Radivoje Papović: KOSOVO IKONA SRPSTVA Tvrd povez sa omotom, 24cm, 383strane, izdavač: NAŠ DOM - Beograd, posveta autora!!!

Tvrd povez sa omotom - 383 strana NAŠ DOM BEOGRAD 1999 Omot sa vidljivim znacima korišćenja Unutrašnjost dobro očuvana - bez pisanja i podvlačenja K5 Kosovo, ikona srpstva` proistekla je iz svestrane filozofsko-antropološke kulture, teorijsko-političkih usmerenosti, dijalektičke nauke, iz gnoseološko-socioloških viđenja etničke strukture naše južne pokrajine, iz diplomatskog umeća (razgovor sa nemačkim ambasadorom Vilfredom Gruberom), kao i iz neposredne borbeno-političke prakse i slojevitih životnih saznanja njenog autora. Pored toga, u celinu bića ovog dela ugrađeno je i bogato narodno iskustvo, životvorna epika, te deo naše razuđene baštine što se sve slilo u jedan kulturni pokret i nacionalnu obnovu koja je na Kosovu i Metohiji trajala od kraja 1991. do polovine 1998. godine.

Izdavač:Naš dom, Beograd Tvrd povez 383 strane

K027

Autor: Ernst Benz Izdavač: Svjetlost Godina: 1991 Broj strana: 245 Povez: tvrdi Format: 26 x 20 cm I. PRAVOSLAVNA IKONA II. LITURGIJA I SAKRAMENTI III. DOGMA IV. USTAV I PRAVO PRAVOSLAVNE CRKVE V. NACIONALNE CRKVE, ŠIZMATIČKE CRKVE, EMIGRANTSKE CRKVE VI. MONAŠTVO VII. POSLANJE I ŠIRENJE PRAVOSLAVNE CRKVE VIII. PRAVOSLAVNA KULTURA IX. ETIČKE IDEJE PRAVOSLAVLJA X. POLITIČKE IDEJE PRAVOSLAVLJA XI. RIM, BIZANT, MOSKVA XII. RUSIJA I EUROPA XIII. PRAVOSLAVLJE UNUTAR DAANŠNJEG EKUMENIZMA XIV. VELIČINA I SLABOST PRAVOSLAVLJA

Veoma dobro očuvana. Nema pisanja. Tragovi korektora na predstrani. Veoma dobro očuvana. Tvrd povez, 340str. Izdavač: Evro đunti. Vizantija – vrhunac drugi je deo trotomne istorije Vizantje u kojoj je čuveni pisac Dž. Dž. Norič obuhvatio ličnosti i događaje koji su obeležili istoriju Vizantijskog carstva od 800. do 1081. godine. Sa smislom za podrobno izlaganje, uz domišljate i britke opservacije, izvanrednim stilom, držeći se činjenica i uz uvažavanje mišljenja najuglednijih istoričara i pisaca tog perioda, kakvi su Jovan Skilica, Mihailo Psel, Georgije Kedrin, sveti Teofan, Liutprand iz Kremone, Teofanov nastavljač i drugi, Norič je stvorio delo koje se s pravom smatra najopsežnijom i najobuhvatnijom istorijom Vizantje na Zapadu. Knjiga je upotpunjena mapama, rodoslovnim tablicama, spiskovima careva, sultana, patrijaraha i papa, kao i bogatom i detaljnom bibliografijom i indeksom, i na više od trideset strana, slikama značajnih spomenika kulture, manastira, ikona i rukopisa koji su nastali pod neposrednim uticajem Vizantije, a sve to više nego jasno govori da je reč o delu koje se s pravom može nazvati kapitalnim.

Dečansko pitanje je temeljna istorijska knjiga, pisana koliko činjenicama toliko i dušom, koliko istoričarski razložna toliko i autorski strasna. Pisana je u svrhu istine i samo istine, ali kao posledica odbrane Kosova i Metohije, za spas Srbije i sopstvene duše. „…svi putopisci koji su pohodili zadužbinu Stefana Dečanskog, ostajali su zadivljeni njenom lepotom – jedni skladom arhitekture i očuvanošću živopisa, drugi lepotom ikona, skulpturalnih ukrasa, bogatstvom riznice i brojem iluminarnih rukopisa. Jedan anonimni Beograđanin je još u XV stoleću opisao čudesnu lepotu Dečana: ’Stefan Uroš III koga i Dečanski nazivamo, sazida crkvu prekrasnu Sv. Vaznesenja na reci Bistrici, na Dečanima. Svaku misao prevazilazi lepotom crkva njegova, mramorjem i veličinom i različitim likovima, zašta nije dovoljna godina da se ispriča, a izgled crkve vid i oči koje gledaju umara, od silne svetlosti mramora kao neka zvezda Danica koja izjutra sija.’ „…Jedno od važnijih u nizu neistraženih pitanja istorije srpske crkve i srpskog naroda u Staroj Srbiji (Kosovskom vilajetu), tokom poslednjih decenija turske vlasti, bilo je tzv. dečansko pitanje. Po osnovnom sadržaju, ono je naizgled bilo vezano samo za diplomatski spor Rusije i Srbije na osetljivom polju versko-prosvetne akcije – oko uprave ruskih kaluđera u Visokim Dečanima na početku XX veka. Dečansko pitanje se, međutim, postepeno razgranalo u više pravaca”.

Opis O autoru Dodatne informacije SAZNAJ VIŠE Imaginarna majka je kolektivna biografska studija majke u zapadnoj kulturi 20. veka. Studija se kreće između mitološkog društvenog utemeljenja žene u ulozi majke i etnografskih svedočanstava samih žena o majčinstvu. U tom preseku iskrsavaju brojne napetosti i konflikti koje autorka nastoji da osvetli istorijsko-kulturološkim i istorijsko-sociološkim istraživanjem vizuelnih žanrova, pre svega fotografije, medijskih etnografija i istorijskih diskursa različitih stručnjaka. Autorka dolazi do zaključka da su majke i majčinstvo ključni ideološki parametri u očvršćivanju nacionalnih politika 20. veka – bez obzira na to da li se radi o zapadnoj američkoj ili istočnoj socijalističkoj kulturi. Tu tezu potvrđuje niz analiza u kojima se, pored ostalog, posmatra lik socijalističke majke partizanke, kapitalističke romantične majke sa Zapada, rasno određene crne majke i proleterske heroine, kao i melodramatične majke u periodu tranzicije – sve do „mama Jelke“ i „Jovanke“, koje popunjavaju liminalni prostor neopredeljivih majčinskih ikona. Dvadeseti vek je u diskursu stručnjaka određen kao „stoleće dece“. Takvo poimanje podredilo je sebi i slobodu žene prilikom odlučivanja hoće li ili neće biti majka. U žaru podređivanja žene, stručnjaci i ideolozi još nisu opazili da su sada, na zalasku države blagostanja, ulogu reprodukcije nacije već preuzele transnacionalne majke. Ksenija Vidmar Horvat je redovna profesorka za sociologiju kulture na Odseku za sociologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Ljubljani. U svojim istraživanjima bavi se problemima kulturnog identiteta, istorijom kulture i vizuelnih umetnosti; u novije vreme u središte njenih interesovanja ulazi Evropa i postsocijalističke kulture. Među objavljenim monografijama najvažnije su „Zemljevidi vmesnosti” („Mape međuprostora”, 2009), „Kozmopolitski patriotizem” („Kosmpolitski patriotizam”, 2012), „Zamišljena mati” („Imaginarna majka”, 2013), „Periferna Evropa” ( 2018). Naučne radove objavljuje u vodećim domaćim i stranim časopisima. Uredila je pet zbornika, a članica je uredništva u nekoliko međunarodnih časopisa. Od 2015. godine vodi interdisciplinarni istraživački projekat “Družbena pogodba v 21. stoletju” (“Društveni ugovor u 21. veku”). Težina 0,42 кг Godina izdanja 2021 Pismo latinica Povez broš sa klapnama Broj stranica 294 str. ISBN 978-86-6263-369-9 Dimenzije 140 x 205 mm FELJTON: Ksenija Vidmar Horvat, ,,Imaginarna majka", Danas, decembar 2021. I deo / II deo

Зборника радова Византолошког института – ЗРВИ излази од 1952. и припада реду угледних и светски познатих часописа у области византологије. izdavač SANU 1973 broširani povez 224 str odlično očuvana sadržaj<. -les premieres mentions des themes la chronique de Theophane -Le clisure bizantine in Asia Minore -Tribuni u srednjovjekovnim dalmatinskim gradskim općinama Sulla pronoia nel peloponneso bizantino anteriormente alla conquista latina -Le grand tournant historique de l`an 1204 -Diplomatar tesalijskih manstira Makrinitisa i NeaPetra -Tratis,specifiques du Diplomatarion des monastires de Macrinitissa et de Nea Petra -Bolnica kralja Milutina u Carigradu -O vremenu proglašenja andronika III Paleologa za cara -Crime and Violence in the Vene+tian Levant -Međusobni sukobi poslednjih paleologa -Les luttes intestines entre lesderm+niers Paleologues -nadgrobni natpis Jelene ,sestre despota Jovana Uglješe na Menikejskoj Gori -Metrološki odlomak Goričkog zbornika -Skulpture iz pređela u Bosni -Dve paleologovske ikone iz Moskve

IST7 05863) ZAPIS O BRZANU , Žika Marković , Crkvena opština Brzan 2000 , Brzan je naselje u Srbiji u opštini Batočina u Šumadijskom okrugu . Crkva brvnara u Brzanu, nalazi se oko 10 kilometara od Batočine i oko 30 kilometara od Kragujevca i pripada Eparhiji šumadijskoj Srpske pravoslavne crkve. Crkva brvnara je sagrađena 1822. godine uz pomoć kneza Miloša Obrenovića i služila je sve do 1928. kada je sazidana današnja crkva. Nju je gradio majstor Jovan koji je takođe sagradio Manastir Pokajnicu. Bogata je ikonama i freskama. Ikonostas je naslikao majstor Jovan Janja 1829-1830. godine sa velikom pozlatom. Konzervatorski radovi čišćenja i zaštite su izvršeni 1951. i 1952. godine. Stara crkva brvnara je kao istorijski spomenik kulture pod zaštitom države. Nalazi se u porti hrama Svetog Ilije. Kod crkve se nalazi i spomenik palim borcima iz Brzana u ratovima 1912-1918. godine. mek povez, format 14 x 20 cm , ilustrovano, ćirilica , 229 strana

