PADINA Martin Širka Fragmenti iz života SLOVAKA u Padini Knjiga na SRPSKOM / SLOVAČKOM jeziku...problem VODE...Iseljavanje...posleratni razvoj sela...BANAT....... 1991.god...55.strana...ILUSTROVANA.. -------------------------- Selo Padina u opštini Kovačica poznato je po brojnim zelenim površinama, uređenim ulicama i vrednim ljudima koji se međusobno veoma uvažavaju i poštuju. Ovde 90 odsto stanovništva čine Slovaci, koji su se još 1806. godine naselili u ovo mesto iz Slovačke. Oduvek je život u Padini bio veoma težak. Ovde nema nijedne reke ni izvora i ljudi su da bi došli do pijaće vode morali da grade bunare. Припремио Горан Јовичић Zdenka Obšust, etnolog kaže da su oni zaštitni znak sela, a Šajbenov iz 1810. godine predstavlja turističku atrakciju zbog svog izgleda. `Specifičnost ovog bunara je što se voda vadila pomoću konjske i volovske zaprege, što je podsećalo na mlevenje žita i zato se govorilo da Padinci piju meljanu vosu`, kaže Zdenka Obšust. Udruženje žena iz Padine koje je osnovano 1923. godine čuva tradiciju i lepe običaje, a tradicionalnu manifestaciju `Njeno veličanstvo bundeva-hrana i lek` svakog prvog vikenda u novembru. Predsednica udruženja Elena Hanjik ističe da je njihov cilj i da edukuju žene u selu, a bave se i humanitarnim radom i raznim kulturnim maktivnostima. U Padini su ponosni i na svoju Etno kuću koja je karakteristična za jednu Slovačku porodicu, ali i na Etno muzej Pavela Petraša u kojem se nalazi više od sedam hiljada eksponata. Ovde se ne stide da kažu da su u vreme najveće krize 90-tih godina prošlog veka porodice opstajale zahavljujući vrednim ženama, koje su zarađivale spremajući kuće i stanove u Beogradu. Jedna od njih je i Zuzana Melih. `Kada su mi deca malo odrasla krenula sam da zarađujem spremajući kuće po Beogradu. Ide se svaki dan na posao i nije mi teško, jer uspevam da doprinesem poboljšanju kućnog budžeta i lepšem životu na selu`, kaže Melih. U lokalnoj samoupravi opštine Kovačica brinu o uređenju svih svojih naseljenih mesta, napominje Miroslav Krišan, predsednik opštine Kovačica. `Jedna smo od prvih opština koja je ugovorila javno-privatno partnerstvo sa austrijskom firmor Bartner koja se bavi iznošenjem smeća iz sela,a brine i o čistoći i zaštiti životne sredine`, kaže Kriša. Meštani iz drugih sela pomalo su i ljubomorni na Padince, jer su ljudi ovde veoma solidarni, čuvaju se između sebe i ispomažu kad god je potrebno. I to je jedan od uslova da bi jedno mesto bilo uređeno i lepo za život. Knjiga je NOVA..... --------------------------- . ➡️ ➡️ SREM

Beograd 1989. Tvrd povez, ćirilica, ilustrovano, 285 strana + strane sa fotografijama + mape. Napomena: na predlistu posveta; ako se to izuzme, knjiga je odlično očuvana. U ovoj monografiji prikazan je ratni put 5. kosovsko-metohijske brigade od njenog formiranja 24. septembra 1944, pa do završetka rata. Knjiga je priča o ljudima, o običnim borcima i starešinama, o patnjama i stradanjima, ali i o veri u budućnost i u pobedu, nad okupatorom i domaćim izdajnicima. Dokumentovana je brojnim fotografijama iz rata, faksimilima dokumenata, skicama. U prilogu sadrži spiskove starešinskog sastava i boraca koji su