KNJIŽEVNA I NAUČNA RECEPCIJA BRATIĆEVOG DELA, Prosveta/Filip Višnjić 2012, tvrdi povez, str. 579. Zbornik tekstova. Očuvanost 4. Izdavačke kuće „Prosveta“ i „Filip Višnjić“ objavile su Bratićeva izabrana dela u devet knjiga. U devetoj knjizi „Književna i naučna recepcija Bratićevog dela“, sakupljeni su ogledi naših najistaknutijih književnih kritičara o njegovom delu.

Autor - osoba Kajzer, Volfgang, 1906-1960 = Kayser, Wolfgang, 1906-1960 Naslov Groteskno u slikarstvu i pesništvu / Volfgang Kajzer ; preveo s nemačkog Tomislav Bekić Jedinstveni naslov ǂDas ǂGroteske. srpski jezik Vrsta građe knjiga URL medijskog objekta odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.) Jezik srpski Godina 2004 Izdanje 1. izd. Izdavanje i proizvodnja Novi Sad : Svetovi, 2004 (Novi Sad : MBM plas) Fizički opis 319 str. : ilustr. ; 17 cm Drugi autori - osoba Bekić, Tomislav, 1935-2008 = Bekić, Tomislav, 1935-2008 Zbirka ǂBiblioteka ǂSvetovi ISBN 86-7047-446-8 (broš. sa omotom) Napomene Prevod dela: Das Groteske / Wolfgang Kayser Tiraž 1.000 Str. 313: Napomene uz prevod / T. B. Na presavijenom delu omotnog lista beleška o delu Napomene: str. 265-281 Registar. Predmetne odrednice Umetnost -- Motivi -- Groteska -- 15-20v Književnost -- Motivi -- Groteska -- 15-20v Znamenita studija o grotesknom u slikarstvu i literaturi istaknutog nemačkog germaniste Volfganga Kajzera (1906–1960), koji je svojim delom pod naslovom Jezičko umetničko delo 1973, u prevodu Zorana Konstantinovića, izvršio snažan uticaj u sklopu metodoloških kretanja u delokrugu nauke o književnosti posle Drugog svetskog rata, budući da je uz Emila Štajgera bio jedan od glavnih zagovornika metode interpretacije u nauci o književnosti, objavljena je do sad u tri izdanja. Između prvog (1957) i drugog (1961) izdanja – ne postoje nikakve razlike. Međutim, iz- danje iz 1960. godine izdavačke kuće Rovolt iz Hamburga, u sklopu popularne edicije „rowohlts deutsche enzyklopädie” se znatno razlikuje od prethodnog izdanja, budući da je znatno skraćeno i primereno karakteru edicije koja je bila namenjena širokom čitalaštvu. Ovaj prevod je rađen po prvom izdanju iz 1957. godine i sadrži poglavlja i ilustracije kojih u Rovoltovom izdanju iz 1960. nema. Izostavljena su samo ona mesta koja više nemaju aktuelnog značaj za tumačenje grotesknog. MG95 (N)

ALEKSANDAR LAKOVIĆ OD TOTEMA DO SRODNIKA - mitološki svet Slovena u srpskoj književnosti Izdavač - Narodno delo, Beograd Godina - 2000 220 strana 25 cm Edicija - Biblioteka Autor Povez - Tvrd Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja SADRŽAJ: NA DESNOM RAMENU Priča vatre ili vatra priče Demon je sudbina pesnika na koju mora pristati MOĆ DA SE REČ ZADRŽI Kuća i gost, a između noć Moć ogledala da zadrži lik Dečanska zvona ili svest o sebi Zaštita od rođenja do smrti OD TOTEMA DO SRODNIKA Vučje božanstvo Demon ili zaštitnik Prenošenje nečisti Od totema do srodnika ĆUTE LI MUDRACI Mudrac koji ćuti Mračni vrtni vladar Nevreme širi krila GODIŠNJE DOBA SMRTI Da život nije smrt Dualizam duše i tela Na kraju puta Godišnje doba smrti Između smrti i večnosti Slobodna smrt Beleška o piscu Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku.

Иван Новиков Алексанр Сереевич Пушкин Биографије и мемоари Роман совјетског писца Ивана Алексејевича Новикова (1877 - 1959) `Пушкин у Михајловском` једно је од најбољих дела совјетске књижевности посвећено животу и делу великог песника. Књига истиче период његовог живота, важан за стваралаштво А.С. Пушкина, када је осрамоћени песник био у царском изгнанству. Роман Новикова прича о Пушкиновом животу у егзилу у Михајловском после свађе са царем Александром, о његовим односима са рођацима, комшијама, пријатељима, а у исто време и са непријатељима и „чуварима“. Период приповедања је 2 године. Од 1924 - долазак у Микхаиловскоие - до 1926 - гушење устанка децембриста. Наравно, требало је да почнем да читам од првог дела дијалога, али ову књигу сам имао само код куће ... Мислим да ми је зато почетак био донекле тежак - не само да се не сећам скоро ништа о Пушкину, осим да је он „наше све“, а позивање аутора на први део било је збуњујуће. Али нешто касније, већ сам почео да схватам „шта је шта“, и процес је кренуо снажније. Свидело ми се само дело, иако ауторска одступања у опису природе делују помало измишљено, помало вештачки, слично лошој имитацији некога (можда самог јунака романа Александра Сергејевича). Било би боље убацити Пушкинове песме. Али, очигледно, текстове у том тренутку није написао Пушкин, будући да је на другим местима Новиков убацио поезију (Пушкин и његови гости-песници), и цитате из преписке, и одломке из прозних дела. У те две године Александар Сергејевич је скоро све време посветио раду на `Борису Годунову`, `Еугену Оњегину` и љубавним текстовима. Ипак, тај женскар је још увек био наш Александар - заљубио се десно и лево и заљубио се у даме свих узраста и рангова. С тим у вези, он се врло добро открива - знао сам да је Пушкин миљеник једне жене, али сцене из његовог живота помогле су ми да схватим зашто је то био! Слажем се, гледајући портрете, читајући опис његовог изгледа, тешко је замислити због чега су жене изгубиле главу. Такође у роману `Пушкин у Михајловском` откривен је вео мистерије рађања песникових дела - `Еугене Онегин`, `Борис Годунов`, песме, бајке итд. Говори о прототиповима јунака, о приче које су дале подстицај писању. Желео сам много да поново прочитам - уосталом, под готово сва дела можете ставити: „На основу стварних догађаја“. И дефинитивно ћу пронаћи и прочитати први део дијалога - да ли треба да разумем како је све почело? odlično očuvana bogato ilustrovana PRO.20/3

Polovna knjiga, korice blago pohabane, unutrašnjost odlično očuvana. Izdavač: Institut za književnost i umetnost - Beograd, 1997. god. Broširan povez, 20 cm. 246 str. Vasile „Vasko“ Popa (Grebenac, 29. jun 1922 - Beograd, 5. januar 1991) je bio srpski pesnik i akademik. Ubrojen je među 100 najznamenitijih Srba. Rođen je 29. juna 1922. u Grebencu kod Bele Crkve kao Vasile Popa. Po etničkom poreklu je bio Rumun. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Vršcu. Posle toga upisao je Filozofski fakultet u Beogradu. Studije nastavlja u Bukureštu i Beču. Za vreme Drugog svetskog rata bio je zatvoren u nemačkom koncentracionom logoru u Zrenjaninu (tada se Zrenjanin zvao Bečkerek). Nakon završetka rata diplomirao je na romanskoj grupi Filozofskog fakulteta u Beogradu, 1949. godine. Prve pesme objavljuje u listovima „ Književne novine“ i „ Borba“ . Njegova prva zbirka pesama „ Kora“ (1953) uz „87 pesama“ Miodraga Pavlovića smatra se početkom srpske posleratne moderne poezije. Ta knjiga je pokrenula rasprave književne javnosti i ostavila veliki uticaj na mlađe naraštaje pesnika. Posle Kore, Popa je objavio sledeće zbirke pesama: „ Nepočin-polje“ (1956), „ Sporedno nebo“ (1968), „ Uspravna zemlja“ (1972), „ Vučja so“ (1975), „ Kuća nasred druma“ (1975), „ Živo meso“ (1975), „ Rez“ (1981) kao i ciklus pesama „ Mala kutija“ (1984), deo buduće zbirke „ Gvozdeni sad“ koju nikad nije dovršio. Od 1954. do 1979. godine radio je kao urednik u izdavačkoj kući Nolit u Beogradu. Slaganjem usmenog nasleđa, igara i zagonetki, Popa je stvorio poseban pesnički jezik moderne srpske poezije. Priredio je zbornike: Od zlata jabuka (Beograd, 1958. ), Urnebesnik (Beograd, 1960. ), Ponoćno sunce (Beograd, 1962). U pesničkom zborniku „ Od zlata jabuka“ (1958. ) u novom svetlu je prikazan poetski svet narodnih umotvorina; u zborniku „ Urnebesnik“ (1960. ), poetski svet pesničkog humora i u zborniku „ Ponoćno Sunce“ (1962. ), poetski svet pesničkih snoviđenja. Vasko Popa je jedan od najprevođenijih jugoslovenskih pesnika, a i sam je prevodio sa francuskog jezika. U Vršcu, 29. maja 1972. godine osnovao je Književnu opštinu Vršac (KOV) i pokrenuo neobičnu biblioteku na dopisnicama, nazvanu „ Slobodno lišće“ . Iste godine izabran je za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti. Jedan je od osnivača Vojvođanske akademije nauka i umetnosti (14. 12. 1979) u Novom Sadu. Umro je u Beogradu 5. januara 1991. godine i sahranjen u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju. Bio je oženjen Jovankom Singer Popa (1923-2000) zvanom „ Haša“ , profesorkom Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, rodom iz Vršca.

Odlično stanje Vladimir Jakovljevič Propp (rus. Владимир Яковлевич Пропп; 29. travnja 1895. – 22. kolovoza 1970.) bio je ruski strukturalist, poznat po svojim detaljnim analizama ruskih bajki. Životopis Vladimir Propp rođen je 1895. u Sankt-Peterburgu u njemačkoj obitelji. Pohađao je Sveučilište u Sankt-Peterburgu od 1913. do 1918. te završio ruski jezik i njemačku filozofiju. Poslije školovanja predavao je ruski i njemački jezik u srednjoj školi, a potom njemački na fakultetu. Godine 1928. objavljuje Morfologiju bajke kojom je tek u pedesetim godinama 20. stoljeća, pošto je prevedena, postao poznat u folkloristici te utjecao na Lévi-Straussa i Barthesa. Njegovi modeli likova i funkcija mogu se primijeniti na gotovo svaku priču, film ili slično djelo. Godine 1932. postao je dio Lenjingradskog sveučilišta. Nakon 1938. usredotočio se na istraživanje folklora, a ne na lingvistiku. Bio je predstojnik Odsjeka za folkloristiku sve dok nije potpao pod Odsjek za rusku književnost. Radio je na sveučilištu do svoje smrti 1970. godine. Morfologija bajke Morfologija Morfologija je opis priče prema njezinim dijelovima i odnosima dijelova međusobno te dijelova prema cjelini. Propp funkciju opisuje kao djelovanje lika, definira je iz aspekta njegove važnosti za tijek radnje. Funkcije su stabilni, konstantni elementi u priči, neovisni o tomu kako se i od koga ispunjavaju. Broj funkcija ograničen je, ali redoslijed je uvijek identičan - odsutnost pojedine funkcije ne mijenja redoslijed ostalih. Sve su bajke zapravo jednake s obzirom na strukturu. Bajke definiraju funkcije, konjunktivni elementi (deux ex machina, najave nesreće, dozivi...), motivacije (razlozi i ciljevi), obličja likova te atributivni elementi. Funkcije 1. jedan od članova obitelji odlazi od kuće 2. zabrana dana junaku 3. zabrana je prekršena 4. zlikovac odlazi u izvidnicu 5. zlikovac dobiva informacije od žrtve 6. zlikovac pokušava zavarati žrtvu da bi dobio nju ili njezin posjed 7. junak je zavaran i nesvjesno pomaže 8. zlikovac naudi članu obitelji 8. a. članu obitelji štogod nedostaje ili to želi imati 9. nesreća i nedostatak poznati su, junaku je dan zahtjev ili zapovijed, mora otići ili ga se šalje 10. tragač se složi s poslanjem ili sam odlučuje o njem 11. junak napušta dom 12. junak se ispituje, provjerava, napada itd., to ga priprema da primi čarobni predmet ili pomoćnika 13. junak reagira na djela budućeg darivatelja 14. junak posjeduje čarobni predmet 15. junak je doveden do mjesta gdje je traženo 16. junak i zlikovac u izravnoj borbi 17. junak je žigosan/obilježen 18. zlikovac je pobijeđen 19. prvotna se nesreća i nedostatak rješavaju 20. junak se vraća 21. junaka progone 22. spašavanje junaka iz potjere Većina bajki ovdje završava, ali radnja se može i zakomplicirati - novi zlikovac. Ponovno se izvršavaju osma i deseta funkcija. 23. neprepoznati junak stiže kući ili u drugu zemlju 24. lažni junak tvrdi neutemeljeno 25. junaku je dan težak zadatak 26. zadatak je riješen 27. junak je prepoznat 28. lažni je junak razotkriven 29. junak dobiva novi izgled 30. zlikovac se kažnjava 31. junak se ženi i nasljeđuje prijestolje. Značaji Uz trideset i jednu funkciju, postoji 8 značaja (karaktera): 1. zlikovac (bori se protiv junaka) 2. darivatelj (priprema junaka ili mu daje čarobni predmet) 3. čarobni pomoćnik (pomaže junaku u pothvatu) 4. princeza (osoba koju junak ženi, često predmet potrage) 5. princezin otac (kralj) 6. otpremnik (obznanjuje što nedostaje i otprema junaka) 7. junak (reagira na darivatelja, ženi princezu) 8. lažni junak/antijunak/uzurpator (preuzima junakove zasluge i želi se oženiti princezom). Katkad se uloge dijele među više likova. Historijski korijeni bajke Princip djela jest povezati bajku s historijskim obredima i običajima u stvarnosti. Češće se susreće preosmišljavanje obreda koji služi kao objašnjenje odgovarajućeg motiva bajke. Mitovi čine najdragocjeniju plemensku srž, a oduzeti čovjeku priču znači oduzeti mu život. Dolazi do profanacije sakralnog sižea. Bajka je u odnosu sa socijalnim institutima prošlosti - nije važna tehnika proizvodnje nego društveno ustrojstvo. Bajku valja uspoređivati s historijskom zbiljom prošlosti i u njoj tražiti njezine korijene. Propp tajanstvenu šumu, veliku kuću, čarobne darove, putovanja, ognjenu rijeku i zmajeve, čarobna carstva, nevjestu i čaroliju uspoređuje s dijelovima obreda inicijacije. Od kompleksa inicijacije potječu razni motivi (djeca se odvode ili protjeruju u šumu ili su pak oteta od šumskog duha, odsijecanje prsta, rasijecanje i oživljavanje, pokazivanje prividnih dokaza o smrti, gutanje i izbacivanje, čarobna sredstva i pomoćnici, šumski učitelji, vještice i kolibe itd.), a taj je ciklus najstarija osnova bajke. Inicijacija neofita bila je zapravo boravak u zemlji smrti (predodžba o smrti - zmajeva otmica djevojke, otpremanje i daleki put, šuma kao vrata u novo carstvo, junakov miris, borba s čuvarom ulaza, vaganje itd.). Jedinstvo bajke ne krije se u posebnostima čovječje psihe i umjetnosti nego u historijskoj realnosti prošlosti. Anri Bergson O smehu / komedija humor ...

Vasilije Kalezić: KRLEŽA I AKTERI SUKOBA NA LJEVICI 1 - 2, Barodna knjiga/Alfa 2000, str. 237 + 360. Očuvanost 4-; u obe knjige ima posveta autora. Kalezić, Vasilije, srpski književni povjesničar i publicist (Jastreb, Crna Gora, 10. IV. 1931 – Beograd, 23. VII. 2018). Diplomirao na Filozofskom fakultetu u Beogradu, doktorirao u Novom Sadu (1975). Radio kao gimnazijski profesor (1959–63), bio ravnatelj Drame Srpskoga narodnoga pozorišta u Novom Sadu (1973–80) te od 1982. urednik u izdavačkoj kući Narodna knjiga. Surađivao u književnim časopisima i listovima (Književnost i jezik, Stvaranje, Polja). Istraživao međuratnu srpsku i hrvatsku književnost, tumačeći, s društveno angažirana stajališta, ukupnost književnoga života u doba prevlasti tzv. socijalne književnosti. Glavna su mu djela: Kritički sporovi i Novi kritički sporovi (1969. i 1973), Pokret socijalne literature i Sukobi socijalne literature i nadrealizma (obje 1975). Zasebno se bavio političkim aspektom djelovanja I. Andrića (Ivo Andrić u našim sporovima, 1985) te M. Krležom, napose s gledišta sukoba na književnoj ljevici (U Krležinom sazvježđu, 1982; Ljevica u sukobu sa Krležom, 1990). U književnopovijesnim uvidima bilježio je važnu činjeničnu građu, no svojstvena mu je ideološki impregnirana prosudba, karakteristična za socrealistički pristup u književnoj historiografiji i publicistici.

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Stevan Tontić (Grdanovci, 30. decembar 1946 — Novi Sad, 12. februar 2022) bio je srpski književnik. Biografija Osnovnu školu pohađao je u rodnom selu i Lušci Palanci, srednju u Sanskom Mostu i Prijedoru, studije filozofije sa sociologijom završio na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Poezijom i kritičkim tekstovima počinje da se bavi sredinom šezdesetih godina. Učestvovao je u studentskim protestima 1968. Početkom 1969. godine postao je glavni urednik studentskog lista Naši dani, da bi već treći broj lista bio sudski zabranjen a redakcija raspuštena. Prvu zbirku poezije objavio je 1970. godine, a ona je nagrađena saveznom nagradom lista Mladost. Nakon toga zaposlio se u kulturnoj redakciji Televizije Sarajevo, a obavljao i dužnost sekretara Udruženja književnika BiH. Bio je član redakcije lista književne omladine Lica. U drugoj polovini sedamdesetih godina počeo je da radi kao urednik za književnost u izdavačkoj kući Svjetlost, u kojoj kasnije uređuje i časopis Život. Tokom 1992. i 1993. piše pesme o ratnim strahotama, objavljene u zbirci Sarajevski rukopis (Beograd 1993) koja je prevedena na više jezika. Posle ilegalnog izlaska iz grada, Tontić u proleće 1993. odlazi u Nemačku (Berlin), gde je kao izbeglica ostao osam godina i osam meseci. Kao egzilant bez zaposlenja, živeo je od socijalne pomoći, honorara, književnih nagrada i povremenih stipendija, tako je uz podršku fondacija proveo u kući nobelovca Hajnriha Bela devet meseci. U Nemačkoj su objavljeni prevodi njegovih dela, nastupa u mnogim nemačkim gradovima. Godine 1995. učestvao je na pesničkom festivalu u Jerusalimu, a pet godina kasnije na velikoj šestonedeljnoj turneji evropskih pisaca „Literarnim ekspresom“ po Evropi, od Lisabona preko Madrida i Pariza do Petrograda, Moskve, Varšave i Berlina. Na Univerzitetu u Inzbruku držao je nekoliko puta predavanja studentima slavistike. Učestvao je na književnim susretima u Poljskoj, Austriji, Francuskoj, Italiji i drugim zemljama. Za vreme pesnikovog egzila u Nemačkoj, njegova supruga provodi s majkom u izbegličkom statusu u Beogradu. Posle povraćaja okupiranog stana u Sarajevu, iz kojeg je s piščevom bibliotekom nestalo i sve drugo, bračni par se 2001. vraća u taj grad, u čemu će videti neku vrstu „obrnutog egzila“. Tontić tu živi kao slobodni pisac, da bi se u maju 2014. nastanio u Novom Sadu. Tontić je pisao poeziju, prozu, eseje, književnu kritiku i prevodi s nemačkog jezika. Sastavio je nekoliko antologija poezije i priredio izdanja dela većeg broja pisaca (P. Kočić, B. Ćopić, N. Šop, D. Maksimović, M. Dizdar, V. Popa, S. Raičković, D. Trifunović, D. Kolundžija i dr.) Bio je tri godine član NIN-ovog žirija kritike za roman godine. Član je Srpskog i Nemačkog PEN-centra, Srpskog književnog društva i Udruženja književnih prevodilaca Srbije. Collegium Europaeum Jenense (Jena) izabrao ga je za svog člana, što je „priznanje za izvanredan rad na razumevanju među narodima.“ Preminuo je 12. februara 2022. godine u Novom Sadu.