Knjiga Milana Skakuna „Sveta Gora Atonska Hilandar“ imala je dug i krivudav put da bi se konačno našla u rukama šireg kruga čitalaca. Prvo izdanje bilo je još 2006. godine. Hiljadu primeraka poklonjeno je Hilandaru u čijoj knjižari je rasprodano za godinu i po dana. Drugih hiljadu primeraka podeljeno je članovima Udruženja poštovalaca Svete Gore Atonske čijim prilozima je finansirano štampanje ove knjige. Nakon 17 godina, a povodom 825. godišnjice Hilandara pojavilo se, ovo, drugo, neizmenjeno izdanje. Sadržaj knjige nije podeljen na klasična poglavlja. Nakon detaljnog objašnjenja opšteg pojma monaštva navodi se da je Sveta Gora još u periodu rane antike bila naseljena mnogobožačkim stanovništvom. U srednjem veku širenjem vizantijske vlasti dolazi i do širenja hrišćanstva na Svetoj Gori, a ubrzo i do pojave eremitskog monaštva. Utemeljivačem današnjeg organizovanog monaštva na Svetoj Gori smatra se prepodobni Atanasije, osnivač Velike Lavre. Nekoliko narednih vekova proveli su Svetogorci u borbama za goli opstanak braneći se od inovernih vojski, gusara i raznih pljačkaša. Uporedo su tragali i za najboljim načinom organizovanja života u manastirima i u celokupnoj zajednici Svete Gore. Danas su svi manastiri opštežiteljni a njihova zajednica autonomna oblast u okviru Republike Grčke. Duhovna vlast nad Svetom Gorom pripada Vaseljenskoj patrijaršiji. Sledi sažet prikaz nastanka, istorijata i drugih važnih podataka o svim Svetogorskim manastirima. Izdvaja se Hilandar kome je posvećeno znatno više prostora. Osnovan 1198. godine od strane Simeona i Save ovaj manastir bio je mesto za Srbe koji su se odlučili za monaški život. Najveći procvat Hilandar doživljava za vreme vladavine kralja Milutina. U svesti Srba Hilandar se doživljava kao najveća svetinja najpre zbog svojih osnivača, Svetog Simeona i Svetog Save. Pored toga Hilandar poseduje najveću zbirku srednjevekovnog tekstila, starih ikona, povelja, jednu od najbogatijih biblioteka, najveću zbirku bogoslužbenih predmeta, najveću staru srpsku arhivu, najveću kolekciju crkvenog nameštaja, najveću kolekciju bakroreznih ploča, etnološku zbirku i zbirku predmeta primenjene umetnosti. Sve to svedoči o ravnopravnom učešću Srba u zajednici Svete Gore u kojoj je Hilandar bio ravnopravan sa grčkim, ruskim, bugarskim, gruzijskim i rumunskim manastirima. U knjizi je dat sveobuhvatan prikaz svetogorskog monaštva i ona u dobroj meri nadomešta nedostatak ove vrste literature u poslednjih 20 i više godina. Pisana je čistim jezikom i lepim stilom čime je prijemčiva širokom krugu čitalaca. Ilustrovana je brojnim fotografijama i reprodukcijama hilandarskih grafika (ukupno 136). Posebnu vrednost predstavljaju prozni tekst počivšeg akademika Vojislava Đurića pod naslovom „Srbi na svetogorskim stazama“, kao i pesme Matije Bećkovića „Bogorodica Trojeručica“ i Ljubomira Simovića „Deset obraćanja Bogorodici Trojeručici Hilandarskoj“, dati na kraju knjige. Neprolaznost teme čini ovu knjigu jednako aktuelnom kao i pre 17 godina. dr Pavković Vladimir Milan Skakun, rođen je 1948. godine u Požarevcu. Diplomirao na Pravnom fakultetu i Fakultetu političkih nauka. Magistrirao i doktorirao na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Bio je redovni profesor na Prirodno-matematičkom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu, Visokoj turističkoj školi strukovnih studija u Beogradu, a u zvanju višeg naučnog saradnika radio u Institutu za međunarodnu politiku i privredu. Objavio pedeset knjiga, monografija, udžbenika, priručnika i hrestomatija i oko sedamdeset članaka u naučnim i stručnim časopisima, Jedan je od autora koncepta i inicijator pokretanja međunarodne konferencije o turizmu VІTSO, kao i EX YU konkursa za grafiku. Povodom dva milenijuma hrišćanstva, 2000. godine osnovao je Udruženje poštovalaca Svete gore Atonske i postao njen prvi predsednik.

Svedočanstvo o jednom zaboravljenom zločinu Izdavač: Izdavačka kuća Eparhije zvorničko-tuzlanske „Sinaj“, Bijeljina Povez: broširan Broj strana: 119 Ilustrovano. Odlično očuvana. O stravičnom zločinu, počinjenom u selu Vlajići kod Teslića, decenijama se ćutalo a mimo crkvenog ljetopisa u kome je teslićki proto Savo Knežević opširno zapisao ovaj događaj i pobrojao žrtve, ozbiljnije o tom nemilom događaju je progovorio gospodin Aleksa Kasapović tako što je 1991.godine Muzeju žrtava genocida u Beogradu uputio Izvještaj o događaju stradanja s molbom da se ovaj događaj detaljnije istraži i potpunije posvjedoči. Prema podacima iz tog Izvještaja jasno je sledeće:Veliko je stradanje Srba bilo i u teslićkom kraju tokom posljednjih ratova. Dolazilo je s više strana i od raznih neprijatelja. Nažalost, bilo ga je isuviše i zbog međusobnih nesporazuma i sukoba, kada je Srbin dizao ruku na Srbina, uglavnom samo zato što je jedan od njih bio primoravan na to, ili je pak bio ostrašćeniji idolopoklonik od drugoga. Bilo zbog jednog, drugog ili ma kog razloga, ukupan broj stradalih Srba teslićkog kraja, iako nije nikad tačno utvrđen, je tragičan i poguban po svoj nacionalni korpus. Tu surovu i neumoljivu realnost čini još težom to što je stradanje većine teslićkih Srba dolazilo od strane onih kojima je ratni plan bio potpuno istrebljenje srpskog naroda, kakvu namjeru je imala marionetska Nezavisna Država Hrvatska. Zato su zločini nad Srbima, počinjeni od strane te genocidne tvorevine, po pravilu bivali brutalni, jezivi i po mogućnosti što masovniji. Više je takvih zločina bilo u teslićkom kraju, a na prvom mjestu i ispred svih drugih je onaj koji su ustaše počinile nad mještanima sela Vlajići. U ovom selu je između Jovanjdana i Savindana 1943. godine izvršen stravičan zločin nad njegovim mještanima kada je jedna ustaška satnija započela svoj krvavi pir. Oni su tu, nakon sukoba s omanjom partizanskom jedinicom iznad samog sela, zaposjeli ovo mjesto, prikupili svo zatočeno stanovništvo, satjerali ga u kuću Nikole Dolića i tu iza sebe ostavili samo krv i jezivu tišinu. Tada je ovo selo ostalo bez svojih 43-je žitelja, od kojih je samo iz zaseoka Dolići njih 33-je završilo u ovom masakru pa je ova familija poslije toga bila gotovo pred potpunim nestankkom. Među ubijenim vlajićkim ženama bilo je nekoliko trudnica, u različitim periodima trudnoće, tako da broj ubijene djece nije nikada tačno utvrđen. Ćutanje o ovom događaju nastavljeno je sve do 2013. godine, kada je tadašnji Episkop zvorničko – tuzlanski Gospodin Hrizostom blagoslovio da se formira Odbor koji će istražiti stradanje Pravoslavnih Srba na prostoru Teslića u Drugom svjetskom ratu. Sav istraživački posao pao je na protu Miladina Vukovića, Arhijerejskog namjesnika teslićkog, Aleksu Kasapovića, profesora, Dalibora Kovačevića, snimatelja i đakona Mladena Kovačevića. Od prikupljenih podataka i snimaka, uz blagoslov Episkopa zvorničko – tuzlanskog Gospodina Fotija snimljen je dokumentarni film „Mučenici iz Vlajića“ a kasnije su materijali ustupljeni ikonopiscu Milici Mišić koja je, uz širi istraživački poduhvat, napisala istoimenu knjigu i naslikala ikonu koja je njen master rad na Akademiji SPC za umjetnost i konservaciju. Knjiga je štampana u izdanju izdavačke kuće Eparhije zvorničko – tuzlanske „Sinaj“. (K-134)

