Šifra: 041692 Kategorija: Motorne testere Model: Motorna testera VGS 560 S Villager Tip motora: Dvotaktni, vazdušno hlađeni Zapremina motora: 56 cm³ Snaga motora / broj obrtaja: 2.35 kW / 11000 rpm Dužina vodilice: 450 mm Model vodilice: Pro Am, 45 cm, 325, 1.5 mm Broj zuba lanca: 36 Model lanca 21BPX072E, 325, 1.5 mm Rezervoar za gorivo: 550 ml Rezervoar za ulje: 260 ml Preporuka: Koristiti smešu goriva i Villager 2T ulja u razmeri 40:1 (2.5%) Masa: 5.2 kg Naručite Naručite × Naručite telefonom! Mob.1: +381 63 340 874 Mob.2: +381 66 340 874 Fix. 3: +381 15 354 310 Reklamacija Reklamacija × IZJAVA O ODUSTANKU OD UGOVORA NA DALJINU ILI UGOVORA KOJI SE ZAKLJUČUJE IZVAN POSLOVNIH PROSTORIJA PRISTUP Klikom na gornji link (naslov) otvarate obrazac u PDF formatu. KAKO PREUZETI I OTVORITI OBRAZAC U VAŠEM RAČUNARU ? Da bi ste preuzet obrazac otvorili na vašem računaru potrebno je da imate instaliran program koji podržava PDF format. Jedan od najpopularnijih je Adobe Reader, koji besplatno možete preuzeti ovde. PREDLOZI I SUGESTIJE: Ukoliko imate bilo kakva pitanja ili predloge vezano za obrasce ili imate sugestije koje biste dodatne obrasce želeli da vidite na našem veb sajtu, pišete nam na adresu [email protected] Za detaljnije informacije pogledajte nasa najcesca pitanja. Plaćanje Plaćanje × Plaćanje je moguće izvršiti na više načina: Pouzećem Preko računa za fizička i pravna lica - pre uplate nas obavezno kontaktirajte radi provere raspoloživosti robe na lageru i radi slanja predračuna za pravna lica. Čekovi građana Platne kartice Napomena: veliki broj artikala imamo na lageru i možete ih odmah lično preuzeti. Dostava Dostava × Rok isporuke 2 - 4 radna dana - Iskoristite Fast Delivery za 2 radna dana - Cena isporuke po cenovniku - Roba se isporučuje na teritoriji Srbije - Odloženo plaćanje u našim maloprodajnim objektima - Čekovi građana, platne kartice ... Šifra: 041692 Kategorija: Motorne testere Model: Motorna testera VGS 560 S Villager Tip motora: Dvotaktni, vazdušno hlađeni Zapremina motora: 56 cm³ Snaga motora / broj obrtaja: 2.35 kW / 11000 rpm Dužina vodilice: 450 mm Model vodilice: Pro Am, 45 cm, 325, 1.5 mm Broj zuba lanca: 36 Model lanca 21BPX072E, 325, 1.5 mm Rezervoar za gorivo: 550 ml Rezervoar za ulje: 260 ml Preporuka: Koristiti smešu goriva i Villager 2T ulja u razmeri 40:1 (2.5%) Masa: 5.2 kg Motorna testera VGS 560S Villager je višenamenska motorna testera za rad u svim uslovima. Snažna motorna testera, pogodna za rad na poljoprivrednim posedima, za održavanje voćnjaka, u šumi, za seču drveta za ogrev, obaranju stabala i razgranjavanju. Motorna testera VGS 560 S Villager poseduje Long Life sistem filtera vazduha koji garantuje duži vek filtera, zatvarače rezervoara bez alata, antivibracioni sistem pomaže u smanjenju zamora rukovaoca. Dorasla svim izazovima motorna testera VGS 560 S Villager omogućava veliki kapacitet sečenja, malu težinu i puno komfora u radu. Snaga ove testere 2.35 kW sa instaliranom reznom Oregon garniturom vodilicom 45 cm/325” i lancem 325”/1.5mm, garantuje brz i precizan rez. Da bi ste odabrali motornu testeru koja je po Vašoj meri i u skladu sa vašim potrebama potrebno je ispitati sledeće kriterijume: 1. ELEKTRIČNE ILI BENZINSKE Prvi važan kriterijum u odabiru testere je taj da li želite motorni ili električni pogon. I jedni i drugi imaju svojih prednosti tako da ne postoji samo jedan tačan odgovor. Ukoliko živite u urbanizovanoj sredini, i koristili biste testeru za rezanje manjeg ogrevnog drveta i imate pristup električnoj mreži u svakom trenutku, a ne volite buku – onda su Villager® električne testere pravo rešenje za Vas. Ako planirate da se bavite sečom drveća i pripremom ogrevnog i građevinskog drveta, onda za Vas imamo široku gamu motornih testera, različite snage i namene. Vi odlučite. 2. NAMENA Sama namena i način korišćenja testere u mnogome određuju Vaš izbor. Ako planirate da se bavite obaranjem drveća većeg obima i dužine stabla onda treba razmisliti o nekoj motornoj testeri veće snage, sa dužom reznom garniturom. Ako pripremate ogrevno drvo, tu su dvoručne testere manje snage i manje dužine vodilice i lanca. Ukoliko planirate da se bavite npr. razgranjavanjem stabala i rezanjem tanjeg ogrevnog drveta preporuka su jednoručne motorne testere. Izbor je na Vama. 3. FREKVENCIJA KORIŠĆENJA Frekvencija korišćenja motorne testere je veoma bitan kriterijum prilikom izbora istih. Ako planirate da je koristite nekoliko puta u sezoni, onda Vam preporučujemo neku od testera iz narandžaste “hobi” linije. Sa druge strane, ako ste zagriženi šumar koji sate i sate provodi u obaranju, razgranjavanju i kraćenju drva, onda su za Vas neke od moćnih motornih testera iz “black edition” linije. Crnu i naranžastu liniju ne razlikuje samo boja, već niz tehničkih rešenja, izbora komponenti, materijala i reznih garnitura. Crno ili narandžasto?