Autor - osoba Božović, Gojko, 1972- = Božović, Gojko, 1972- Naslov Igračke sudbine : eseji o srpskoj književnosti : XIX-XXI vek / Gojko Božović Vrsta građe književni prikaz/pregled URL medijskog objekta odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.) Jezik srpski Godina 2020 Izdavanje i proizvodnja Banja Luka ; Beograd : Zadužbina `Petar Kočić`, 2020 (Beograd : Donatgraf) Fizički opis 234 str. ; 21 cm Zbirka ǂBiblioteka ǂKočićevo pero / Zadužbina `Petar Kočić` ISBN 978-99976-44-16-9 (karton) Napomene Na koricama beleška o autoru s njegovom slikom Bibliografija: str. 231-234. Predmetne odrednice Obradović, Dositej, 1742-1811 -- `Život i priključenija` Popović, Jovan Sterija, 1806-1856 -- Poezija -- Motivi -- Pesimizam Ljubiša, Stefan Mitrov, 1824-1878 -- Pripovetke Glišić, Milovan, 1847-1908 -- Pripovetke Veselinović, Janko, 1862-1905 -- Folklorna fantastika Ilić, Vojislav, 1860-1894 -- Politička poezija Marković, Danica, 1879-1932 -- Pripovetke Andrić, Ivo, 1892-1975 -- Priče Andrić, Ivo, 1892-1975 -- Književnost -- Motivi -- Ćutanje Andrić, Ivo, 1892-1975 -- `Most na Žepi` Andrić, Ivo, 1892-1975 -- `Svadba` Crnjanski, Miloš, 1893-1977 -- `Seobe` Crnjanski, Miloš, 1893-1977 -- `Seobe 2` Mihajlović, Borislav Mihiz, 1922-1997 -- Kritičar Mihajlović, Borislav Mihiz, 1922-1997 -- `Banović Strahinja` Palavestra, Predrag, 1930-2014 -- Kritičar Popović, Aleksandar, 1929-1996 -- Drame Kiš, Danilo, 1935-1989 -- Drame Kovačević, Dušan, 1948- -- `Sveti Georgije ubiva aždahu` Srpska književnost -- 19v-21v Književnici -- 19v-21v Gojko Božović (Pljevlja, 1972), pesnik, književni kritičar, esejista i izdavač. Knjige pesama: Podzemni bioskop (1991), Duša zveri (1993), Pesme o stvarima (1996), Arhipelag (2002), Elementi (2006), Obližnja božanstva (2012), Mapa (2017) i Tiha zverka podneva (izabrane pesme i hronike, 2019). Knjige eseja: Poezija u vremenu. O srpskoj poeziji druge polovine 20. veka (2000), Mesta koja volimo. Eseji o srpskoj poeziji (2009), Književnost i dani (2018) i Kraljevstva bez granica. Eseji o srpskoj poeziji XX i XXI veka (2019). Antologije: Antologija novije srpske poezije (2005), Place We Love. An Anthology of Contemporary Serbian Poetry (2006, 2011) i Svet oko nas. Evropski gradovi u novoj srpskoj pripoveci (2009, 2018). Nagrade za poeziju: „Matićev šal“, „Brana Cvetković“, „Đura Jakšić“, „Branko Ćopić“, „Europa Giovani International Poetry Prize“, „Kočićevo pero“ i „Kočićeva knjiga“. Nagrada za esejistiku: „Borislav Pekić“. Dobitnik je priznanja „Vitez poziva“ (2019) za rad u oblasti kulture, književnosti i izdavaštva. Poezija i eseji Gojka Božovića prevođeni su na engleski, francuski, nemački, italijanski, ruski, španski, holandski, danski, portugalski, češki, mađarski, slovački, poljski, rumunski, bugarski, ukrajinski, slovenački i makedonski jezik. Knjige izabranih pesama Gojka Božovića objavljene su u Makedoniji (Elementi, Slovo, Skopje, 2010), u Bugarskoj (Imeto na ezika, DA, Sofiя, 2016), u Rusiji (Karta i drugie stihotvoreniя, 2018), u Hrvatskoj (Iznad vode, 2019) i u Ukrajini (Meži mista ta inši virši, 2019). U Makedoniji su objavljene i knjige pesama Gojka Božovića Okolni božestva : pesni i hroniki (Slovo, Skopje, 2014) i Mapa (Vezilka 2011, Skopje, 2019). Bavi se priređivačkim i uredničkim radom. Osnivač i glavni urednik Izdavačke kuće Arhipelag (2007) i Beogradskog festivala evropske književnosti (2017). Potpredsednik Srpskog PEN centra. U izdanju Arhipelaga objavljena je tematska antologija savremene srpske priče o evropskim gradovima Svet oko nas (2009). Živi u Beogradu. MG39 (N)

Lepo očuvano Rad - Beograd, 1986. Clinamen, Iz elemenata uvoda u fantastičku metafiziku, Autorizovani apokrif: Apograf, Autogrif - Borhesu, San o poreklu književnosti, Pitanje putanje, Specula speculi, Vrtovi Autor razlaže i slaže fantazije, razgrće fantastičku metafiziku počev od Borhesa, ispisuje lavirinte, ogledala, vrtove Rođen je 13. decembra 1946. godine u Zrenjaninu, gde je završio osnovno i srednje obrazovanje. Dolaskom u Beograd na studije, započinje njegova i urednička karijera, od biltena Tehnološkog fakulteta, preko lista beogradskih studenata Student, kasnije do časopisa (Delo, Književna reč, Gradac...) i izdavačkih kuća (Rad, Službeni glasnik...). Svojevremeno je zbog tekstova u Studentu privođen i osuđivan a list zabranjivan ili povlačen iz prodaje i spaljivan od strane tadašnje vlasti. I kao urednik časopisa Delo bio je često pod prismotrom, i saslušavan od strane ondašnje političke policije. Uprkos političkim pretnjama i zabranama, uz ostalo, priredio je u Srednjoj i Istočnoj Evropi prvo izdanje važnog dela o logorskom sistemu, Solženjicinov Arhipelag Gulag, i to srpsko izdanje je u španskim novinama proglašeno jednim od deset najvažnijih događaja te godine u svetu. O njegovom književnom delu priređeni su, između ostalog, temati u časopisima Reč (Beograd), Polja (Novi Sad), Ulaznica (Zrenjanin) i Braničevo (Požarevac). Monografsku studiju o njegovom esejističkom delu napisao je dr Svetislav Jovanov, Jeretik u oltaru, izd. KOV, Vršac, 1994. Ogledi i kritičkointerpretativni tekstovi o Aćinu nalaze se u autorskim knjigama Vladimira Bitija (Zagreb), Branka Popovića, Marka Nedića, Mihajla Pantića, Radomana Kordića, Saše Hadži Tančića, Tanje Kragujević, Ivane Milivojević, Zorana Slavića, Dragana Velikića, Slađane Ilić, Save Damjanova, Bogića Rakočevića, Aleksandre Mančić i drugih. O njegovim radovima objavljeno je i stotinak studija, osvrta i prikaza u književnim časopisima, listovima, dnevnoj i nedeljnoj štampi, na radiju i televiziji. Kao osobeni izraz književnog poverenja, otvorena pisma u časopisima, a svako je svojevrsni esej za sebe, napisali su mu profesor Sreten Marić, Ivan Lovrenović (Sarajevo), Ljubomir Simović i Jovan Hristić. Preveo je na srpski više od četrdeset klasičnih i novijih književnih i filozofskih dela sa nemačkog, francuskog i engleskog jezika. Između ostalog preveo je sabrana dela Franca Kafke.[1] Živi i radi u Beogradu. Član je Srpskog književnog društva.[2] Objavljena dela[uredi | uredi izvor] Jovica Aćin u Muzeju srpske književnosti u Beogradu. Priče i eseji zastupljeni su mu u nizu srpskih i stranih antologija, časopisnih izbora i zbornika, a prevođeni su mu i objavljivani u mnogim časopisima u Francuskoj, Italiji, Španiji, Engleskoj, Kanadi, Rusiji, Poljskoj, Ukrajini, Vijetnamu, Sloveniji, Makedoniji, Bugarskoj, Mađarskoj, Grčkoj... Po jednoj od njegovih priča, iz knjige Pročitano u tvojim očima, snimljen je, koncem 2008. godine, i umetnički efektan kratkometražni igrani film (čiji je autor Andrej Aćin). Knjige priča[uredi | uredi izvor] Duge senke kratkih senki, u tri izdanja: Svjetlost (Sarajevo) 1991, Draganić (Beograd) 1997. i Ulaznica (Zrenjanin) 2003. Uništiti posle moje smrti, u dva izdanja: KOV (Vršac) 1993. i Stylos (Novi Sad) 2000. Leptirov sanovnik, Draganić (Beograd), 1996. Nezemaljske pojave, Narodna knjiga, 1999. Lebdeći objekti, Narodna knjiga, 2002. Ko hoće da voli, mora da umre, Stylos (Novi Sad), 2002. Mali erotski rečnik srpskog jezika, Stylos (Novi Sad), 2003. Dnevnik izgnane duše (novela), Stubovi kulture, 2005. Pročitano u tvojim očima, u dva izdanja: Stubovi kulture 2006. i 2007. Ušće Okeana, Geopoetika, 2012 Jevanđelje po magarcu, Kulturni centar Novi Sad, 2013. Knjige eseja[uredi | uredi izvor] Izazov hermeneutike, DOB (Dom omladine Beograd), 1975. Paukova politika, Prosveta, 1978. Šljunak i mahovina, Rad, 1986. Poetika rastrojstva, Svetovi (Novi Sad), 1987. Poetika krivotvorenja, Svetovi (Novi Sad), 1991. i Službeni glasnik, 2013. Gatanja po pepelu, u dva izdanja: Stubovi kulture 1993. i 2003, a treće izdanje u Zagrebu kod izdavačke kuće Antibarbarus, 2009. Šetnja po krovu (priče i eseji uz sabrane crteže Franca Kafke), Geopoetika, 2007. Goli pripovedač, KOV (Vršac) 2008. i Službeni glasnik 2011. Apokalipsa Sad, u tri izdanja: KOV (Vršac) 1995, Rad 2004, Službeni glasnik 2012. Zajednički radovi sa slikarima, bibliofilska izdanja[uredi | uredi izvor] Odiseja jedne senke (sa slikama Ljube Popovića), Gradac, 2000. Goli demoni, nage žene (sa crtežima Milenka Miletića), Rad, 2006.

Svjetlost, 1991. Ex libris pečat i potpis na odjavnoj strani. Osim toga, odlično očuvana. „Doleželov kratak istorijski pregled evropskih književnih teorija, koji čitalac ima u rukama, doživeo je premijeru pre više od dvadeset godina (1991), i to istovremeno na dva jezika, na engleskom i na srpskom. Poetike Zapada prevođene su neposredno iz piščevog rukopisa koji je on ustupio Gojku Tešiću. Pošto u to vreme nije bilo zainteresovanih među beogradskim izdavačima, knjiga je, pred sam početak jugoslovenskog rata, objavljena u Sarajevu (izdavačka kuća Svjetlost) u biblioteci „Raskršća“, koju je tada uređivao Ivan Lovrenović. Kako knjige često prate sudbinu svojih čitalaca i pisaca, tako se desilo da su se Poetike Zapada praktično našle u egzilu, zbog čega su njihova distribucija i prijem bili sasvim onemogućeni. Ponešto se zahvaljujući prijateljskim vezama našlo u beogradskim knjižarama i u ponekoj seminarskoj biblioteci, ali je najveći deo tiraža ostao zarobljen u sarajevskim knjižnim magacinima i kasnije rasprodavan u bescenje, kao stara knjiga ili papir. Otuda se ponovljeno izdanje ove monografije, uz neznatne izmene u prevodu, može smatrati važnim događajem za domaću naučnu scenu. Imajući u vidu i to da je druga, mnogo poznatija Doleželova knjiga Heteorokosmika takođe objavljena kod istog izdavača i sa istim uredničkim potpisom, Poetike Zapada sada mogu poslužiti ne samo kao ekskluzivni priručnik u nastavi književne nauke ili teorije književnosti, već i kao neka vrsta specifične naučne građe koja u dobroj meri upotpunjuje sliku o razvoju pojedinih naratoloških i poststrukturalističkih projekata s kraja minulog i s početka ovog stoleća.` Tanja Popović

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Benedeto Kroče (ital. Benedetto Croce; Pezkaseroli, 25. februar 1866 — Napulj, 20. novembar 1952)[2] je bio italijanski filozof,[3] idealista, esteta, političar, istoričar umjetnosti[4] i literarni pisac. Predstavnik neohegelijanstva. Bio je ministar prosvete i predsednik Liberalne partije Italije. Kroče u početku podržava Musolinijevu fašističku vladu koja je preuzela vlast 1922. godine.[5] Međutim, ubrzo je promenio stav posle serije ubistava Musolinijevih političkih neistomišljenika. Njegova društvena i literarno-istorijska delatnost posebno je došla do izražaja u časopisu La Critica, koji je 1903. godine pokrenuo zajedno sa Đovanijem Đentileom. Kročeovo glavno filozofsko delo je Filozofija kao nauka duha. Smatrao je da postoje dve temeljne forme ljudske spoznaje: intuitivna, do koje se dolazi putem fantazije i logička, putem intelekta. Kroče je bio predsednik Međunarodnog PEN centra, svetskog udruženja pisaca, od 1949. do 1952. Bio je nominovan za Nobelovu nagradu za književnost šesnaest puta.[6] Takođe je poznat po svom „velikom doprinosu ponovnom rađanju italijanske demokratije“.[7] Biografija Kroče je rođen u Pezkaseroliju u regionu Abruco u Italiji. Njegova porodica je bila uticajna i bogata, a on je odrastao u vrlo strogom katoličkom okruženju. Oko 16. godine napustio je katoličanstvo i razvio ličnu filozofiju duhovnog života, u kojoj religija ne može biti ništa drugo do istorijska institucija u kojoj se može iskazati stvaralačka snaga čovečanstva. Ovu filozofiju je zadržao do kraja života. Godine 1883, dogodio se zemljotres u selu Kazamičola na ostrvu Iskija kod Napulja, gde je bio na odmoru sa svojom porodicom, uništivši kuću u kojoj su živeli. Njegova majka, otac i jedina sestra su svi poginuli, dok je on bio dugo zakopan i jedva preživeo. Posle zemljotresa nasledio je bogatstvo svoje porodice i – slično Šopenhaueru – mogao je da živi ostatak svog života u relativno slobodnom vremenu, posvećujući mnogo vremena filozofiji kao nezavisni intelektualni pisac radeći iz svoje palate u Napulju (Rin, 2000:xi[8]). Studirao je pravo, ali nikada nije diplomirao na Univerzitetu u Napulju, dok je opširno čitao o istorijskom materijalizmu. Njegove ideje je krajem 1890-ih objavio profesor Antonio Labriola na Univerzitetu u Rimu. Kroče je bio dobro upoznat i saosećao sa razvojem evropske socijalističke filozofije koju su ilustrovali Avgust Bebel, Fridrih Engels, Karl Kaucki, Pol Lafarg, Vilhelm Libkneht i Filipo Turati. Pod uticajem razmišljanja Đanbatiste Vikoa rođenog u Napulju o umetnosti i istoriji,[9] on je počeo da studira filozofiju 1893. Kroče je takođe kupio kuću u kojoj je Viko živeo. Njegov prijatelj, filozof Đovani Đentile, podstakao ga je da čita Hegela. Čuveni Kročeov komentar o Hegelu, Šta je živo i šta je mrtvo od Hegelove filozofije, objavljen je 1907. godine. Politička uključenost Kako je njegova slava rasla, Kroče je bio ubeđen, protiv svoje prvobitne želje, da se uključi u politiku. Godine 1910. imenovan je u italijanski Senat, na doživotnu funkciju (Rin, 2000:xi).[8] Bio je otvoreni kritičar učešća Italije u Prvom svetskom ratu, smatrajući da je to samoubilački trgovinski rat. Iako ga je to u početku učinilo nepopularnim, reputacija mu je vraćena nakon rata. Godine 1919, podržao je vladu Frančeska Saverija Nitija, istovremeno izražavajući svoje divljenje Vajmarskoj republici u nastajanju i nemačkim socijaldemokratama.[10] On je bio je ministar narodnog obrazovanja između 1920. i 1921. za 5. i poslednju vladu koju je vodio Đovani Đoliti. Benito Musolini je preuzeo vlast nešto više od godinu dana nakon Kročeovog izlaska iz vlade; Musolinijev prvi ministar narodnog obrazovanja bio je Đovani Đentile, nezavisno orjentisan koji je kasnije postao fašista i sa kojim je Kroče ranije sarađivao u filozofskoj polemici protiv pozitivizma. Đentile je ostao ministar samo godinu dana, ali je uspeo da započne sveobuhvatnu reformu italijanskog obrazovanja koja je delimično bila zasnovana na Kročeovim ranijim sugestijama. Gentileova reforma ostala je na snazi i nakon fašističkog režima i samo je delimično ukinuta 1962. godine.

