog štaba, radio je na radio-stanici „Slobodna Jugoslavija“, na rasturanju članka „Nacionalno pitanje u Jugoslaviji u svjetlosti narodnooslobodilačke borbe“ po Crnoj Gori, Hercegovini i Sloveniji. Za vreme operacija „Vajs“ i „Švarc“, povlačio se zajedno sa Vrhovnim štabom. Bio je prisutan na Martovskim pregovorima, možda najkontroverznijom epizodom NOR-a, pod lažnim imenom Miloš Marković. Prema rečima Vladimira Dedijera, Josip Broz Tito mu je poverio da je Đilas bio jedan od kandidata za načelnika Odeljenja za zaštitu naroda (OZN). Polovinom 1944. poslat je na čelu misije Vrhovnog štaba zajedno sa generalom Velimirom Terzićem u Moskvu. Dobio je čin general-lajtnanta i imao je zadatak da kao političar prikaže situaciju u Jugoslaviji. Na povratku iz Sovjetskog Saveza, Đilas je doneo Titu zlatnu sablju, poklon Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR. Od maršala Konjeva mu je doneo kao dar lični dvogled. U jesen 1944. Đilas je zajedno sa Titom, Kočom Popovićem i Pekom Dapčevićem učestvovao u razgovorima koji su u Beogradu vođeni sa šefom sovjetske vojne misije u Jugoslaviji, generalom Kornjejevim. Aprila 1945. Đilas i Tito odlaze u Moskvu na potpisivanje ugovora o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći Jugoslavije i Sovjetskog Saveza. U toku Narodnooslobodilačkog rata (NOR), poginula su oba Đilasova brata. Stariji brat Aleksa zvani „Bećo“ (1906—1941), ubijen je 2. novembra 1941. godine u okolini Bijelog Polja, a posle rata je 1951. godine proglašen za narodnog heroja Jugoslavije. Mlađi brat Milivoje zvani „Minjo“ (1914—1942), streljan je 5. marta 1942. godine u Jajincima, kao zatočenik logora na Banjici. Sestra Dobrana (1924—1942) poginula je u borbama sa četnicima i Bugarima na jugu Srbije, dok je otac Nikola (1871—1943) bio ubijen od strane balista u Srbici, kod Kosovske Mitrovice.[8][9][10] Borba sa Informbiroom[uredi | uredi izvor] Na otvaranju Kominforma u gradu Šklarska Poremba, u zapadnoj Poljskoj, u septembru 1947. godine, Milovan Đilas, zajedno sa Edvardom Kardeljom je predstavljao KPJ. Početkom 1948. godine, Đilas dobija poziv iz Moskve da učestvuje u nekim diskusijama oko Albanije. Đilas odlazi iz Beograda za Moskvu, vozom preko Rumunije, zajedno sa tadašnjim Načelnikom Političke uprave Generalštaba JA, Svetozarom Vukmanovićem Tempom i Načelnikom Generalštaba JA, general-pukovnikom Kočom Popovićem. Učestvovao je u razgovorima sa Staljinom, Bulganjinom, Vasiljevskim i Antonovim. Misija Đilasa u Moskvi je trajala do marta 1948. godine, kada se vratio u Beograd. Učestvovao je na svim sednicama Politbiroa prilikom objavljivanja kompromitujućih pisama iz Moskve i radio je na sastavljanju odgovora u ime CK KPJ. Po objavljivanju Rezolucije Informbiroa u Bukureštu, pozvan je da dođe u Centralni komitet, jer je Radio Prag tada uveliko prenosio Rezoluciju protiv Komunističke partije Jugoslavije. Na noćnoj sednici u Belom dvoru je određen da napiše odgovor CK KPJ na optužbe Informbiroa. Za vreme borbe sa Informbiroom, Milovan Đilas je bio stalno sa Partijom, učestvovao je na svim Plenumima i sednicama. Radio je na pisanju članaka u „Politici“ i „Borbi“. Početkom 1953. godine je izabran za predsednika Savezne narodne skupštine FNRJ. Nova misao[uredi | uredi izvor] Milovan Đilas je počeo u „Borbi“ od 11. oktobra 1953. godine da objavljuje svoje članke o najsloženijim pitanjima Partije, njene reforme i budućeg razvitka Jugoslavije. Bilo je