OPŠTINA BAČ Dr Živan Bogdanović Geografska monografija VETROVI....podzemne vode...padavine. BUNARI...Ribnjak BAČ..poplave...BAČ...BAČKO NOVO SELO...Bođani...Vajska...Plavna...SELENČA..ŽIVA / Zečica/ BERAVA/ VAJIŠ..... PMF Novi Sad, Institu za geografiju 1985.god 24.cm....ILUSTROVANA..., 161. strana Knjiga je NOVA.....➡️ ➡️ ------------------------------ SREM

OPŠTINA ČOKA Geografska monografija mr Dragoljub Bugarski Opština Čoka - geografska monografija mr Dragoljub Bugarski Istorija gradova Položaj...granice POEREKLO stanovništva....Podzemne vode...IZVORI BUNARI...kanali...JEZERA...Močvare ..ČOKA....Padej...Ostojićevo....SANAD....Crna BARA.Vrbica.. ➡️ ➡️ Srpski, 1978 ILUSTROVANA... 17x24 cm, meki povez, 157 str. Knjiga je NOVA..... --------------------------- . ➡️ ➡️ SREM

Polovna knjiga, izuzetno očuvana, kao nova. Izdavač: Istorijski arhiv Grada Novog Sada - Novi Sad, 2018. god. Tvrd povez, 29 cm. 223 str. Kunstdruk, ilustrovano Silbaš, jedno od nastarijih naseljenih mesta u Vojvodini, u dokumentima se pominje pod različitim imenima, prvi put - pre oko sedam stotina godina. Već u 16. veku, kako je zabeleženo u turskim poreskim spisima, Silbaš čine tri džizijanske kuće koje plaćaju porez. Osim tih podataka, o Silbašu tog doba nema više sačuvanih tragova. Spomenik s kraja 17. veka na seoskom groblju svedoči da je naseljavanje počelo bar nekoliko decenija ranije nego što bi se moglo zaključiti iz spisa koji su dostupni. Početkom 20. veka snimljene su i prve fotografije ovog mesta u kojem vekovima, zajedno, žive Slovaci i Srbi. Hroničari beleže da su silbašku ravnicu naselili pre više od dve stotine godina. `Od toga perioda žive zajedničkim životom u svim oblastima, da li je to kultura, sport, komšijski život. Vezano, i nemoguće je odvojiti, posebno što su se vremenom Slovakinje vremenom udavale za Srbe, Srbi za Slovakinje i jako je puno mešanih brakova`, objašnjava Budimir Popadić, publicista. Prvi podaci o životu Slovaka potiču iz registra PIVNIČKE Slovačke evangeličke crkve, a iz 1828. godine postoje zapisi o broju poreskih obveznika . U Silbašu postoje dve crkve: srpska pravoslavna Svetog Jovana Zlatoustog i Hrišćanska evangelička crkva. I danas, selo slavi dve slave, jednu pravoslavnu i slovački Kirbaj. Prva pravoslavna crkva podignuta je 1690. godine na mestu današnjeg seoskog groblja. Zapisano je da nije imala zvono, ni zvonik. Stradala je zbog nadošlih podzemnih voda. Izgradnja sadašnjeg hrama počela je krajem 18. veka. Na istočnoj strani sela, i danas stoji kapela posvećena Prepodobnoj majci Paraskevi, na čijem ulazu je, pod tremom, čudotvorni bunar. Prema nekim zapisima, jednom prilikom je, prolazeći ovim drumom, iznemogli putnik-namernik, popio vodu sa ovog izvora i ozdravio, zbog čega meštani veruju da je voda lekovita. I danas se, za Bogojavljanje, voda iz ovog bunara nosi u crkvu. Iz zapisa silbaškog hroničara, tadašnjeg sveštenika Feliksa KUTLjAKA saznajemo da je crkvena evangelistička opština nastala početkom 19. veka, a crkva nekoliko decenija kasnije. Školstvo u Silbašu ima dugu tradiciju. Pri crkvenim opštinama, i Slovaci i Srbi imali su svoje škole koje 1919. godine prelaze u državnu upravu. U vreme kulturnog procvata, tridesetih godina 20.veka Silbaš je imao više od tri hiljade stanovnika. Tih godina u škole je upisano najviše prvaka, 123-je. Poređenja radi, početkom školske 2017/2018. godine u učionice seoskih škola ušlo je samo 18 osnovaca. Uz školu, danas postoji još jedno seoska biblioteka. Nekadašnji bogat kulturni život, književni i pozorišni, ostaje samo u zapisima