Autor - osoba Ređep, Draško, 1935-2019 = Ređep, Draško, 1935-2019 Naslov Postajati drugi : Crnjanski, Matić, Antić : razgovori / [razgovore vodio] Draško Ređep Vrsta građe intervju Jezik srpski Godina 2017 Izdanje 1. izd. Izdavanje i proizvodnja Zrenjanin ; Novi Sad : Agora, 2017 (Novi Sad : Sajnos) Fizički opis 304 str. : crteži ; 24 cm Drugi autori - osoba Crnjanski, Miloš, 1893-1977 = Crnjanski, Miloš, 1893-1977 Matić, Dušan, 1898-1980 = Matić, Dušan, 1898-1980 Antić, Miroslav, 1932-1986 = Antić, Miroslav, 1932-1986 Zbirka ǂBiblioteka ǂPogled preko svega ; ǂknj. ǂ13 Sadržaj Razgovor je umetnost (5-13). - Takoreći Irižanin : Miloš Crnjanski (15-85): Zavičaj, to je ono što izaberete (17-34); Nad nama lebdi neizvesnost (35-44); Onaj drugi Branko (45-52); Zavičaj slutnje (53-57); Ekspresionizam Miloša Crnjanskog (58-68); Irižanin takoreći (69-74); Jedan Sloven tamo (75-79); Svrha života, slast (80-81); Krv je ta blagost (82-85). - Sve ruže Srbije : Dušan Matić (87-190): Danas i ovde, i još ponegde (89-107); Živeo sam tri veka (108-123); Tlas, tas, iskupljenje (124-128); Sloboda, posle dogme (129-132); Noć, svejedno noć (133-136); Kad ostanem sam (137-138); Požar poraza (139-142); Septembar, more, Šumadija (143-147); Najnajnije, šta je to? (148-150); Sve zavisi od glasa (151-162); Zimzelen trajanja (163-168); Sve ruže Srbije (169-174); Stolujući i govoreći (175); Matić i sedam odgovora bez pitanja (176-182); Postajati drugi (183-189); Svetlost bez pogleda (190). - Oblikovanje neizvesnog : Miroslav Antić (191-285): I sa igrom se treba igrati (193-260); Svečanost postojanja (261-285). - Komentari (287-300): Razgovori s piscima : (četrdeset godina jedne knjige Branimira Ćosića) (287-289); Naša posla / (290-291); Konjović crta Crnjanskog (292-293); Dvoglava samoća (294-296); Moć nepredvidljivog (297-298); Godišnje doba neprolaznosti (299-300). Beleška o autoru (301). (karton) Napomene Tiraž 1.000. Razgovor je umetnost: str. 5-13 Beleška o autoru: str. 301 Predmetne odrednice Crnjanski, Miloš, 1893-1977 -- Intervjui Matić, Dušan, 1898-1980 -- Intervjui Antić, Miroslav, 1932-1986 -- Intervjui Ćosić, Branimir, 1903-1934 -- `Deset pisaca - deset razgovora` Konjović, Milan, 1898-1993 Srbija Šumadija TRI KNJIŽEVNA REGISTRA Sledeći moto da nema nespojivih sudbina i da je kolaž, bez sumnje, ikona modernih vremena, Postajati drugi, nova knjiga Draška Ređepa, upravo poput dijaloških kolaža u kojim se kao glavni junaci pojavljuju Miloš Crnjanski, Dušan Matić i Mika Antić, otvara vrata jednom drugačijem razgovoru koji je diskurzivniji, intimniji, često polemički intoniran, obavešteniji – kadikad lakonski, a kadikad minuciozan poput prostrane studije. Ukazujući na činjenicu da je žanr književnog razgovora i dan današnji najtužniji deo naše paraliterature, koji, beznadežno udvajajući monologe, pati od nedostatka kinestetičke, prevashodne osobine aktuelnog govora, Ređep pred čitaoca iznosi „bermudski trougao naše prošlovekovne rečitosti” kao dijalog koji večito traje… I dok Crnjanski žešće nego drugde govori o nerazumevanju, duhu geografije, izabranom zavičaju, dotle Matić svedoči o mogućnostima nespojivog pitanjem odgovarajući na izazov, često nesaglasan sa samim sobom poput Bernarda Šoa. Poslednji u nizu dijaloga jeste neobičan razgovorni Antićev memento, završen neposredno pred pesnikovu smrt živeći moto – ostvariti biografiju koja se nije desila, ali koja se, u vitalnim premisama i te kako oslanja na tvrdoglave činjenice. Postajati drugi knjiga je koja se može čitati i kao pouzdana dokumentarna slika, bliska hronici tadašnjeg života, kao adnotata za 21. vek o jednom književnom stanju ali i kao razgolićeni komad u kojem je ličnost lišena maske, jedan potresni teatar o nesvesnom… Konačno, ova knjiga jeste svojevrsna troglasna (pro)misao o prolaznosti kao zajedničkom imenitelju triju sagovornika. I kad se uzme u obzir generacijska međa, tri srpska stvaraoca su svakako opsesivno, zatravljeno marili motiv smrti, nigdnine, bajkovite zvezdane besmrtnosti. Prolaznost je, dakle, ono što su Crnjanski, Matić i Antić prepoznali kao svoj rub i konačni beleg. Draško Ređep (Osijek, 3. decembar 1935 – Novi Sad, 29. januar 2019) bio je srpski književnik. Kao esejist, književni i likovni kritičar i intelektualac, živeo je i stvarao u Novom Sadu. Dugogodišnjim prisustvom i radom, na srpskoj i jugoslovenskoj literarnoj sceni ostavio je značajan trag i smernice za nova tumačenja naše i regionalne književnosti i njene istorije. Dve godine je bio u žiriju NIN-ove nagrade tokom koje su laureati bili Miloš Crnjanski i Danilo Kiš, 1971. i 1972. godine. Radio je kao profesor na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu. Dobitnik je mnogih društvenih priznanja, dajući doprinos afirmaciji i zajedništvu rusinske, mađarske i slovačke kulture na našim prostorima. Od 2011. bio je glavni urednik Književne opštine Vršac, i višegodišnji je predsednik za dodelu nagrade Vukove zadužbine za umetnost, aktivan u književno-izdavačkoj delatnosti. Preminuo je 29. januara 2019. godine u Novom Sadu. Objavljene knjige Antologija Crnjanski, I izdanje 1993, II izdanje 2007. Poslednja večera, Književna opština Vršac, 2004. Minuli mrak (ogledi), Svetovi, 2004. Antologija Tišma, Prometej – Novi Sad, 2006. Kojih nema, (KOV), 2008. Srpski sever, Pešić i sinovi, 2009. Skela miruje, Azija putuje, (KOV), 2011. Antologija Kapor II izdanje, Prometej – Novi Sad, 2012. Antologija Antić, Prometej – Novi Sad, 2013. S obe strane reke, Prometej – Novi Sad, 2013. Devet boja Banata, Agora, 2014. Izdavačka i kulturna delatnost U okviru Književne opštine Vršac i izdavačke kuće Prometej iz Novog Sada, Draško se bavio istraživanjem domaće književnosti i mnogih pisaca koji je omeđuju, često izvan fokusa savremenog čitališta. Godine 2017. o njemu je snimljen dokumentarni film „Svetionik kroz maglu ravnice”, u produkciji Kulturnog centra Novog Sada, reditelja Dušana Stojanovića. Svojim esejističkim knjigama, poput na primer „Poslednje večere”, daje doprinos impresionističkoj kritici i sagledavanju ličnog života i dela srpskih pisaca. Njegova supruga bila je Jelka Ređep. Književna opština Vršac Književnu opštinu Vršac (KOV), čiji je glavni urednik od 2011. godine Draško Ređep, čine edicije „Nesanica”, „Atlas vetrova”, „Katedra Vasko Popa”, „Sterijana”. KOV dugi niz godina dodeljuje Evropsku nagradu za poeziju, objavljuje časopis za poeziju, prozu i esejistiku, „Kovine”, koji izlazi dvaput godišnje; organizuje tribine „Sredom kod Sterije”, dane Petrua Krdua, performanse i hepeninge. MG22

Autor - osoba Polić Kamov, Janko Naslov Članci feljtoni i pisma / Janko Polić Kamov ; uredio Dragutin Tadijanović Vrsta građe pisma Ciljna grupa odrasli, opšte (lepa književnost) Jezik hrvatski Godina 1984 Izdavanje i proizvodnja Rijeka : `Otokar Keršovani`, 1984 (Rijeka : Liburnija) Fizički opis 398 str. ; 21 cm Drugi autori - osoba Tadijanović, Dragutin Zbirka Sabrana dela Janka Polića Kamova ; ǂsv. ǂ4 Domaći pisci Napomene Napomene: str. 329-[401]. UZ DRUGO IZDANJE SABRANIH DJELA JANKA POLICA KAMOVA Već je minulo četvrt stoljeća otkako je izišlo prvo izdanje Sabranih djela Janka Polica Kamova u četiri sveska, koji su objavljivani od 1956. do 1958, u izdanju riječkoga Izdavačkog poduzeća „Otokar Keršovani“, a u mojoj redakciji (opremio Miljenko Stančić). Svezak prvi tog izdanja, Pjesme, Novele i lakrdije, u novo zasnovanoj biblioteci Domaći pisci (urednik Vinko Antić), obilježio je 70-godišnjicu Kamovljeva rođenja, i tim se izdanjem Rijeka ujedno odužila jednom svom sinu (Pogovor). Izlaskom Sabranih djela, u kojima je više od polovice sviju tekstova prvi put objavljeno, do punog je izražaja došlo značenje Janka Polica Kamova u hrvatskoj književnosti, i njegovih knjiga, već godinama, nema na knjižarskom tržištu. Stoga se nimalo nisam začudio nego, naprotiv, obradovao sam se kad su me drugovi iz poduzeća „Otokar Keršovani“ zamolili da priredim novo, drugo izdanje Sabranih djela Janka Polica Kamova. Drugo izdanje Sabranih djela jednako je njihovu prvom izdanju, s ovom napomenom o Kamovljevim tekstovima: tekstovi, nanovo pročitani, za tisak su priređeni prema suvremenom pravopisu, ispravljene tiskarske pogreške; u tekst pisama nije se diralo, ostavljen je kako je pisao Kamov; pismo Branimiru Livadicu (Punat, 10. V 1910) ovdje se donosi u cijelosti. Uredničke Napomene, u svim svescima, gotovo su jednake onima u prvom izdanju; ovo su značajnije izmjene, dopune, ispravci: U Svesku prvom (1956) tehničkom su omaškom izmiješana dva moja priloga: O Sabranim djelima Janka Polica Kamova (str. 461–467 i 476–481) i Bilješke o Svesku prvom Sabranih djela (str. 467–476) te su objavljeni kao jedinstven prilog: u novom je izdanju to ispravljeno; u Svesku četvrtom (1958) objavljenje Dodatak Svesku prvom Sabranih djela, s pjesmom Na Veliki Petak u Puntu, pa je i ta pjesma sada uvrštena u Svezak prvi, str. 184, kao što sam iz svoje bilješke (str. 468) prenio pjesmu Gdje si, draga, jučer bila na str. 179. Sveska prvoga; u Svesku četvrtom (1958) objavljen je i Dodatak Svesku trećem Sabranih djela (Drame) pa je i taj Dodatak prenesen na kraj bilježaka o Svesku trećem, u ovom novom izdanju. Na kraju toga Sveska četvrtog (1958) objavljena su i ova dva priloga: Bibliografija radova Janka Polica Kamova i Literatura o Janku Poliću Kamovu. Šaljući izdavaču te svoje priloge, u kojima neke bibliografske jedinice nisu bile potpune (nedostajao je ili datum publikacije ili godište, broj publikacije), zamolio sam urednika biblioteke Domaći pisci Vinka Antića, koji je bio i direktor Naučne biblioteke pa su mu dotične publikacije bile pri ruci, da on te priloge dopuni; Antić je taj posao obavio dodavši još poneke bibliografske jedinice kojih nije bilo u mom rukopisu: prvi prilog, Bibliografija radova, potpisan je mojim imenom, a drugi je prilog, Literatura, bez potpisa, ali je u Kazalu, u oba priloga uz moje ime navedeno i Antićevo. – Za novo izdanje Sabranih djela oba su priloga dopunjena: u Bibliografiji radova izborom Kamovljevih djela u „Pet stoljeća hrvatske književnosti“ 1968, a u Literaturi dopunom bibliografije od 1958. do izlaska SD. Božidar Petrač, stručni suradnik Sveučilišne knjižnice, u odjelu Studijske biblioteke, objavio je 1980. bibliografiju radova o Kamovu (Kamov), kojom sam se, u dogovoru s autorom, poslužio u ovoj dopuni; Petrač je, na moju zamolbu, neke bibliografske jedinice dopunio datumima ili brojevima godišta itd., i Literaturu proširio do kraja 1982; srdačna mu hvala. S obzirom na dugi niz godina otkako su objavljene uredničke moje Napomene u Sabranim djelima, potrebno je možda nove čitaoce upozoriti na vrijeme nastanka tih Napomena u kojima se spominje, razumije se, samo ono što je bilo do godina kad su one napisane, 1956–1958; zato su te godine i unesene u novo izdanje Sabranih djela, na kraju Napomena. Slikovni prilozi ovog izdanja dopunjeni su onima iz prvog izdanja Sabranih djela: dodan je Kamovljev portret od Josipa Bifela i dva njegova portreta (crtež i ulje) od Mirka Uzorinca. A svi slikovni prilozi uvršteni su na kraj ovoga, drugog izdanja Sabranih djela. Najposlije, ne mogu a da i na ovome mjestu ne iskažem zahvalnost izdavačkom poduzeću „Otokar Keršovani“, koje ovim izdanjem omogućuje novim generacijama da u potpunosti upoznaju djelo pisca što sa dvadeset i četiri svoja ljeta počiva u dalekom nepoznatom grobu, dok mu djelo, u domovini i izvan nje, raste iz godine u godinu. Zagreb, 19. svibnja 1983. Dragutin Tadijanović Polić Kamov, Janko, hrvatski književnik (Sušak, danas dio Rijeke, 17. XI. 1886 – Barcelona, 8. VIII. 1910). Pseudonim Kamov uzeo je prema biblijskomu Kamu. Izbačen zbog verbalnoga sukoba s profesorom iz sušačke gimnazije, školovanje je nastavio u Senju, gdje je također bio izbačen iz gimnazije i konvikta. Obitelj mu se 1902. preselila u Zagreb, gdje je prekinuo gimnazijsko školovanje. Tri je mjeseca 1903. bio u zatvoru zbog sudjelovanja u protukhuenovskim demonstracijama i sukoba s policijom. Ubrzo se razočarao u Zagreb i Hrvatsku te težio odlasku iz Hrvatske. God. 1904. putovao je s glumačkom družinom po Dalmaciji, BiH i Crnoj Gori, gdje je nastupio pred knezom Nikolom I. Petrovićem Njegošem kao šaptač u Sablastima H. Ibsena. Od 1907. putovao je po Italiji, 1910. krenuo je preko Italije u Španjolsku, gdje se za kratka boravka prije iznenadne smrti kretao u umjetničkim avangardnim krugovima (kojima su tada pripadali i J. Miró i P. Picasso). Umro je u barcelonskoj bolnici Santa Cruz, pokopan je u zajedničkoj sirotinjskoj grobnici bez imena. Djelom toga, kako su ga nazivali, „prvoga pjesničkoga buntovnika“, „osporavatelja tradicije“, „najstrašnijega pjesnika hrvatskoga“ i „viteza crne psovke“, ali prije svega rušitelja tabua, inovatora na tematskom, idejnom i jezično-stilskom planu, počinje hrvatska književna avangarda. U njegovu su opusu i zametci književnih težnji koje će se u vodećim europskim književnostima oblikovati tek nakon njegove smrti. Kamov je djelovao u razdoblju hrvatske moderne kada su prevladavali artizam i društveno-pragmatično programatsko djelovanje s prosvjetiteljskim značajkama, no on nije pripadao ni jednoj grupaciji, već je kao buntovna osobnost svojim djelom anticipirao potonje književne događaje u Hrvatskoj. Prije nego u književnosti, javio se u novinama: Pokret, Riječki novi list, Zvono i Bosanska vila objavljivali su tekstove koje je slao sa svojih putovanja. Nakon više neuspjelih pokušaja da ukoriči svoje radove, jer su ga odbile sve izdavačke kuće u Zagrebu, u pomoć mu je priskočio stalni mecena, brat Vladimir. God. 1907. objavio je zbirke pjesama Psovka i Ištipana hartija te dramske studije Tragedija mozgova i Na rođenoj grudi. Knjige su bile pravi šok za zagrebačku javnost. U njima je gnjevno progovorio protiv hinjena morala, otvoreno uobličavao erotizam, socijalnu satiru i sarkazam. Psovka i Ištipana hartija već su naslovima najavile svoju temeljnu tematiku i intonaciju; ni jedna tradicionalna svetinja, od religijske do poetičke, nije bila pošteđena žestoka prevrjednovanja, a mjesto dotadašnjega sklada i ljepote nudila se „estetika ružnoga“, vulgarizam, izravnost, grubost, slobodni stih. U Ištipanoj hartiji vratio se „uređenijim“ i pravilnijim formativnim oblicima, raznolikijim temama, vezanomu stihu i pravilnijoj kompoziciji. Posmrtno su mu bili objavljeni još Ćaskanja (1914) te Novele i eseji (1938). U Sabranim djelima (1956–58) tomu su pridružene Samostanske drame, Čovječanstvo i Mamino srce, primjeri Kamovljeva dramskoga rukopisa, koji je izazivao slične kontroverzije kao i njegova poezija i proza. Drame su dugo ostale neizvedene, jer su nudile „sumrak, patologiju, tjeskobu, bezizlaznost, očaj, apsurd, anarhiju i grotesku“ (D. Gašparović). On blud i alkoholizam nije vidio samo u bordelima i krčmama nego i u obitelji, u cijeloj Hrvatskoj, gdje je sve trulo, lažno i samourušavajuće. Među novelama najzrelije su mu tri sačuvane iz posljednjih dviju godina života: Žalost, Bitanga i Sloboda. Novelistiku odlikuju feljtonski elementi i analitički komentari, ali u potonjoj fazi uz elemente lakrdije, kako je te novele sam nazivao, prisutna je i hladna analitika, što ga je dovelo gotovo do modela groteske. Kamov govori o tim novelama kao žanru „satire ljudske duše“. Njegovo najcjelovitije djelo, roman Isušena kaljuža, napisan između 1906. i 1909, a prvi put tiskan tek pola stoljeća nakon nastanka, u sklopu Sabranih djela, svojevrsna je sinteza Kamovljevih književnih nastojanja, formalno i tematski. Roman u kojem je glavni lik književnik problematizira egzistencijalno, ontološko i povijesno iskustvo bića i njegove raspršenosti u svijetu koji se sve više otuđuje, u kojem je uzdrmana stara hijerarhija vrijednosti. Orijentiran je prema subjektivnomu senzibilitetu dezintegrirane građanske ličnosti te donosi razlomljenu i kaotičnu sliku osobnosti. Istraživači Kamovljeve ostavštine, među kojima je najustrajniji Mladen Urem, još tragaju za zagubljenim rukopisima, te za dokumentima koji bi do kraja rasvijetlili još koju biografsku tajnu. Kamovljev posljednji tekst, članak Klin se klinom nabija za zagrebački list Pokret, bio je objavljen, igrom slučaja, na dan kada je preminuo. Avangardist prije avangarde, Kamov je provocirao i beskompromisno se suprotstavljao svemu dotadašnjemu. Okrenut novomu, budućem, bio je neprihvaćen i neshvaćen u svoje doba, ali je u potonjim desetljećima stekao status legende. Sklon aktivizmu, antagonizmu, nihilizmu, poricanju postojećih struktura, antiesteticizmu i opreci prema estetskim kanonima svojega doba – s njime u punom smislu riječi počinje hrvatska književna avangarda. MG4 (L)