Motorna testera VGS 500 S Villager Šifra: 041691 Kategorija: Motorne testere Tip motora: Dvotaktni, vazdušno hlađeni Zapremina motora: 49.3 cm³ Snaga motora / broj obrtaja: 2.2 kW / 11000 rpm Dužina vodilice: 450 mm Model vodilice: Pro Am, 45 cm, 325, 1.5 mm Broj zuba lanca: 36 Model lanca: 21BPX072E, 325, 1.5 mm Rezervoar za gorivo: 550 ml Rezervoar za ulje: 260 ml Preporuka: Koristiti smešu goriva i Villager 2T ulja u razmeri 40:1 (2.5%) Masa: 5.1 kg Garancija : 3 godine Naručite Naručite × Naručite telefonom! Mob.1: +381 63 340 874 Mob.2: +381 66 340 874 Fix. 3: +381 15 354 310 Reklamacija Reklamacija × IZJAVA O ODUSTANKU OD UGOVORA NA DALJINU ILI UGOVORA KOJI SE ZAKLJUČUJE IZVAN POSLOVNIH PROSTORIJA PRISTUP Klikom na gornji link (naslov) otvarate obrazac u PDF formatu. KAKO PREUZETI I OTVORITI OBRAZAC U VAŠEM RAČUNARU ? Da bi ste preuzet obrazac otvorili na vašem računaru potrebno je da imate instaliran program koji podržava PDF format. Jedan od najpopularnijih je Adobe Reader, koji besplatno možete preuzeti ovde. PREDLOZI I SUGESTIJE: Ukoliko imate bilo kakva pitanja ili predloge vezano za obrasce ili imate sugestije koje biste dodatne obrasce želeli da vidite na našem veb sajtu, pišete nam na adresu [email protected] Za detaljnije informacije pogledajte nasa najcesca pitanja. Plaćanje Plaćanje × Plaćanje je moguće izvršiti na više načina: Pouzećem Preko računa za fizička i pravna lica - pre uplate nas obavezno kontaktirajte radi provere raspoloživosti robe na lageru i radi slanja predračuna za pravna lica. Čekovi građana Platne kartice Napomena: veliki broj artikala imamo na lageru i možete ih odmah lično preuzeti. Dostava Dostava × Rok isporuke 2 - 4 radna dana - Iskoristite Fast Delivery za 2 radna dana - Cena isporuke po cenovniku - Roba se isporučuje na teritoriji Srbije - Odloženo plaćanje u našim maloprodajnim objektima - Čekovi građana, platne kartice ... Šifra: 041691 Kategorija: Motorne testere Tip motora: Dvotaktni, vazdušno hlađeni Zapremina motora: 49.3 cm³ Snaga motora / broj obrtaja: 2.2 kW / 11000 rpm Dužina vodilice: 450 mm Model vodilice: Pro Am, 45 cm, 325, 1.5 mm Broj zuba lanca: 36 Model lanca: 21BPX072E, 325, 1.5 mm Rezervoar za gorivo: 550 ml Rezervoar za ulje: 260 ml Preporuka: Koristiti smešu goriva i Villager 2T ulja u razmeri 40:1 (2.5%) Masa: 5.1 kg Garancija : 3 godine Motorna testera VGS 500 S Villager je višenamenska motorna testera spremna za rad u svim uslovima. Ova snažna Motorna testera VGS 500 S Villager idealna je za vlasnike imanja koji rade često, za rad oko kuće, na poljoprivrednim posedima i u šumi. Ako planirate da se bavite obaranjem drveća većeg obima i dužine stabla onda je ova motorna testera VGS 500 S Villager idealna za vas. Poseduje Long Life sistem filtera vazduha koji garantuje duži vek, zatvarače rezervoara koji se sa lakoćom otvaraju bez alata, antivibracioni sistem koji pomaže u smanjenju zamora rukovaoca. Motornu testeru VGS 500 S ima bezbednosne karakteristike i jednostavnost upotrebe sa minimalnim utroškom snage. Motorna testera VGS 500 S Villager ima snagu 2.2 kW sa instaliranom reznom Oregon garniturom vodilicom 45 cm/325” i lancem 325”/1.5mm i garantuje brz i precizan rez. Da bi ste odabrali motornu testeru koja je po Vašoj meri i u skladu sa vašim potrebama potrebno je ispitati sledeće kriterijume: 1. ELEKTRIČNE ILI BENZINSKE Prvi važan kriterijum u odabiru testere je taj da li želite motorni ili električni pogon. I jedni i drugi imaju svojih prednosti tako da ne postoji samo jedan tačan odgovor. Ukoliko živite u urbanizovanoj sredini, i koristili biste testeru za rezanje manjeg ogrevnog drveta i imate pristup električnoj mreži u svakom trenutku, a ne volite buku – onda su Villager® električne testere pravo rešenje za Vas. Ako planirate da se bavite sečom drveća i pripremom ogrevnog i građevinskog drveta, onda za Vas imamo široku gamu motornih testera, različite snage i namene. Vi odlučite. 2. NAMENA Sama namena i način korišćenja testere u mnogome određuju Vaš izbor. Ako planirate da se bavite obaranjem drveća većeg obima i dužine stabla onda treba razmisliti o nekoj motornoj testeri veće snage, sa dužom reznom garniturom. Ako pripremate ogrevno drvo, tu su dvoručne testere manje snage i manje dužine vodilice i lanca. Ukoliko planirate da se bavite npr. razgranjavanjem stabala i rezanjem tanjeg ogrevnog drveta preporuka su jednoručne motorne testere. Izbor je na Vama. 3. FREKVENCIJA KORIŠĆENJA Frekvencija korišćenja motorne testere je veoma bitan kriterijum prilikom izbora istih. Ako planirate da je koristite nekoliko puta u sezoni, onda Vam preporučujemo neku od testera iz narandžaste “hobi” linije. Sa druge strane, ako ste zagriženi šumar koji sate i sate provodi u obaranju, razgranjavanju i kraćenju drva, onda su za Vas neke od moćnih motornih testera iz “black edition” linije. Crnu i naranžastu liniju ne razlikuje samo boja, već niz tehničkih rešenja, izbora komponenti, materijala i reznih garnitura. Crno ili narandžasto?