hroničara. `Slovaci su imali svoje predstave pozorišne, Srbi su održavali svoje pozorišne predstave. Jedni su pozivali druge. Silbašani su prisustvovali i jednim predstavama i drugim. Glumci su bili Slovaci i Srbi u tim predstavama. Moram da kažem i to: I kada se žalovalo, kada umre komšija, žalili su isto tako i Slovaci kao i Srbi, kao da im je najrođeniji umro`, kaže Popadić. Tako su, sudbinu ovog područja delili i njegovi meštani. Silbašani čuvaju sećanje na zemljake koji su ratovali. `Po mom mišljenju, i ono što sam uspeo da dođem u ovim dokumentima, taj uticaj se nije mogao osetiti. Bilo je i na jednoj i na drugoj strani tadašnje države, da brane tadašnje države. Bilo je i na jednoj i na drugoj strani onih koji se nisu izjašnjavali a bilo je i onih koji su prilazili na stranu okupatora. Tako da tu se ne može mnogo govoriti o Srbima i Slovacima da su bili na različitoj strani`, podseća Budimir Popadić. Sve ovo, zabeležio je u monografiji posvećenoj ovom mestu, Budimir Popadić sa saradnicima. Silbaški spomenar je ujedno prvi zapis o istoriji mesta i, kako veruje autor, prvi korak u temljenom istraživanju njegove prošlosti.

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Miloš D. Radojčin - Tovariševo iz prošlosti sela i stanovništva Novi Sad 1991. godine Mek povez. 439 strana Tovariševo se kao naseljeno mesto po prvi put spominje 1650. godine,[1] pod imenom Stovarili[2], iz kojeg će nekoliko decenije kasnije nastati današnji naziv sela. Postoji nekoliko verzija: lat. Tovarisova, Tovarissova ili Tovarisseva, nem. i mađ. Tovarischevo i Tovariszova. Pojedini istoričari kao osnovu za nastanak imena sela uzimaju slovensku reč tovar (blago ili imetak), ali po pričama starosedeoca i činjenici da se selo pominje pre Velike seobe Srba (1690.), naselje najverovatnije dobija ime od reči `Stovarište`, a po narodnom `Tovarište`, po mestu gde je istovarano drvo prilikom krčenja okolnih šuma. Od 1894. godine pa do 1894. godine, kao i za vreme Drugog svetskog rata selo nosi službeni naziv Bačtovaroš (Bácstóváros). Međutim, znatno ranije, još od 13. veka u okolini današnjeg Tovariševa postojala su naseljena mesta. Najstarija mesta za koja se zna bila su: Banča ili Nađbanča, Dobra, Mindsent, Kapolč, Mačal ili Mašal, Seplak ili Siplak, Šapin – Šapinac i Suljkovača – Suljkovac, Bariš-Bareš.[3] [4] Period u Hazburškoj monarhiji Pravoslavna crkva Prvi pisani podaci o selu (1715.) pokazuju da je naselje imalo organizovanu mesnu vlast, a prvi sudac-knez opštinske vlasti u Tovariševu bio je Mirčeta Korpolar (Kaplar)[5]. Već od 1753. godine datiraju pisani podaci da u selu postoji srpska škola, a 1788. godine i školska zgrada. U dokumentima je ostalo zabeleženo da od 1792. godine u selu postojala protivpožarna oprema. Rimokatolička škola sagrađena je 1853. godine. Sa rastom broja nemačkog življa, koji u razmaku od 70 godina postepeno dolazi u selo, prekoputa pravoslavne crkve Svetog Grigorija Bogoslova, 1882. godine završena je izgradnja rimokatoličke crkve Svetog Karla Bormijskog. Još od 1810. godine radi Vatrogasno društvo, a prvi stalni lekar nalazi se u selu od 1910. godine. Prva srpska zemljoradnička zadruga za međusobno pomaganje i štednju osnovana je 12. marta 1905. godine, a imala je i sopstvenu biblioteku sa više od 2.000 knjiga. Iste godine kroz Tovariševo je urađena i makadamska kalrdma Bačka Palanka-Odžaci, a tri godine kasnije kroz selo je prošao prvi voz na relaciji Nova Palanka–Karavukovo. Te godine sagrađen je i prvi tvdi put do železničke stanice. Oko 1911. godine Marina Bugarski je iskopala prvi arteški bunar i prodavala vodu.