prošli kroz brigade i tako dali značajan doprinos u pobedonosnom pohodu brigade ka slobodi i konačnom oslobođenju zemlje. Sadržaj: PREDGOVOR REČ AUTORA UVOD Aprilski slom Kraljevine Jugoslavije 1941. godine i njegove posledice — Pripreme za ustanak na Kosovu i Metohiji — Vojno-politička situacija u vreme formiranja brigade PRIPREMA ZA FORMIRANjE BRIGADE — Formiranje Brigade BORBENA DEJSTVA BRIGADE PROTIV OSTATAKA ČETNIKA DRAŽE MIHAILOVIĆA U KOSANICI BORBE PROTIV NEMAČKOG OKUPATORA I NjEGOVIH SLUGU ZA OSLOBOĐENjE KOSOVA I METOHIJE — Sadejstvo sa jedinicama Bugarske narodne armije i njihovo ponašanje — Osvajanje Dražnja Čuke i dejstvo prema Prištini — Boravak u Prištini i ponovni odlazak u lapski srez BORBENA DEJSTVA BRIGADE PROTIV POBUNE NA KOSOVU I METOHIJI 1944. i 1945. godine — Napad na Gnjilane . — Povratak u rejon Malog Kosova i Podujeva — Borbena dejstva brigade u ugušivanju pobune u Drenci — Likvidacija kontrarevolucionarnih ostataka PARTIJSKO-POLITIČKI RAD U BRIGADI PRILOZI - SEĆANjA BORACA I RUKOVODILACA 1. Božidar Vešković Sveto, O NASTANKU I BORAČKOM SASTAVU BRIGADE 2. Marko Sakić, PRVA BORBA I PRVA POBEDA 3. Branko Jovović Faljko, NEKE AKCIJE OBAVEŠTAJNE AKTIVNOSTI U BRIGADI 4. Milo Ljumović Kaplap IZ PRVIH BORBENIH LINIJA NA PRVI KONGRES USAOS-a 5. Čedomir Savić, BELE SVINjE MOJE MAJKE 6. Danilo Tepavčević, AGITACIONO-PROPAGANDNI I KULTURNO-ZABAVNI RAD U BRIGADI 7. Vojislav Nikčević, KAD ČU SESTRA ZA BRATOVU POGIBIJU CIKNU KAO GUJA 8. Slavomir Bukić Aco, POGIBE NAŠ PERO 9. Savo Miladinović, PESMA NAS JE ODRŽALA 10. Radivoje Cvetković, JEDNOVREMENI PUCANj 11. Svetislav Deljanin, PRVI ZAROBLjENI BALISTI ŠABANA POLUŽE 12. Blažo Strugar, ZAŠTO NIJE UPOTREBLjENA NAŠA ARTILjERIJA 13. Mirko Popović, VLAŽNA MUNICIJA NE MOŽE DA PALI 14. Emin Malić Malići, ZA NEDOKUVANIM PASULjOM ŽALIM I DANAS 15. Drago Popić, STUPANjE U 5. KOSOVSKO-METOHIJSKU BRIGADU I PRIJEM U SKOJ 16. Branko Jovović Faljko, NOĆ U RUDNIKU STARI TRG 17. Mile Bukilić, U OSINjAKU KONTRAREVOLUCIJE 18. Čedomir Cvetković, NEBUDNOST I SPAS U BELOJ PELERINI 19. Pavle Jocić, NAJLAKŠE JE UBITI RANjENOG I VEZANOG 20. Nada Popović, NAJTEŽI DAN U MOM ŽIVOTU 21. Radman Jelić, IZDAJA »PARTIZANSKE STRAŽE« U SELU GORNjE PREKAZE 22. Boko Kovačević, TREĆA ČETA 4. BATALjONA U BORBI U SELU PREKAZE 23. Jovo Mandić, RANE NA RANE 24. Panto Dondić, KAMION RANjENIKA KROZ BALISTIČKU ZASEDU 25. Uglješa Pavlović, MLADI SU UVEK BILI U PRVIM BORBENIM REDOVIMA 26. Bazim Šabani, NE POJEDE KOSOVSKU POGAČU MOJ SESTRIĆ AZEM 27. Branko Jovović Foko, DOLAZI BRZO, ODGRIZE MI UVO 28. Jovan Lepović, BORBA PROTIV NEPRIJATELjEVE PROPAGANDE BILA JE VRLO TEŠKA 29. Milan Ivanišević, SAMOKRITIKA I KRITIKA MENjAJU ODLUKU 30. Branko Jovović Faljko, NISMO SE BORILI SAMO S PUŠKOM U RUCI 31. Jusuf Balje, NAPAD NA BUNKER U ŠUMI 32. Džemšit Mehmedi, DIM I PRAŠINA POKRILA SU POLOŽAJ BALISTA 33. Sali Vehati, UHVATISMO BALISTU NA SPAVANjU 34. Bahtijar Bahtijari, BUNAR - SKROVIŠTE MUNICIJE I BOMBI 35. Ramo Zuraku, ZALUTAH KAO ČETNI KURIR 36. Arif Hodža, IZ »BOŠČE« SE PROSUŠE MUNICIJA I BOMBE 37. Arif Hodža, ARIFOV RANjENI »BALISTA« NE GOVORI VEĆ MUČE 38. Slavomir Bukić Aco, I TAKO SMO DODELjIVALI ODEĆU I OBUĆU 39. Slavomir Bukić Aco, DOGODOVŠTINE SA ČIKA DUŠKOM PRILOZI: Pregled brojnog stanja brigade (nacionalni i socijalni sastav) Spisak boraca i rukovodilaca brigade Spisak poginulih, boraca i rukovodilaca brigade Spisak ranjenih i promrzlih boraca i rukovodilaca brigade