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Miloš Crnjanski (Čongrad, 26. oktobar 1893 — Beograd, 30. novembar 1977) je bio srpski književnik i jedan od najznačajnijih stvaralaca srpske literature XX veka. Istakao se kao pesnik, pripovedač, romansijer i publicista. Bavio se i likovnom kritikom. Ubrajan je i među 100 najznamenitijih Srba. Crnjanski je rođen 26. oktobra 1893. godine u Čongradu,[1] u Austrougarskoj (danas Mađarskoj), u osiromašenoj građanskoj porodici. Otac Toma bio je niži činovnik (opštinski beležnik) koji je zbog svog temperamentnog zastupanja srpske manjinske politike „prognan“ iz Banata, iz Ilandže (koju je Crnjanski nazivao Ilančom, po njenom starom nazivu) u Čongrad, koji je po Crnjanskom bio neka vrsta `tadašnjeg činovničkog Sibira`.[2] Majka mu se zvala Marina Vujić i bila je rodom iz Pančeva.[3] Crnjanski su stara sveštenička porodica u Ilandži, čije se parohovanje završava sa pop Jovanom, sinom pop Dimitrija.[4][5] Mali Miloš kršten je u pravoslavnoj crkvi Sv. Nikole u Sentešu, u `srcu Mađarske`,[6] a kum je bio Rumun, Lerinc Pinće.[7] Detinjstvo i školovanje Miloš Crnjanski je od 1896. godine odrastao u Temišvaru, u patrijarhalno-rodoljubivoj sredini koja će mu kult Srbije i njene prošlosti usaditi u dušu kao najdražu relikviju. Najdublje i najtrajnije senzacije svojih dečjih i dečačkih godina doživljavao je u tipično srpskim nacionalnim i verskim sadržajima: crkvena škola, ikona Svetoga Save, tamjan, pravoslavno srpsko groblje sa ritualom sahrane i zadušnica, večernje priče i pesme o Srbiji, hajdučiji i nabijanju na kolac — sve se to u dečakovim emocijama pretvaralo u trajan nemir i nepresušan izvor nada, radosti, sumnji, razočaranja i podizanja. Miloš Crnjanski je osnovnu školu završio u srpskoj veroispovednoj školi kod učitelja Dušana Berića u Temišvaru. Maturirao je u temišvarskoj gimnaziji kod katoličkih fratara pijarista. Po vlastitim rečima, bio je osrednji đak do očeve smrti, odnosno do petog razreda gimnazije, a tada se rešio `da ubuduće bude među prvima`, što je i ostvario. U leto 1912. odlazi u Opatiju, a potom se upisuje u riječku eksportnu akademiju. Igrao je fudbal u klubu `Viktorija` na Sušaku (istočni deo Rijeke).[2] Godine 1913. upisao je studije medicine u Beču koje nikada nije završio. Prvu pesmu „Sudba“ Crnjanski je objavio u somborskom dečjem listu „Golub“ 1908. godine. 1912. u sarajevskoj „Bosanskoj vili“ štampane je njegova pesma „U početku beše sjaj“. Prvi svetski rat Vest o ubistvu austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda zatekla ga je u Beču. Na samom početku Prvog svetskog rata Crnjanski je doživeo odmazdu austrijskih vlasti zbog Principovih revolverskih hitaca u Sarajevu, ali umesto tamničkog odela obukli su mu uniformu austrougarskog vojnika i poslali ga na galicijski front da juriša na Ruse, gde je uskoro ranjen. Veći deo vremena od 1915. iz tih tragičnih ratnih dana Crnjanski provodi u samoći ratne bolnice u Beču, više uz miris jodoforma nego baruta, da bi se tek pred sam kraj rata obreo i na italijanskom frontu. U njegove uspomene neizbrisivo su se utisnuli prizori ratne pustoši. „... Front, bolnice, pa opet front, i ljubavi, svuda ljubavi, za hleb i za šećer, sve mokro, sve kiša i blato, magle umiranja” — to su bila viđenja života u kojima je sazrevao mladi Crnjanski. Godine 1916, radi u Direkciji državnih železnica u Segedinu. Sledeće godine je vraćen u vojsku i prekomandovan u Komoran i Ostrogon. U Beču 1918. upisuje Eksportnu akademiju, što je bila davnašnja želja njegovog ujaka, koji umire `malo pre toga`.[2] Trideset miliona nedužnih mrtvih ljudi našlo je mesta u antiratnim stihovima ovog nesrećnog mladog ratnika koje je on iz rata doneo u svojoj vojničkoj torbi, prvo u Zagreb, a zatim u Beograd, gde se najduže zadržao. Godine 1919. u Beogradu se upisuje na Univerzitet gde studira književnost i uređuje list „Dan“. Crnjanski od tada živi kao povratnik koji se, kao nesrećni Homerov junak, posle duge odiseje vraća na svoju Itaku. Međutim, dok je Odisej znao da sačuva bodrost duha i životnu čvrstinu, Crnjanski se, sa čitavom svojom generacijom, vratio u razorenu domovinu sa umorom i rezignacijom. „U velikom haosu rata — govorio je mladi pesnik — bio sam nepokolebljiv u svojim tugama, zamišljenosti i mutnom osećanju samoće”. I u svojim ratnim i poratnim stihovima, ovaj umorni povratnik iskreno je pevao o svojoj rezignaciji i izgubljenim iluzijama. Iz tog potucanja po krvavim svetskim ratištima Crnjanski se vraća mislima o nužnosti rušenja lažnog mita o „večitim“ vrednostima građanske etike. I u poeziji i u životu on živi kao sentimentalni anarhist i umoran defetist koji sa tugom posmatra relikvije svoje mladosti, sada poprskane krvlju i poljuvane u blatu. Osećao se tada pripadnikom naprednih društvenih snaga i glasno se izjašnjavao za socijalizam, ali njegovo buntovništvo iz tih godina bila je samo „krvava eksplozija“ nekog nejasnog društvenog taloga donesenog iz rata. Književno stvaranje Miloša Crnjanskog u tom periodu bilo je krupan doprinos naporu njegove generacije da se nađe nov jezik i izraz za nove teme i sadržaje. Govoreći o literarnom programu svoje pesničke generacije, on je pisao: „Kao neka sekta, posle tolikog vremena, dok je umetnost zančila razbibrigu, donosimo nemir i prevrat, u reči, u osećaju, mišljenju. Ako ga još nismo izrazili, imamo ga neosporno o sebi. Iz masa, iz zemlje, iz vremena prešao je na nas. I ne dà se ugušiti… Prekinuli smo sa tradicijom, jer se bacamo strmoglavo u budućnost… lirika postaje strasna ispovest nove vere.” Potpuno novim stihom i sa puno emocijalne gorčine on je tada kazivao svoj bunt, opevao besmislenost rata, jetko negirao vidovdanske mitove i sarkastično ismevao zabludu o „zlatnom veku“ koji je obećavan čovečanstvu. Snagom svoje sugestivne pesničke reči on je mnoge vrednosti građanske ideologije pretvarao u ruševine, ali na tim ruševinama nije mogao niti umeo da vidi i započne novo. Crnjanski je i u stihu i u prozi tih poratnih godina bio snažan sve dok je u njemu živeo revolt na rat. Godine 1920, upoznaje se sa Vidom Ružić sa kojom će se 1921. i venčati. Ona je bila ćerka nekadašnjeg ministra prosvete Dobrosava Ružića.[8] Iste godine Crnjanski sa Vidom odlazi u Pariz i Bretanju, a u povratku putuje po Italiji. 1922. je bio nastavnik u pančevačkoj gimnaziji, iste godine je stekao diplomu na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Saradnik uglednog lista „Politika“. Istovremeno, izdaje „Antologiju kineske lirike“ i novinar je ulistu „Vreme“. 1927. u „Srpskom književnom glasniku“ izlaze prvi nastavci njegovog romana „Seobe“. U septembru 1926. kao urednik časopisa „Naša krila“ izazvao je na dvoboj Tadiju Sondermajera.[10][11] Godine 1928,1929. je ataše za štampu pri Ambasadi Kraljevine Jugoslavije u Berlinu. Na njegov poziv nemačku prestonicu posećuje njegov prijatelj književnik Veljko Petrović. Godine 1930, za roman „Seobe“ dobija nagradu Srpske akademije nauka. Sledećih godina putuje brodom po Sredozemnom moru i izveštava iz Španije. Godine 1934. pokrenuo je list „Ideje“ u kome je između ostalog pisao o Svetom Savi.[12] List je sledeće godine prestao da izlazi.

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Miloš Crnjanski (Čongrad, 26. oktobar 1893 — Beograd, 30. novembar 1977) je bio srpski književnik i jedan od najznačajnijih stvaralaca srpske literature XX veka. Istakao se kao pesnik, pripovedač, romansijer i publicista. Bavio se i likovnom kritikom. Ubrajan je i među 100 najznamenitijih Srba. Crnjanski je rođen 26. oktobra 1893. godine u Čongradu,[1] u Austrougarskoj (danas Mađarskoj), u osiromašenoj građanskoj porodici. Otac Toma bio je niži činovnik (opštinski beležnik) koji je zbog svog temperamentnog zastupanja srpske manjinske politike „prognan“ iz Banata, iz Ilandže (koju je Crnjanski nazivao Ilančom, po njenom starom nazivu) u Čongrad, koji je po Crnjanskom bio neka vrsta `tadašnjeg činovničkog Sibira`.[2] Majka mu se zvala Marina Vujić i bila je rodom iz Pančeva.[3] Crnjanski su stara sveštenička porodica u Ilandži, čije se parohovanje završava sa pop Jovanom, sinom pop Dimitrija.[4][5] Mali Miloš kršten je u pravoslavnoj crkvi Sv. Nikole u Sentešu, u `srcu Mađarske`,[6] a kum je bio Rumun, Lerinc Pinće.[7] Detinjstvo i školovanje Miloš Crnjanski je od 1896. godine odrastao u Temišvaru, u patrijarhalno-rodoljubivoj sredini koja će mu kult Srbije i njene prošlosti usaditi u dušu kao najdražu relikviju. Najdublje i najtrajnije senzacije svojih dečjih i dečačkih godina doživljavao je u tipično srpskim nacionalnim i verskim sadržajima: crkvena škola, ikona Svetoga Save, tamjan, pravoslavno srpsko groblje sa ritualom sahrane i zadušnica, večernje priče i pesme o Srbiji, hajdučiji i nabijanju na kolac — sve se to u dečakovim emocijama pretvaralo u trajan nemir i nepresušan izvor nada, radosti, sumnji, razočaranja i podizanja. Miloš Crnjanski je osnovnu školu završio u srpskoj veroispovednoj školi kod učitelja Dušana Berića u Temišvaru. Maturirao je u temišvarskoj gimnaziji kod katoličkih fratara pijarista. Po vlastitim rečima, bio je osrednji đak do očeve smrti, odnosno do petog razreda gimnazije, a tada se rešio `da ubuduće bude među prvima`, što je i ostvario. U leto 1912. odlazi u Opatiju, a potom se upisuje u riječku eksportnu akademiju. Igrao je fudbal u klubu `Viktorija` na Sušaku (istočni deo Rijeke).[2] Godine 1913. upisao je studije medicine u Beču koje nikada nije završio. Prvu pesmu „Sudba“ Crnjanski je objavio u somborskom dečjem listu „Golub“ 1908. godine. 1912. u sarajevskoj „Bosanskoj vili“ štampane je njegova pesma „U početku beše sjaj“. Prvi svetski rat Vest o ubistvu austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda zatekla ga je u Beču. Na samom početku Prvog svetskog rata Crnjanski je doživeo odmazdu austrijskih vlasti zbog Principovih revolverskih hitaca u Sarajevu, ali umesto tamničkog odela obukli su mu uniformu austrougarskog vojnika i poslali ga na galicijski front da juriša na Ruse, gde je uskoro ranjen. Veći deo vremena od 1915. iz tih tragičnih ratnih dana Crnjanski provodi u samoći ratne bolnice u Beču, više uz miris jodoforma nego baruta, da bi se tek pred sam kraj rata obreo i na italijanskom frontu. U njegove uspomene neizbrisivo su se utisnuli prizori ratne pustoši. „... Front, bolnice, pa opet front, i ljubavi, svuda ljubavi, za hleb i za šećer, sve mokro, sve kiša i blato, magle umiranja” — to su bila viđenja života u kojima je sazrevao mladi Crnjanski. Godine 1916, radi u Direkciji državnih železnica u Segedinu. Sledeće godine je vraćen u vojsku i prekomandovan u Komoran i Ostrogon. U Beču 1918. upisuje Eksportnu akademiju, što je bila davnašnja želja njegovog ujaka, koji umire `malo pre toga`.[2] Trideset miliona nedužnih mrtvih ljudi našlo je mesta u antiratnim stihovima ovog nesrećnog mladog ratnika koje je on iz rata doneo u svojoj vojničkoj torbi, prvo u Zagreb, a zatim u Beograd, gde se najduže zadržao. Godine 1919. u Beogradu se upisuje na Univerzitet gde studira književnost i uređuje list „Dan“. Crnjanski od tada živi kao povratnik koji se, kao nesrećni Homerov junak, posle duge odiseje vraća na svoju Itaku. Međutim, dok je Odisej znao da sačuva bodrost duha i životnu čvrstinu, Crnjanski se, sa čitavom svojom generacijom, vratio u razorenu domovinu sa umorom i rezignacijom. „U velikom haosu rata — govorio je mladi pesnik — bio sam nepokolebljiv u svojim tugama, zamišljenosti i mutnom osećanju samoće”. I u svojim ratnim i poratnim stihovima, ovaj umorni povratnik iskreno je pevao o svojoj rezignaciji i izgubljenim iluzijama. Iz tog potucanja po krvavim svetskim ratištima Crnjanski se vraća mislima o nužnosti rušenja lažnog mita o „večitim“ vrednostima građanske etike. I u poeziji i u životu on živi kao sentimentalni anarhist i umoran defetist koji sa tugom posmatra relikvije svoje mladosti, sada poprskane krvlju i poljuvane u blatu. Osećao se tada pripadnikom naprednih društvenih snaga i glasno se izjašnjavao za socijalizam, ali njegovo buntovništvo iz tih godina bila je samo „krvava eksplozija“ nekog nejasnog društvenog taloga donesenog iz rata. Književno stvaranje Miloša Crnjanskog u tom periodu bilo je krupan doprinos naporu njegove generacije da se nađe nov jezik i izraz za nove teme i sadržaje. Govoreći o literarnom programu svoje pesničke generacije, on je pisao: „Kao neka sekta, posle tolikog vremena, dok je umetnost zančila razbibrigu, donosimo nemir i prevrat, u reči, u osećaju, mišljenju. Ako ga još nismo izrazili, imamo ga neosporno o sebi. Iz masa, iz zemlje, iz vremena prešao je na nas. I ne dà se ugušiti… Prekinuli smo sa tradicijom, jer se bacamo strmoglavo u budućnost… lirika postaje strasna ispovest nove vere.” Potpuno novim stihom i sa puno emocijalne gorčine on je tada kazivao svoj bunt, opevao besmislenost rata, jetko negirao vidovdanske mitove i sarkastično ismevao zabludu o „zlatnom veku“ koji je obećavan čovečanstvu. Snagom svoje sugestivne pesničke reči on je mnoge vrednosti građanske ideologije pretvarao u ruševine, ali na tim ruševinama nije mogao niti umeo da vidi i započne novo. Crnjanski je i u stihu i u prozi tih poratnih godina bio snažan sve dok je u njemu živeo revolt na rat. Godine 1920, upoznaje se sa Vidom Ružić sa kojom će se 1921. i venčati. Ona je bila ćerka nekadašnjeg ministra prosvete Dobrosava Ružića.[8] Iste godine Crnjanski sa Vidom odlazi u Pariz i Bretanju, a u povratku putuje po Italiji. 1922. je bio nastavnik u pančevačkoj gimnaziji, iste godine je stekao diplomu na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Saradnik uglednog lista „Politika“. Istovremeno, izdaje „Antologiju kineske lirike“ i novinar je ulistu „Vreme“. 1927. u „Srpskom književnom glasniku“ izlaze prvi nastavci njegovog romana „Seobe“. U septembru 1926. kao urednik časopisa „Naša krila“ izazvao je na dvoboj Tadiju Sondermajera.[10][11] Godine 1928,1929. je ataše za štampu pri Ambasadi Kraljevine Jugoslavije u Berlinu. Na njegov poziv nemačku prestonicu posećuje njegov prijatelj književnik Veljko Petrović. Godine 1930, za roman „Seobe“ dobija nagradu Srpske akademije nauka. Sledećih godina putuje brodom po Sredozemnom moru i izveštava iz Španije. Godine 1934. pokrenuo je list „Ideje“ u kome je između ostalog pisao o Svetom Savi.[12] List je sledeće godine prestao da izlazi.