Šifra: 046461 Kategorija: Motorne testere Tip motora: 2-taktni vazdušno hlađeni Zapremina motora: 50.9 cm³ Snaga motora: / broj obrtaja 2.2 kW / 12000 rpm Dužina vodilice: 450 mm Model vodilice: Speed Cut, 45 cm, 325, 1.3 mm Broj zuba lanca: 36 Model lanca: 95TXL072E, 325, 1.3 mm Zapremina rezervoara za gorivo: 550 ml Zapremina rezervoara za ulje: 260 ml Preporuka: Koristiti smešu goriva i Villager 2T ulja u razmeri 40:1 (2.5%) Masa: 5.1 kg Naručite Naručite × Naručite telefonom! Mob.1: +381 63 340 874 Mob.2: +381 66 340 874 Fix. 3: +381 15 354 310 Reklamacija Reklamacija × IZJAVA O ODUSTANKU OD UGOVORA NA DALJINU ILI UGOVORA KOJI SE ZAKLJUČUJE IZVAN POSLOVNIH PROSTORIJA PRISTUP Klikom na gornji link (naslov) otvarate obrazac u PDF formatu. KAKO PREUZETI I OTVORITI OBRAZAC U VAŠEM RAČUNARU ? Da bi ste preuzet obrazac otvorili na vašem računaru potrebno je da imate instaliran program koji podržava PDF format. Jedan od najpopularnijih je Adobe Reader, koji besplatno možete preuzeti ovde. PREDLOZI I SUGESTIJE: Ukoliko imate bilo kakva pitanja ili predloge vezano za obrasce ili imate sugestije koje biste dodatne obrasce želeli da vidite na našem veb sajtu, pišete nam na adresu [email protected] Za detaljnije informacije pogledajte nasa najcesca pitanja. Plaćanje Plaćanje × Plaćanje je moguće izvršiti na više načina: Pouzećem Preko računa za fizička i pravna lica - pre uplate nas obavezno kontaktirajte radi provere raspoloživosti robe na lageru i radi slanja predračuna za pravna lica. Čekovi građana Platne kartice Napomena: veliki broj artikala imamo na lageru i možete ih odmah lično preuzeti. Dostava Dostava × Rok isporuke 2 - 4 radna dana - Iskoristite Fast Delivery za 2 radna dana - Cena isporuke po cenovniku - Roba se isporučuje na teritoriji Srbije - Odloženo plaćanje u našim maloprodajnim objektima - Čekovi građana, platne kartice ... Šifra: 046461 Kategorija: Motorne testere Tip motora: 2-taktni vazdušno hlađeni Zapremina motora: 50.9 cm³ Snaga motora: / broj obrtaja 2.2 kW / 12000 rpm Dužina vodilice: 450 mm Model vodilice: Speed Cut, 45 cm, 325, 1.3 mm Broj zuba lanca: 36 Model lanca: 95TXL072E, 325, 1.3 mm Zapremina rezervoara za gorivo: 550 ml Zapremina rezervoara za ulje: 260 ml Preporuka: Koristiti smešu goriva i Villager 2T ulja u razmeri 40:1 (2.5%) Masa: 5.1 kg Motorna testera VGS 5032 PE Villager je izuzetna motorna testera iz “black edition”, proizvedena po najvišim standardima. Odlikuje je odličan dizajn, mala masa i udobnost. Opremljena 2.2 kW snažnim motorom, sa lakoćom nosi 450 mm dugačku reznu garnituru koja se sastoji od Oregon® vodilice i lanca najnovije generacije iz SpeedCutTM linije. Motorna testera VGS 5032 PE Villager je veoma snažna testera za visoke zahteve i ekstremna opterećenja. Nizak nivo vibracija za udobniji rad korisnika. Black edition seriju ne razlikuje samo boja već, niz tehničkih rešenja, izbora komponenti, materijala i reznih garnitura. Motorna testera VGS 5032 PE Villager je najjača testera iz Villager “black edition” serije. Dorasla svim izazovima, motorna testera VGS 5032 PE sa naprednom tehnologijom i bezbednosnim karakteristikama, omogućava veliki kapacitet sečenja, malu težinu i puno komfora u radu. Da bi ste odabrali motornu testeru koja je po Vašoj meri i u skladu sa vašim potrebama potrebno je ispitati sledeće kriterijume: 1. ELEKTRIČNE ILI BENZINSKE Prvi važan kriterijum u odabiru testere je taj da li želite motorni ili električni pogon. I jedni i drugi imaju svojih prednosti tako da ne postoji samo jedan tačan odgovor. Ukoliko živite u urbanizovanoj sredini, i koristili biste testeru za rezanje manjeg ogrevnog drveta i imate pristup električnoj mreži u svakom trenutku, a ne volite buku – onda su Villager® električne testere pravo rešenje za Vas. Ako planirate da se bavite sečom drveća i pripremom ogrevnog i građevinskog drveta, onda za Vas imamo široku gamu motornih testera, različite snage i namene. Vi odlučite. 2. NAMENA Sama namena i način korišćenja testere u mnogome određuju Vaš izbor. Ako planirate da se bavite obaranjem drveća većeg obima i dužine stabla onda treba razmisliti o nekoj motornoj testeri veće snage, sa dužom reznom garniturom. Ako pripremate ogrevno drvo, tu su dvoručne testere manje snage i manje dužine vodilice i lanca. Ukoliko planirate da se bavite npr. razgranjavanjem stabala i rezanjem tanjeg ogrevnog drveta preporuka su jednoručne motorne testere. Izbor je na Vama. 3. FREKVENCIJA KORIŠĆENJA Frekvencija korišćenja motorne testere je veoma bitan kriterijum prilikom izbora istih. Ako planirate da je koristite nekoliko puta u sezoni, onda Vam preporučujemo neku od testera iz narandžaste “hobi” linije. Sa druge strane, ako ste zagriženi šumar koji sate i sate provodi u obaranju, razgranjavanju i kraćenju drva, onda su za Vas neke od moćnih motornih testera iz “black edition” linije. Crnu i naranžastu liniju ne razlikuje samo boja, već niz tehničkih rešenja, izbora komponenti, materijala i reznih garnitura. Crno ili narandžasto?