Posveta autora, odlično očuvano. Autor - osoba Negrišorac, Ivan, 1956- = Negrišorac, Ivan, 1956- Naslov Lirska aura Jovana Dučića / Ivan Negrišorac Vrsta građe književni prikaz/pregled Jezik srpski Godina 2009 Izdanje 1. izd. Izdavanje i proizvodnja Beograd : Zavod za udžbenike, 2009 (Beograd : Skener studio Lazić) Fizički opis 399 str. ; 21 cm Zbirka ǂBiblioteka ǂTumačenje književnosti / [Zavod za udžbenike] ; ǂknj. ǂ20 (broš.) Napomene Tiraž 700 Beleška o autoru: str. [401] Napomene i bibliografske reference uz tekst Registri. Predmetne odrednice Dučić, Jovan, 1871-1943 -- Poetika POZNANSTVO SKROMNE RASKOŠI Lirska aura Jovana Dučića, Ivan Negrišorac Oče, pesma će, sama od sebe, postati cela i lepa. Ivan Negrišorac Pisci i kritičari u paru? Neke su veze transparentne i ničim problematizovane. Na vrednosnoj amplitudi Jovana Skerlića suprotne polove zauzimaju Jovan Dučić i Milan Rakić s jedne strane, i Vladislav Petković Dis i Isidora Sekulić s druge. Sredovečni Stevan Sremac je (pokazaće se docnije nepotrebno) drhtao pred sudom Ljubomira Nedića. Za Vaska Popu vezuje se, s pravom, Zoran Mišić. Da li bi bez Vinaverovog teksta „Muza Rastka Petrovića“, lelujavi pesnički lik Rastka Petrovića bio rastočen već nakon ?tkrovenja? U mnoštvu primera rečit je i slučaj Ivana Negrišorca, neosporno najzaslužnijeg kritičara-afi rmatora neoavangardista, u prvom redu pesnika Vujice Rešina Tucića, Miroljuba Todorovića i Vojislava Despotova. Godine, decenije, čak i stoleća koja dele književnike i tumače književnosti često pozitivno utiču na ispisivanje jasnih kontura pesničkog portreta. Političko-ideološki razlozi neretko mogu biti razlog skrajnutosti nekog pisca, da bi ga se kasnije, i sami izmenjeni, naknadno setili i dopisali ga u istorijske udžbenike. Dučić, miljenik B. Popovića i Skerlića, bio je, bez preterivanja, slavljen (I. Sekulić, V. Petrović, M. Ristić, M. Pavlović, R. Konstantinović, M. Kašanin), ali i osporavan (avangardisti, A. G. Matoš, B. Mihajlović-Mihiz i dr). Neumerene hvale, često izricane nekritički i sa, opet, ideoloških pretpostavki, kojima su, tokom devedesetih godina pesništvo, ali i proza Jovana Dučića bili izloženi, umeli su i da naškode njihovoj kritičkoj recepciji. Upravo stoga studija Ivana Negrišorca, teorijski snažno utemeljena na versifikacijsko-semantičkim analizama velikog broja Dučićevih pesama, daje pravi uvid u Dučićeva poetska načela, ali i izriče jasne stavove koji, izneti argumentovano i lišeni ideološko- političke strasti, teško da mogu biti osporeni. „Ako su, dakle, oscilacije kritičkih sudova umele biti vrlo izrazite, književnoistorijske ocene višestruko su saglasne oko ogromnog značaja Dučićeve poezije unutar srpske pesničke škole.” Rečenica zapisana na samom kraju uvodnog poglavlja knjige Lirska aura Jovana Dučića trebalo bi da ukaže na inicijalnu kapislu bavljenja Dučićevom poezijom, na onaj impuls koji istraživaču saopštava da se književna građa pred njim otvara, obećavajući složeni, no plodonosni posao, i koji ga, dalje, nagoni da čitalištu ne samo predoči svoju pasiju i posvećenost tumačenju, već i da od istog dobije preko potrebnu podršku i razumevanje. Navedena rečenica imala bi, ovako shvaćena, ne samo provocirati potencijalnog čitaoca i obezbediti njegovo prisustvo do kraja, do stranice koja se obično, s pravom ili ne, smatra poslednjom, već i naglasiti potrebu da se baš o protagonisti monografi je piše i ka- zuje, iznova i iznova. No, kako i kojim putem poći u istraživačku odiseju, probiti se kroz scile i haribde protivrečnosti, posetiti carstvo senki i pitati za savet počivše, isploviti na mirno more sigurnih, no ipak vrednosnih sudova, i tek tada biti spreman na eventualne bure i brodolome? Ili na ostrvo primitivnih prosaca, nespremnih da shvate misiju i posvećenost? Intelektualne plićake i mirno more izbegao je Ivan Negrišorac otisnuvši se istraženim prostranstvima, ali novim načinom plovidbe. Njegov pristup starim i dobro poznatim temama, nagovešten još 1993. godine, kada je priredio izbrane Dučićeve pesme (Pet krugova, „Novi ?rfej“, 1993; „Orpheus“, 2001), primenivši isključivo tematski kriterijum podele na pet pesničkih ciklusa sa dominantnim motivima autopoetičke i pesničke zapitanosti, svakodnevice, istorijskih preokupacija, deskriptivnih pasaža i, konačno, metafizičke i spoznajne sferičnosti, overen je obimnom studijom koja ne teži nametanju jednog i isključivog pogleda, ali koja nas diskretno ubeđuje da interpretacija primenjena u ovoj studiji ide u red ubedljivijih, teorijski utemeljenijih i inspirativnijih kada je o navedenoj temi reč. Već prema nepisanom pravilu linije manjeg otpora pri metakritičkom zanimanju, tj. analizi analize, očekivalo bi se od nas da, provodeći strpljivog čitaoca iz poglavlja u poglavlje, uljuljkujući ga jednoličnim tonom, opštim mestima i kurtoaznim, brižljivo biranim frazama, odgovorimo potvrdno na konvencije kritičkog prikaza, koji ničim ne štrči, ničim ne bode oči, već samo dremljivog i krmeljivog (izlišno je reći malobrojnog) čitaoca s vremena na vreme čupka za bradu i zvižducka mu na uvce diskretno ga budeći. No, Ivan Negrišorac, koji se, i pesnički i kritički, pa i književnoistorijski, legitimisao u neovanagradnom pesničkom poretku, nije zaslužio sve same okamenjene kritičarske rekvizite i udobnost popodnevnog dremeža. Njegovom bi se jeziku i stilu moglo prigovoriti da je, kao i svaki u tu svrhu upotrebljen, umiven i lišen iznenađenja i nepredvidljivosti, no baš se zato čini da bi njegov istraživački poduhvat bilo najzahvalnije opisati igrivo i pomalo razuđeno, pomažući se nekolikim naslovima njegovih pesničkih knjiga Hop i Abrakadabra. Pođimo, stoga, od samoga kraja ove, u isti mah i negrišorčevsko-dučićevske skromne raskoši, od Zaključnih napomena koje nam, upravo dvosmisleno i višesmisleno, sugerišu izazov razlike Dučićevih stihova i konteksta im, literarnog ili svakidašnjeg. ?međen prostorno i vremenski, parnasovski dalek i simbolistički neodređen, Dučić, priznaje autor studije, nije pesnik koga bismo danas oponašali: lišen rodoljubivo-ideološke patine koja je kroz istoriju neuporedivo više na štetu no na polzu poetama bila, posebno onda kada ih je uznosila, a previše ozbiljan i trom da bi se kroz igru, naročito onu formalnu na koju će kritičarske i književne generacije potonje sve više polagati, Dučić je, uprkos tome, snažna i stabilna vrednost našeg pesništva, stvaralac ne jedne, uznosite i pamtljive pesme koja dominira opusom njegovim, već pesnik vrlo ujednačenog dela, sa priličnim brojem veoma dobrih, čak izuzetnih ostvarenja. Da je to tačno – uverili smo se, jednako smeškajući se nad epitafom Paska Zade i uzdišući sa propovednikom među piscima, gotovo starozavetnim mudracem proročki zagledanim u taštinu i muku duhu; čudeći se ljubavnom zanosu upućenom bilo ženi-kosmičkom načelu, bilo povlašćenom biću-suverenoj vladateljki, bilo sa jasnom svešću o konačnosti ljubavne čežnje; strepeći od zlog sunca i njegove mračne moći; diveći se impresionističkim prizorima bilja, pejsaža i neimenovanih predela. Sve je to Dučić kakvim ga predočava Negrišorac i svugde je pisac studije jednako ubedljiv. I baš to stihovano obilje klasifikovao je Negrišorac u šest poglavlja, uvažavajući još jednu važnu komponentu: poeziju svakodnevice, koja će se u knjizi Pet krugova naći manjim delom u okviru kruga ljubavne poezije, a većim obimom u prvom poetskom ciklusu, posvećenom egzistencijalnim pitanjima i prirodi svakodnevice, a što objašnjava na sledeći način: „Egzistencijalna praznina i negativne kategorije kao zamor, strepnja, mučnina i slično, jesu deo nekih prirodnih ritmova, pa u tom smislu predstavljaju nužnost čovekove stvarnosti i čovekovo prirodno stanje“. Ako se ovoj stvarnosti, prepunoj silom nametnutog ritma, učmalosti i jednoličnosti, tako dalekoj od uzburkanih strasti naših avangardista (pa zato, valjda, njima i tako neprihvatljivoj i dalekoj), suprotstavi stvaralački imperativ, onda je jasno klasifikovanje egzistencijalističkih i poetičkih pesama u isti ciklus. Ali, one se nužno podaju i svrstavanju u dve različite skupine, pri tom naglašavajući ne samo tematsko- motivske, već i, ubedljiv je Negrišorac, formalne, versifikacijske karakteristike, koje iz semantičkih razlika proishode. U poetičkim pesmama koje, tumačene prema putokazu Ivana Negrišorca, prelaze dug put od predmoderne poetike, preko parnaso-simbolističke faze, do korozije modernističkog koncepta, uočava se dominacija simetričnog dvanaesterca. U pesmama na temu egzistencijalnog napora i zapitanosti nad različitim čulnim i inim iskustvima, preteže simetrični dvanaesterac, ali je uočljivo i prisustvo asimetričnog osmerca, čak i deveterca u ponekom stihu. Šta nam to kazuje? ?no približavanje slobodnom stihu, onu koketnu igru sa sofisticiranim čitaocem, koji će poštovati Dučićevo dosledno izbegavanje slobodnog stiha, ali i njegove stidljive naznake, koje pesnik postiže posredstvom izosilabičkog stiha, sinalefe, polimetrija i deonog stiha. Negrišorac bi, prefi njenošću i istančanošću sluha tumača poezije i delatnošću mašte, oruđa pesničkog, upravo mogao odgovarati Dučićevom idealnom čitaocu. Ne biraju tumači književnosti nasumice i bez odsustva bilo kakvog znamenja pisca kome posvećuju godine i godine svoga istraživanja – kao što je Negrišorac posvetio Dučiću – srodnost senzibiliteta možda se ne otkriva na prvi pogled, ali je ona, bilo da je obrazlažemo biografskim ili poetičkim pojedinostima, vazda prisutna. Rekli bismo čak – obostrana i onostrana. Stoga je seriozna elaboracija iz pera vrsnog, a teorijskim i književnoistorijskim znanjem bogatog pesnika dragocenija za stručni, ali i potencijalno širi čitalački krug – poklonike Dučićeve lirike – koji studiju čitaju iz zadovoljstva. Pesnik filosofičan i misaon, pesnik traganja za savršenom formom, pesnik skladnih i zatvorenih celina, ali i polivalentnih značenja, pesnik tanke linije spajanja dva sveta, makro i mikrokosmičkog, svakidašnjeg i metafizičkog bitisanja, sinestezijskog, simboličkog, katkad i alegorijskog preobilja, sve je to Dučić, ali se njegova slika u našim očima izoštrava, a njegova lirska aura očituje jasnije tek nakon čitalačkog iskustva Ivana Negrišorca. Preciznije, nakon sumiranja sopstvenog utiska čitanja zbirke Pet krugova i studije Lirska aura Jovana Dučića koja smisleno i argumentovano nadograđuje poetske cikluse novom, šestom celinom. Iako, razume se, strogu klasifikaciju unapred odbacuje kao nemogućnu kada se o Dučiću kazuje i piše – pre svega zbog semantičke kompleksnosti uslovljene već pobrojanim stilskim sredstvima – Lirska aura Jovana Dučića smelo brani podelu prema tematsko-motivskom kriterijumu, te mahom raščlanjujući svaku pesmu ponaosob, do najsitnijih detalja, do morfemskih i fonemskih jedinica, ispunjava prećutno jedan davni, kritičarski zavet, dobrim delom produkovan upravo zahvaljujući Dučićevoj poetici i stihovanim porukama, da pesma mora cela biti lepa. Negrišorac Dučića vidi kao pesnika neprekidne raspolućenosti između duha i materije, pesnika čežnje za onostranošću, zagledanog u beskrajno metafizičko prostranstvo koje mami svojom zagonetnošću. Pesnik koji, od ciklusa Veznici iz knjige Prilozi – Izabrane i nove pesme („?rfeus”, 2002) neprekidno osvaja zabran stalnih oblika, Negrišorac se studijom koja se čitaocu otvara kao sistematizovano, snažnim ličnim pečatom overeno književnoistorijsko znanje, otkrio i kao tumač poezije koji je na planu rimovanih i stabilnih poetskih formi kadar postojati. Ivan Negrišorac rođen je 1956. godine u Trsteniku. Živi u Novom Sadu i na Filozofskom fakultetu predaje teoriju književnosti i kreativno pisanje poezije (od 2004). Posle završetka studija književnosti na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu 1979, više godina živeo je kao profesionalni pisac. Magistrirao je 1991. i doktorirao 2003. godine na Filološkom fakultetu u Beogradu. Školsku 1984/85. proveo kao lektor za srpski jezik na Mičigenskom univerzitetu u En Arboru (SAD). Radio je kao dramaturg u Dramskom programu Radio Novog Sada (1986-1988), kao asistent na Filozofskom fakultetu u Nišu (1988-1995) i Novom Sadu (1997-2004). Bio je sekretar Matice srpske (1995-2004), glavni i odgovorni urednik Letopisa Matice srpske (2005-2012), a sad je predsednik Uređivačkog odbora Srpske enciklopedije (od 2008) i predsednik Matice srpske (od 2012). Objavio knjige pesama: Trula jabuka (1981, nagrada „Goran“ za mlade pesnike), Rakljar. Želudac (1983), Zemljopis (1986), Toplo, hladno (1990), Abrakadabra (1990, nagrada Društva književnika Vojvodine za knjigu godine), Hop (1993), Veznici (1995, nagrada „Đura Jakšić“), Prilozi (izabrane i nove pesme, 2002), Potajnik (2007, 2011; Zmajeva nagrada), Svetilnik (2010, nagrade „Branko Ćopić“,„Rade Drainac“, Žička hrisovulja i Gračanička povelja), Kamena čtenija (2013, 2014; nagrade „Meša Selimović“, Pečat vremena, Pečat varoši sremskokarlovačke, Velika bazjaška povelja i Povelja Morave), Čtenija (izabrane pesme, 2015), Matični mleč (2016), Izložba oblaka (izabrane i nove pesme, 2017; nagrada „Despotica Angelina Branković“, „Zlatni krst kneza Lazara“). Roman: Anđeli umiru (1998). Radio drame: Fredi umire (1989), Kuc-kuc (1990); pozorišne drame: Istraga je u toku, zar ne? (2000, 2007), Vidiš li svice na nebu? (2006, nagrada Unireksa za dramski tekst). Kritičke studije: Legitimacija za beskućnike. Srpska neoavangardna poezija: Poetički identitet i razlike (1996), Lirska aura Jovana Dučića (2009), Istraga predaka: Iskušenja kolektivnog i individualnog opstanka (2018; nagrada „Slobodan Kostić“ i specijalna nagrada Sajma knjiga u Višegradu). Priredio je dvadesetak knjiga, između ostalih izabrane pesme Jovana Dučića Pet krugova (1993, 2001) i Lirski krugovi (1998), roman Dobrice Ćosića Koreni (2004), zbornik radova o recepciji Pavićevog književnog dela u svetu Milorad Pavić: Stanovnik svetske književnosti (2018), kao i zbornike Tako, a ne inače: Spomenica o 150-godišnjici preseljenja Matice srpske iz Pešte u Novi Sad (sa Đorđem Đurićem, 2016), Kosovo i Metohija: Juče, danas, sutra (sa Đorđem Đurićem, 2018). Sa Slavkom Gordićem priredio je zbornike radova o poeziji Aleka Vukadinovića (1996), Jovana Hristića (1997), Dare Sekulić (1998), Duška Novakovića (1999), Srbe Mitrovića (2000), Miroslava Maksimovića (2001), Živorada Nedeljkovića (2003), Zlate Kocić (2006), Nikole Vujčića (2008), Miroslava Cere Mihailovića (2011), kao i zbornik Razgovor o tajnama Boška Petrovića (2004); sa Svetozarom Koljevićem i Jovanom Delićem priredio je zbornik Povratak miru Aleksandra Tišme (2005); a sa Đorđem Despićem zbornike o poeziji Dragana Jovanovića Danilova (2015), Nebojše Devetaka (2017) i Slobodana Zubanovića (2018). Bio je član uredništva ili glavni urednik u časopisima Književni bilten / To jest, Pismo, Sv. Dunav i Rad Matice srpske. Kao glavni i odgovorni urednik Letopisa Matice srpske dobio je Povelju za doprinos objedinjavanju svesrpskog kulturnog prostora na međunarodnoj kulturnoj manifestaciji „Sokolica“ (Zvečan 2005), a na manifestaciji „Dani Kornela Sentelekija“ nagradu „Bazsalikom / Bosiljak“ za negovanje srpsko-mađarskih odnosa (Sivac 2011). Nosilac je Ordena Svetog cara Konstantina Srpske Pravoslavne crkve (2013) i Arhijerejske gramate episkopa bačkog Irineja (2017). Za sveukupni rad na širenju kulture, obrazovanja i nauke nagrađen je Vukovom nagradom Kulturno-prosvetne zajednice Srbije (2014), priznanjem „Bela golubica“ Teslinog globalnog foruma (2016), kao i ordenom Konstantina Filosofa Slovenske unije iz Češke (2018). Pesme su mu prevođene na engleski, ruski, nemački, francuski, mađarski, rumunski, slovenački, slovački, rusinski, makedonski, češki, grčki, kineski jezik. Na rumunskom jeziku, u prevodu Jovana Radina, Slavomira Gvozdenovića i Lučijana Aleksijua, izašla mu je knjiga izabranih pesama Conjucţii (Temišvar 2014); u prevodu Martina Prebuđile na slovačkom se pojavila knjiga Výstava oblakov (Bratislava – Bački Petrovac 2017); na ruskom u prevodu N. G. Jakovljeve i A. P. Rostokine So?z? i in?e prostranstva (Moskva 2017); a na grčkom u prevodu Ismene Radulović knjiga (Solun 2018). Član saradnik Matice srpske je od 1983. i stalni član-saradnik od 1991. Član je Društva književnika Vojvodine od 1983. i počasni član Društva slovačkih pisaca od 2017. godine. Povodom nagrade „Žička hrisovulja“ Dragan Hamović je priredio zbornik kritičkih radova Ivan Negrišorac, pesnik (Kraljevo 2012). MG145