Spoljašnjost kao na fotografijama, na nekih 30 tak mesta ima podvucenih recenica hem. olovkom i ponegde zutim vodenim markerom, sve ostalo uredno. Zbog toga cena niza! Autor:: Dragoljub Petrović Žanrovi:: Domaći pisci, Istorija Izdavač:: IK Zorana Stojanovića Godina izdanja:: 2018. Broj strana: 326 Pismo: Ćirilica Povez: Mek Format: 23 cm Ova je knjižica nastala slučajno, kao pokušaj da se odgovori na neka pitanja koja se o srpskoj prošlosti nisu dugo smela postavljati, a na koja su uvek odgovarali samo oni koji su sve znali i prema čijim je merama određivana suština srpske istorije. Tako je, recimo, nordijska istorijska pamet odredila da Srba nije bilo do šestog/sedmog veka, a onda su se oni, odjednom i niotkud, pojavili na Helmu (ili na Iliričkom poluostrvu ili, po najnovijem, na Balkanu), i odmah se rasporedili od delte Dunava do Trsta i od Gemera do Peloponeza. I od tada do danas ne posustaje germansko nastojanje da se njihovo tamošnje (ili ovamošnje) prisustvo prikaže kao slučajnost i da se oni otuda bace u more (bilo posebno, bilo zajedno s Grcima). Za to su u prošlom veku poslužila dva svetska rata, a sad i ono što se sa Srbima događa kao priprava trećega. Pri tome, u ona dva rata Srbi su se pojavili kao uzgredni učesnici (kao kolateralne žrtve – takoreći) jer su iskorišćeni kao žiška da potpale sukob među Velikim Imperijama: u Prvom (najpre zvanom Veliki) – da se sruši Velika Pravoslavna Rusija, a u Drugom (koji baš i nije bio mali) – da se uspostavi Mala Jevrejska Država. I da podmire makar deo onih računa koje su Veliki pripravili: u Prvom ratu ostali su bez milion i po glava, a u Drugom (i mnogo godina posle njega) – makar bez još dva miliona. Dragoljub Petrović (Kosor kod Podgorice, 20. jun 1935) srpski je lingvista, srbista, slavista i univerzitetski profesor.[1] Poreklo i porodica Poreklom je Kuč, iz bratstva Drekalovića, drugo od devetoro dece Mašana Spahova Petrovića (1898-1978), zemljoradnika, vinogradara, i Milice (1910-1982), domaćice, kćeri Božine Mikova Bašovića, oficira crnogorske i jugoslovenske vojske, iz Rijeke Piperske. Školovanje Tri razreda osnovne škole učio u Rijeci Piperskoj, na Medunu i Ublima, a četvrti u Pašićevu/Zmajevu, gde je sa roditeljima, braćom i sestrama pristigao na Vavedenje 1945, u ranoj fazi posleratne kolonizacije Vojvodine Srpske. Tri razreda niže gimnazije sa malom maturom svršio u progimnaziji u Zmajevu, četvrti razred više gimnazije u Zemunu, a ostale razrede i veliku maturu u Drugoj višoj mešovitoj gimnaziji “Jovan Jovanović Zmaj” u Novom Sadu (1955). Studije na Filozofskom fakultetu, na Grupi za južnoslovenske jezike i jugoslovenske književnosti, okončao 1960. godine. Po odsluženju vojnog roka i kraćeg radnog perioda u osnovnoj školi na Bioču (krajem 1961. i početkom 1962), upisao se na postdiplomske studije na istom fakultetu; magistarski rad pod naslovom Glasovni sistem rovačkog govora odbranio je januara 1964, kao prvi magistar na Univerzitetu u Novom Sadu. Doktorsku disertaciju O govoru Zmijanja odbranio je 18. januara 1971. godine. Radna biografija Po okončanju studija zapošljava se na Pedagoškoj akademiji u Nikšiću kao predavač srpskohrvatskog jezika, i tamo ostaje do kraja školske 1965/66, do izbora za asistenta Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, na Grupi za južnoslovenske jezike. Godine 1972. izabran je za docenta, 1977. za vanrednog profesora, a 1982. za redovnog profesora na predmetu Dijalektologija srpskohrvatskog jezika; skoro dve decenije predavao Fonologiju srpskog jezika. U više navrata (prvi put 1977) bio direktor ili pomoćnik direktora Instituta za južnoslovenske jezike, odnosno šef Katedre za srpski jezik Filozofskog fakulteta u Novom Sadu. Krajem 1985, pošto je u Književnim novinama objavio tekst pod naslovom „Pomirimo prijatelje, neprijatelji su smireni“, ondašnje vlasti osudile su ga na dva meseca zatvora; kaznu izdržao početkom naredne godine. Razlog tome nije bio samo strah od erozije komunističke ideologije i njenog ruženja (jer su joj izvorne ideje bile odavno sahranjene, a i zasejano seme bilo je sa kukoljem), već ozbiljan nagoveštaj da ubrzano otkucavaju zadnji sati ekskluzivnog prava pobednika na pisanje istorije. Štićena je “istina” o Nedićevoj upravi u Srbiji i stravičnim pogromima u završnim operacijama pri kraju Drugog svetskog rata. Da su Petrovićeve ideje bile i aktuelnije, naročito one o autonomističkom delovanju u Vojvodini Srpskoj (neke jednako aktuelne i danas), i utoliko opasnije, ilustruje citat: “Jasno je, dakle, da smo najopasnije neprijatelje davno posmirivali i sada nam ostaje da se mirimo sa prijateljima. A to je, izgleda, malo teže, jer neprijatelj hoće posao a prijatelj autonomiju, neprijatelj ne razumije visoku inflaciju a prijatelj vodi računa da mu se neko ne očeše o klasni i nacionalni interes, neprijatelj misli kako da vrati dug a prijatelj kako da ga refinansira, neprijatelj tvrdi da se oni koji kradu (ikone - recimo) zovu lupeži a prijatelj misli da za to treba hapsiti učitelje... Ako smo zataškali toliko prijatelja, pametno bi bilo zataškati i ponekog neprijatelja. I voditi računa o tome da je izdaja domovine luksuz koji sebi može da priušti samo onaj kome je domovina uvijek tamo gdje i čekovna knjižica”. — D. Petrović, 1985.[2] Naučni i pedagoški rad Najviše se bavi srpskom dijalektologijom i onomastikom, a znatan broj radova posvetio je problemima slovenske lingvogeografije; iz tih oblasti objavio je preko 200 priloga. Ovamo spadaju knjige O govoru Zmijanja i Govor Banije i Korduna, iscrpne i savesno urađene monografije, bogate novim podacima i kompetentnom naučnom analizom. U oba slučaja obrađene su govorne zone ranije jedva pominjane u dijalektološkoj literaturi. U beleženju fonetskih pojava pokazao je fin sluh za nijanse, a njegov način posmatranja morfoloških i sintaksičkih dijalektizama svedoči o smislu za preciznost određenja. Njegovi zaključci uvek se čvrsto temelje na činjenicama i ostaće kao trajna tekovina nauke; budući istraživači često će se obraćati njegovim knjigama kao izvoru sigurno fiksiranih podataka i inspirativnih zapažanja i analiza. Iste takve osobine uočljive su i u brojnim manjim njegovim dijalektološkim radovima, koji ga, uz to, prikazuju kao dijalektologa sa širokim rasponom interesovanja i delatnosti. Znatan deo njegovih dijalektoloških priloga posvećen je govorima u Crnoj Gori, ali je on „kod kuće“ i u predelima udaljenim od svog zavičaja, u Bosanskoj Krajini i na Kordunu, na primer. Lepo mesto u ovom sklopu imaju četiri njegova rada „O govoru Vrake“ (Godišnjaci Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, knjige XV/1-1972, XVI/1 и XVI/2-1973, XVII/1-1974, na ukupno sto deset strana), na današnjoj arbanaškoj teritoriji severoistočno od Skadra, u kojima je ocrtana slika jednog osobenog govornog tipa srpskog stanovništva (delom starinskog, delom iz Zete, a delom crnogorskog porekla) koji tavori bez kontakata sa sopstvenom jezičkom maticom i polako nestaje okružen inojezičnim življem. Raznovrsni su aspekti u kojima on posmatra dijalekte. U svojim najopsežnijim studijama on zahvata celinu problematike na određenom dijalekatskom zemljištu, ali i u kraćim prilozima osvrće se na glasovni sistem, ili na morfologiju, ili na akcenatske prilike u pojedinim govorima - onda kad je to naročito relevantno. Njegovo interesovanje za dijalekatsku leksiku, koje je vremenom dobijalo sve veći zamah i dubinu, vezano je za dva velika projekta šireg međunarodnog značaja. Prvi od tih projekata, Opšteslovenski lingvistički atlas (OLA), bavi se bitnim osobinama i rasporedom glasovnih, obličkih i leksičkih sistema na slovenskom jezičkom prostoru. Drugi, Opštekarpatski dijalektološki atlas (OKDA), u kome je on bio organizator i rukovodilac naučnih istraživanja u nekadašnjem jugoslovenskom sektoru, već je dovršen, a bavi se prvenstveno istraživanjem leksike vezane za stočarstvo, kao i za životne uslove u planinskim oblastima. Punih trideset pet godina uključen je u sabiranje građe za Dijalektološki atlas srpskog jezika, za koji je obradio dvadesetak punktova iz Vojvodine i Crne Gore. Takođe, on je neposredni organizator sistematskog prikupljanja srpske narodne leksike u Vojvodini; sačinio je program rada, sastavio uputstva za skupljače građe i otpočeo razgranatu delatnost, čiji su se značajni rezultati ukazali objavljivanjem deset tomova ove velike edicije (prvi 2000, a deseti 2011. godine); taj zamašni naučni projekat pionirskog je karaktera i u južnoslovenskim okvirima, a cilj mu je da nasleđeno dijalekatsko rečničko blago sačuva pred brzim promenama u načinu seoskog života i mentaliteta. Učešće u svim ovim projektima zahteva vrhunsku dijalektološku kompetenciju i široke naučne horizonte, a u svakom od njih on je dao odlične priloge potvrđujući time svoje visoke naučne kvalitete. Posebnu pažnju privlače njegovi fonološki opisi sedam govornih tipova srpskog jezika sa crnogorskog dijalekatskog područja, sa podacima o inventaru i distribuciji fonoloških jedinica i sistematskim osvrtima na istorijski razvoj glasovnog sistema od starosrpske epohe do današnjeg stanja. Ti su opisi štampani u velikom kolektivnom delu Fonološki opisi srpskohrvatskih/hrvatskosrpskih i makedonskih govora obuhvaćenih Opšteslovenskim lingvističkim atlasom (OLA). Baveći se fonologijom i teorijski, on je, u okviru programskog truda Odbora za standardizaciju srpskoga jezika “da se srpski jezik opremi knjigama u kojima bi, u najvažnijim linijama, bila svedena bitna znanja o prirodi njegove vukovske osnovice i pravcima postvukovskog razvoja, utvrđene njegove bitne strukturalne karakteristike i određena mera njegove standardizovanosti”, u saradnji sa gospođom dr Snežanom Gudurić, profesorom na katedri za francuski jezik Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, izradio je i 2010. godine objavio knjigu pod naslovom Fonologija srpskoga jezika, nominalno kao monografski prilog za gramatiku srpskoga jezika, a stvarno kao univerzitetski udžbenik. Jedan deo njegovih radova tiče se srpskih dijalekata samo na posredan način. Ovamo spadaju njegovi napisi o ranijim, manje poznatim prilozima o dijalektima, od kojih su neki objavljeni još sredinom 19. veka, a drugi u starijim inostranim publikacijama, praktično nepristupačnim većini naših proučavalaca. Ti napisi doprinose osvetljavanju istorije srpskih dijalekata, a takođe i vrednovanju i naučnoj upotrebi građe koju su zapisali nekadašnji autori. Naročito su značajni radovi o dijalektološkim zapisima Pavla Apolonoviča Rovinskog (1831-1915) sadržanim u jednoj od knjiga Crna Gora u prošlosti i sadašnjosti objavljivanih u Sankt Peterburgu između 1888. i 1915; otkriće tog materijala, kod nas dugo nepoznatog, predstavlja krupnu Petrovićevu zaslugu. Po oceni akademika Aleksandra Mladenovića (1930-2010), Petrović je jedan od najistaknutijih srpskih dijalektologa, dobro poznat i u inostranstvu; mnogo je truda uložio u stručno i naučno osposobljavanje mladih dijalektologa (od kojih su neki već sada zapaženi naučni radnici), a svojim naučnim radom trajno je zadužio proučavanje srpskih dijalekata. Sa dijalektologijom su tesno povezana terenska ispitivanja onomastike. U toj oblasti dao je obrasce sistematskog i svestranog proučavanja, u doba kad je takav rad kod nas bio tek u povoju. Ova se naučna disciplina u najnovije vreme naglo razvija u našoj sredini; znatan broj drugih istraživača pošao je za njegovim uzorom. Potvrdio se i kao dobar pedagog. Njegovo revnosno zalaganje u nastavi i lep odnos prema studentima ogledaju se i u tome što je u Prilozima proučavanju jezika objavljen niz studentskih radova čijom je izradom on rukovodio. Uz to, on je bio mentor u izradi većeg broja magistarskih radova i doktorskih teza. Bio je nosilac potprojekta „Srpskohrvatski govori u Vojvodini“ u matičnom Institutu i potprojekta „Dijalekatski rečnik Vojvodine“ u Matici srpskoj. U Međunarodnom komitetu slavista član je Međunarodne komisije OLA, Međunarodne komisije OKDA, Međunarodne komisije za jezičke kontakte, Međunarodnog redakcionog kolegijuma OLA i Međunarodnog redakcionog kolegijuma OKDA. Član je i više odbora i komisija u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti: Međuakademijskog odbora za dijalektološke atlase, Odbora za onomastiku, Odbora za rečnik srpskog jezika i Odbora za standardizaciju srpskog jezika. Član je uredništva Srpskog dijalektološkog zbornika (Beograd), Zbornika Matice srpske za filologiju i lingvistiku (Novi Sad) i Priloga proučavanju jezika (Novi Sad). Stalni je član-saradnik Matice srpske, član njenog Odeljenja za književnost i jezik i, u više mandata, član Upravnog odbora...