Šifra: 046460 Kategorija: Motorne testere Model: Motorna testera VGS 4125 PE Villager Tip motora: 2-taktni vazdušno hlađeni Zapremina motora: 41.4 cm³ Snaga motora / broj obrtaja: 1.85 kW / 12000 rpm Dužina vodilice: 400 mm Model vodilice: Micro-lite, 40 cm, 325, 1.3 mm Broj zuba lanca: 33 Model lanca: 95VPX066E, 325, 1.3 mm Zapremina rezervoara za gorivo: 550 ml Zapremina rezervoara za ulje: 260 ml Preporuka: Koristiti smešu goriva i Villager 2T ulja u razmeri 40:1 (2.5%) Masa: 5 kg Naručite Naručite × Naručite telefonom! Mob.1: +381 63 340 874 Mob.2: +381 66 340 874 Fix. 3: +381 15 354 310 Reklamacija Reklamacija × IZJAVA O ODUSTANKU OD UGOVORA NA DALJINU ILI UGOVORA KOJI SE ZAKLJUČUJE IZVAN POSLOVNIH PROSTORIJA PRISTUP Klikom na gornji link (naslov) otvarate obrazac u PDF formatu. KAKO PREUZETI I OTVORITI OBRAZAC U VAŠEM RAČUNARU ? Da bi ste preuzet obrazac otvorili na vašem računaru potrebno je da imate instaliran program koji podržava PDF format. Jedan od najpopularnijih je Adobe Reader, koji besplatno možete preuzeti ovde. PREDLOZI I SUGESTIJE: Ukoliko imate bilo kakva pitanja ili predloge vezano za obrasce ili imate sugestije koje biste dodatne obrasce želeli da vidite na našem veb sajtu, pišete nam na adresu [email protected] Za detaljnije informacije pogledajte nasa najcesca pitanja. Plaćanje Plaćanje × Plaćanje je moguće izvršiti na više načina: Pouzećem Preko računa za fizička i pravna lica - pre uplate nas obavezno kontaktirajte radi provere raspoloživosti robe na lageru i radi slanja predračuna za pravna lica. Čekovi građana Platne kartice Napomena: veliki broj artikala imamo na lageru i možete ih odmah lično preuzeti. Dostava Dostava × Rok isporuke 2 - 4 radna dana - Iskoristite Fast Delivery za 2 radna dana - Cena isporuke po cenovniku - Roba se isporučuje na teritoriji Srbije - Odloženo plaćanje u našim maloprodajnim objektima - Čekovi građana, platne kartice ... Šifra: 046460 Kategorija: Motorne testere Model: Motorna testera VGS 4125 PE Villager Tip motora: 2-taktni vazdušno hlađeni Zapremina motora: 41.4 cm³ Snaga motora / broj obrtaja: 1.85 kW / 12000 rpm Dužina vodilice: 400 mm Model vodilice: Micro-lite, 40 cm, 325, 1.3 mm Broj zuba lanca: 33 Model lanca: 95VPX066E, 325, 1.3 mm Zapremina rezervoara za gorivo: 550 ml Zapremina rezervoara za ulje: 260 ml Preporuka: Koristiti smešu goriva i Villager 2T ulja u razmeri 40:1 (2.5%) Masa: 5 kg Motorna testera VGS 4125 PE Villager je motorna testera iz “black edition”, proizvedena po najvišim standardima. Ovu motornu testeru odlikuje odličan dizajn, mala masa i udobnost. Motorna testera VGS 4125 PE Villager opremljena je sa 1.85 kW snažnim motorom, sa lakoćom nosi 400 mm dugačku reznu garnituru koja se sastoji od Oregon vodilice i lanca najnovije generacije iz Micro-liteTM linije. Black edition seriju ne razlikuje samo boja već, niz tehničkih rešenja, izbora komponenti, materijala i reznih garnitura. Postoje mnogobrojni razlozi zbog kojih bi trebalo da se opredelite za motornu testeru VGS 4125 PE a to su: napredna tehnologija, bezbednosne karakteristike testera i jednostavnost upotrebe sa minimalnim utroškom snage. Da bi ste odabrali motornu testeru koja je po Vašoj meri i u skladu sa vašim potrebama potrebno je ispitati sledeće kriterijume: 1. ELEKTRIČNE ILI BENZINSKE Prvi važan kriterijum u odabiru testere je taj da li želite motorni ili električni pogon. I jedni i drugi imaju svojih prednosti tako da ne postoji samo jedan tačan odgovor. Ukoliko živite u urbanizovanoj sredini, i koristili biste testeru za rezanje manjeg ogrevnog drveta i imate pristup električnoj mreži u svakom trenutku, a ne volite buku – onda su Villager® električne testere pravo rešenje za Vas. Ako planirate da se bavite sečom drveća i pripremom ogrevnog i građevinskog drveta, onda za Vas imamo široku gamu motornih testera, različite snage i namene. Jedna od njih je i Motorna testera VGS 4125 PE Villager. Vi odlučite. 2. NAMENA Sama namena i način korišćenja testere u mnogome određuju Vaš izbor. Ako planirate da se bavite obaranjem drveća većeg obima i dužine stabla onda treba razmisliti o nekoj motornoj testeri veće snage, sa dužom reznom garniturom. Ako pripremate ogrevno drvo, tu su dvoručne testere manje snage i manje dužine vodilice i lanca. Ukoliko planirate da se bavite npr. razgranjavanjem stabala i rezanjem tanjeg ogrevnog drveta preporuka su jednoručne motorne testere. Izbor je na Vama. 3. FREKVENCIJA KORIŠĆENJA Frekvencija korišćenja motorne testere je veoma bitan kriterijum prilikom izbora istih. Ako planirate da je koristite nekoliko puta u sezoni, onda Vam preporučujemo neku od testera iz narandžaste “hobi” linije. Sa druge strane, ako ste zagriženi šumar koji sate i sate provodi u obaranju, razgranjavanju i kraćenju drva, onda su za Vas neke od moćnih motornih testera iz “black edition” linije. Crnu i naranžastu liniju ne razlikuje samo boja, već niz tehničkih rešenja, izbora komponenti, materijala i reznih garnitura. Crno ili narandžasto?