Nova, nekorišćena Hommage Milišiću : knjiga prijatelja o pesniku Milanu Milišiću / priređivači Jelena Trpković ... et al. Vrsta građe zbornik Jezik srpski Godina 2005 Izdavanje i proizvodnja Beograd : LIR BG : Forum pisaca, 2005 (Beograd : LIR BG) Fizički opis 275 str. : ilustr. ; 24 cm Drugi autori - osoba Trpković, Jelena, 1952- = Trpković, Jelena, 1952- Donić, Vojislav Hadžić, Ibrahim Čudić, Predrag Zbirka Velika biblioteka Foruma pisaca ISBN 86-83463-19-2 (LIR BG; broš.) Napomene Delimično upor. tekst na srp. i engl. jeziku Tiraž 400 Str. 9-11: Hommage / Vojislav Donić Podaci o autorima: str. [276-277] Str. 135-169: Bio-bibliografija Milana Milišića 1941-2001 / J. T. [Jelena Trpković]. Predmetne odrednice Milišić, Milan, 1941-1991 -- Zbornici Retka su dela u kojima književnici sa punim poštovanjem i divljenjem pišu o svome kolegi piscu. Nismo, nekako, naučili na to; na žalost, mnogo su češće knjige u kojima se lažno ironično a u stvari namerno ružno spominje neki pisac na čijem su delu stasale generacije. Zato knjiga-zbornik „Hommage Milišiću” i te kako zaslužuje našu pažnju i divljenje: u njoj su skupljene najlepše reči koje naši književnici upućuju svome, u bombardovanju Dubrovnika u poslednjem ratu u bivšoj SFRJ, tragično poginulom kolegi pesniku Milanu Milišiću. 18.12.05 Dnevnik - Novine i časopisi Knjiga prijatelja o pesniku Milanu Milišiću Hommage Milišiću Gde je sada Milan Milišić? U svojim rukopisima? U zbirkama pesama, štampanim i neštampanim? U sećanjima prijatelja? U svojim bezbrojnim tragovima? U svojoj večnoj kući na Boninovu, groblju kraj mora? Zapitao se Predrag Čudić na početku zbornika o pesniku Milanu Milišiću (1941- 1991) prvoj civilnoj žrtvi granatiranja Dubrovnika. Na četrnaestu godišnjicu njegove tragične smrti beogradski Forum pisaca je nedavno objavio knjigu “Hommage Milišiću”. Ideja za knjigu potekla je 1998. kada su Jelena Trpković, pesnikova supruga i nekolicina njegovih najbližih prijatelja poslali pisma na četrdesetak adresa na prostoru bivše Jugoslavije i van nje kako bi zajednički, bilo tekstom o Milišiću, osvrtom na njegov rad, nekom beleškom, sećanjem ili fotografijom, stvorili posvetu tragično stradalom pesniku. Tako se napravila ova monografska knjiga, kako kaže jedan od priređivača Vojislav Donić, skoro sama. “Od korica do korica ona je bio-bibliografija, hronologija života i stvaranja u koju kao prsti među prste ulaze svedočenja prijatelja. Svako se javio iz svog ja, voleći koliko oseća, sećajući se koliko može i jamčeći za napisano”. U jednoj knjizi tako su se našli Mirjana Miočinović, Vladeta Janković, Vojislav Donić, Mirjana Stefanović, Izet Sarajlić, Goran Babić, Malkolm Mekenzi i mnogi drugi svako sa svojom pričom, angedotom, intimnim sećanjem, ili nekom vrstom unutrašnjeg dijaloga sa Milišićem. Ovi tekstovi su, kako je to jednostavno nazvala Mirjana Miočinović sumorna radost prisećanja. Po rečima Milete Prodanovića, koji je likovno opremio knjigu, život, delo i naročito tragična smrt Milana Milišića već su postali metafora jednog sumanutog rata na prostorima zapadnog Balkana. Ali njegovo delo, njegova putovanja i njegove tegobe sa vlastima završnih perioda jugoslovenskog socijalizma predstavljaju znatno više od te metafore. Predstavljajući Milišića, Predrag Čudić imeđu ostalog ukazuje da je u tih pedeset godina sudbina smestila jedan neobično raskošan život, zadivljujuću energiju življenja, neponovljivu radoznalost, bezrezervnu otvorenost, veliku patnju, zvanu, opet, đački njeltschmerz, fanatičnu ljubav prema svim vidovima života, jednu pobunu, prometejsku pobunu protiv društvenih laži, veliku predanost različitim pa i najvećim iskušenjima i nakon svega zarazno zdrav smeh. I u životu i umetnosti bio je gospar, zapisao je Vojislav Donić. Čak i oni koji Milišića nisu lično poznavali, ali su poštovali njegov pesnički i prevodilački rad, iz ovih zapisa njegovih prijatelja mogu da sagledaju njegov zanimljiv život koji se odvijao između Dubrovnika, Beograda i Londona. Kako piše Radivoje Nedeljković, podsećajući na Milišićevu tragičnu pogibinu da je jasno čuo ratničke bubnjeve u daljini, ali da nije hteo da menja svoj način života. “Gospodari rata i mira, života i smrti, dozvolili bi nekom umjetniku da živi poput španskog viteza tužnog lica, međutim, jednog dana najaviše svoje obračune narodima koje su prezirali”. Knjiga je obogaćena brojnim fotografijama iz različitih perioda Milišićevog života, naslovnim stranama časopisa i knjiga, pesmama zapisanim na omotima cigareta i isrpnom bio bibliografijom. N. Popov 08.12.05 Politika Knjiga prijatelja Hommage Milišiću, iz pera pisaca koji su ga znali i poštovali Retka su dela u kojima književnici sa punim poštovanjem i divljenjem pišu o svome kolegi piscu. Nismo, nekako, naučili na to; na žalost, mnogo su češće knjige u kojima se lažno ironično a u stvari namerno ružno spominje neki pisac na čijem su delu stasale generacije. Zato knjiga-zbornik „Hommage Milišiću” koju je ovih dana objavio beogradski „Forum pisaca” i te kako zaslužuje našu pažnju i divljenje: u njoj su skupljene najlepše reči koje naši književnici upućuju svome, u bombardovanju Dubrovnika u poslednjem ratu u bivšoj SFRJ, tragično poginulom kolegi pesniku Milanu Milišiću. Knjiga će večeras, u 19 sati, biti predstavljena u Galeriji Artget Kulturnog centra Beograda, a o njoj, i o Milanu Milišiću govoriće Ibrahim Hadžić, Vojislav Donić, Mileta Prodanović i Milan Đorđević. Ideja za ovaj zbornik sećanja prijatelja pesnika, kažu priređivači, nastala je 1998. godine kada su nekoliko najbližih prijatelja i Milišićeva supruga Jelena Trpković poslali pisma na četrdesetak adresa po celoj bivšoj Jugoslaviji, i van nje, pozvavši sve koji su sa Milanom Milišićem sarađivali ili ga bolje poznavali da učestvuju u stvaranju ove posvete pesniku, bilo osvrtom na njegov književni rad, bilo beleškom ili sećanjem... Tako je nastao zbornik „Hommage Milišiću”, pesniku koji je, kako kaže Mileta Prodanović, svojim životom, delom, i naročito tragičnom smrću već postao metafora jednog sumanutog rata na prostorima zapadnog Balkana. U tom zborniku, koji su priredili Jelena Trpković, Vojislav Donić, Ibrahim Hadžić i Predrag Čudić, svoje zapise ili tekstove objavljuju, pored trojice priređivača, i Radivoje Nedeljković, Vedran Benić, Meri Martin, Ivan Rastegorac, Goran Babić, Izet Sarajlić, Vladeta Janković, Tonko Maroević, Mirjana Miočinović, Mirjana Stefanović, Mitko Madžunkov, Stevan Tontić, Marko Vešović, Milica Nikolić, Miodrag Stanisavljević, Sonja Prodanović i Malkolm Mekenzi. Knjigu je likovno opremio Mileta Prodanović, a pored tekstova, tu su i brojne fotografije, faksimili dokumenata, naslovne strane časopisa i knjiga, rukopisi, zapisi na omotima cigareta i bio-bibliografija pesnika. A. C. SEEcult.org 08.12.2005. Hommage Milisicu - Knjiga prijatelja o pesniku BEOGRAD, 7. decembra (SEEcult.org) - Zbornik “Hommage Milisicu”, posvecen tragicno preminulom pesniku Milanu Milisicu, koji sadrzi priloge njegovih prijatelja s prostora bivse Jugoslavije i sire, bice predstavljen sutra u galeriji Artget Kulturnog centra Beograda (KCB). Priredjivaci tog dela, u izdanju Foruma pisaca iz Beogradu, su Jelena Trpkovic, Vojislav Donic, Ibrahim Hadzic i Predrag Cudic, a priloge za knjigu poslali su, izmedju ostalih, Mirjana Miocinovic, Vladeta Jankovic, Vojislav Donic, Mirjana Stefanovic, Izet Sarajlic, Ivan Rastegorac i drugi. Na promociji ce ucestvovati Hadzic, Donic, Milan Djordjevic i pisac i slikar Mileta Prodanovic, jedan od urednika u Forumu pisaca, koji je likovno opremio knjigu “Hommage Milisicu”, saopstio je KCB. Prema recima Prodanovica, zbornici poput te knjige na najbolji moguci nacin udruzuju objektivan, informativan pregled sa intimnim vizurama najuzeg kruga prijatelja i kolega onoga kome je pocasni zbornik posvecen. “Zivot, delo, i narocito tragicna smrt Milana Milisica vec su postali metafora jednog sumanutog rata na prostorima zapadnog Balkana. Ali njegovo delo, njegova putovanja i njegove tegobe sa vlastima zavrsnog perioda jugoslovenskog socijalizma predstavljaju znatno vise od te metafore”, naveo je Prodanovic. Ideja za knjigu nastala je 1998. godine, kada su nekoliko najblizih prijatelja i Jelena Trpkovic, pesnikova zivotna saputnica, poslali pisma na cetrdesetak adresa po celoj bivsoj Jugoslaviji i van nje i pozvali sve koji su saradjivali sa Milisicem ili ga bolje poznavali da ucestvuju u stvaranju te posvete pesniku, bilo osvrtom na njegov knjizevni rad, beleskom ili secanjem. Pored tekstova, knjiga sadrzi i bio-bibliografiju Milisica i brojne fotografije, faksimile dokumenata, naslovne strane casopisa i knjiga, zapise na omotima cigareta, rukopise...

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Mehmed Meša Selimović bio je bosanskohercegovački i srpski pisac. Rođen je u Tuzli 26. aprila 1910. godine, a umro je u Beogradu 11. jula 1982. godine. Meša Selimović bio je značajan pisac čiji je roman ,,Derviš i smrt“ jedan od najvažnijih književnih dijela poslijeratnog perioda. Neke od glavnih tema u njegovim djelima su odnosi između pojedinca i vlasti, života i smrti, te drugih egzistencijalnih pitanja. Lični život i karijera Rođen je u istaknutoj muslimanskoj porodici 26. aprila 1910. godine u Tuzli, Bosna i Hercegovina, gdje je završio osnovnu i srednju školu. Mešin otac, Alija Selimović, izjašnjavao se kao Srbin muslimanske vjere. Prilično česta pojava na početku prošlog vijeka. Bio je jako strog otac, distanciran u odnosu da djecom. Nije bio strogo religiozan, samo bi poštovao najveće muslimanske praznike. Izrazito krut, nije sinu pružio toplinu i razumijevanje koje mu je bilo potrebno. Meša je bio čovjek gladan ljubavi u teškim vremenima i još težoj zemlji, od teškog oca i sa još težim životom, pa bi se očekivalo da postane grub, neprijatan ili barem sarkastičan. Međutim, baš suprotno, on izrasta u jaku i stabilnu osobu, toliko stabilnu da je izdržavao udarce onih u koje je vjerovao. Isto tako, postao je i osjećajan za okolinu, volio je ljude i kasnije jednu ženu, koja je predstavljala njegov najveći oslonac u životu. Godine 1930. upisao je srpsko-hrvatski jezik i književnost na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, a diplomirao je 1934. godine. Neki od profesora koji su mu predavali bili su Bogdan Popović, Pavle Popović, Vladimir Ćorović, Veselin Čajkanović, Aleksandra Belić i Stjepan Kuljbakinja. Na fakultetu je dobio nadimak Meša, koji je nakon nekog vremena počeo i da potpisuje. Kao studen živio je u internatu muslimanske kulturno-prosvjetne zajednice ,,Gajretov dom“, koja je podupirala školovanje nadarene muslimanske omladine. U slobodno vrijeme, kao hobi, volio je da igra fudbal, svira harmoniku i gitaru. Godine 1936. vratio se u Tuzlu kako bi radio kao profesor u gimnaziji koja danas nosi njegovo ime. U to vrijeme sudjelovao je u atletskoj organizaciji ,,Soko“. Proveo je prve dvije godine Drugoga svjetskog rata u Tuzli, sve do hapšenja zbog sudjelovanja u partizanskom antifašističkom pokretu otpora 1943. godine. Nakon oslobođenja, preselio se u oslobođeni teritorij, gdje je postao član Komunističke partije Jugoslavije i politički komesar Tuzlanskog partizanskog obreda. Tokom rata, Selimovićev brat, također komunist, ubijen je zbog navodne krađe, bez suđenja; Selimovićevo pismo u obrani brata nije bilo od koristi. Taj dio njegovog života i tragedija u porodici, uticala je na Mešin kasniji konteplativni uvod u ,,Derviš i smrt“, gdje glavni protagonist Ahmed Nurudin ne uspijeva spasiti svog zarobljenog brata. Nakon rata, kratko je boravio u Beogradu, a 1947. godine preselio se u Sarajevo, gdje je bio profesor Više pedagoške škole i docent Filozofskog fakulteta, umjetnički direktor ,,Bosna – filma“, šef dramske sekcije Narodnog pozorišta i glavni urednik izdavačke kuće ,,Svjetlost“. Bio je aktivan učesnik NOB-a, pa je zbog toga nekoliko mjeseci proveo u zatvoru. Meša Selimović je imao težak život, prepun ličnih tragedija i nesreća, pa je zbog toga pravio izbore koji su nerijetko provocirale okolinu, a on je, upravo u toj okolini nalazio inspiracije za svoja najveća djela. Obavljao je funkciju počasnog direktora Sarajevskog univerziteta (1971. godine). Bio je i predsjednik Saveza književnika Jugoslavije, te redovan član SANU i ANUBIH. Dobitnik je brojnih nagrada kao što su: Goranova nagrada, NIN-ova nagrada i Njegoševa nagrada (1967. godine), nagrada AVNOJ-a, Dvadesetsedmojulska nagrada i mnoge druge. Opsjednut latentnim sukobom s nekoliko lokalnih političara i intelektualaca, 1971. godine preselio se u Beograd, gdje je živio do svoje smrti 1982. godine. U pismu Srpske akademije nauka i umjetnosti iz 1976. godine Selimović je za istorijski zapis izjavio da se smatra Srbinom i da pripada korpusu srpske književnosti. U svojoj autobiografiji ,,Sjećanja“, Selimović navodi da vodi porijeklo od drobnjačkog bratstva Vujovića, te da su njegovi preci prešli u islam u 17. vijeku zbog pragmatičnih razloga, s obzirom na prisutnost muslimanskog omanskog carstva u to vrijeme. Selimović je bio član Srpske akademije nauka i umjetnosti. U knjizi ,,Prijatelji“ Dobrice Ćosića, na sto osamdeset osmoj strani, prenosi dio testamentalnog pisma Meše Selimovića Srpskoj akademiji nauka i umetnosti iz 1976. Selimović piše: „Potičem iz muslimanske porodice, po nacionalnosti sam Srbin. Pripadam srpskoj literaturi, dok književno stvaralaštvo u Bosni i Hercegovini, kome takođe pripadam, smatram samo zavičajnim književnim centrom, a ne posebnom književnošću srpskohrvatskog književnog jezika. Jednako poštujem svoje poreklo i svoje opredeljenje, jer sam vezan za sve što je odredilo moju ličnost i moj rad. Svaki pokušaj da se to razdvaja, u bilo kakve svrhe, smatrao bih zloupotrebom svog osnovnog prava zagarantovanog Ustavom. Pripadam, dakle, naciji i književnosti Vuka, Matavulja, Stevana Sremca, Borislava Stankovića, Petra Kočića, Ive Andrića, a svoje najdublje srodstvo sa njima nemam potrebu da dokazujem. Znali su to, uostalom, i članovi uređivačkog odbora edicije ‘Srpska književnost u sto knjiga’, koji su takođe članovi Srpske akademije nauka i umetnosti, i sa mnom su zajedno u odeljenju jezika i književnosti: Mladen Leskovac, Dušan Matić, Vojislav Đurić i Boško Petrović. Nije zato slučajno što ovo pismo upućujem Srpskoj akademiji nauka i umetnosti sa izričitim zahtjevom da se ono smatra punovažnim biografskim podatkom.“ Neki su smatrali da je njegova priča o nacionalnom porijeklu čista izmišljotina i njegov svojevrstan čin osvete društvu iz kojeg je potekao. Značaj ovog velikog pisca iskazuje se i nagradama koje se dodjeljuju njemu u čast, a koje nose njegovo ime: ,,Nagrada Meša Selimović“ dodjeljivala se u Jugoslaviji od 1988. godine za roman godine, danas se ta ista nagrada dodjeljuje u Srbiji od 2007. godine za najbolji roman u Srbiji, dok se u Bosni i Hercegovini dodjeljuje bosanskohercegovačka ,,Nagrada Meša Selimović“ za najbolji roman, od 2002. godine. Ljubavni život Meša Selimović je poslije Drugog svjetskog rata otišao u Beograd. Tada je bio oženjen ženom po imenu Desa, sa kojom je imao ćerku Slobodanku. Desa je bila lijepa žena, po zanimanju profesorica fiskulture u gimnaziji u Tuzli. Vodila je porijeklo iz poznate srpske porodice. Po izgledu visoka i vitka, a po naravi vitalna i energična. Napustio je suprugu i malo dijete zbog žene u koju se zaljubio. Tada ga supruga prijavljuje za vanbračnu vezu i nevjeru. Žena u koju se zaljubio zvala se Daroslava Božić, bila je supruga nestalog zarobljenika isključenog iz partije i ćerka divizijskog generala vojske Kraljevine Jugoslavije. Upoznali su se slučajno kada je ona došla u njegovu kancelariju. Razveo se od Dese i oženio Daroslavu, koju je neizmijerno volio. Sa Daroslavom je imao dvije ćerke Jesenku i Mašu. Ćerke žive u Beogradu, a Daroslava je umrla 1999. godine. Karijera pisca Meša Selimović bio je poznati romansijer, esejist i pripovjedač. Počeo je pisati prilično kasno u životu. Njegova prva priča ,,Pjesma u oluji“ objavljena je 1948. godine, kada je on imao trideset šest godina. Njegova prva knjiga, zbirka pripovijetki ,,Prva četa“ objavljena je 1950. godine kada je imao četrdeset godina. Mešino djelo ,,Tišine“, objavljeno je jedanaest godina poslije, 1961. godine. Sljedeće knjige ,,Tuđa zemlja“ (1962. godine) i ,,Magla i mjesečina“ (1965. godine) nisu dobile široko priznanje. Međutim, njegov roman ,,Derviš i smrt“, (1966. godine) široko je primljen kao remek-djelo. Zaplet romana odvija se u 18. vijeku u Sarajevu pod osmanskom vladavinom, i odražava Selimovićeva vlastita iskustva sa bratom; priča govori o ispraznosti otpora jednog čovjeka protiv represivnog sistema i promjeni koja se odvija u tom čovjeka nakon što postane dio tog samog sistema. Ovaj roman je poveznica mudrosti nekih starih vremena i modernog razmišljana. Posvetio je roman suprugi Darki, iz zahvalnosti prema njoj, jer ona je bila ta koja mu je davala podršku za sve što je radio u životu. Neki su kritičari uporedili ovaj roman s Kafkinim ,,Procesom“. Preveden je na mnoge jezike, uključujući engleski, ruski, njemački, francuski, talijanski, turski i arapski. Svako poglavlje romana otvara se navodima iz Kur’ana. Sljedeći roman, ,,Tvrđava“ (1970. godine), smješten još dalje u prošlost, malo je optimističniji i ispunjen vjerom u ljubav, za razliku od usamljenih kontemplacija i straha kod ,,Derviša i smrti“. Tvrđava i ,,Derviš i smrt“ su jedini Selimovićevi romani koji su bili prevedeni na engleski jezik. Meša Selimović je obogatio jugoslovensku književnost u drugoj polovini 20. vijeka. Vrijeme ne utiče na njegova djela, ne gubi se njihova vrijednost. Pa tako, svakim novim čitanjem uočavaju se nove bogate psihološke strukture. Naredni roman ,,Ostrvo“ (1974. godine), priča je o starijem paru koji se suočava sa starenjem i eventualnom smrću na dalmatinskom ostrvu. Nakon romana ,,Ostrvo“ slijede djela: ,,Pisci, mišljenja i razgovori“ i ,,Djevojka crvene kose“ (1976. godine). Posthumno je objavljen Krug (1983. godine). Također je napisao i knjigu o pravopisnim reformama Vuka Karadžića ,,Za i protiv Vuka“-(Rasprava o značaju Vuka Karadžića u reformi srpskog jezika. Djelo posjeduje kritičko-analitičke vrijednosti. Knjiga se bavi problematikom stvaranja modernog srpskog standardnog jezika). Onda je slijedila njegova autobiografija ,,Sjećanja“. Citati Meše Selimovića – O ljubavi: ,,Ljubav je valjda jedina stvar na svijetu koju ne treba objašnjavati ni tražiti joj razlog“, ,,Odlučio sam se za ljubav. Manje je istinito i manje vjerovatno, ali je plemenitije. I ljepše. Tako sve ima više smisla. I smrt. I život“. ,,Hiljadu nečijih srećnih časaka biće kao ovaj, ali ovaj nikada više. Hiljadu tuđih ljubavi biće kao ova, ali ova nikad više“, ,,Ni haljinu ne valja krpiti, a kamoli ljubav. Bolje je otići“. – O Bosancima: ,,Živimo na razmeđu svjetova, na granici naroda, uvijek krivi nekome. Na nama se lome talasi istorije kao na grebenu“, ,,Otrgnuti smo, a neprihvaćeni. Ko rukavac što ga je bujica odvojila od majke pa nema više ni toka, ni ušća, suviše malen da bude jezero, suviše velik da ga zemlja upije. Drugi nam čine čast da idemo pod njihovom zastavom jer svoju nemamo“, ,,Bosanci su najzamršeniji ljudi na svijetu, ni s kim se istorija nije tako pošalila kao sa Bosnom“. – O životu: ,,Kasno je sjećanja, uzalud se javljate, beskorisne su vaše nemoćne utjehe i podsjećanja na ono što je moglo da bude, jer što nije bilo, nije ni moglo da bude. A uvijek izgleda lijepo ono što se nije ostvarilo. Vi ste varka koja rađa nezadovoljstvo, varka koju ne mogu i ne želim da otjeram, jer me razoružava i tihom tugom brani od patnje“, ,,Ne mijenjaj svoju prirodu. Neki jure za srećom, drugi je stvaraju. Kada ti život stvori hiljadu razloga za plakanje, pokaži mu da imaš hiljadu razloga za osmijeh“. Derviš i smrt ,,Derviš i smrt“ (1966. godine) je roman koga je kritika pozdravila sa oduševljenjem kao izuzetno djelo. Roman je napisan kao reakcija na Titov režim koji se često obračunavao sa političkim osuđenicima. I sam Mešin brat je bio na ,,Golom otoku“, što je predstavljalo dodatni motiv za stvaranje ovog književnog djela. Vrijeme radnje je 18. vijek, u Bosni. Glavni lik romana je Ahmed Nurudin, derviš mevlevijskog reda. Djelo posjeduje snažnu misaonu koncentraciju, pisano u ispovijednom tonu, monološki, s izvanrednim umjetničkim nadahnućem. Pisac povezuje drevnu mudrost s modernim načinom sagledavanja pojava. Počinje od religioznih istina o svijetu kao oblika dogmatskog mišljenja, da bi došlo do čovjekove stalne upitanosti pred svijetom, do spoznavanja straha i patnje, kao stalnog pratilaca ljudskog života. Pisci iz Bosne i Hercegovine predložili su da se Meša Selimović ovim romanom kandiduje za Nobelovu nagradu za književnost. ,,Derviš i smrt“ poseban je po izrazito živom stilu u kome se ispresijecaju introspekcija, mudrosti o životu i drama derviškog šejha, zbog svoje umjetničke vrijednosti djelo zaokuplja pažnju čitalaca širom svijeta. Roman je i spoj drame i rezignacije kojim zrači islamsko-orijentalni svijet. Tvrđava Roman „Tvrđava“ (1970. godine) vraća čitaoce u još dublju prošlost, u 17. vijek. „Tvrđava“ predstavlja kombinaciju stvarnosti i simbola, a kao simbol ona je čovjek, zajednica ili ideologija zatvorena u samu sebe. Izlazak iz tvrđave metaforički je predstavljen kao istovremeni ulazak u život, u haotičnu stvarnost koja okružuje svijet, sam početak individualnog razvitka i upoznavanja istinskih moralnih vrijednosti. „Tvrđava“ je ispunjena vjerom u ljubav, bez obzira na razlike između ljudi, bilo da su one zasnovane na uvjerenjima ili su to civilizacijske i ideološke razlike.. ,,Tvrđava“, prikaz je Sarajeva uoči Hoćimske bitke i odlikuje se brojnim likovima i većim brojem lirskih segmenata. Roman je bogat emocionalnim, sumračnim iskazima o sudbini, atmosferom koja je negdje između smirenosti u prihvatanju sudbine i bunta proizišlog iz neljudskih okolnosti. Ljubav između muškarca i žene glavna je tematika romana. Radnja romana “Tvrđava” odvija se u teška vremena. Glavni lik, Ahmet Šabo, vraća se iz Rusije u Sarajevo. Ahmet u početku romana ne želi pričati o ratu. Dolazi u Sarajevo, gdje mu je porodica umrla od kuge. Ahmet ubrzo pronalazi ljubav njegovog života, hrišćanku Tijanu. Vjenčali su se i živjeli skromno, ali srećno. Ahmet gubi posao, a Tijanu zadesi pobačaj, ali nakon toga bili su još jači i s drugim djetetom na putu. Kraj romana poručuje da ništa nema smisla, ako nema ljubavi. Bibliografija ,,Uvrijeđeni čovjek“ (1947. godine), ,,Prva četa“ (1950. godine), ,,Tuđa zemlja“ (1957. godine), ,,Noć i jutra“ (1958. godine), ,,Tišine“ (1961. godine), ,,Magla i mjesečina“ (1965. godine), ,,Eseji i ogledi“ (1966. godine), ,,Derviš i smrt“ (1966. godine), ,,Za i protiv Vuka“ (1967. godine), ,,Pisci, mišljenja, razgovori“ (1976. godine), ,,Tvrđava“ (1970. godine), ,,Djevojka crvene kose“ (1970. godine), ,,Sabrana djela“ (1970. godine), ,,Ostrvo“ (1974. godine), ,,Pisci, mišljenja, razgovori“ (1976. godine), ,,Sjećanja“ (1976. godine), ,,Ketten a szigeten“ (1976. godine), ,,Krug“ (1983., nedovršeni roman).