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Povez popustio, ali knjiga i dalje kompaktna! Nedostaju dve skice na kraju knjige. Prvo izdanje!!! 1932 g. Milan Nedić (Grocka, 2. septembar 1877 — Beograd, 4. februar 1946[1][2]) bio je srpski i jugoslovenski general, političar i predsednik marionetske vlade u središnjem delu Srbije za vreme okupacije od strane nacističke Nemačke u Drugom svetskom ratu. Za vreme Nedićevog mandata od strane Nemaca je ubijeno 300.000 Srba, uključujući i 80.000 u koncentracionim logorima.[3] Tokom rata je pružio utočište velikom broju Srba proteranih iz Nezavisne Države Hrvatske, zbog čega je u delu naroda prozvan „Srpska majka”.[4][5][6] Nedić se borio u Balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu. U međuratnom periodu bio je načelnik generalštaba i ministar vojske i mornarice. Smenjen je i penzionisan zbog svojih pronemačkih stavova i bliskosti sa pokretom Zbor Dimitrija Ljotića. Vraćen je u službu pred Aprilski rat, u kom je komandovao Trećom grupom armija koja je imala zadatak da brani najvažniji deo fronta na granici prema Bugarskoj, ali nije pružila nikakav otpor. Nemačke okupacione vlasti su ga postavile za predsednika marionetske Vlade narodnog spasa sa ciljem da lakše uguše ustanak u Srbiji. Nedić je bio motivisan brigom za opstanak srpskog naroda u Hitlerovom novom poretku. Želeo je da obezbedi utočište za Srbe koji su bili progonjeni u drugim delovima okupirane Jugoslavije, naročito NDH, kao i da spreči pobedu komunista u ratu. Nedićev režim je verno izvršavao nemačke zahteve, pokušavajući da osigura Srbiji mesto u novom evropskom poretku koji stvaraju nacisti. Nedić je bio fasciniran nemačkim nacionalsocijalizmom[7] i pokušao je da uredi Srbiju po ugledu na Treći rajh. Sa oslobođenjem Srbije povukao se sa Nemcima u Austriju. Posle nemačkog poraza se predao zapadnim Saveznicima, koji su ga izručili novim komunističkim vlastima. Prema zvaničnom saopštenju, Nedić je izvršio samoubistvo čekajući suđenje, dok neki veruju da je ubijen. Milan Nedić je rođen 2. septembra 1878. godine u Grockoj od oca Đorđa, sreskog načelnika i majke Pelagije, učiteljice. Poreklo porodice Nedić je iz sela Orašac kod Aranđelovca. Majka Milana Nedića je unuka kneza Nikole Stanojevića i praunuka kneza Stanoja Mihailovića iz sela Zeoke kod Lazarevca. Rođena braća Milana Nedića bili su Milutin Nedić, takođe general jugoslovenske vojske, i Božidar Nedić, potpukovnik i predsednik Udruženja ratnih vojnih invalida. Preko svog pradede Nikole Stanojevića Nedić je bio rođak sa vođom pokreta Zbor Dimitrijem Ljotićem i diplomatom Konstantinom Fotićem. Nedić je bio ujak novinaru i istaknutom zborašu Stanislavu Krakovu. Gimnaziju je završio u Kragujevcu i 1895. upisao Nižu školu Vojne akademije. Godine 1904, je završio Višu školu Vojne akademije, potom Generalštabnu pripremnu i stupio na dužnost u vojsci. Milan Nedić se oženio Živkom Pešić, kćerkom artiljerijskog potpukovnika Petronija Pešića, sa kojom je dobio sina Dušana i kćerke Anđeliju, Desanku, Branku i Leposavu. U čin majora je unapređen 1910. godine. Balkanski i Prvi svetski rat Izbačeni tako na vrleti u ambise negostoljubive Albanije, desetkovani glađu i bolešću, tučeni dedobom u besputnoj i divljoj zemlji, sačekivani i mučki, iz zaseda, od Arnauta puškarani, mi smo se kretali nemo i na tom putu umirali od najstrašnije smrti koja uopšte čoveka može snaći: od zime i gladi. Išli smo stalno i stalno defilovali pored svojih drugova koji mrtvi ležahu levo i desno od nas, pored puta.[11] — Milan Đ. Nedić o Albanskoj golgoti Služio je tokom Balkanskih ratova i primio je brojna odlikovanja i medalje za hrabrost[traži se izvor]. U čin potpukovnika je unapređen 1913. godine. Godine 1915, tokom Prvog svetskog rata je unapređen u pukovnika i služio je u generalštabu kao najmlađi[traži se izvor] pukovnik u srpskoj vojsci. Tokom srpskog povlačenja preko Crne Gore i Albanije od novembra 1915. do januara 1916, njegovi vojnici su čuvali odstupanje srpske vojske. Godine 1916. je imenovan za ordonans-oficira kralja Petra I. U septembru 1918. komandovao je Pešadijskom brigadom Timočke divizije prilikom proboja Solunskog fronta. Služba u Jugoslovenskoj vojsci Generali i admirali Kraljevine Jugoslavije. Sleva nadesno: Milan Nedić, Miloš Jovanović, Petar Bojović, Ljubomir Maksimović, Đura Dokić, Emilo Belić, Milivoje Dimitrijević i Viktor Vikerhauzer, 8. septembra 1930. godine. Nakon rata, Nedić je nastavio da služi kao komandant Pešadijske brigade, pre nego što je imenovan načelnikom štaba Četvrte i Treće armijske oblasti kao i komandantom Dravske divizijske oblasti. U čin divizijskog generala je unapređen 1923. i konačno u čin armijskog generala 1930. godine. Između 1934. i 1935. bio je načelnik Glavnog generalštaba jugoslovenske vojske. Postavljanje Nedića za ministra vojske i mornarice Kraljevine Jugoslavije 1939. u vladi Cvetković-Maček, pružilo je šansu Dimitriju Ljotiću da ostvari uticaj u Jugoslovenskoj vojsci. Vezu sa Ljotićem Nedić je održavao i preko načelnika svog ministarstva pukovnika Miloša Masalovića, istaknutog zboraša i Ljotićevog prijatelja.[12] Italijanska invazija Grčke predstavljala je veliki problem za Jugoslaviju, jer bi grčkom kapitulacijom bio odsečen pristup Solunu, što je bio osnova svih jugoslovenskih odbrambenih planova. Stoga je odmah održan sastanak regenta kneza Pavla, predsednika vlade Dragiše Cvetkovića, ministra spoljnih poslova Aleksandra Cincar-Markovića, ministra vojske i mornarice Milana Nedića, načelnika Glavnog đeneralštaba Petra Kosića i ministra dvora Milana Antića. Knez Pavle je tražio od generala Nedića tom prilikom da generalštabu naredi izradu plana za mogući napad na levi bok italijanskih snaga u Grčkoj, ako bi izgledalo da će uskoro zauzeti Solun.[13] Međutim, Nedić je shvatio sastanak kao podnese memorandum koji je 1. novembra 1940. dostavio knezu Pavlu i premijeru Dragiši Cvetkoviću.[13] Nedić je bio svestan teškog strategijskog položaja Jugoslavije i slabosti jugoslovenske vojske, i bio je obuzet defetizmom i nevericom u mogućnost otpora Nemačkoj posle sloma Francuske.[14] Sutradan im je obojici lično izložio svoje stavove, dodajući nova objašnjenja u pogledu nespremnosti Jugoslavije za rat protiv sila Osovine. Nedić je predložio prekidanje politike neutralnosti i da se Jugoslavija priključi Silama Osovine i napadne Grčku da bi uzela Solun.[15] Zbog otvorenog svrstavanja uz Nemačku Adolfa Hitlera Nedić je smenjen. U memorandumu su se našle spoljnopolitičke ideje Dimitrija Ljotića. Pošto su tom prilikom utvrđene Nedićeve veze sa Ljotićem i da se Ljotićev „Bilten” štampa u štampariji Ministarstva vojske, Nedić je smenjen sa dužnosti 6. novembra 1940. i stavljen pod prismotru. Formalan razlog za smenu bilo je nespremnost jugoslovenske vojske prilikom bitoljskog incidenta, a pravi veze sa Ljotićem. Ljotićev Zbor je zabranjen, sam Ljotić stavljen u kućni pritvor, a članovi Zbora uglavnom su pohapšeni, jer se tvrdilo Zbor sa Nedićem i grupom oficira priprema zaveru.[16] Drugi svetski rat Aprilski rat Proboj iz najvažnijeg fronta iz pravca Bugarske Nedić je reaktiviran pred Aprilski rat i postavljen za komandanta Treće grupe armija na frontu kojim se Makedonija branila od nemačkog napada iz Bugarske, a Crna Gora i Kosovo od italijanskog napada iz Albanije.[17] Njegova grupa armija nije uspela da spreči delove 12. nemačke armije da prođu iz pravca Bugarske. Taj najvažniji front kojim je branio vezu sa Grčkom je ubrzo probijen i Nedić je morao da se povuče ka unutrašnjosti Srbije. Nemci su već drugog dana rata zauzeli Skoplje i upali u Grčku. Nedić je kraj Aprilskog rata dočekao u Palama. U rasulu je bio jedan od retkih generala koji nije dospeo u zarobljeništvo i već se 19. aprila vratio u Beograd, gde je od nemačke uprave dobio „odsustvo iz ratnog zarobljeništva” i stavljen u kućni pritvor.[18] OKH (Vrhovna komanda kopnene vojske) odlučila je 20. maja 1941. da se Nedić pusti na slobodu[16] Jugoslovenska vlada ga je 28. aprila 1941. proglasila odgovornim za raspad jugoslovenske odbrane u Makedoniji tokom invazije sila Osovine.[traži se izvor] Formiranje Vlade narodnog spasa Nedić je od samog početka nemačke okupacije bio u krugu istaknutih srpskih ličnosti kome su Nemci hteli da povere upravu nad okupiranom Srbijom, ali su se ipak odlučili za Milana Aćimovića. Nedić je izgubio sina i snahu u eksploziji municije 5. juna u Smederevskoj tvrđavi. U Srbiji je u prvoj polovini jula izbio ustanak koji su predvodili komunisti. Već tada Nemci su smatrali da je Aćimovićeva vlada bez ikakvog ugleda među Srbima, i smatrali da ga zamene autoritativnijom ličnošću. Nedić se prvi put pominje kao kandidat za predsednika marionetske vlade već tokom prve polovine jula.[19] Nemačko ministarstvo spoljnih poslova uputulo je u avgustu 1941. diplomatu Edmunda Fezenmajera da obavi razgovore sa potencijalnim kandidatima za Aćimovićevog naslednika. Posle nekoliko razgovora sa potencijalnim kandidatima, Fezenmajer je odlučio da je Nedić najbolji izbor.