ukupno 17 ovakvih članaka koji su osim u Borbi izlazili i u listu „Nova misao“. Đilasovi članci su izazvali veliku diskusiju u Savezu komunista Jugoslavije (SKJ) i u najširim masama. Naročito je bio upečatljiv poslednji Đilasov članak pod nazivom „Anatomija jednog morala“, gde je stao u odbranu glumice Milene Dapčević, žene Peka Dapčevića, izrugivanjem žena ostalih partijskih funkcionera. Đilas je time otvoreno napao komunizam kao sistem, samo u uvijenoj formi. Tri dana posle poslednjeg članka Milovana Đilasa, 7. januara 1954. godine, „Borba“ je objavila ogradu Izvršnog komiteta CK SKJ od Đilasovog pisanja. Napomenuto je da su Đilasovi članci izazvali zabunu u redovima članova Saveza komunista, da su članci direktno protivni odlukama VI kongresa KPJ i da su ništavni za čitav politički sistem. Milovan Đilas je izjavio Izvršnom komitetu da će obustaviti dalje objavljivanje svojih članaka. Međutim, za to je bilo kasno, jer je Izvršni komitet već najavio sazivanje vanrednog Plenuma, gde će se slučaj Milovana Đilasa naći na dnevnom redu. O ovom sazivanju Đilas je obavešten na dan zasedanja. III vanredni Plenum CK SKJ[uredi | uredi izvor] U Beogradu je 16. i 17. januara 1954. održan Treći vanredni plenum CK SKJ posvećen Milovanu Đilasu. Tako je i jedna tačka dnevnog reda dobila naziv „Slučaj Milovana Đilasa i pitanje provođenja odluka VI kongresa SKJ“. Plenum je otvorio Tito i javno kritikovao Đilasova pisanja. Istakao je da je Đilas zapravo napao Savez komunista, da je pokušao da izazove anarhiju, da je propovedao čistu demokratiju i tako srozao Savez komunista. Na sednici je iskritikovan i Vladimir Dedijer, jer je kao urednik „Borbe“ radio na uređivanju Đilasovih članaka. Na kraju zasedanja Đilas je izašao za govornicu i, izjavom da mu se „vratila vera u Savez komunista“ i da će i sam glasati za rezoluciju koja ga osuđuje, pokajnički priznao krivicu. Plenum je doneo odluku da su shvatanja Milovana Đilasa u osnovi protivna političkoj liniji usvojenoj na VI kongresu SKJ, pa je tako Đilas izazvao zabunu i zbunjenost u celoj Partiji, izolovano delovao protiv Partije i time pokušao da razbije idejno jedinstvo celog Saveza komunista. Zato je Plenum isključio Milovana Đilasa iz CK SKJ i udaljio ga sa svih funkcija u Partiji i kaznio poslednjom opomenom. Đilas podnosi pisanu ostavku na dužnost predsednika Savezne narodne skupštine FNRJ, a 19. aprila 1954. godine je vratio i partijsku knjižicu, kada je obrazložio da se od tada više ne smatra članom SKJ i da po svojoj volji istupa iz članstva.[11] Decembra 1954. Đilas daje intervju dopisniku „Njujork tajmsa“, u kome kaže da zemljom vladaju najveći reakcionari. Zbog toga se pokreće tajni sudski postupak u Beogradu, gde je izveden i Vladimir Dedijer, kao simpatizer Đilasa. Milovan Đilas je 24. januara 1955. godine osuđen na uslovnu kaznu zatvora od jedne i po godine, kao i Dedijer. I pored izrečenih opomena, Đilas objavljuje svoje novo delo, „Nova klasa i analiza komunističkog sistema“. Ponovo u Sremskoj Mitrovici[uredi | uredi izvor] Delovanje Milovana Đilasa u trenutku kada se više nije nalazio ni na jednoj funkciji u zemlji bilo je vezano isključivo za pisanje. U vreme početka Mađarske revolucije protiv komunizma, Milovan Đilas je u svom intervjuu 24. oktobra 1956. godine javno podržao revoluciju. Nakon toga je stavljen pod policijsku prismotru, a 27. novembra sud ga je zbog „antijugoslovenske delatnosti“ osudio na tri godine zatvora. Kaznu je izdržavao u Sremskoj Mitrovici. Za vreme robije, od 1957. do 1959. godine, napisao je studiju „Knjiga o Njegošu“.