Kewiña queñua queñoa Polylepis besseri Seme Cena je za pakovanje od 10 Semena. Pošto Polilepis naseljava izuzetno visoke visine, igrao je važnu ulogu u kulturi raznih andskih grupa obezbeđujući građevinski materijal i ogrevno drvo. Šume same po sebi predstavljaju karakteristično stanište za druge organizme koji omogućavaju stvaranje endemske faune u budućnosti. Drveće se koristi i kao dekoracija, zasađena ispred zgrada i kuća. Polilepis se koristi i za ogrevno drvo. Polylepis is a genus comprising 28 recognised shrub and tree species,[1] that are endemic to the mid- and high-elevation regions of the tropical Andes.[2] This group is unique in the rose family in that it is predominantly wind-pollinated. They are usually gnarled in shape, but in certain areas some trees are 15–20 m tall and have 2 m-thick trunks. The foliage is evergreen, with dense small leaves, and often having large amounts of dead twigs hanging down from the underside of the canopy. The name Polylepis is, in fact, derived from the Greek words poly (many) plus letis (layers), referring to the shredding, multi-layered bark that is common to all species of the genus.[2] The bark is thick and rough and densely layered for protection against low temperatures. Some species of Polylepis form woodlands growing well above normal tree line within grass and scrub associations at elevations over 5000 m; which makes Polylepis appear to be the highest naturally occurring arboraceous angiosperm genus in the world. The genus Polylepis contains about twenty species that are distributed across the Andes. It is in the rose family, Rosaceae. The genus belongs to the tribe Sanguisorbeae, which mainly comprises herbs and small shrubs.[3] Although the relationship of Polylepis to other genera of Sanguisorbeae is largely unknown, the analysis of Torsten Eriksson et al. (2003) showed evidence of a close relationship between Polylepis and Acaena,[4] which shows tendencies towards having fused stipular sheaths, reddish, flaking-off bark, and axillary, somewhat pendant inflorescences, features otherwise characteristic of Polylepis.[5] There are several characteristics that are important taxonomically to distinguish between species of Polylepis, for example: 1) The amount of leaf congestion, 2) presence or absence of spurs and their size and vestiture, 3) presence or absence and type of trichomes, (4) size, shape, thickness and vestiture of leaflets. The most important taxonomic character, however, is the leaflets.[2] Studies suggest that repeated fragmentation and reconnection of páramo vegetation, caused by the Pleistocene climatic fluctuations, had a strong influence on the evolution and speed of speciation in the genus Polylepis as well as the páramo biota as a whole. Habitat and distribution Tree species in the genus Polylepis are confined to the high tropical South American Andes Mountains, with the most abundant concentrations of Polylepis ranging from northern Venezuela to northern Chile and adjacent Argentina. One known group of extra-tropical populations of Polylepis is distributed in the mountains of Northwestern Argentina. Most species of Polylepis grow best at high elevations between 3500 and 5000 meters. However, there are occurrences of species at altitudes as low as 1800 meters.[2] These low altitude species are mixed with montane forest which indicates that components of the genus could have been present in western South America during the Miocene Period or even earlier.[2] It is extremely rare for tree species to live at such altitudes, making Polylepis one of the highest naturally occurring trees along with the conifers of the Himalayan Mountains. Polylepis racemosa grows as shrubby trees on steep, rocky slopes above cloud forest. Polylepis tarapacana is one that reaches 4,800 m; the highest elevation of tree growth in the world.[2] There is much debate on whether Polylepis was forced to exhibit such extreme elevation habitats due to habitat destruction by human interference. Physiological tolerances for growth at these elevations are subject to considerable debate among scientists, but evidence indicates that even before severe decimation by man, high elevation trees were limited in their distribution by the presence of specialized microhabitats.[2] Due to the harsh environment in which many species of Polylepis grow the growth of the tree's stems and branches are generally contorted. This abnormal growth is often associated with windy, cold or arid habitats. The climate of the South American Andes changes drastically throughout the region creating lots of microhabitats. Overall, the climate consists of short southern summers when temperatures are warm and rainfall is high and long winters when temperatures are low and rainfall is limited. The temperature and amount of rainfall also depend on which side of the mountain (eastern or western side), elevation and latitude. Human use Since Polylepis inhabits extremely high elevations, it has played an important role in the culture of various Andean Indian groups by providing building material and firewood.[2] The woodlands themselves constitute a distinctive habitat for other organisms allowing for the creation of endemic fauna in the future. The trees are also used as decoration; planted in front of buildings and houses. As a result of people expanding their reach, Polylepis have been subjected to harvest for firewood, the clearing of woodlands for pastureland and the destruction of seedlings by domesticated animals. Few trees have been found growing on level ground and are subsequently located on "inaccessible" slopes.

Na prodaju salaš na dobroj poziciji, u ataru sela Melenci, opština Zrenjanin, udaljen [telefon] m od lokalnog puta Melenci - Kumane. U okviru ponude nalazi se još jedno jutro zemlje ( [telefon] ari). Na toj površini nalazi se kuća za stanovanje, sazidana od čvrstog materijala, ekonomski objekat (šupa) površine [telefon] m [telefon] . Svi objekti na parceli redovno su uknjiženi i legalizovani. Pored opisanih objekata na parceli se nalazi voćnjak sa [telefon] sadnica kajsije i šljive i mlad voćnjak, star [telefon] godine, sa [telefon] sadnica dunje. Na parceli postoji bušeni, arteljski, bunar. Parcela je pored samog pašnjaka pa je vrlo pogodna za uzgoj krupne stoke. Pašnjak je moguće zakupiti od države, svake godine - gde prednost pri licitaciji imaju oni koji se bave stočarstvom. Pored same njive nalazi se još jedan, kopani bunar sa đermom. Oko kuće i šupe podignut je mlad bagrenjak - najstarija drva imaju [telefon] godina. Pored navedenog zemljišta na kojem su kuća, pomoćni objekti i voćnjak, postoji još [telefon] jutra obradivog zemljišta prve klase. Postoji mogućnost uključivanja navedene zemlje u ponudu uz korekciju cene. [telefon]