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! U Andrićevim `Znakovima pored puta` jeste kratki tekst koji se može napisati u toku jednog dana, u kome pisac ispusuje trenutno raspoloženje, viđenje neke pojave, ličnosti, utisak sa puta ili misao koja ga preokupira. Godinama belezene i bez određenog reda pisane takve zapise pisac sabira u knjigu koja postaje ogledalo njegove duše, a ne dnevnik. Princip organizacije tekstova u knjizi nije tok vremena, kao sto je u klasičnom dnevniku, već spontani rad duše koja živo i osetljivo reaguje na svakodnevne podsticaje i prerađuje ih u meditacije i vizije, u snimke predela i ljudi. Spontanost i neobaveznost glavna su odlika takvog, višeg, duhovnog dnevnika kakvi su `Znakovi pored puta`. Tekst u njima raste i razvija se kao organsko tkivo: jedan fragment naslanja se na drugi, a ovaj na sledeći i tako do u nedogled. Ta ograničenost i spontano stapanje manjih tekstova u veće celine, delo, jedna je od glavnih odlika Andrićevog radnog postupka. Ivo Andrić (Dolac, kod Travnika, 9. oktobar 1892 — Beograd, 13. mart 1975) bio je srpski i jugoslovenski književnik i diplomata Kraljevine Jugoslavije.[a] Godine 1961. dobio je Nobelovu nagradu za književnost „za epsku snagu kojom je oblikovao teme i prikazao sudbine ljudi tokom istorije svoje zemlje“.[5] Kao gimnazijalac, Andrić je bio pripadnik naprednog revolucionarnog pokreta protiv Austrougarske vlasti Mlada Bosna i strastveni borac za oslobođenje južnoslovenskih naroda od Austrougarske monarhije. U austrijskom Gracu je diplomirao i doktorirao, a vreme između dva svetska rata proveo je u službi u konzulatima i poslanstvima Kraljevine Jugoslavije u Rimu, Bukureštu, Gracu, Parizu, Madridu, Briselu, Ženevi i Berlinu.[6] Bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti u koju je primljen 1926. godine. Njegova najpoznatija dela su pored romana Na Drini ćuprija i Travnička hronika, Prokleta avlija, Gospođica i Jelena, žena koje nema. U svojim delima se uglavnom bavio opisivanjem života u Bosni za vreme osmanske vlasti. U Beogradu je osnovana Zadužbina Ive Andrića, prva i najvažnija odredba piščeve oporuke bila je da se njegova zaostavština sačuva kao celina i da se, kao legat odnosno, zadužbina, nameni za opšte kulturne i humanitarne potrebe. Na osnovu piščeve testamentarne volje, svake godine dodeljuje se Andrićeva nagrada za priču ili zbirku priča napisanu na srpskom jeziku. Ivo Andrić je rođen 9. oktobra ili 10. oktobra 1892. godine[7][8][9] u Docu pored Travnika u tadašnjoj Austrougarskoj od oca Antuna Andrića (1863—1896)[10], školskog poslužitelja, i majke Katarine Andrić (rođena Pejić). Budući veliki pisac se rodio u Docu sticajem okolnosti, dok mu je majka boravila u gostima kod rodbine. Andrić je kao dvogodišnji dečak ostao bez oca koji je umro od posledica tuberkuloze. Ostavši bez muža i suočavajući se sa besparicom, Ivina majka je zajedno sa sinom prešla da živi kod svojih roditelja u Višegrad gde je mladi Andrić proveo detinjstvo i završio osnovnu školu.[11][12][13][14] Andrić je 1903. godine upisao sarajevsku Veliku gimnaziju, najstariju bosansko-hercegovačku srednju školu. Za gimnazijskih dana, Andrić počinje da piše poeziju i 1911. godine u „Bosanskoj vili“ objavljuje svoju prvu pesmu „U sumrak“.[15] Kao gimnazijalac, Andrić je bio vatreni pobornik integralnog jugoslovenstva, pripadnik naprednog nacionalističkog pokreta Mlada Bosna i strastveni borac za oslobođenje južnoslovenskih naroda od Austrougarske monarhije.[16] Dobivši stipendiju hrvatskog kulturno-prosvetnog društva „Napredak“, Andrić oktobra meseca 1912. godine započinje studije slovenske književnosti i istorije na Mudroslovnom fakultetu Kraljevskog sveučilišta u Zagrebu. Naredne godine prelazi na Bečki univerzitet ali mu bečka klima ne prija i on, nasledno opterećen osetljivim plućima, često boluje od upala. Obraća se za pomoć svom gimnazijskom profesoru, Tugomiru Alaupoviću, i već sledeće godine prelazi na Filozofski fakultet Jagelonskog univerziteta u Krakovu. U Krakovu je stanovao kod porodice čija je ćerka Jelena Ižikovska mogla da bude prototip za „Jelenu, ženu koje nema”.[17] Prvi svetski rat Godine 1914, na vest o sarajevskom atentatu i pogibiji Nadvojvode Franca Ferdinanda, Andrić pakuje svoje studentske kofere, napušta Krakov i dolazi u Split. Odmah po dolasku u Split, sredinom jula, austrijska policija ga hapsi i odvodi prvo u šibensku, a potom u mariborsku tamnicu u kojoj će, kao politički zatvorenik i pripadnik Mlade Bosne, ostati do marta 1915. godine. Za vreme boravka u mariborskom zatvoru, Andrić je intenzivno pisao pesme u prozi.[18] Po izlasku iz zatvora, Andriću je bio određen kućni pritvor u Ovčarevu i Zenici u kojem je ostao sve do leta 1917. godine, kada je objavljena opšta amnestija, posle čega se vratio u Višegrad. Nakon izlaska iz kućnog pritvora zbog ponovljene bolesti pluća, odlazi na lečenje u Zagreb, u Bolnicu Milosrdnih sestara gde dovršava knjigu stihova u prozi koja će pod nazivom „Ex Ponto“ biti objavljena u Zagrebu 1918. godine. Nezadovoljan posleratnom atmosferom u Zagrebu, Andrić ponovo moli pomoć Tugomira Alaupovića, i već početkom oktobra 1919. godine počinje da radi kao činovnik u Ministarstvu vera u Beogradu. Beograd ga je srdačno prihvatio i on intenzivno učestvuje u književnom životu prestonice, družeći se sa Milošem Crnjanskim, Stanislavom Vinaverom, Simom Pandurovićem, Sibetom Miličićem i drugim piscima koji se okupljaju oko kafane „Moskva“. Andrić je imao veoma uspešnu diplomatsku karijeru: godine 1920. bio je postavljen za činovnika u poslanstvu u Vatikanu, a potom je radio kao diplomata u konzulatima u Bukureštu, Trstu i Gracu.[19] U to vreme objavio je zbirku pesama u prozi „Nemiri“, pripovetke „Ćorkan i Švabica“, „Mustafa Madžar“, „Ljubav u kasabi“, „U musafirhani“ i ciklus pesama „Šta sanjam i šta mi se događa“. U junu 1924. godine je na Univerzitetu u Gracu odbranio doktorsku tezu „Razvoj duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine“ (Die Entwicklung des geistigen Lebens in Bosnien unter der Einwirkung der türkischen Herrschaft). Na predlog Bogdana Popovića i Slobodana Jovanovića, 1926. godine, Ivo Andrić biva primljen za člana Srpske kraljevske akademije, a iste godine u Srpskom književnom glasniku objavljuje pripovetku „Mara milosnica“. Tokom 1927. godine radio je u konzulatima u Marselju i Parizu, a naredne godine u poslanstvu u Madridu. Iste godine objavljena je njegova pripovetka „Most na Žepi“. Od 1930. do 1933. godine bio je sekretar stalne delegacije Kraljevine Jugoslavije pri Društvu naroda u Ženevi. 1934. godine postaje urednik Srpskog književnog glasnika i u njemu objavljuje pripovetke „Olujaci“, „Žeđ“ i prvi deo triptiha „Jelena, žena koje nema“. Po dolasku Milana Stojadinovića na mesto predsednika vlade i ministra inostranih poslova, jula 1935. je postavljen za vršioca dužnosti načelnika Političkog odeljenja Ministarstva unutrašnjih poslova.[20] U vladi Milana Stojadinovića više od dve godine, od 1937. do 1939, obavljao je dužnost zamenika ministra inostranih poslova.[21] Ivo je 16. februara 1939. na godišnjoj skupštini Srpske kraljevske akademije, na predlog profesora Bogdana Popovića, slikara Uroša Predića i vajara Đorđa Jovanovića, izabran jednoglasno u zvanje redovnog člana Akademije.[22] Diplomatska karijera Ive Andrića tokom 1939. godine doživljava vrhunac: prvog aprila izdato je saopštenje da je Ivo Andrić postavljen za opunomoćenog ministra i izvanrednog poslanika Kraljevine Jugoslavije u Berlinu.[23] Andrić stiže u Berlin 12. aprila, a 19. aprila predaje akreditive kancelaru Rajha – Adolfu Hitleru.[24] Drugi svetski rat U jesen, pošto su Nemci okupirali Poljsku i mnoge naučnike i umetnike odveli u logore, Andrić interveniše kod nemačkih vlasti da se zarobljeništva spasu mnogi od njih. Zbog neslaganja sa politikom vlade u rano proleće 1941. godine Andrić nadležnima u Beogradu podnosi ostavku na mesto ambasadora, ali njegov predlog nije prihvaćen i 25. marta u Beču, kao zvanični predstavnik Jugoslavije prisustvuje potpisivanju Trojnog pakta. Dan posle bombardovanja Beograda, 7. aprila, Andrić sa osobljem napušta Berlin. Naredna dva meseca su proveli na Bodenskom jezeru. Odbio je da se skloni u Švajcarsku,[25] i sa osobljem i članovima njihovih porodica, 1. juna 1941. je specijalnim vozom doputovao u Beograd, čime se završila njegova diplomatska karijera. Novembra 1941. je penzionisan na sopstveni zahtev, mada je odbio da prima penziju.[26] Rat provodi u Beogradu u izolaciji. Odbija da potpiše Apel srpskom narodu kojim se osuđuje otpor okupatoru.[27] Iz moralnih razloga je odbio poziv kulturnih radnika, da se njegove pripovetke uključe u „Antologiju savremene srpske pripovetke“ za vreme dok „narod pati i strada“: „Kao srpski pripovedač, kao dugogodišnji saradnik Srpske književne zadruge i član njenog bivšeg Književnog odbora, ja bih se u normalnim prilikama, razumljivo, odazvao ovom pozivu. Danas mi to nije moguće, jer u sadašnjim izuzetnim prilikama, ne želim i ne mogu da učestvujem u ni u kakvim publikacijama, ni sa novim, ni sa ranije već objavljenim svojim radovima.” U tišini svoje iznajmljene sobe u Prizrenskoj ulici, piše prvo roman Travnička hronika, a krajem 1944. godine okončava i roman Na Drini ćuprija. Oba romana objaviće u Beogradu nekoliko meseci po završetku rata. Krajem 1945. godine u Sarajevu izlazi i roman Gospođica. Godine 1946. postaje predsednik Saveza književnika Jugoslavije.[26] Tokom 1946. godine objavljuje „Pismo iz 1920. godine“. Između 1947. i 1953. godine objavljuje pripovetke „Priča o vezirovom slonu“, nekoliko tekstova o Vuku Karadžiću i Njegošu, „Priča o kmetu Simanu“, „Bife Titanik“, „Znakovi“, „Na sunčanoj strani“, „Na obali“, „Pod Grabićem“, „Zeko“, „Aska i vuk“, „Nemirna godina“ i „Lica“. Godine 1954. postao je član Komunističke partije Jugoslavije. Potpisao je Novosadski dogovor o srpskohrvatskom književnom jeziku. Roman „Prokleta avlija“ je štampao u Matici srpskoj 1954. godine. Oženio se 1958. godine kostimografom Narodnog pozorišta iz Beograda, Milicom Babić, udovicom Andrićevog prijatelja, Nenada Jovanovića.[29] Nobelov komitet 1961. godine dodeljuje Andriću Nobelovu nagradu za književnost „za epsku snagu kojom je oblikovao teme i prikazao sudbine ljudi tokom istorije svoje zemlje“. Besedom „O priči i pričanju“ se 10. decembra 1961. godine zahvalio na priznanju. Andrić je novčanu nagradu od milion dolara dobijenu osvajanjem Nobelove nagrade u potpunosti poklonio za razvoj bibliotekarstva u Bosni i Hercegovini.[30] Dana 16. marta 1968. Andrićeva supruga Milica umire u porodičnoj kući u Herceg Novom. Sledećih nekoliko godina Andrić nastoji da svoje društvene aktivnosti svede na najmanju moguću meru, mnogo čita i malo piše. Zdravlje ga polako izdaje i on često boravi u bolnicama i banjama na lečenju. Bio je član Upravnog odbora Srpske književne zadruge od 1936. do 1939. i od 1945. do smrti 1975. godine.[31] Andrić umire 13. marta 1975. godine na Vojnomedicinskoj akademiji u Beogradu. Sahranjen je na Novom groblju u Aleji zaslužnih građana...