[20] Sredinom avgusta održan je širi skup beogradskih političara, predstavnika svih partija, komora, udruženja, Univerziteta i organizacija, sa 70-80 prisutnih, na kom je Nedić formalno dobio mandat za sastav „vlade narodnog spasa”. Na saslušanju u istražnom zatvoru posle rata Nedić je o toj konferenciji izjavio i sledeće: „Konferenciju je otvorio Aćimović, ukazavši na tešku situaciju i na to da komesarska uprava nije mogla da odgovori svojim dužnostima, zbog čega je podnela ostavku…”[21] Nemci su Nedića smatrali dovoljno pouzdanom osobom jer je bilo poznato da on veruje u nemačku pobedu i da je žestok protivnik komunista. Takođe su mu zapretili da će, ukoliko ne prihvati ponuđenu poziciju, pozvati bugarsku vojsku da okupira Srbiju i Beograd, a njega odvesti u Nemačku kao ratnog zarobljenika.[22] Zapovednik Vermahta Hajnrih Dankelman je odlučio da poveri Nediću upravljanje okupiranom Srbijom. Ljotić i Aćimović su podržavali Nedića, iz straha da Nemci ne postave onog drugog na čelo vlade.[19] Nakon nekoliko pregovora sa Aćimovićem, šefom Gestapoa Karlom Krausom i Georgom Kiselom i odbijanja, Nedić je prihvatio mesto predsednika marionetske vlade, nazvane Vlada narodnog spasa, koja je formirana 29. avgusta 1941. godine. Nedić je Dankelmanu postavio nekoliko uslova: da se srpskoj vladi dozvoli osnivanje oružanih snaga do 10.000 ljudi i više ako je potrebno, da se iz nemačkog zarobljeništva vrate stari i bolesni pripadnici bivše jugoslovenske vojske i oni koji bi koristili Nedićevoj vladi i da se spreče progoni i ubijanja Srba na teritoriji NDH i pod bugarskom i mađarskom okupacijom, kao i još neke dodatne ustupke kao što je korišćenje srpskih simbola i da borba protiv partizana bude u nadležnosti Nedićeve vlade i da se Nemci mešaju samo u slučaju potrebe.[23] Ne postoje izveštaji o tome da li je Dankelman prihvatio sve Nedićeve uslove[23] , ali je pozitivno odgovorio na neke zatražene ustupke, kao što su upotreba srpskih narodnih i državnih simbola. Marionetska vlada u okupiranoj Srbiji čije su osnivanje inicirali Nemci imala je ograničene mogućnosti za delovanje. Ona nije imala međunarodno priznanje, jer međunarodna zajednica nije priznala ukidanje i podelu Jugoslavije. Njena ovlašćenja, ograničena od samog početka, sve više su smanjivana tokom vremena, što je bilo posebno frustrirajuće i teško za Nedića. Dana 1. septembra 1941. Nedić je održao govor na Radio Beogradu, gde je objavio nameru svoje administracije da „sačuva srž srpskog naroda”, prihvatajući okupaciju i radeći za Nemce. Takođe je govorio protiv organizovanja otpora okupatorskim (nemačkim) snagama. Praktično istovremeno sa Nedićevim ustoličavanjem, ustanak u Srbiji se razbuktao jer su se partizanima pridružili i neki četnički odredi.[24] Glavni Nedićev zadatak kao predsednika vlade je bila pacifikacija Srbije, suprotstavljajući se uglavnom partizanima. Neposredno po stupanju na dužnost, Nedićeva vlada je donela prvu meru protiv komunista u vidu Uredbe o prekim sudovima kojom su po kratkom postupku osuđivani na smrt.[25] Nedićevu kolaboraciju osudili su partizani, kraljevska jugoslovenska izbeglička vlada u Londonu, i Dragoljub Mihailović i pored sve posredne saradnje sa njim.[26] Istovremeno sa uzimanjem učešća u borbi protiv okupatora, Mihailović je već početkom septembra 1941. uputio delegaciju na sastanak sa generalom Nedićem radi dogovora o zajedničkoj borbi protiv partizana. Delegaciju su činili potpukovnik Miodrag Pavlović i major Aleksandar Mišić, sin vojvode Živojina Mišića.[27] Nedić je nakon sklapanja sporazuma odmah izdao novčanu pomoć, koju je delegacija ponela sa sobom. Nedić je potom odmah otišao kod komandanta Srbije, generala Hajnriha Dankelmana, s molbom da odobri legalizaciju Mihailovićevih četnika, što je Dankelman odmah prihvatio. Nedić se nadao da će neutralisati Mihailovića i naterati ga da prekine saradnju sa partizanima, nakon čega bi se Nedić mogao skoncentrirati svoje odrede protiv partizana i zavesti red i mir u Srbiji.[27] Četnici, Srpska državna straža i I puk Srpskog dobrovoljačkog korpusa. Nova vlada nije bila ništa uspešnija od svog prethodnika, pa je Nedić na sednici vlade 16. septembra 1941. predložio da se ona raspusti i da se dozvoli susednim državama da održavaju red u Srbiji. Međutim, ministar Mihailo Olćan je predložio da se od domaćeg stanovništva oforme dobrovoljačke jedinice i obećao da preko Zbora može pronaći 500 dobrovoljaca.[28] Čak pre nego što je Nedić stupio na čelu marionetske vlade, Nemci su sklopili sporazum sa Kostom Pećancem da prebaci nekoliko hiljada svojih četnika u Nedićevu žandarmeriju.[29] Stvarna vlast u okupiranoj Srbiji je ležala u administraciji vojnog zapovednika, koji je kontrolisao i nemačke i srpske kvislinške oružane snage. Franc Beme, vojni zapovednik Srbije, je odgovorio na napade ustanika sprovođenjem nemačke politike odmazde da se 100 osoba strelja za jednog ubijenog, a 50 osoba za jednog ranjenog Nemca. Prve odmazde na teritoriji na kojoj su delovali ustanici izvršene su u Mačvi, a najveći pokolji u Kraljevu i Kragujevcu. Odmazde su se na kraju pokazale kao kontraproduktivne za Nemce, pošto je time uništena svaka mogućnost da Nedićev režim stekne veću podršku Srba. Otkriveno je da su među streljanima u Kraljevu bili i radnici fabrike koja je proizvodila avione za sile Osovine. Nedić je apelovao da se streljanja Srba zaustave, a Beme se saglasio i naredio obustavu streljanja. Kada je krajem oktobra 1941. godine, Mihailović otpočeo neprijateljstva sa partizanima, Nedić je s manjim žarom iskazivao svoje neprijateljstvo prema Mihailoviću.[30] Ipak, kako je Mihailovića zapadna propaganda slavila kao vođu otpora nemačkoj okupaciji, ovi kontakti su na neko vreme zaustavljeni. U novembru su i neki Mihailovićeve četnici legalizovali svoj status u Nedićevoj vladi i bili pridodati žandarmeriji kao pomoćne trupe.[29] Uz Nedićevu pomoć Nemci su uspeli da umire Srbiju i da prisili na povlačenje komunističke partizanske odrede i one četnike koji se nisu složili da sarađuju sa Nemcima.[traži se izvor] Preostalim četničkim odredima u Srbiji je dozvolio legalizaciju, tj. stavljanje pod njegovu komandu. Nemci su posle slamanja partizanske Užičke republike, pokušali da uklone i Mihailovića kao potencijalnu opasnost. Međutim, Mihailović im je pobegao, pa su Nemci sumnjali da je Mihailovića upozorio neko blizak Nedićevoj vladi, ministar unutrašnjih poslova Aćimović ili pukovnik Kosta Mušicki, komandant Ljotićevih dobrovoljaca, koji je izveden pred nemački Vojni ratni sud u Beogradu i osuđen na kaznu smrti streljanjem. Samo zahvaljujući Nedićevoj intervenciji i njegovoj pretnji ostavkom, Mušicki je oslobođen smrtne kazne i osuđen je na jednogodišnju zatvorsku kaznu. Hapšenje Mušickog i nemačke optužbe je dovelo Nedića u težak položaj, ali mu je uspelo da ubedi Nemce da za to nije znao i da je u stvari izričito zabranio Aćimoviću da održava veze sa Mihailovićem. Kako su posle gušenja ustanka Nemcima bile potrebne jedinice za druge frontove, ono su povukli svoje snage iz Srbije i, da bi ih odmenila krajem 1941. bugarska vojska je u tri faze ušla na prostor Nedićeve Srbije, pod operativnim nadzorom Nemaca,[31][32] iako se Nedić zaricao da će izvršiti samoubistvo ako do toga dođe.[32][33] Do napada nacističke Nemačke na SSSR, u okupiranoj Srbiji je vladao red i mir, što je omogućilo primanje velikog broja izbeglica, uglavnom srpskog porekla zapadnih delova Jugoslavije koje je kontrolisala kolaboracionistička Nezavisna Država Hrvatska (u današnjoj Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i Sremu), Srba iz Bačke i sa Kosova i Metohije, ali takođe i proterivanje Slovenaca u Srbiju, uključujući i Milana Kučana, koji je bio dete u to vreme. Često se precenjuje uloga koju je Nedić imao u prihvatu izbeglica.[34] Iz nemačkih izvora se vidi da su Nemci zahtevali da se progoni zaustave, a prognani Srbi prihvate.[34] Izbeglo srpsko i slovenačko stanovništvo je mrzelo nemačke okupatore i uključivalo se u partizane ili četnike u Srbiji.[35] Nemci su prihvatom izbeglica sprečavali razvoj ustanka u NDH, jer su Srbi, umesto bekstva u šume i planine, dolazili u Srbiju, pod kontrolu vlasti.[34] Kvislinška vlada je zapošljavala izbeglice na mesta upražnjena otpuštanjem Jevreja, žena i nelojalnih Srba.[36] Neke izbeglice su regrutovane u kvislinšku žandarmeriju, SDS i SDK.[35] Aktivnosti do 1943. Nedić je sa generalom Dankelmanom sklopio usmeno neke sporazume o proširenju svojih ovlašćenja, ali nakon Dankelmanove smene u septembru 1941., na te sporazume Dankelmanovi naslednici su ignorisali i Nedićeva vlast se postepeno smanjivala. Nedić je neprestano imao teškoća s nemačkim vojnim vlastima, nekoliko puta je pretio ostavkom i vršio brojne promene u svom kabinetu. Iako je njegova vlast krajem 1943. praktično prestala da postoji, ostao je na položaju sve do kraja nemačke okupacije Srbije, do početka oktobra 1944.