Na prodaju salaš na dobroj poziciji, u ataru sela Melenci, opština Zrenjanin, udaljen 800m od lokalnog puta Melenci - Kumane. U okviru ponude nalazi se još jedno jutro zemlje (57ari). Na toj površini nalazi se kuća za stanovanje, sazidana od čvrstog materijala, ekonomski objekat (šupa) površine 200m 2. Svi objekti na parceli redovno su uknjiženi i legalizovani. Pored opisanih objekata na parceli se nalazi voćnjak sa 120 sadnica kajsije i šljive i mlad voćnjak, star 2 godine, sa 150 sadnica dunje. Na parceli postoji bušeni, arteljski, bunar. Parcela je pored samog pašnjaka pa je vrlo pogodna za uzgoj krupne stoke. Pašnjak je moguće zakupiti od države, svake godine - gde prednost pri licitaciji imaju oni koji se bave stočarstvom. Pored same njive nalazi se još jedan, kopani bunar sa đermom. Oko kuće i šupe podignut je mlad bagrenjak - najstarija drva imaju 25 godina. Pored navedenog zemljišta na kojem su kuća, pomoćni objekti i voćnjak, postoji još 4 jutra obradivog zemljišta prve klase. Postoji mogućnost uključivanja navedene zemlje u ponudu uz korekciju cene. 0643324541

Šifra: 060096 Kategorija: Motorne testere Model: Motorna testera VGS 3011 PE Villager Tip motora: Dvotaktni, vazdušno hlađeni Zapremina motora: 28.5 cm³ Snaga motora / broj obrtaja: 1.0 kW (12000 rpm) Dužina vodilice: 300 mm Model vodilice: Villager® carving vodilica Broj zuba lanca: 32 Model lanca: 1/4 mali zub Preporuka: Koristiti smešu goriva i Villager 2T ulja u razmeri 40:1 (2.5%) Masa: 3,4 kg Naručite Naručite × Naručite telefonom! Mob.1: +381 63 340 874 Mob.2: +381 66 340 874 Fix. 3: +381 15 354 310 Reklamacija Reklamacija × IZJAVA O ODUSTANKU OD UGOVORA NA DALJINU ILI UGOVORA KOJI SE ZAKLJUČUJE IZVAN POSLOVNIH PROSTORIJA PRISTUP Klikom na gornji link (naslov) otvarate obrazac u PDF formatu. KAKO PREUZETI I OTVORITI OBRAZAC U VAŠEM RAČUNARU ? Da bi ste preuzet obrazac otvorili na vašem računaru potrebno je da imate instaliran program koji podržava PDF format. Jedan od najpopularnijih je Adobe Reader, koji besplatno možete preuzeti ovde. PREDLOZI I SUGESTIJE: Ukoliko imate bilo kakva pitanja ili predloge vezano za obrasce ili imate sugestije koje biste dodatne obrasce želeli da vidite na našem veb sajtu, pišete nam na adresu [email protected] Za detaljnije informacije pogledajte nasa najcesca pitanja. Plaćanje Plaćanje × Plaćanje je moguće izvršiti na više načina: Pouzećem Preko računa za fizička i pravna lica - pre uplate nas obavezno kontaktirajte radi provere raspoloživosti robe na lageru i radi slanja predračuna za pravna lica. Čekovi građana Platne kartice Napomena: veliki broj artikala imamo na lageru i možete ih odmah lično preuzeti. Dostava Dostava × Rok isporuke 2 - 4 radna dana - Iskoristite Fast Delivery za 2 radna dana - Cena isporuke po cenovniku - Roba se isporučuje na teritoriji Srbije - Odloženo plaćanje u našim maloprodajnim objektima - Čekovi građana, platne kartice ... Šifra: 060096 Kategorija: Motorne testere Model: Motorna testera VGS 3011 PE Villager Tip motora: Dvotaktni, vazdušno hlađeni Zapremina motora: 28.5 cm³ Snaga motora / broj obrtaja: 1.0 kW (12000 rpm) Dužina vodilice: 300 mm Model vodilice: Villager® carving vodilica Broj zuba lanca: 32 Model lanca: 1/4 mali zub Preporuka: Koristiti smešu goriva i Villager 2T ulja u razmeri 40:1 (2.5%) Masa: 3,4 kg Motorna testera VGS 3011 PE Villager koristi lanac koraka 1/4” (mali zub) što omogućava izuzetno miran i precizan zasek, nizak nivo vibracija. Združeno sa malom masom i dobrom ergonomijom rada, Motorna testera VGS 3011 PE Villager je namenjena pre svega preciznim i zahtevnim presecima (carving), sanitarnoj seči, građevinarstvu ali i orezivanju voća. Specijalna vodilica sa vrhom prečnika 10 mm omogućava precizan rad i znatno smanjenu mogućnost povratnog udara. Za razliku od od klasičnih vodilica Carving vodilice imaju veoma mali radijus na vrhu, zbog toga je bitno da lanac ne bude potpuno zategnut zbog velikih opterećenja. Preporuka je da se prilikom kontrole zategnutosti lanca vidi polovina pogonskih karika. Time se izbegava istezanje, pregrevanje i pucanje lanca. Motorna testera VGS 3011 PE Villager poseduje masu od svega 3.4 kg što će vam dodatno olakšati rad. Villager je u saradnji sa stručnjacima mašinske struke u proteklih par godina razvio potpuno novu platformu motornih testera. Korišćenjem savremenih tehnologija i novih materijala postignuti su zavidni rezultati na polju unapređenja kvaliteta, pouzdanosti i dugotrajnosti uređaja. Da bi ste odabrali motornu testeru koja je po Vašoj meri i u skladu sa vašim potrebama potrebno je ispitati sledeće kriterijume: 1. ELEKTRIČNE ILI BENZINSKE Prvi važan kriterijum u odabiru testere je taj da li želite motorni ili električni pogon. I jedni i drugi imaju svojih prednosti tako da ne postoji samo jedan tačan odgovor. Ukoliko živite u urbanizovanoj sredini,i koristili biste testeru za rezanje manjeg ogrevnog drveta i imate pristup električnoj mreži u svakom trenutku, a ne volite buku – onda su Villager® električne testere pravo rešenje za Vas. Ako planirate da se bavite sečom drveća i pripremom ogrevnog i građevinskog drveta, onda za Vas imamo široku gamu motornih testera, različite snage i namene. Vi odlučite. 2. NAMENA Sama namena i način korišćenja testere u mnogome određuju Vaš izbor. Ako planirate da se bavite obaranjem drveća većeg obima i dužine stabla onda treba razmisliti o nekoj motornoj testeri veće snage, sa dužom reznom garniturom. Ako pripremate ogrevno drvo, tu su dvoručne testere manje snage i manje dužine vodilice i lanca. Ukoliko planirate da se bavite npr. razgranjavanjem stabala i rezanjem tanjeg ogrevnog drveta preporuka su jednoručne motorne testere. Izbor je na Vama. 3. FREKVENCIJA KORIŠĆENJA Frekvencija korišćenja motorne testere je veoma bitan kriterijum prilikom izbora istih. Ako planirate da je koristite nekoliko puta u sezoni, onda Vam preporučujemo neku od testera iz narandžaste “hobi” linije. Sa druge strane, ako ste zagriženi šumar koji sate i sate provodi u obaranju, razgranjavanju i kraćenju drva, onda su za Vas neke od moćnih motornih testera iz “black edition” linije. Crnu i naranžastu liniju ne razlikuje samo boja, već niz tehničkih rešenja, izbora komponenti, materijala i reznih garnitura. Crno ili narandžasto?