Autor - osoba Dobrašinović, Golub, 1925-2008 = Dobrašinović, Golub, 1925-2008 Naslov Bibliografija spisa Vuka Кaradžića / [priredio Golub Dobrašinović] Vrsta građe knjiga Jezik srpski Godina 1974 Izdavanje i proizvodnja Beograd : Prosveta, 1974 (Beograd : Beogradski izdavačko-grafički zavod) Fizički opis 972 str., [1] list sa slikom V. S. Кaradžića, [132] str. s tablama : faks. ; 23 cm Zbirka Sabrana dela Vuka Кaradžića / [Prosveta, Beograd]. ǂknj. ǂ36 (Pl.) Napomene `Izdanje o stogodišnjici smrti Vuka Stefanovića Кaradžića 1864-1964 --> str. [3] Beleška o ovoj knjizi: str. 613-648 Registri. Predmetne odrednice Кaradžić, Vuk Stefanović, 1787-1864 – Bibliografije Vuk Stefanović Karadžić (Tršić, 6. novembar 1787 – Beč, 7. februar 1864) bio je prvi srpski lingvista u 19. veku, reformator srpskog jezika, sakupljač narodnih umotvorina i pisac prvog rečnika srpskog jezika. Vuk je najznačajnija ličnost srpske književnosti prve polovine XIX veka. Rođen u vreme zlo i mučno, u dane kada se činjaše da je skoro ugašen život srpskog naroda. Vuk je stao na snagu u vreme junačko. Stekao je i nekoliko počasnih doktorata. Imao je nekoliko braće i sestara koji su umrli. U tadašnje vreme se verovalo da je to zbog duhova i veštica. Posle smrti dosta njegove braće njegovi roditelji su mu dali ime Vuk da bi to ime oteralo duhove i veštice. Učestvovao je u Prvom srpskom ustanku kao pisar i činovnik u Negotinskoj krajini, a nakon sloma ustanka preselio se u Beč, 1813. godine. Tu je upoznao Jerneja Kopitara, cenzora slovenskih knjiga, na čiji je podsticaj krenuo u prikupljanje srpskih narodnih pesama, reformu ćirilice i borbu za uvođenje narodnog jezika u srpsku književnost. Vukovim reformama u srpski jezik je uveden fonetski pravopis, a srpski jezik je potisnuo slavenosrpski jezik koji je u to vreme bio jezik obrazovanih ljudi. Tako se kao najvažnije godine Vukove reforme ističu 1818, 1836, 1839, 1847. i 1852. Vuk Stefanović Karadžić je rođen 1787. godine u Tršiću blizu Loznice, u porodici u kojoj su deca umirala, pa je po narodnom običaju, dobio ime Vuk kako mu veštice i duhovi ne bi naudili. Njegova porodica se doselila iz Crne Gore iz Drobnjaka. Majka Jegda, devojački Zrnić, rodom je iz Ozrinića kod Nikšića. Pisanje i čitanje je naučio od rođaka Jevte Savića Čotrića, koji je bio jedini pismen čovek u kraju. Obrazovanje je nastavio u školi u Loznici, ali je nije završio zbog bolesti. Školovanje je kasnije nastavio u manastiru Tronoši. Kako ga u manastiru nisu učili, nego terali da čuva stoku, otac ga je vratio kući. Na početku Prvog srpskog ustanka, Vuk je bio pisar kod cerskog hajdučkog harambaše Đorđa Ćurčije. Iste godine je otišao u Sremske Karlovce da se upiše u gimnaziju, ali je sa 17 godina bio prestar. Jedno vreme je proveo u tamošnjoj bogosloviji, gde je kao profesor radio Lukijan Mušicki. Ne uspevši da se upiše u karlovačku gimnaziju, on odlazi u Petrinju, gde je proveo nekoliko meseci učeći nemački jezik. Kasnije stiže u Beograd da upozna Dositeja Obradovića, učenog čoveka i prosvetitelja. Vuk ga je zamolio za pomoć kako bi nastavio sa obrazovanjem, ali ga je Dositej odbio. Vuk je razočaran otišao u Jadar i počeo da radi kao pisar kod Jakova Nenadovića. Zajedno sa rođakom Jevtom Savićem, koji je postao član Praviteljstvujuščeg sovjeta, Vuk je prešao u Beograd i u Sovjetu je obavljao pisarske poslove. Kad je Dositej otvorio Veliku školu u Beogradu, Vuk je postao njen đak. Ubrzo je oboleo i otišao je na lečenje u Novi Sad i Peštu, ali nije uspeo da izleči bolesnu nogu, koja je ostala zgrčena. Hrom, Vuk se 1810. vratio u Srbiju. Pošto je kraće vreme u Beogradu radio kao učitelj u osnovnoj školi, Vuk je sa Jevtom Savićem prešao u Negotinsku krajinu i tamo obavljao činovničke poslove. Nakon propasti ustanka 1813. Vuk je sa porodicom prešao u Zemun, a odatle odlazi u Beč. Tu se upoznao sa Bečlijkom Anom Marijom Kraus, kojom se oženio. Vuk i Ana imali su mnogo dece od kojih su svi osim kćerke Mine i sina Dimitrija, umrli u detinjstvu i ranoj mladosti (Milutin, Milica, Božidar, Vasilija, dvoje nekrštenih, Sava, Ruža, Amalija, Aleksandrina). U Beču je takođe upoznao cenzora Jerneja Kopitara, a povod je bio jedan Vukov spis o propasti ustanka. Uz Kopitarevu pomoć i savete, Vuk je počeo sa sakupljanjem narodnih pesama i sa radom na gramatici narodnog govora. Godine 1814. je u Beču objavio zbirku narodnih pesama koju je nazvao „Mala prostonarodna slaveno-serbska pjesnarica“. Iste godine je Vuk objavio „Pismenicu serbskoga jezika po govoru prostoga naroda napisanu“, prvu gramatiku srpskog jezika na narodnom govoru. Iduće godine je izdao drugu zbirku narodnih pesama pod imenom „Narodna serbska pesnarica“. Zbog problema sa knezom Milošem Obrenovićem bilo mu je zabranjeno da štampa knjige u Srbiji, a jedno vreme i u austrijskoj državi. Svojim dugim i plodnim radom stiče brojne prijatelje, pa i pomoć u Rusiji, gde je dobio stalnu penziju 1826. godine. U porodici mu je ostala živa samo kćerka Mina Karadžić. Sjedinjenjem Magistrata i Suda beogradskog u proleće 1831. godine, Vuk Karadžić je imenovan 29. marta 1831. za predsednika te institucije, što se u današnjim terminima smatra gradonačelnikom Beograda. Kao godina Vukove pobede uzima se 1847. jer su te godine objavljena na narodnom jeziku dela Đure Daničića „Rat za srpski jezik“, „Pesme“ Branka Radičevića, Njegošev „Gorski vijenac“ (pisan starim pravopisom) i Vukov prevod Novog zavjeta, ali Vukov jezik je priznat za zvanični književni jezik tek 1868, četiri godine nakon njegove smrti. Vukova smrt, opelo i sahrana Vuk je umro u Beču, 7. februara / 26. januara 1864. godine, popodne, `u Traunovoj kući, u Marokanskoj ulici, u Landštrasima`. „Primećujući da pisac najopsežnije monografije o Vuku, Ljubomir Stojanović, nije imao pri ruci nijedno svedočanstvo savremenika o Vukovoj smrti, Andra Gavrilović je skrenuo pažnju na dva članka Aleksandra Sandića u kojima je dat kraći opis samoga događaja. Međutim,ostalo je zaboravljeno da je Sandić još jednom, po treći put, nešto šire zabeležio svoja sećanja o tome kako je Vuk umro`. „Kada je umro – 26 januara 1864 godine – Vuk Karadžić bio je „oplakan od celog srpstva i celog učenog slovenskog sveta”. Na vest o smrti, Vuk Vrčević pisao je odmah Mini: „Ovo je prvi put u mome životu da Bam pišem, a koliko god je velika moja čast, tolika je dvostruka moja žalost što sad moram učastnik biti žalosti blagorodne duše vaše za izgubitak neumrlog vašeg oca a mojega najvećega prijatelja i nezaboravljenog blagodjetelja”. „Na pogrebu Vukovom, piše jedan suvremenik, bila je – razume se – sva omladina, a do groba na Sankt-Marksovom groblju nosili su Vuka ovi omladinci: filozof Aleksandar Sandić i pet medicinara: Đura Bastić, Isa Stojšić, Aleksandar (Šaca) Stepanović, Milan Jovanović (Morski) i ja. Na opelu održao je dugački govor Aleksandar Sandić, dugogodišnji Vukov prijatelj i pomoćnik u radu, a posle opela, u grčkoj kapeli, govorio je, tada još bečki student, Vladan Đorđević`. Govor mu je tom prilikom održao arhimandrit Gerasim Petranović. Posmrtni ostaci preneseni su u Beograd 12. oktobra 1897. godine i uz velike počasti sahranjeni u porti Saborne crkve, pored Dositeja Obradovića. Počasni je građanin hrvatske prestonice, grada Zagreba. Vukov rad Reforma ćirilice i rad na gramatici i rečniku Podstaknut Kopitarevim savetom da napiše i gramatiku narodnog jezika, Vuk se prihvatio ovog posla, za koji nije imao dovoljno stručne spreme. Ugledajući se na gramatiku slavenosrpskog jezika, koju je u 18. veku napisao Avram Mrazović Vuk je uspeo da završi svoje delo. Njegova gramatika koju je nazvao „Pismenica serbskoga jezika po Govoru prostoga naroda napisana“, izašla je u Beču 1814. Bez obzira na nesvršenost i nepotpunost, ovo delo je značajno kao prva gramatika govora prostoga naroda. Svestan nesavršenosti svoje Pismenice, Vuk je prihvatio primedbe Kopitara i drugih naučnih radnika, pa je uz prvo izdanje „Srpskog rječnika“ iz 1818. objavio i drugo, prošireno izdanje svoje gramatike. U rečniku je bilo 26.270 reči koje su se koristile u govoru naroda u Srbiji, Sremu i Vojvodini. Ovo drugo izdanje gramatike je nekoliko godina kasnije (1824) na nemački jezik preveo Jakob Grim. Osnovna vrednost Pismenice je bilo njeno radikalno uprošćavanje azbuke i pravopisa. Vuk je u njoj primenio Adelungov princip: „Piši kao što govoriš, a čitaj kao što je napisano.“ Raniji pokušaji, poput Save Mrkalja, su bili nesistematski i neuspeli. Vuk je smatrao da svaki glas treba da ima samo jedno slovo, pa je iz dotadašnje azbuke izbacio sve nepotrebne znakove, koja su se pisala iako nisu imala svojih glasova. Stara slova je podržavala Srpska pravoslavna crkva, koju je u njima videla neku vrstu veze kulture i pismenosti sa religijom. Vuk je stvorio nove znake tako što je pojedina slova spojio sa tankim poluglasom (л + ь -> љ, н + ь -> њ). Izgled slova ђ je prihvatio od Lukijana Mušickog, џ je uzeo iz nekih starih rumunskih rukopisa, a ћ iz starih srpskih rukopisa. Uzimanje slova ј iz latinice su mu njegovi protivnici iz crkvenih krugova pripisivali kao najteži greh, uz optužbe da radi na pokatoličavanju srpskog naroda. Iz staroslovenske azbuke Vuk je zadržao sledeća 24 slova: А а Б б В в Г г Д д Е е Ж ж З з И и К к Л л М м Н н О о П п Р р С с Т т У у Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Njima je dodao jedno iz latinice: Ј ј I pet novih: Љ љ Њ њ Ћ ћ Ђ ђ Џ џ Izbacio je sledeća slova: Ѥ ѥ (je) Ѣ, ѣ (jat) І ї (i) Ѵ ѵ (i) Ѹ ѹ (u) Ѡ ѡ (o) Ѧ ѧ (mali jus) Ѫ ѫ (veliki jus) Ы ы (jeri, tvrdo i) Ю ю (ju) Ѿ ѿ (ot) Ѳ ѳ (t) Ѕ ѕ (dz) Щ щ (št) Ѯ ѯ (ks) Ѱ ѱ (ps) Ъ ъ (tvrdi poluglas) Ь ь (meki poluglas) Я я (ja) U početku Vuk nije upotrebljavao slova ф i х. Slovo х je dodao u cetinjskom izdanju „Narodnih srpskih poslovica“ iz 1836. godine. Karadžić je 1839. godine izbacio jotovanje glasova д i т u srpskom književnom jeziku. Za drugo izdanje „Srpskog rječnika“ Vuk je prikupljao građu iz govora stanovništva Crne Gore, Dubrovnika, Dalmacije i Hrvatske. Ovo izdanje je objavljeno u Beču 1852. godine, i u njemu se našlo 47.427 reči. Ovo izdanje Rječnika na nemački je preveo Jakob Grim. Do kraja svog života Vuk je radio na daljem prikupljanju građe, ali ga je smrt sprečila da spremi i treće izdanje. To su tek 1898. godine učinila dvojica njegovih poštovalaca, Pera Đorđević i Ljubomir Stojanović. Borba za uvođenje narodnog jezika u književnost Tokom rada na gramatici, rečniku i izdavanju narodnih pesama, Vuk je počeo da se bavi pitanjem književnog jezika, koji je u njegovo vreme predstavljao haotičnu mešavinu. Stara srpska književnost razvijala se na srpskoj redakciji staroslovenskog jezika sve do početka 19. veka. U 18. veku došlo je do snažnog uticaja ruskih crkvenih knjiga na književni život Srba. Elementi ruskog jezika su sve više prodirali u dotadašnji crkveno-književni jezik i tako je stvoren veštački rusko-slovenski jezik, koji je u Vukovo vreme bio zvanični jezik crkve, škola i književnosti. Školovani ljudi učili su iz knjiga na starom jeziku, unoseći u njega elemente ruskog i srpskog narodnog jezika. Na taj način stvoren je slavenosrpski jezik, kojim se pisalo kako je ko znao. Takva nesređena situacija je bila osnova sa koje je Vuk krenuo u borbu protiv pisaca stare škole. Borba je počela Vukovom kritikom romana Usamljeni junoša 1815. i Ljubomir u Elisijumu 1817. Milovana Vidakovića. Kritika je bila usmerena na loše piščevo poznavanje jezika, koji je predstavljao nesređenu mešavinu imenskih i glagolskih oblika starog, slovenskog i narodnog jezika. Kako je Vidaković u to vreme bio najpopularniji srpski pisac, pa je ovakav Vukov napad izazvao buru u književnoj javnosti. Pored Vidakovića, u polemici su učestvovali i Joakim Vujić, Lukijan Mušicki, Pavle Berić i Gliša Geršić. Crkva i njeni najviši predstavnici su prednjačili među Vukovim protivnicima. Karlovački mitropolit Stefan Stratimirović, je već posle prvih Vukovih knjiga, dejstvovao preko budimskih vlasti da se onemogući štampanje knjiga. Stratimirović se posebno nije mirio sa Vukovom azbukom, zbog izbacivanja starih ćiriličnih slova i uvođenja slova J, smatrajući to napuštanjem pravoslavlja i pokatoličavanjem. Vuk je preveo Novi zavet na srpski 1819. godine i objavio ga, posle 27 godina pokušaja da dobije preporuku, pod naslovom Novi zavjet Gospoda našega Isusa Hrista. Pored srpske crkve, najveći Vukov protivnik je bio Jovan Hadžić, osnivač i predsednik Matice srpske i jedan od najobrazovanijih Srba tog vremena. Hadžić, koji je u početku bio Vukov saradnik, ali su se kasnije razišli po pitanjima jezika, je 1837. počeo polemiku sa Vukom Karadžićem. U spisu „Sitnice jezikoslovne“, Hadžić je dao uputstva za rad budućim gramatičarima. Vuk je potom napisao svoj „Odgovor na sitnice jezikoslovne“, u kom je zamerio Hadžiću na slabom poznavanju narodnog jezika i neprincipijelnosti u pisanju. Vukov odgovor je bio oštar, pa je Hadžić nastavio polemiku napisavši nekoliko članaka i brošura („Utuk I“, „Utuk II“, „Utuk III“...). Polemika između Karadžića i Hadžića je trajala skoro deceniju, a Karadžić je odneo pobedu tek 1847. godine. 1847. Godina 1847. je godina Vukove pobede, i godina u kojoj je konačno dokazao da je srpski narodni jezik jedini pravi jezik Srba, tj. da je slavenoserbski jezik mešavina ruskoslovenskog i srpskog narodnog jezika bez čvršćih pravila. Te godine izdate su četiri knjige Vuka i njegovih saradnika: prevod „Novog zavjeta“ sa crkvenoslovenskog na srpski jezik, autor:Vuk rasprava o jeziku „Rat za srpski jezik i pravopis“, Đuro Daničić, „Pesme“,Branka Radičevića „Gorski vijenac“ Petra Petrovića Njegoša Izdavanjem „Gorskog vijenca“, dokazano je da se i najveća filozofska dela mogu pisati čistim srpskim narodnim jezikom. Od 1814. do 1847. godine Vukova pobeda nije bila izvesna. Iako je njegov rad naišao na odobravanje evropskih filologa i lingvista, on je među samim Srbima imao žestoke protivnike, koji su mu prigovarali da njima ne treba prosti, govedarski jezik. Slamajući protivnike u polemikama i štampajući srpske narodne umotvorine, kojima se oduševljavala cijela Evropa, pa čak i najveći evropski pesnik toga vremena Nijemac Gete, Vuk je svojim protivnicima sve više dokazivao da nisu u pravu. Istovremeno je dobijao sve više pristalica među mlađim srpskim književnim i kulturnim radnicima. Do Vukove pobede 1847. dolazi upravo zahvaljujući mladom pokoljenju intelektualaca. Te godine su objavljena gore navedena dela kojima je dokazano da se na prostom narodnom jeziku može pisati kako poezija, filozofija tako i sama Biblija, čiji prevod ne zaostaje ni za jednim prevodom na drugi jezik. Delo Đure Daničića je dokrajčilo višegodišnju Vukovu polemiku sa njegovim glavnim protivnikom Jovanom Hadžićem i potpuno opravdalo Vukovu reformu srpske azbuke i pravopisa. Iako je Vukova reforma ove godine postala stvarnost, trebaće dvadeset i jedna godina da se u Srbiji zvanično prihvati Vukov pravopis. Njegoš o Vukovoj redakciji srpskog jezika Njegoš svjedoči i potvrđuje svoju saglasnost Vukovom prevodu `Novog zavjeta` na srpski jezik (prihvata Vukovu redakciju srpskog jezika)- Beč, 9. oktobra 1833. g.: „SVJEDODŽBA - Kojom mi doljepotpisani svjedočimo da je poznatog srpskog spisatelja g. Vuka Stefanovića Karadžića prevod ’Novog zavjeta’ na srpski jezik čist i pravilan i da je naša volja i želja da se pomenuti prevod na svijet izda na polzu jezika i duševno spasenije srpskog naroda ... Potpis :vladika crnogorski i brdski Petar Petrović” Sakupljanje narodnih umotvorina Na beleženju narodnih umotvorina Vuk je počeo da radi odmah po poznanstvu sa Kopitarom. Kopitar je gajio veliku ljubav prema slovenskim narodima, interesujući se naročito za narodne pesme, a nemački kulturni radnici, koji su u svojoj zemlji sakupljali starine i izučavali narodnu prošlost, bili su mu bliski prijatelji. U Beču je Vuk 1814. štampao zbirku narodnih pesama nazvanu „Mala prostonarodna slaveno-serbska pjesnarica“, u kojoj se našlo oko 100 lirskih i 6 epskih pesama. Ovo je bio prvi put da se jezik prostog naroda pojavio u štampi. Iduće godine je izdao drugu zbirku narodnih pesma pod imenom „Narodna serbska pesnarica“, sa oko stotinu lirskih i 17 epskih pesama, koje je zabeležio po Sremu, kod Mušickog u Šišatovcu, Zemunu, Pančevu, Sremskoj Mitrovici i Novom Sadu. U ovoj zbirci su se našle pesme koje su ispevali Tešan Podrugović i Filip Višnjić. Kopitar je u stranim listovima pisao o srpskoj narodnoj poeziji, pa čak i prevodio na nemački jezik. Među zainteresovanim za srpski jezik našli su se Nemac Johan Volfgang Gete i braća Grim. Nova izdanja narodnih pesmama izašla su 1823. i 1824. u Lajpcigu i 1833. u Beču. Nova izdanja počela su izlaziti u šest knjiga od 1841. Zbog velikih štamparskih troškova peta i šesta knjiga su se pojavile tek 1862. i 1864. Posle velikog uspeha sa narodnim pesmama, Vuk je počeo da radi na sakupljanju svih vrsta narodnih umotvorina. Prva zbirka pripovetki „Narodne srpske pripovijetke“ su se štampale 1821. u Beču. U ovom izdanju se našlo 12 pripovedaka i 166 zagonetki. Godine 1853, u Beču je izašlo novo izdanje pripovedaka, koje je Vuk posvetio Jakobu Grimu. Vukova kćerka Mina je sledeće godine prevela pripovetke na nemački jezik. Beleženje narodnih poslovica je išlo paralelno sa sakupljanjem pesama i pripovedaka. Zbog intervencije mitropolita Stratimirovića, bečke vlasti nisu dozvolile izdavanje zbirke bez dozvole budimskih vlasti. Kako je Vuk u to vreme boravio u Crnoj Gori, na Cetinju je 1836. štampao „Narodne srpske poslovice“ koje je posvetio vladici Petru II Petroviću Njegošu. Posle ovog izdanja Vuk je za života objavio još jedno izdanje poslovica. Sakupljanje narodnih običaja Specifičan život srpskog naroda za vreme vladavine Turaka, izolovan od savremenosti, učinio je da se arhaična patrijarhalna verovanja i običaji u njemu dugo očuvali. Stoga je Vuk Karadžić predano radio na opisivanju narodnog folklora. „Srpski rječnik“ je pružio prve bogate opise običaja i verovanja naroda. Tumačeći pojedine reči, Vuk je unosio i opise. Istoriografski rad Pored rada na reformi srpskog jezika i prikupljanju narodnih umotvorina, Vuk Karadžić se bavio i istoriografskim radom. Kao učesnik Prvog srpskog ustanka, Vuk je spremio ogroman materijal o događajima sve do 1814, kao i o vladavini kneza Miloša Obrenovića. Godine 1828. je objavio rad „Miloš Obrenović knjaz Serbiji“. Od obilne građe o Prvom srpskom ustanku, Vuk je izdao samo jedan deo „Praviteljstvujušči sovjet serbski...“, u kom je opisao najvažnije bitke iz Prvog srpskog ustanka i neslogu između srpskih starešina. Najistaknutije vođe Prvog srpskog ustanka Vuk je opisao u nekoliko istorijskih monografija. Tu su obuhvaćeni Hajduk Veljko Petrović, Miloje Petrović, Milenko Stojković, Petar Dobrnjac, Hadži Ruvim i drugi. Konačno, Vuk je poznatom nemačkom istoričaru Leopoldu Rankeu dao materijal o Prvom srpskom ustanku, prema kojoj je Ranke kasnije napisao svoje delo „Srpska revolucija“ (nem. Die serbische Revolution). Vukov uticaj Filološki rad U prvoj polovini 19. veka, uz pomoć tadašnjih vrhunskih filologa, kao što su braća Grim i austrijskih državnih vlasti koje je predstavljao Jernej Kopitar, Vuk Stefanović Karadžić je reformisao srpsku ortografiju i pravopis, praveći veliki rez između dotadašnje slavenosrpske kulture i novog standarda. Karadžićeva kapitalna dela, među kojima se ističu prvo izdanje „Srpskog rječnika“ (1818), drugo, znatno prošireno (1852), te prevod „Novoga zavjeta“ (1847), postavili su temelje za savremeni standardni srpski jezik, a znatno su uticala i na oblik savremenog standardnog hrvatskog jezika, ponajviše u fazi hrvatskih vukovaca ili mladogramatičara. Osnovna načela Karadžićeve reforme se mogu sažeti u tri tačke: izjednačavanje narodnog i književnog jezika, tj. insistiranje na folklornim jezičkim oblicima, za koje se smatralo da su pouzdan vodič zabeležen u narodnim pesmama i poslovicama; prekid sa svim starijim oblicima srpske književnosti i pismenosti i novo utemeljenje standardnog jezika bez oslona na tradiciju; i, novoštokavski folklorni purizam, što se ogledalo u čišćenju jezika od crkvenoslavizama koji su identifikovani kao ruskocrkvena naplavina koja ne odgovara glasovnoj i gramatičkoj strukturi srpskog jezika. Na tehničkom nivou, Karadžićeva reforma se manifestovala u novoj srpskoj ćirilici u kojoj su izbačeni nepotrebni poluglasnici (ъ, ь), apsorbovani (upijeni) grafemi za lj, nj, dž koje je predlagao Sava Mrkalj (Vuk je gotovo u potpunosti preuzeo grafiju „narodnog“ pisanog idiolekta Gavrila Stefanovića Venclovića, monaha u manastiru Rači s kraja 17. i početka 18. veka), te uvedena grafema j iz (nemačke) latinice. Novi fonološki pravopis, primeren prozirnom idiomu kakav je srpski, zamenio je stariji tvorbeno-morfološki. Jezički supstrat je bila novoštokavska ijekavština (istočnohercegovačko-krajiško narečje), koju je Vuk Karadžić stilizovao delom i prema hrvatskim pisanim djelima (tjerati umesto ćerati, djevojka umesto đevojka, hoću umesto oću). Ali, zbog uticaja srpske građanske klase u Vojvodini i Srbiji, ta je reforma prihvaćena u nešto izmenjenom obliku: ijekavski refleks jata (ѣ) je zamenjen ekavskim (npr. dete umesto dijete). Srpski književni jezik ijekavskog refleksa jata ostao je u Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini, među Srbima i Hrvatskoj, kao i u narodnim govorima zapadne i jugozapadne Srbije. Nefilološki rad Vuk je pored svog najvećeg doprinosa na književnom planu, dao veoma značajan doprinos i srpskoj antropologiji u kombinaciji sa onovremenom etnografijom. Uz etnografske zapise ostavio je zapise i o fizičkim osobinama tela. U književni jezik je uneo bogatu narodnu terminologiju o delovima tela od temena do stopala. Treba napomenuti da se ovim terminima i danas koristimo, kako u nauci tako i u svakodnevnom govoru. Dao je, između ostalog, i svoje tumačenje veze između prirodne sredine i stanovništva, a tu su i delovi o ishrani, o načinu stanovanja, higijeni, bolestima, kao i o pogrebnim običajima. U celini posmatrano, ovaj značajni doprinos Vuka Karadžića nije toliko poznat niti izučavan. Nagrade Vuk je bio cenjen u Evropi: biran je za člana berlinske, bečke, petrogradske akademije nauka, primljen je za člana naučnih društava u Krakovu, Moskvi, Getingenu, Parizu i drugim gradovima. Odlikovan je od ruskog i habzburškog cara, od pruskog kralja, i Ruske akademije nauka. Dodeljeni su mu Orden knjaza Danila I,[15] Orden Svete Ane sa krunom, Orden crvenog orla i Orden Franca Jozefa. Godine 1861, dodeljena mu je titula počasnog građanina grada Zagreba. Pokrenuta je inicijativa da jedna ulica u Beču dobije njegovo ime. MG103 (L)