[12] Na slobodu je pušten početkom 1958. godine. Po puštanju iz zatvora, nastavio je sa pisanjem. Tada je završio i svoju knjigu „Nesavršeno društvo“, gde je komunizam upoređivao sa Morovom utopijom. Đilas je 1961. godine napisao knjigu kojoj je dao naslov „Razgovori sa Staljinom“. Uz pomoć nekih stranih dopisnika uspeo je da rukopis pošalje izdavačkoj kući „Harcourt Brace Jovanovich“ u Njujorku, koja ju je objavila. Zbog svog antikomunističkog delovanja, po drugi put je uhapšen 7. aprila 1962. godine u svom stanu, u Palmotićevoj ulici. 14. maja 1962. izveden je pred Okružni sud i osuđen na 13 godina zatvora i ograničenje građanskih prava u trajanju od pet godina. Đilas je svoju kaznu ponovo izdržavao u Sremskoj Mitrovici. Tu je dobio i teži napad slepog creva, pa je operisan, a neki su pretpostavljali da je trovan u zatvoru. Za vreme izdržavanja zatvorske kazne, napisao je veći broj rukopisa i svakodnevno je vodio dnevnik. U zatvoru je završio svoje delo „Razgovor sa Staljinom“ i roman „Crna Gora“, opširniju knjigu o Petru Petroviću Njegošu i dr. Iz zatvora je izašao 31. decembra 1966. godine. Iz zatvorskog perioda sačuvana su pisma koja je razmenjivao sa svojom suprugom Šteficom. Objavljena su pod nazivom „Milovan Đilas: Pisma iz zatvora”, a priredio ih je njihov sin Aleksa Đilas.[13] U inostranstvu[uredi | uredi izvor] Nakon puštanja iz zatvora, Đilas je dobio jedno posebno priznanje 1967. godine: američki časopis „National Review“, uvrstio ga je na svoje stupce zajedno sa poznatim antikomunistima. Sredinom 1968. godine, jugoslovenske vlasti su dozvolile Đilasu i njegovoj ženi da otputuju u inostranstvo. Đilas je otišao prvo u Englesku, zatim u SAD, Austriju i Italiju. Podržao je Velike studentske demonstracije 1968. godine u Beogradu i pisao po novinama o tome. U Londonu je boravio od 4. do 13. oktobra 1968. kao gost ministra za kulturu laburističke Vlade, Dženi Li. Iz Engleske je otputovao u Sjedinjene Države. U Americi je boravio oko dva meseca, uglavnom na Univerzitetu Prinston kao gostujući profesor. Tu mu je pomagao najviše izdavač Vilijam Jovanović, koji je imao svoju izdavačku kuću („Harcourt Brace Jovanovich“). On će odmah po Đilasovom dolasku početi sa štampanjem njegovih knjiga. U Njujorku je Đilas 9. decembra 1968. primio nagradu „Sloboda“, koju su pre njega između ostalih dobili Vili Brant, Vinston Čerčil, Pablo Kazals i Žan Mone. Nakon kraćeg zadržavanja u Austriji i Italiji, Đilas se 12. decembra 1968. ponovo vraća u Beograd. Početkom 1970. godine izrečena mu je zabrana putovanja zbog kritika na račun SKJ i čitavog partijskog rukovodstva u zemlji. Poslednji dani[uredi | uredi izvor] Tabla na zgradi u Palmotićevoj ulici u kojoj je stanovao Milovan Đilas Milovan Đilas je živeo u Beogradu, u svom stanu u Palmotićevoj ulici broj 8. Na ovoj kući je u septembru 2011. postavljena spomen-ploča.[14] U Beogradu se najviše družio sa akademikom Matijom Bećkovićem. Pred smrt je oslepeo na jedno oko. Ostavio je oporuku da bude sahranjen po srpskom pravoslavnom običaju, angažovanjem sveštenika. To je bio redak primer nekadašnjeg komuniste da se sahrani po crkvenim običajima. Preminuo je u svome stanu u Palmotićevoj ulici, 20. aprila 1995. u Beogradu. Ispraćaj Milovana Đilasa priređen je 22. aprila na beogradskom Novom groblju. Sahranjen je dva dana kasnije u porodičnoj grobnici u rodnom selu Podbišću, uz crkvene obrede.