TOVARIŠEVO iz prošlosti sela i stanovništva Miloš D. Radojčin - Tovariševo iz prošlosti sela i stanovništva Novi Sad 1991. godine Mek povez. 439 strana Tovariševo se kao naseljeno mesto po prvi put spominje 1650. godine,[1] pod imenom Stovarili[2], iz kojeg će nekoliko decenije kasnije nastati današnji naziv sela. Postoji nekoliko verzija: lat. Tovarisova, Tovarissova ili Tovarisseva, nem. i mađ. Tovarischevo i Tovariszova. Pojedini istoričari kao osnovu za nastanak imena sela uzimaju slovensku reč tovar (blago ili imetak), ali po pričama starosedeoca i činjenici da se selo pominje pre Velike seobe Srba (1690.), naselje najverovatnije dobija ime od reči `Stovarište`, a po narodnom `Tovarište`, po mestu gde je istovarano drvo prilikom krčenja okolnih šuma. Od 1894. godine pa do 1894. godine, kao i za vreme Drugog svetskog rata selo nosi službeni naziv Bačtovaroš (Bácstóváros). Međutim, znatno ranije, još od 13. veka u okolini današnjeg Tovariševa postojala su naseljena mesta. Najstarija mesta za koja se zna bila su: Banča ili Nađbanča, Dobra, Mindsent, Kapolč, Mačal ili Mašal, Seplak ili Siplak, Šapin – Šapinac i Suljkovača – Suljkovac, Bariš-Bareš.[3] [4] Period u Hazburškoj monarhiji Pravoslavna crkva Prvi pisani podaci o selu (1715.) pokazuju da je naselje imalo organizovanu mesnu vlast, a prvi sudac-knez opštinske vlasti u Tovariševu bio je Mirčeta Korpolar (Kaplar)[5]. Već od 1753. godine datiraju pisani podaci da u selu postoji srpska škola, a 1788. godine i školska zgrada. U dokumentima je ostalo zabeleženo da od 1792. godine u selu postojala protivpožarna oprema. Rimokatolička škola sagrađena je 1853. godine. Sa rastom broja nemačkog življa, koji u razmaku od 70 godina postepeno dolazi u selo, prekoputa pravoslavne crkve Svetog Grigorija Bogoslova, 1882. godine završena je izgradnja rimokatoličke crkve Svetog Karla Bormijskog. Još od 1810. godine radi Vatrogasno društvo, a prvi stalni lekar nalazi se u selu od 1910. godine. Prva srpska zemljoradnička zadruga za međusobno pomaganje i štednju osnovana je 12. marta 1905. godine, a imala je i sopstvenu biblioteku sa više od 2.000 knjiga. Iste godine kroz Tovariševo je urađena i makadamska kalrdma Bačka Palanka-Odžaci, a tri godine kasnije kroz selo je prošao prvi voz na relaciji Nova Palanka–Karavukovo. Te godine sagrađen je i prvi tvdi put do železničke stanice. Oko 1911. godine Marina Bugarski je iskopala prvi arteški bunar i prodavala vodu.[6] Period u jugoslovenskoj državi Tokom Prvog svetskog rata mobilisani su skoro svi odrasli mušarci. Oko 250 njih je učestvuje u bitkama na raznim frontovima, a poginulo ih je ili umro oko 20. Veliki broj mobilisanih Tovarišana (oko 50) dezertirao je iz Austrougarske vojske, prebegao u rusko zarobljeništvo i prijavio se u dobrovoljce. Desetak meštana Tovariševa učestvovalo je u Oktobarskoj revoluciji. Tokom rata u selu je prihvaćeno 161 dete iz Bosne, Hercegovine i Dalmacije. Pored ratnih nedaća i Tovariševo je zahvatila španska groznica, od koje je umrlo više od 100 stanovnika.