[31] Nedić nije imao nikakve stvarne moći u donošenju odluka, a bio je potpuno svestan da mu Nemci uopšte ne veruju. Nakon januara 1942. morao je i on progutati neugodan završni čin da su većinu njegove zemlje okupirali Bugari, koji su od početka do kraja bili krajnje omrznuti od strane srpskog naroda.[31] Nemci su oduzeli Nediću komandu nad Srpskom državnom stražom, koju su stavili pod komandu SS generala Augusta Majsnera. Imao je manje-više trajnih problema s disidentskim elementima u svojoj vladi. S druge strane, četnici su se uspešno infiltrirali na svim nivoima u Srpsku državnu stražu i administraciju. Okupator i kvislinzi nisu uspeli potpuno da pacifikuju Srbiju i reše se partizana. Srpski narod ga je uglavnom posmatrao sa nepoverenjem, pa i sa mržnjom, mada je u početku imao podršku priličnog broja svojih zemljaka, koji su verovali da je spasio mnogo srpskih života i kad je na veliko opominjao stanovništvo da ne preduzima akcije nasilja i sabotaže. Ali kako se rat razvijao bivalo je sve jasnije da će Nemci izgubiti, pa je i podrška Nediću neprestano opadala.[31] Nedić je tokom rata bio protivnik Jugoslavije, ali je ostao monarhista odan kralju Petru II i dinastiji Karađorđević. Nedićevoj vladi je nemačka okupaciona uprava dozvolila držanje ograničene naoružane formacije nazvane Srpska državna straža koja je u početku brojala oko 17.000 ljudi. Pored toga, od pristalica Dimitrija Ljotića formiran je Srpski dobrovoljački odred (kasnije Srpski dobrovoljački korpus) pod administrativnom nadležnošću Nedićeve vlade. SDS i SDK bili su naoružani i opremani od strane nemačke okupacione uprave i bili su joj taktički potčinjeni. U manjim akcijama ove snage delovale su samostalno, a u većim pod nemačkom taktičkom komandom. Glavni zadatak Nedićeve vlade bila je borba protiv oružanih formacija neprijateljskih prema nemačkoj upravi i teror prema političkim protivnicima. Nedić je poslao Aćimovića u zarobljeničke logore u Nemačkoj da među zarobljenim oficirima bivše jugoslovenske vojske ispita raspoloženje prema kvislinškoj vladi, kao i to da li žele da se vrate u zemlju i stave joj se na raspolaganje. Nemci su oslobodili deo zarobljenih oficira i vojnika, koji su vraćeni u Srbiju, i raspoređeni u ministarstva i Srpsku državnu stražu. Prvi značajan memorandum okupacionim vlastima koji je uputila Nedićeva vlada bio je sastavljen u martu 1942. U njemu je iskazano nezadovoljstvo nemačkim tretmanom Vlade narodnog spasa i zatražili da se ojača njen položaj. Nedić je predložio da se SDK i Pećančevi četnici uključe u sklop SDS i da on preuzme kontrolu nad ovom silom, da se imenuje regent koji bi vladao Srbijom u ime kralja Petra II i da se povuče bugarska vojska, ali je taj predlog oštro odbijen.[37] Nedić je 28. marta 1942. nagovestio Turneru da je, u slučaju njegovog odlaska, Ljotić jedina osoba koja bi se mogla uzeti u obzir da bude njegov naslednik na mestu predsednika Vlade narodnog spasa. Turner je ocenio da „Nedić ne može biti ozbiljan po tome jer je Ljotić bio prorok i vizionar, a ne vođa i političar”.[38] Nedić je uz pomoć SDK-a i Srpske državne straže spasavao narod iz NDH Nedićeva vlada obezbeđivala je komunikacije, omogućavala privrednu eksploataciju Srbije od strane Nemačke i vrbovala radnike za rad u Nemačkoj. Dalje, bavila se pronemačkom, antisemitskom, antimasonskom, rasističkom, antikomunističkom, antičetničkom i antisavezničkom propagandom.[39] Jedna od stalnih želja Milana Nedića je bilo proširenje teritorije Srbije pod prividnim nadležnošću njegove vlade. U prvoj fazi, Nedićeva vlada pretendovala je na istočni deo Bosne i deo Hercegovine (negde oko 17 srezova), zatim na Srem i deo Dalmacije koji su pripali NDH. Sa svojim bratom Milutinom (koji je pušten iz nemačkog zarobljeništva početkom 1942) i ostalim saradnicima, Nedić je početkom februara 1942. uputio memorandum vojnoupravnom komandantu Srbije, generalu Paulu Baderu koji se ticao pripajanja Srbiji istočnih delova NDH.[40] Bader se u početku složio sa memorandumom i u Beograd su pozvani četnički komandant istočne Bosne Jezdimir Dangić, ustaški ministar Vjekoslav Vrančić i domobranski pukovnik Fedor Dragojlov. Hrvatska strana i viši nemački zvaničnici su se suprotstavili ovom memorandumu, pa je i Bader promenio mišljenje i ovaj Nedićev pokušaj je propao. Marionetska vlada koju su uspostavili Nemci bila je malo više od pomoćnog organa nemačkih okupacionih vlasti, uzimajući u obzir upravljanje teritorijom i deljenjem krivice zbog okrutne nemačke vlasti. Vlada nije imala međunarodno priznanje, čak ni unutar Osovine. Ovlašćenja vlade, prilično ograničena od samog početka, vremenom su se dodatno smanjivala, što je bilo posebno frustrirajuće i otežavajuće za Nedića.[41] Uprkos željama Nedićeve vlade za uspostavljanjem nezavisne države, područje je opstalo podređeno nemačkim vojnim vlastima do kraja okupacije.[42] U leto 1942. godine došlo je do krize vlade zbog odluke Nemaca da iz Srbije izvezu u Nemačku 2.000 vagona pšenice. Pošto je vlada ovu pšenicu namenila za pomoć srpskim izbeglicama i siromašnima, neki ministri iz vlade podneli su ostavku, a i sam Nedić je najavio sopstvenu ostavku ukoliko se ne odustane od izvoza pšenice. Nemci su tada odustali od svoje prvobitne namere i iz Srbije su izvezli samo manju količinu žita i to tek pošto su zadovoljene potrebe stanovništva. Posle ove krize, vlada je 8. oktobra 1942. rekonstruisana, kada umesto starih, u nju ulaze četiri nova ministra. U duhu nacionalsocijalizma, Nedićeva vlada je svojim dekretima prvo sprovela odluke okupacionih vlasti o gubljenju prava na rad Jevreja i Roma. Uredbama Nedićeve vlade je zabranjeno „Jevrejima i Ciganima” da rade u državnim službama, da budu studenti beogradskog Univerziteta, da učestvuju u Nacionalnoj službi rada za obnovu Srbije, a sva njihova imovina proglašena je vlasništvom Srbije bez naknade.[43] U maju 1942. Nemci su objavili da je Srbija očišćena od Jevreja.[44] [ikona] Ovaj odeljak treba proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. Nedićeva vlada navodno je bila motivisana brigom za očuvanje Srbije u miru kako bi sprečila prolivanje srpske krvi. Režim je izvršivao nemačke zahteve verno, sa ciljem da obezbedi mesto Srbiji u Novom evropskom poretku koji stvaraju nacisti.[45]. Režimska propaganda je predstavljala Nedića kao „oca Srbije”, koji obnavlja Srbiju i koji je prihvatio svoju ulogu da spase srpski narod.[46] Institucije koje je osnovala Nedićeva vlada su bile slične onima u nacističkoj Nemačkoj, dok su dokumenti koje je potpisivao Nedić koristili rasističku terminologiju uzetu iz nacionalsocijalističke ideologije. Propaganda je slavila „srpsku rasu”, prihvatajući njeno „arijevstvo” i određivala „srpski životni prostor”.[7] Apelovalo se na omladinu da prati Nedića u izgradnji novog poretka u Srbiji i Evropi. Nedić se nadao da će njegova kolaboracija sačuvati ono što je ostalo od Srbije i izbjeći potpuno uništenje nacističkom odmazdom. Lično je održavao kontakt sa kraljem Petrom u izgnanstvu, uveravajući kralja da on nije novi Ante Pavelić, dok su Nedićevi branioci navodili da je on bio kao Filip Peten, koji se nalazio na čelu Višijevske Francuske i koji je tvrdio da je branio francuski narod kada je prihvatio okupaciju i negirao je da je predvodio slabi kvislinški režim.[47] Nedić je želeo da ubedi javnost da je za Srbiju rat završen aprila 1941. Svoje vreme je opisivao kao vreme posle rata, tj. kao „vreme mira, napretka i spokojstva”.[7] Nedić je tvrdio da su sve akcije njegove vlade odobrene od okupatora, kome narod treba da bude zahvalan za „obezbeđen život i časno mesto saradnika u izgradnji novog sveta”.[48] Kolaboracionistički režim je imao nepokolebljivu veru u nemačku pobedu, međutim u Srbiji nije uspeo da osvoji naklonost velikog dela srpskog naroda, koji se više okretao četnicima i partizanima. Nedić se iskreno trudio da umanji srpske žrtve, ali prema komunistima nije pokazivao nikakvu milost. U svojim proglasima je pozivao na uništenje komunizma i zatiranje sunarodnika koji su uzeli učešća u narodnooslobodilačkom pokretu.[7] Mihailović je vršio pritisak preko izbegličke vlade javnim osuđivanjem Nedića, Ljotića i Pećanca, oduzimanjem činova Nedićevim generalima i drugim oficirima i stavljanjem kolaboracionista pod slovo „Z”.[49] U avgustu i septembru 1942. Nedić je još jednom pokušao da stavi SDS pod svoju komandu, ali je novo nemačko odbijanje dovelo da razmišlja o ostavci.[37] Nedić je i ranije pretio ostavkama iz sličnih razloga, ali ovaj put Nemci su ga ozbiljnije shvatili i ponudili mu prijem kod Adolfa Hitlera. Do ovog trenutka Nedićev autoritet je postao beznačajan, ali nije hteo da napusti Nemce.[37] Uprkos njegovim čestim žalbama, Nemci su i dalje smatrali Nedića najboljom osobom za predsednika marionetske vlade.