[15][16] Milovan Đilas oženio se 1936. Mitrom Mitrović, docnijim visokim komunističkim funkcionerom, s kojom je imao ćerku Vukicu (1948—2001). Od Mitre se razvodi 1952. kad se ženi Štefanijom Barić (1921—1993), s kojom sledeće godine dobija sina Aleksu. Stav o crnogorskoj naciji[uredi | uredi izvor] Đilas je nakon oslobođenja 1945. promovisao stav da su Crnogorci posebna nacija izdvojena iz etničkog srpstva, da bi se posle pada sa vlasti odrekao tog stava.[17] On se takođe verbalno obrušavao na srpski identitet u sklopu obračuna komunista sa srpskom tradicionalnom i nacionalno orijentisanom inteligencijom.[18] U listu „Borba“, 1. maja 1945. objavio je članak pod naslovom „O crnogorskom nacionalnom pitanju“, gde je tvrdio da su „Crnogorci porijeklom Srbi“, ali da su tokom istorije profilisali svoju posebnu naciju. Đilas je vremenom promenio mišljenje o ovom pitanju,[19] pa se krajem 1980-ih u nizu intervjua izjašnjavao kao Srbin, pa je čak u jednom izjavio: Da su se Crnogorci formirali u naciju besmisleno je sa naučne tačke gledišta[20]. Evo bitnijih stavova Đilasa u članku od 1. maja 1945. godine: Crnogorci, nesumnjivo, pripadaju srpskoj grani južnoslovenskih plemena i naroda. U prošlosti, u osamnaestom, pa i na početku devetnaestog vijeka, Srbi u Srbiji bili su raja pod Turcima... Crnogorski seljaci, seleći se u druge krajeve (naročito u Srbiju), prenosili su duh otpora protiv turskog (islamskog!) feudalizma, bili su nosioci srpskih tradicija. Sa stvaranjem srpske nacije oni su se, nalazeći se zajedno sa srodnim seljaštvom, kada je otpočelo formiranje srpske nacije, u nju ulili i sa njom stopili... O formiranju nacija - srpske i crnogorske - u to vrijeme, razumije se, ne može biti ni govora. Ali iz gornjih činjenica su ljudi, koji nijesu znali zakone formiranja nacija, koji nijesu shvatili suštinu nacionalnog pitanja, izvukli zaključak da su Crnogorci „najčistiji“ Srbi, Crna Gora „kolijevka“ srpstva. To je poslužilo kao idejna osnova, kao opravdanje za prisajedinjavanje Crne Gore, za osporavanje nacionalnih prava Crnogorcima. Stvaranje nacije u Crnoj Gori počelo je čitavo stoljeće kasnije nego u Srbiji. Ovdje su postojali sasvim drugi i svi uslovi (teritorija, ekonomska povezanost i dr.), kojih nije bilo kod manjina u Bosni i Hercegovini. Proces formiranja crnogorske nacije i dan-danji traje, a u ovome ratu posebna crnogorska individualnost, ispoljavanje nacionalne svijesti i nacionalne osobitosti, najoštrije su došli do izraza. Ovaj rat, u izvjesnom smislu, označava kulminacionu tačku procesa formiranja Crnogoraca u posebnu naciju, posebnu nacionalnu individualnost. Po plemenskoj tradiciji oni se osjećaju, a i jesu, Srbi (srpska plemena u Srednjem vijeku, srpska raja, srpski narod pod Turcima), ali su oni u nacionalnom pogledu danas i nešto posebno, svoje, crnogorsko (kao što i npr. Srbi iz Srbije nijesu Crnogorci i ne osjećaju se takvima). Gledajući stvar tako, kroz istoriski razvitak, sasvim je razumljivo zašto se Crnogorci nacionalno danas osjećaju nečim posebnim... Mi komunisti nijesmo za federalnu Crnu Goru ni iz kakvih „političkih“ razloga (t.j. iz potrebe za privremenim manevrom) niti mi - cijepamo srpstvo. Mi smo za to, jer smo uvjereni, znamo da to hoće crnogorski narod, a on to hoće jer se osjeća, jer jeste nešto posebno, posebni, drukčiji „Srbi“ od svih