stara cena: 19.950,00 din cena: 16.990,00 din (PDV uključen) popust: 15% ušteda: 2.960 din Akcija traje od: 03.05.2024. do: 01.06.2024. Vreme isporuke: 2 - 7 dana Cena isporuke: po cenovniku Težina za isporuku: 5,000 kg Deklaracija Kol: Saobraznost: 2 + 1 godina uz registraciju Servis Punjači i baterije za akumulatorski alat Opis i namena proizvoda Akumulatorska lančana testera VBT 1440 FUSE Villager Akumulatorska lančana testera VBT 1440 FUSE Villager predstavlja izvanredan alat za rezanje ogrevnog drveta u kućnom okruženju, pružajući visok nivo efikasnosti, praktičnosti i ekološke održivosti. Ovaj model testere donosi niz korisnih karakteristika koje će zadovoljiti potrebe svakog kućnog majstora. Jedna od ključnih prednosti ove akumulatorske lančane testere je njena sposobnost da omogući tiho i čisto sečenje bez buke i emisije zagađujućih materija. To je posebno važno za rad u domaćinstvu gde želite sačuvati mirnu atmosferu i čist vazduh. Automatsko podmazivanje lanca je još jedna značajna karakteristika ovog modela. Ova funkcija omogućava konstantno podmazivanje lanca tokom rada, što produžava vek trajanja lanca i održava ga u optimalnom stanju. Na taj način, testera će vam pružiti pouzdanost i dugotrajnost. Mehanička kočnica lanca dodatno unapređuje bezbednost pri korišćenju testere i omogućava trenutno zaustavljanje lanca u slučaju neplaniranih situacija ili potrebe za hitnim prekidom rada. To čini testiranje još sigurnijim za korisnika. Zatezanje lanca bez alata je još jedan praktičan aspekt ove testere. Ne morate se brinuti o potrebi za specijalnim alatom za podešavanje lanca. Ovaj sistem omogućava brzo i jednostavno podešavanje napetosti lanca. Karakteristike proizvoda ukazuju na visok nivo performansi ove akumulatorske lančane testere. Tip baterije je Fuse 18 V Li-ion, a napon iznosi 36 V (2 × 18 V). Sa impresivnih 26 zuba, testera vam omogućava brzo sečenje drva. Tip sečiva, vodilica i lanac pružaju radni zahvat od 350 mm sa 26 zuba i debljinom od 1.3 mm. To znači da sečete drvo precizno i efikasno. Ova testera takođe nudi praktičnost kroz soft grip rukohvat koji omogućava udobno držanje i smanjuje umor tokom rada. Broj rezova na drvetu prečnika od 10 cm je impresivan, što znači da ćete brzo obaviti posao. Kada je reč o baterijama, testera se može koristiti sa različitim kapacitetima, što vam pruža fleksibilnost u odabiru baterije prema potrebama Sa masom od 4.35 kg, testera je dovoljno lagana za prenos i praktična za upotrebu. Važno je napomenuti da se testera isporučuje bez baterije i punjača, i koristi FUSE Villager baterije i punjače. Akumulatorska lančana testera VBT 1440 FUSE Villager donosi visoku efikasnost, bezbednost i praktičnost u domaćinstvo. Sa svojim tišim radom i ekološkom održivošću, ova testera će vam pomoći da obavljate poslove sečenja drva sa lakoćom i bez stvaranja buke i zagađenja. Uz brojne funkcije koje poboljšavaju sigurnost i performanse, ova testera je odličan alat za svakog kućnog majstora. Karakteristike proizvoda Tip baterije: Fuse 18 V, Li-ion Napon: 36 V (2 × 18 V) Broj zaseka: do 52 Tip sečiva: Vodilica i lanac Radni zahvat: 350 mm (26 zuba, 3/8, 1.3 mm) Prečnik sečenja: 250 mm Tip rukohvata: Soft grip rukohvat Broj rezova drvo prečnika 10 cm baterija 1,5 Ah - 30 kom baterija 2.0 Ah - 40 kom baterija 3.0 Ah - 70 kom baterija 4.0 Ah - 110 kom Masa: 4.35 kg Obim isporuke Isporučuje se bez baterije i punjača testera koristi FUSE Villager baterije i punjače

CENE SE DOBIJAJU NA UPIT. Kliknite OVDE da dođete do kontakta naših poslovnih jedinica. Kombinovani kotlovi na pelet i čvrsto gorivo BURNiT WBS set Kombinovani kotao BURNiT WBS sa montiranim gorionikom koji ima samočišćenje i dupli transporter za pelet, transporter, rezervoar za pelet 140kg. Za drveni pelet ili cvrsto gorivo (alternativno). Kotao na čvrsto gorivo WBS je za sagorevanje drvenog peleta sa nekim dodatnim elementima. Da biste promenili režim sagorevanja peleta WBS + gorionik na režim čvrstog goriva ovlašćeni instalater mora isključiti gorionik za pelet, sondu, rezervoar i dodatne elemente. Poklopac za otvor gorionika će biti montiran na donjim vratima. Na kraju kotao WBS je spreman za rad na režim čvrstog goriva. Kotlovi na čvrsto gorivo WBS snage od 20 do 250 kW dizajnirani su za grejanje srednjih i velikih prostorija. Projektovani su za sagorevanje čvrstog goriva i imaju opciju za ugradnju gorionika na pelet, naftu ili gas. KONVENCIONALAN Kotao na čvrsto gorivo sa jednostavnim dizajnom, lak za rukovanje. Sagorevanje kontroliše termostatski regulator promaje, potpuno mehanički uređaj koji obezbeđuje krajnju pouzdanost. Na taj način se kontroliše dovod vazduha u komoru za sagorevanje, čime se postiže optimalni režim rada kotla. EFIKASAN Dimni gasovi se kreću oko tri vodom ispunjenje promaje na putu do dimnjaka. Na ovaj način dimni gasovi su hladni kada napuste kotao i njihova energija je prebačena u vodu. Rezervoar vode okružuje komoru za sagorevanje u