[50] U oktobru 1942. Nedić je rekonstruisao svoju vladu i iz nje otpustio nekoliko ministara, među kojima i Olćana, vođu Ljotićeve frakcije, i Aćimovića, vođu Stojadinovićeve frakcije i naklonjenog Mihailoviću.[51] Nedić je u seljaštvu video osnovu srpskog društva, seljaštvo je bilo „praizvor” životne snage i predstavnik „rasnih osobina srpskog naroda”. Selo je tokom čitavog rata glorifikovano i suprotstavljano „odnarođenom” gradu, koji je prikazivan kao uzrok svih nesreća i državne propasti. Posebna meta osude bio je Beograd jer je „izgubio” nacionalna obeležja i bio „okupiran” Jevrejima, masonima i komunistima.[52] U maju 1943. Nedić je istakao kao cilj stvaranje srpske seljačke zadružne države, što je on nazvao „srpski nacionalni socijalizam”.[53] Po njegovom nalogu su Ilija Pržić i Cvetan Đorđević početkom 1943. godine sa grupom saradnika sastavili Glavni cilj narodno-zadružnog uređenja države, projekat o „seljačkoj državi”.[54] Želja je bila da se unapredi materijalni i duhovni život i ojača seljaštvo. Država bi pružala seljacima pomoć, a na čelu ujedinjenih srpskih domaćina bio bi Milan Nedić kao vrhovni domaćin.[55] Ovaj projekat bi pretvorio Srbiju u korporativnu državu blisku vizijama Dimitrija Ljotića.[50] Neki nemački zvaničnici su smatrali da bi trebalo podržati projekat, dok su mu se suprotstavili general Majsner i Hitler, koji je projekat ocenio „nepravodobnim”.[50] U međuvremenu su partizani izrasli u vojsku značajne snage i u leto 1943. su bili ponovo aktivni širom Srbije. Obnovljene partizanske aktivnosti su duboko brinule odgovorne nemačke zapovednike, jer je snaga okupacionih snaga znatno opala tokom relativno mirnih meseci tokom 1942. Maja 1943. Nedić je pokušao da SDK poveća na pet pukova, ali Nemci to nisu odobrili. Nojbaherova misija Teritorija planirane srpske države Posle mnogih odlaganja, Nedić se 18. septembra 1943. sreo sa Hitlerom u Berlinu. Nedić je Hitleru predložio svoj projekat nove srpske države koji je predviđao ujedinjenje Srbije i Crne Gore (u njihovim tadašnjim, ratnim granicama) sa određenim delovima teritorije NDH koji nisu ušli u sastav Banovine Hrvatske na osnovu sporazuma Cvetković-Maček iz 1939. godine. Hitler nije bio zainteresovan za obnavljanje državnosti Srbije i njena teritorijalna proširenja, tako da je predlog Nedića još tokom samog sastanka odbijen. Zauzvrat, Nediću je obećano da će mu se dati komanda nad SDS i SDK. Nakon svog povratka u Beograd, Nedić je pozvao vojnog zapovednika Srbije, generala pešadije Hansa Felbera, da bi ugovorili prenos komande, ali mu je Felber preneo da je dobio naređenje da ne uradi to. Sve do 2. novembra 1943. Nediću nije data komanda nad SDS i SDK, a tada je preuzeo ministarstvo unutrašnjih poslova i komandu nad svim srpskim oružanim odredima.[56] Krajem leta 1943. četnici su vodili vrlo teške borbe protiv partizana zarad odbrane Srbije, svog glavnog uporišta, pa su njihove potrebe u oružju i municiji postale su krajnje ozbiljne. Jedini mogući izvor snabdevanja bili su Nemci, direktno ili preko preko Nedićeve administracije. Istovremeno, zbog sve teže vojne situacije (porast partizanske aktivnosti, kapitulacije Italije i imperativ nadziranja velikih prostora jugoistočne Evrope), prisililo je Nemce da stvaraju druge vojne snage ili da prošire postojeće. Nemci su nekako morali da se sporazumeju sa četnicima i da pojačaju njihovu efikasnost za borbu protiv partizana, kao i da ubede srpski narod da podrži novu politiku, pre svega ublažavanjem politike masovnih represalija. Zbog toga je u oktobru 1943. u Beograd poslat Herman Nojbaher sa specijalnim ovlašćenjima.[57] Nojbaher je imao ovlašćenje da proširi nadležnost Nedićeve vlade. Međutim, kako se Hitler uporno protivio Nojbaherovim predlozima, Nedić je ostao bez moći kao i pre. Nojbaher je ipak uspeo da dođe do izvesnog stepena kolaboracije četnika i Nemaca i ubrzo nakon njegovog dolaska, zaključen je niz sporazuma o primirju između nekoliko istaknutih četničkih komandanata i nemačkih snaga.[58] Nedić je u nemačku pobedu verovao sve do u 1943. Kapitulacija Italije i porazi na Istočnom frontu naterali su Nemce da potraže nove saveznike među četnicima na antikomunističkoj osnovi. Nedić se protivio sporazumima komande Jugoistoka sa četnicima koji su težili tome da ih kao nemačke lutke odgurnu u stranu za volju četnika.[59] Nemačka vojska je objašnjavala Nedićevom režimu da su ugovori, sklopljeni između Nemaca i četnika, sklopljeni na zajedničkoj antikomunističkoj osnovi i da će obe strane imati koristi od toga. Međutim, bilo je očigledno da je Nedićev položaj poljuljan, a Mihailovićev ojačan. Četnička infiltracija u Nedićevu administraciju, koja je i do tada bila značajna, je sada postala očigledna. Sa četnicima su sklapali dogovore mnogi bivši i sadašnji Nedićevi činovnici: bivši ministar unutrašnjih poslova Milan Aćimović (koji je još od 1941. održavao kontakte sa četnicima), šef Srpske državne bezbednosti Dragomir Jovanović i general Miodrag Damjanović, šef Nedićevog kabineta i Mihailovićev čovek.[60] Ulazak Crvene armije Prema nemačkom dokumentu, srpske snage koje su se borile na strani Nemaca imale su od 15. marta do 15. avgusta gubitke od 4.807 ljudi, od čega su 3.958 činili „lojalni četnici”, 541 pripadnik Srpskog dobrovoljačkog korpusa i 308 pripadnika Srpske državne i Srpske granične straže.[61] Krajem avgusta 1944. sovjetska Crvena armija se približila istočnim granicama Jugoslavije. Početkom septembra ona je napala Bugarsku i prinudila je da se okrene protiv Nemaca. Mihailovićevi četnici su u međuvremenu bili preslabo naoružani da se odupru partizanskom prodoru u Srbiju tako da su neki njegovi oficiri se sastali sa nemačkim oficirima da bi ugovorili sastanak sa Nojbaherom i dobili njegovu podršku. Ipak, ideja je stigla do Milana Nedića koji je predložio osnivanje armije od ujedinjenih antikomunističkih snaga. On je ugovorio tajni sastanak sa Mihailovićem, koji se desio oko 20. avgusta.[62] Po dostupnim dokumentima, njih dvojica su se sastali u zatamnjenoj sobi i Mihailović je ćutao većinu vremena, tako da Nedić posle nije bio siguran da je pričao sa pravim Mihailovićem.[62] Čini se da je Nedić ponudio da zatraži oružje od Nemaca i da stavi svoju Srpsku državnu stražu pod Mihailovićevu snagu, verovatno kao pokušaj da promeni stranu, pošto je Nemačka gubila rat.[63] Tokom avgusta nemački komandant jugoistoka Maksimilijan fon Vajhs pokušavao je da od Hitlera dobije odobrenje da ujedini Mihailovićeve i Nedićeve snage u jedinstven srpski korpus koji bi Nemci opremili i koji bi se borio na njihovoj strani. Nojbaheru se svidela ideja, ali ju je Hitler odbacio, koji je smatrao da je ovo pokušaj da se napravi engleska peta kolona. Kraj rata i poslednji dani Spomen ploča u crkvi u Majuru Dana 4. oktobra 1944, Nedićeva vlada je raspuštena, a on je 6. oktobra, zajedno sa većinom svojih ministara, prebačen, po odluci Nemaca, iz Beograda preko Budimpešte u Beč, a kasnije u Kicbil.[64] Kicbil je bilo mesto gde su bile smeštene sve vlade čije su zemlje Nemci okupirali. Nedić je 25. maja 1945. napisao pismo generalu Ajzenhaueru, naglasivši da je on uvek bio tajni saveznik Mihailovića.[traži se izvor] Američke snage su Nedića predale komunističkim jugoslovenskim snagama 1. januara 1946. godine. Nedić je zatvoren u Beogradu, i redovno ga je saslušavao major Milo Milatović. Beogradske novine su 5. februara objavile vest da je Milan Nedić izvršio samoubistvo skočivši kroz prozor dok čuvari nisu pazili. Miodrag Mladenović, kapetan OZNE tvrdi da je Nedić 4. februara 1946. godine sahranjen na Centralnom groblju u Beogradu.[65] Pokušaji rehabilitacije Prvu inicijativu za rehabilitaciju Nedića podneli su 1992. u Narodnoj skupštini Republike Srbije poslanici Srpskog pokreta obnove Slobodan Rakitić, Vojislav Nedeljković, Vlatko Vuković i Milan Miković. Ta inicijativa je prošla nezapaženo. Od 1992. u Zvezdara teatru se igrala predstava Đeneral Milan Nedić Siniše Kovačevića. Naslovna strana knjige đenerala Nedića „Srpska vojska na albanskoj golgoti” Srpska akademija nauka i umetnosti je uvrstila Milana Nedića u svoj spisak 100 najznamenitijih Srba. Nedićev portret je bio uvršten među portrete drugih srpskih predsednika vlade u zgradi vlade Srbije za vreme mandata Vojislava Koštunice. Uklonjen je 2008. na zahtev potpredsednika vlade Ivice Dačića. Vanparlamentarna Srpska liberalna stranka Koste Čavoškog je 2008. godine zatražila rehabilitaciju Milana Nedića. Rešenjem višeg suda iz 2014. odbačen je zahtev za sudskom rehabilitacijom Milana Nedića. U julu 2015. ponovo je počeo postupak.[66] Prvo ročište je održano u decembru 2015. godine, sedam godina nakon podnošenja zahteva.[67] U julu 2018. Viši sud u Beogradu je doneo rešenje kojim je zahtev za rehabilitaciju odbijen. Apelacioni sud u Beogradu je 23. aprila 2019. godine pravosnažno odbio rehabilitaciju Milana Nedića.