Srba, -Crnogorci. A tradicionalno srpstvo cijepaju oni koji su htjeli da ga uprljaju saradnjom sa okupatorom, koji pričaju o Srbima (u Srbiji) i Crnogorcima kao o jednom narodu, a istovremeno reže protiv Crnogoraca u centralnom državnom aparatu, govore da su Crnogorci gori od ustaša i psuju majku crnogorsku djeci koja su prebačena u Beograd da budu zbrinuta. Matija Bećković, koji je godinama bio blizak sa Milovanom Đilasom, tvrdi da je Đilas posle silaska sa vlasti samo zavičajno bio Crnogorac, ali ne i nacionalno[21] i da se na suđenju izjasnio kao Srbin, kao i to da je tada izjavio da je raspravu o crnogorskom nacionalnom pitanju napisao po službenoj dužnosti.[22] U knjizi „Revolucionarni rat“, Đilas opisuje kako se sporio sa rođenim ocem i ubeđivao ga je da oni nisu Srbi, na šta mu je otac odgovorio da ako Crnogorci nisu Srbi ima li onda uopšte Srba. Očeve reči pojašnjava, pa kaže da je njihovo značenje to da su Crnogorci u stvari najveći Srbi. Takođe opisuje i to kako su postojala sporenja sa Savom Kovačevićem, koji je u nacionalnom pogledu odstupao od nametane partijske linije, a koji, kao i Đilasov otac, nije prihvatao da nije Srbin. U knjizi Crna Gora iz 1989. o sudbini Crne Gore pisao je kao sudbini poslednje stope srpske zemlje.[23] Iako je učestvovao u stvaranju crnogorske nacije, Đilas je umro kao Srbin.[24] Bibliografija[uredi | uredi izvor] Osim politike, bavio se i pisanjem knjiga. Najznačajnije su: New Class. An Analysis of the Communist System, London, 1957. godine „Besudna zemlja“, London, 1958. godine (na srpskom 2005) „Razgovori sa Staljinom“, London, 1962. godine „Nesavršeno društvo“, London, 1969. godine „Ispod boja“, Čikago, 1971. godine „Sećanje jednog revolucionara“, Oksford, 1973. godine „Delovi iz životnog vremena“, Čikago, 1975. godine „Revolucionarni rat“, London, 1980. godine „Druženje sa Titom“, London, 1981. godine „Vreme vlasti“, London, 1983. godine „Tamnica ideja“, Njujork, 1984. godine „Ideje iz zatvora“, London, 1986. godine „Uspon i pad“, Vašington, 1986. godine Nova klasa. Beograd, 1990. godine. „Pad nove klase“, Beograd, 1998. godine Đilasova knjiga Nova klasa je od strane „Njujork tajmsa“ uvršćena u 100 najznačajnijih knjiga u XX veku, a tiraž je iznosio tri miliona primeraka. Osim ovih knjiga, Milovan Đilas je objavio i 4 knjige pripovedaka i dva romana „Crna Gora“(1989) i „Izgubljene bitke“(1994), a u rukopisu je ostavio roman „Svetovi i mostovi“. Autor je i značajne studije „Njegoš pjesnik, vladar, vladika“ (Beograd, 1988). Đilasove knjige su bile dugo zabranjivane u Jugoslaviji i u ostalim socijalističkim državama. Anatema je skinuta početkom devedesetih, a akademik Matija Bećković je bio jedan od onih koji su se zalagali da se ispravi ova nepravda prema Đilasu. Milovan Đilas je za vreme zatvora lišen Ordena narodnog heroja, koji je dobio 27. novembra 1953; Vojni sud mu je oktobra 1957. godine oduzeo čin general-pukovnika JNA u rezervi, a Sud časti sva odlikovanja koje je dobio kao zasluge iz rata. Miloš Milikić, penzionisani pukovnik-pilot avijacije JNA, napisao je 2009. godine knjigu „Ratnim stazama Milovana Đilasa” i zagovarao ispred SUBNOR-a Srbije inicijativu da se Đilas posthumno rehabilituje, te da mu se vrate čin i odlikovanja koji su mu pola veka ranije bili oduzeti, i da sve četiri presude protiv njega budu ukinute.[25] Tags: Nova klasa komunizam komunisti srpska istorija xx veka srbije srpskog naroda jugoslavije