[6] Jedna četa na čelu sa poručniko Jevremom Mladenovićem ulazi u Tovariševo 11. novembra 1918. godine, a ubrzo prestaje i Austrougarske politička vlast. Posle Prvog svetskog rata Tovariševo pripada Bačkoj oblasti, a od 1929. Dunavskoj banovini i Bačkopalanačkom srezu. Posle rata, 1924. godine počinje elektrifikacija naselja. Četiri godina kasnije uvedena je i ulična rasveta. Aktivno radi Dobrovoljno vatrogasno društvo, a u to vreme u sele postoji Crveni krst, koji broji preko 110 članova.[6] Odmah posle rata u selu su po prvi put odigrane pozorišne prestave, prikazane prve filmske projekcije, aktivno je radio hor i tamburaški orkestar, formiran fudbalski klub. Posle 1930. godine u selu rade tri fabrike kudelje. Posle Aprilskog rata 1941. godine, u koje su poginula trojica Tovarišana, 13. aprila u selo ulazi mađarska vojska. Ubrzo su iz sela proterano oko 50 porodica dobrovoljaca iz Prvog svetskog rata. U krvavoj raciji u Južnoj Bačkoj početkom 1942. godine stradala su i trojica Tovarišana. Pojedini radno sposobni muškarci (u pojedinim periodima taj broj je dostizao i 200) su slati na prinudni rad. U Tovariševu je sve vreme rata bilo nekoliko partizanskih baza (baza `Višnja` na Radonićevom salašu, baza kod Krivokućinih-`baza broj dva`), gde su se krili partizani i ilegalci i odakle su se smišljale akcije.[7] Kako se bližio kraj rata u noći između 11. i 13. oktobra 1944. godine Tovariški Nemaci su u zaprežnim kolima zauvek napustili selo. 16. oktobra 1944. godine oko 16 sati u selo iz pravca Paraga ulazi jedan vod Bačkopalanačkog partizanskog odreda i oslobađa ga. Posle oduševljenja meštana i velikog slavlja u centru, već sutra dan u selo iz pravca Obrovca upada velika grupa fašista. Partizani su se bez otpora povukli, a fašisti su počeli da ubijaju i pale selo. Meštani masovno beže u atar i na salaše. Tada je ubijen 21 Tovarišan i zapaljeno je 48 kuća. Izgorela je i seoska škola, deo opštinske zgrade i stan pravoslavnog sveštenika. Tovariševo je ponovo oslobođeno 21. oktobra i tada je formiran Mesni narodnooslobodilački odbor.[8] Posle odlaska i proterivanja Nemaca, u selo se doseljavaju kolonisti iz Bosne, te se znatno se menja struktura stanovništa. 1955. godine urađena je potpuna elektrifikacija i rekonstrukcija cele električne mreže i sagrađen je Dom kulture. Vodovod je građen u etapama, od 1965. do 1971. godine. Ambulanta, kao deo Doma zdravlja u Bačkoj Palanci završena je 1964. godine. Sportska hala sagrađena je 1996. godine, kanalizaciona mreža 2008. godine, a u toku su radovi na kapeli na seoskom groblju. U selu je sredinom sedamdesetih podignut spomenik i postavljen avion u znak sećanja na Tovarišana Miletu Protića, pilota i sve nastaradale u Drugom svetskom rata. Spomenik nastradalim u periodu od 1912-1920. godine, postavljen je u centru sela 2002. godine. Tokom ratova na prostoru bivše Jugoslavije u selo se doseljava nekoliko desetina porodica iz Bosne i Hrvatske. Knjiga u PERFEKTNOM stanju..... -------------------------------- SREM