Autor - osoba Kašanin, Milan, 1895-1981 = Kašanin, Milan, 1895-1981 Naslov Sudbine i ljudi : ogledi o srpskim piscima / Milan Kašanin Vrsta građe esej Ciljna grupa odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.) Jezik srpski Godina 1968 Izdavanje i proizvodnja Beograd : Prosveta, 1968 (Beograd : `Slobodan Jović`) Fizički opis 354 str., [1] list s tablom : autorova slika ; 19 cm Zbirka Brazde : biblioteka savremenih jugoslovenskih pisaca ; ǂkolo ǂ8, ǂknj. ǂ45 (Karton s omotom) Napomene Beleška o piscu: str. [357-358]. Predmetne odrednice Radičević, Branko, 1824-1853 Jakšić, Đura, 1832-1878 Jovanović-Zmaj, Jovan, 1833-1904 Kostić, Laza, 1841-1910 Ignjatović, Jakov, 1822-1889 Lazarević, Laza, 1851-1890 Matavulj, Simo, 1852-1908 Sremac, Stevan, 1855-1906 Nedić, Ljubomir, 1858-1902 Popović, Bogdan, 1863-1944 Skerlić, Jovan, 1877-1914 Dučić, Jovan, 1871-1943 Srpska književnost -- 19-20v Pisac ove knjige, koji je u našoj literaturi između dva rata stekao ugled kao pripovedač i romansijer, a u našoj istoriji umetnosti i likovnoj kritici zauzima jedno od najistaknutijih mesta – poslednjih godina skrenuo je na sebe izuzetnu pažnju svojim esejima o srpskim piscima s kraja prošlog i početna ovog veka. Knjiga SUDBINE I LJUDI predstavlja zbirku sakupljenih ogleda o dvanaestorici srpskih pesnika, proznih pisaca i kritičara: Branku Radičeviću, Đuri Jakšiću, Zmaju, Lazi Kostiću, Jovanu Dučiću, Lazi Lazareviću, Jaši Ignjatoviću, Stevanu Sremcu, Simi Matavulju, Ljubomiru Nediću, Bogodanu Popoviću, Jovanu Skerliću. Ogledi Milana Kašanina nisu književno-istorijske studije, pisane na uobičajen način, već literarno izrađeni portreti srpskih pisaca, njihovih književnih i životnih sudbina. Kao takvi, Kašaninovi ogledi, pored sve osobenosti i subjektivnosti u svojim ocenama, spadaju u najzanimljivije tekstove naše esejistike. Dr. Milan Kašanin (Pelmonoštor, Austro-Ugarska, danas Beli Manastir, Hrvatska, 21. II. 1895. po starom kalendaru - Beograd, 21. XI. 1981), pripovjedač, romansijer, esejist, književni kritičar, historičar književnosti, likovni kritičar, historičar likovnih umjetnosti, kustos i direktor galerija i muzeja u Beogradu. Njegovi preci s prezimenom Popović prešli su u 18. st. iz Hercegovine u Baranju. Potiče iz siromašne seljačke porodice. Rođen je u ubogoj kući u današnjoj Ulici Vladana Desnice (ranije Vuka Stefanovića Karadžića), Belomanastircima poznatoj kao Srpska ulica. Njegov otac Nikola Popović i majka Anka Kašanin nisu bili vjenčani pa su on i stariji brat Radivoj Kašanin bili uvedeni u matične knjige rođenih pod majčinim prezimenom Kašanin. Školske godine 1901/1902. upisao se u prvi razred Srpske narodne osnovne škole. U prvom, drugom i trećem razredu učiteljica mu je bila Katica Maširević iz Sombora. U četvrtom razredu došao je novi učitelj Jovan Slavković, također iz Sombora. On ga je vodio i kroz peti razred jer je 1905. godine izašao zakon da se četverogodišnje osnovne škole produžavaju na još dvije godine i time postaju šestogodišnje. Peti razred je završio 1906. godine, a od tada pa do 1914. pohađao je Srpsku pravoslavnu veliku gimnaziju u Novom Sadu, koju je već pohađao i njegov brat Radivoj. Kao i bratu, pri upisu u gimnaziju pomogao mu je učitelj Slavković, dok ga je direktor gimnazije Vasa Pušibrk, opet kao i brata, kao odličnog učenika prihvatio kao svoje dijete i izradio mu stipendiju. Kad je imao 5 godina, a njegov brat Radivoj bio na kraju drugog razreda gimnazije u Osijeku, razboljela mu se majka od upale pluća, koja je prešla u tuberkulozu. Umrla je kad je Radivoj pošao u treći razred. Otad se o njima brinula starija majčina sestra Latinka, koja se nije udavala. Prvi svjetski rat Zbog učešća u demonstracijama u Kosovskoj Mitrovici povodom umorstva Franje Ferdinanda bio je na vojnom sudu u Segedinu, ali nije osuđen. Namjeravao je da sa svojim prijateljem Svetislavom Marićem studira filozofiju u Zagrebu, ali se nije mogao upisati zbog „nepodobnosti“ (bio je pod policijskom istragom), pa je 1915. godine u Budimpešti počeo studirati romansku i slavensku filologiju. Poslije prvog semestra mobiliziran je u 28. osječku domobransku regimentu, da bi se poslije suđenja vratio u vojarnu, u Pričuvnoj časničkoj školi u Zagrebu kao kadet-aspirant. Kako bi izbjegao odlazak na front, pribavio je izmišljene liječničke dijagnoze te se tri godine povlačio po bolnicama Novog Sada, Slavonske Požege, Sarajeva i Zagreba. U Zagrebu je našao utočište u Bolnici milosrdnih sestara zajedno s drugim intelektualcima (Ivo Andrić, Ivo Vojnović, Vladimir Ćorović, Niko Bartulović). Studij U Zagrebu je nastavio studij. Upisao je filozofiju kod prof. Alberta Bazale (1877-1947), koji ga je htio uzeti za svog asistenta, ali je tada propala Austro-Ugarska pa se vratio u Novi Sad. Tu je postavljen za pomoćnika šefa Presbiroa Narodne uprave za Banat, Bačku i Baranju, a s Jankom Perićem radio je u redakciji „Srpskog lista“, glasila SNO (Srpskog narodnog odbora). Kad je kompozitor i političar Petar Konjović (1883–1970) pokrenuo u Novom Sadu 20. IV 1919. novi dnevni list „Jedinstvo“ kao organ Demokratske stranke, Kašanin mu se našao pri ruci, ali je ubrzo, još istog mjeseca, otišao u Pariz da na Sorboni studira historiju umjetnosti, uporednu historiju književnosti i ruski jezik s književnošću. Kao dopisnik „Jedinstva“ iz Pariza više je naginjao dopisima književne i umjetničke sadržine. I pored mnogih obećanja, dugo nije dobijao stipendiju za studij u Parizu, ni honorare za dopise objavljene u „Jedinstvu“. Stipendiju je dobio tek krajem 1920, kad se i oženio studentkinjom Katarinom Martinović Ljaljom, kćerkom ruskom emigranta crnogorskog porijekla. Sljedeće jeseni rodio mu se sin Mirko. Tada se podvrgao akademskoj disciplini, odložio pisanje i, sistematski učeći i polažući ispite, u proljeće 1923. godine diplomirao estetiku i historiju umjetnosti i vratio se u Beograd. Historija umjetnosti Godine 1924. zaposlio se kao pisar u Umetničkom odeljenju Ministarstva prosvete. Dvije godine kasnije, 1926. doktorirao je s tezom Bela crkva Karanska. Njena istorija, arhitektura i živopis. U vrijeme priprema za 100-godišnjicu Matice srpske, primio se obaveze da - skupa s Veljkom Petrovićem (1888–1967) – proputuje Vojvodinu i istraži njenu staru umjetnost. Tada je napisao prvi dio Matičine knjige „Srpska umetnost u Vojvodini“, objavljene 1927, u kojoj je obradio arhitekturu, slikarstvo do prve polovine XVIII. vijeka, minijature, graverske radove i primijenjenu umjetnost. Za tu monografiju dobio je nagradu Matice srpske (1928). Tek 1927. godine dobio je pravo radno mjesto. Postao je kustos, a sljedeće godine i upravnik beogradskog Muzeja savremene umetnosti (1928-1936). Kraljevski namjesnik knez Pavle povjerio mu je 1936. godine direktorsko mjesto u muzeju koji je nosio njegovo ime (Muzej kneza Pavla, danas Narodni muzej u Beogradu). Na toj dužnosti organizirao je prve velike evropske izložbe u Beogradu: Italijanski portret kroz vekove (1938) i Francusko slikarstvo XIX veka (1939). Pokrenuo je i uređivao časopis „Umetnički pregled“ (1937–1941). Objavljivao je likovne kritike u Politici“, „Vremenu“, časopisu „Reč i slika“ i dr. Predavao je historiju umjetnosti u Umetničkoj školi u Beogradu. Penzioniran je 1945, a reaktiviran 1953. kad je postavljen za direktora Galerije fresaka, gdje je i poslije isteka mandata 1961. ostao do 1963. kao savjetnik. Organizirao je izložbe srpskih fresaka u Londonu, Edinburghu, Amsterdamu, Bruxellesu, Stockholmu, Helsinkiju, Münchenu i u Južnoj Americi. Pozivan je da drži predavanja o umjetnosti na Sorboni u Parizu, na Sveučilištu u Nancyju, u Institutu za historiju umjetnosti u Beču, na sveučilištima u Montrealu, Quebecu i Otavi. Objavljivao je eseje iz historije umjetnosti, u kojima je naročito izražena estetska analiza. Bavio se uglavnom srednjim vijekom i srpskim slikarstvom u Vojvodini. Književnost Pisanjem se počeo baviti još kao učenik gimnazije. Na konkursu somborskog lista „Sloga“ dobio je nagradu za rad o Zmajevom nacionalizmu. U Zagrebu je surađivao u dnevnom listu „Obzor“, u „Književnom jugu“ i u tada najuglednijem književnom časopisu „Savremenik“. Surađivao je u mnogim časopisima i listovima. Vremenom je stvorio takvu književnu kritiku koja je „analitičko-naučna i umetnička u isti mah“. Pisao je pripovijetke o Vojvođanima i romane iz beogradskog života, unoseći u svoju realističku prozu izvjesne stilske i ritmičke obrte. Njegove prve pripovijetke, koje mu je 1921. godine objavio „Srpski književni glasnik“, otkrivale su pisca koji je ovladao zanatom i uspijevao upečatljivo kroz svoje likove oslikati i njihova unutrašnja preživljavanja, a i vanjsko okruženje tipične prečanske sredine. U dvotomnom romanu „Pijana zemlja“, za koji je dobio nagradu Cvijeta Zuzorić (1932), nastojao je „da iz sfere svakodnevnog života dopre do duhovnog horizonta vremena“ i kritički progovori o temama koje su zaokupljale njegovu generaciju. Veliki doprinos dao je osvjetljavanju srpske književnosti u srednjem vijeku. Srpska akademija nauka nagradila ga je za zbirke pripovijedaka „Jutrenja i bdenja“ (1926) i „Zaljubljenici“ (1929), a Kolarčeva zadužbina za prvi roman „Trokošuljnik“ (1930). Nosilac je Oktobarske nagrade za književnost. Značajan je njegov rad iz domena književno-historijske esejistike nastao nakon II. svjetskog rata. U briljantnoj zbirci eseja „Sudbine i ljudi“ (1968) o nekim najznačajnijim srpskim pjesnicima, pripovjedačima i kritičarima 19. i 20. vijeka (Branko Radičević, Jovan Jovanović Zmaj, Laza Kostić, Jakov Ignjatović, Stevan Sremac, Simo Matavulj, Jovan Skerlić, Jovan Dučić i dr.), oštrinom zapažanja, upečatljivim ličnim izrazom, polemičkim tonom, novim idejama i nekonvencionalnim shvatanjima, prožetim donekle i konzervativnom tendencioznošću, dao je jedno od najznačajnijih esejističkih djela svoga vremena. Privatni život Sa suprugom Katarinom (1898–1985) imao je četvoro djece: Mirko, arhitekt (1921–1993), dr Ratomir Ratko, pravnik (1923), Pavle, pravnik (1935) i Marina, udata Bojić, koja je završila književnost (1937). U Beogradu je stanovao u Hilandarskoj ulici broj 30. Imao je sedmero unučadi. Unuka Zoja Bojić također je historičar umjetnosti. Bibliografija Knjige „Jutrenja i bdenja“, pripovijetke, Beograd, 1925, 1926. (s Veljkom Petrovićem) „Srpska umetnost u Vojvodini“, Novi Sad, 1927. „Zaljubljenici“, pripovijetke, Beograd, 1928. „Bela crkva Karanska. Njena istorija, arhitektura i životopis“, Beograd, 1928. „Sabrana dela I-II“, Beograd, 1929-1932. „Trokošuljnik“, roman, Beograd, 1930. „Pijana zemlja I, II“, roman, Beograd, 1932. „Jugoslavische hedengasche beldenge kunst“, Amsterdam, 1935. „Srpska umetnost u Vojvodini do velike seobe“, Novi Sad, 1939. „L“ art yougoslave des nos origines a nos jours“, Beograd, 1939. „Dva veka srpskog slikarstva“, Beograd, 1942. „Umetnost i umetnici“, Beograd, 1943. „Savremeni beogradski umetnici. Reprodukcije“, Beograd, 1953. „U senci slave“, Novi Sad, 1961. „Pronađene stvari“, eseji, Beograd, 1961. „Umetničke kritike“, Beograd, 1968. „Sudbine i ljudi“, ogledi, Beograd, 1968. „Susreti i pisma“, eseji, Novi Sad, 1974. (Anica Savić Rebac, Isidora Sekulić, Mileta Jakšić, Jovan Dučić, Pero Slijepčević, Ivan Meštrović, Toma Rosandić, Petar Konjović, Milan Milovanović, Sava Šumanović) „Srpska književnost u srednjem veku“, Beograd, 1975. „Slučajna otkrića“, eseji, Novi Sad, 1977. „Izabrani eseji“, Beograd, 1977. (Branko Radičević, Jovan Jovanović Zmaj, Laza Kostić, Jakov Ignjatović, Bogdan Popović, Jovan Dučić) „Pogledi i misli“, eseji, Novi Sad, 1978. „Kamena otkrića“, studije o umetnosti, Beograd, 1978. „Priviđenja“ I, Novi Sad, 1981. Milan Kašanin, Svetislav Marić: „Prepiska dvojice mladića“, Novi Sad, 1991. „Sudbine i ljudi : ogledi o srpskim piscima“, Zagreb, 2001. (Branko Radičević, Đura Jakšić, Jovan Jovanović Zmaj, Laza Kostić, Jakov Ignjatović, Laza Lazarević, Simo Matavulj, Stevan Sremac, Ljubomir Nedić, Bogdan Popović, Jovan Skerlić, Jovan Dučić) „Izabrana dela Milana Kašanina“ * 1. „Srpska književnost u srednjem veku“, Beograd, 2002. * 2. „Zaljubljenici ; U senci slave : pripovetke“, Beograd, 2003. * „Zaljubljenici“: „Porušeni dom“, „Preobraženje“, „Ženih“, „Grešnici“ * „U senci slave“: „Mrav“, „Udovica“, „Uoči praznika“, „Zaljubljenik“, „Parbenik božji“, „Vestalka“, „Na mesečini“, „Braća pravoslavna“, „Na pijaci“, „Viđenje“, „Seljaci“, „Usamljenik“, „Nemoć“, „U senci slave“ * 3. „Pijana zemlja ; Trokošuljnik“, Beograd, 2003. * 4. „Priviđenja“, Beograd, 2003. * 5. „Sudbine i ljudi“, Beograd, 2004. * 6. „Susreti i pisma ; Pronađene stvari ; Misli“, Beograd, 2004. * 7. „Umetnost i umetnici“, Beograd, 2004. * 8. „Kamena otkrića ; Slučajna otkrića ; Sa Milanom Kašaninom ; O Milanu Kašaninu“, Beograd, 2004. MG46