[6] Period u jugoslovenskoj državi Tokom Prvog svetskog rata mobilisani su skoro svi odrasli mušarci. Oko 250 njih je učestvuje u bitkama na raznim frontovima, a poginulo ih je ili umro oko 20. Veliki broj mobilisanih Tovarišana (oko 50) dezertirao je iz Austrougarske vojske, prebegao u rusko zarobljeništvo i prijavio se u dobrovoljce. Desetak meštana Tovariševa učestvovalo je u Oktobarskoj revoluciji. Tokom rata u selu je prihvaćeno 161 dete iz Bosne, Hercegovine i Dalmacije. Pored ratnih nedaća i Tovariševo je zahvatila španska groznica, od koje je umrlo više od 100 stanovnika.[6] Jedna četa na čelu sa poručniko Jevremom Mladenovićem ulazi u Tovariševo 11. novembra 1918. godine, a ubrzo prestaje i Austrougarske politička vlast. Posle Prvog svetskog rata Tovariševo pripada Bačkoj oblasti, a od 1929. Dunavskoj banovini i Bačkopalanačkom srezu. Posle rata, 1924. godine počinje elektrifikacija naselja. Četiri godina kasnije uvedena je i ulična rasveta. Aktivno radi Dobrovoljno vatrogasno društvo, a u to vreme u sele postoji Crveni krst, koji broji preko 110 članova.[6] Odmah posle rata u selu su po prvi put odigrane pozorišne prestave, prikazane prve filmske projekcije, aktivno je radio hor i tamburaški orkestar, formiran fudbalski klub. Posle 1930. godine u selu rade tri fabrike kudelje. Posle Aprilskog rata 1941. godine, u koje su poginula trojica Tovarišana, 13. aprila u selo ulazi mađarska vojska. Ubrzo su iz sela proterano oko 50 porodica dobrovoljaca iz Prvog svetskog rata. U krvavoj raciji u Južnoj Bačkoj početkom 1942. godine stradala su i trojica Tovarišana. Pojedini radno sposobni muškarci (u pojedinim periodima taj broj je dostizao i 200) su slati na prinudni rad. U Tovariševu je sve vreme rata bilo nekoliko partizanskih baza (baza `Višnja` na Radonićevom salašu, baza kod Krivokućinih-`baza broj dva`), gde su se krili partizani i ilegalci i odakle su se smišljale akcije.[7] Kako se bližio kraj rata u noći između 11. i 13. oktobra 1944. godine Tovariški Nemaci su u zaprežnim kolima zauvek napustili selo. 16. oktobra 1944. godine oko 16 sati u selo iz pravca Paraga ulazi jedan vod Bačkopalanačkog partizanskog odreda i oslobađa ga. Posle oduševljenja meštana i velikog slavlja u centru, već sutra dan u selo iz pravca Obrovca upada velika grupa fašista. Partizani su se bez otpora povukli, a fašisti su počeli da ubijaju i pale selo. Meštani masovno beže u atar i na salaše. Tada je ubijen 21 Tovarišan i zapaljeno je 48 kuća. Izgorela je i seoska škola, deo opštinske zgrade i stan pravoslavnog sveštenika. Tovariševo je ponovo oslobođeno 21. oktobra i tada je formiran Mesni narodnooslobodilački odbor.[8] Posle odlaska i proterivanja Nemaca, u selo se doseljavaju kolonisti iz Bosne, te se znatno se menja struktura stanovništa. 1955. godine urađena je potpuna elektrifikacija i rekonstrukcija cele električne mreže i sagrađen je Dom kulture. Vodovod je građen u etapama, od 1965. do 1971. godine. Ambulanta, kao deo Doma zdravlja u Bačkoj Palanci završena je 1964. godine. Sportska hala sagrađena je 1996. godine, kanalizaciona mreža 2008. godine, a u toku su radovi na kapeli na seoskom groblju. U selu je sredinom sedamdesetih podignut spomenik i postavljen avion u znak sećanja na Tovarišana Miletu Protića, pilota i sve nastaradale u Drugom svetskom rata. Spomenik nastradalim u periodu od 1912-1920. godine, postavljen je u centru sela 2002. godine. Tokom ratova na prostoru bivše Jugoslavije u selo se doseljava nekoliko desetina porodica iz Bosne i Hrvatske.