potpunosti, kako bi se na najefikasniji način iskoristila toplotna energija. Da bi se smanjio gubitak toplote u ambijentu, kotao je izolovan spolja sa 50 mm debelom vunom za visoke temperature. Kotao na čvrsto gorivo BURNiT WBS je testiran i odobren prema EN – 303-5. BEZBEDAN Kotao na čvrsto gorivo BURNiT WBS je izrađen od kotlovskog čelika debljine 5 mm u komori za sagorevanje i 4 mm na hladnoj strani. Vodena rešetka je zaštićena dodatnom metalnom rešetkom. Kompleks sigurnosnih uređaja ostvaruje bezbednost kotla. UNIVERZALAN Dizajniran za loženje na drva i ugalj sa opcijom za prilagođavanje na drugo gorivo – gas, nafta ili pelet. Otvor za gorionik sa posebno izrađenim prirubnicama se nalazi na donjim vratima. Kombinovani kotao na pelet i čvrsto gorivo BURNiT WBS prednosti ♦ Ložište ima veliku površinu za prenos toplote ♦ Velika vrata ložišta omogućavanju lako loženje čvrstim gorivom (dužina trupaca i do 50 cm) ♦ Dodatna metalna rešetka za žar štiti vodeni rost od oštećenja i vatre ♦ Rebrasta površina ložišta i tri promaje poboljšavaju razmenu toplote ♦ Prirubnica na donjim vratima za montiranje gorionika na gas, naftu ili pelet (opciono) ♦ Sigurnosni uređaji: 1. Termostatski regulator promaje 2. Sigurnosni ventil 3 bara 3. Zaštitna zmija (izmenjivač) – u slučaju pregrevanja, kroz nju protiče hladna voda, koja snižava temperaturu kotla. Povezivanje kotla na vodovodnu mrežu mora biti izvršeno pomoću termzaštitnog ventila (nije u sklopu kompleta). Kombinovani kotlovi Sa kombinovanim kotlovima možete se grejati fleksibilno i efikasno – oni su dvostruko korisniji, jer imate mogućnost grejanja na drva i na pelet preko gorionika. Drvo je trenutno najjeftinije gorivo. Grejanje na drva Vam garantuje regionalnu dostupnost, koje Vam donosi nezavisnost od cene struje i ostalih energenata npr. cena gasa. Grejanje na pelet je takođe grejanje na čvrsto gorivo, sa mogućnostima udobnosti grejanja kao na naftu ili gas. Kombinovani kotao na pelet I čvrsto gorivo zamenjuje vaš tradicionalni kotao i bojler za toplu vodu, što Vam omogućava da zagrejate svoj dom i uživate u toploj vodi sa jednom jedinicom. Ova tehnologija je popularna u kućama širom Evrope decenijama, zahvaljujući uštedi prostora i efikasnim performansama. Pošto kotlovi i bojleri za vodu zahtevaju zamenu svakih dvadesetak godina ili više, mnogi vlasnici kuće odlučuju da se drže tradicionalnog podešavanja umesto da pokušaju nešto novo. Međutim, novi modeli sa poboljšanom efikasnošću grejanja sada čine kombinovane kotlove veoma popularnom opcijom. Kombinovani kotlovi sa gorionicima na pelet garantuju najveći stepen nezavisnosti zbog fleksibilnosti goriva. U mnogim domaćinstvima tokom godine se proizvede mala ili veća količina ogrevnog drveta. Drvo se može efikasno trošiti kao gorivo u sistemima grejanja zimi. Međutim, ako je količina drveta nedovoljna za celu zimu, lako se možete prebaciti na pelete i preći sa jednog na drugo gorivo za toplotnu energiju Vašeg doma. Grejanje na čvrsto gorivo i pelet Vam štedi novac. Pošto kotlovi i bojleri za vodu zahtevaju zamenu svakih dvadesetak godina ili više, mnogi vlasnici kuće odlučuju da se drže tradicionalnog podešavanja umesto da pokušaju nešto novo. Međutim, novi modeli sa poboljšanom efikasnošću grejanja sada čine kombinovane kotlove veoma popularnom opcijom. Kombinovani kotlovi sa gorionicima na pelet garantuju najveći stepen nezavisnosti zbog fleksibilnosti goriva. U mnogim domaćinstvima tokom godine se proizvede mala ili veća količina ogrevnog drveta. Drvo se može efikasno trošiti kao gorivo u sistemima grejanja zimi. Međutim, ako je količina drveta nedovoljna za celu zimu, lako se možete prebaciti na pelete i preći sa jednog na drugo gorivo za toplotnu energiju Vašeg doma. Grejanje na čvrsto gorivo i pelet Vam štedi novac.

Kotao na čvrsto gorivo čelični BURNiT WBS Kotlovi na čvrsto gorivo WBS jačine od 20 do 250 kW, dizajnirani su za grejanje srednjih i velikih prostorija. Projektovani su za sagorevanje čvrstog goriva i imaju opciju za ugradnju gorionika na pelet, naftu ili gas. KONVENCIONALAN Kotao na čvrsto gorivo sa jednostavnim dizajnom, lak za rukovanje. Sagorevanje kontroliše termostatski regulator promaje, potpuno mehanički uređaj koji obezbeđuje krajnju pouzdanost. Na taj način se kontroliše dovod vazduha u komoru za sagorevanje, čime se postiže optimalni režim rada kotla. EFIKASAN Dimni gasovi se kreću oko tri vodom ispunjenje promaje na putu do dimnjaka. Na ovaj način dimni gasovi su hladni kada napuste kotao i njihova energija je prebačena u vodu. Rezervoar vode okružuje komoru za sagorevanje u potpunosti, kako bi se na najefikasniji način iskoristila toplotna energija. Da bi se smanjio gubitak toplote u ambijentu, kotao je izolovan spolja sa 50 mm debelom vunom za visoke temperature. Kotao na čvrsto gorivo BURNiT WBS je testiran i odobren prema EN – 303-5. BEZBEDAN Kotao na čvrsto gorivo BURNiT WBS je izrađen od kotlovskog čelika debljine 5 mm u komori za sagorevanje i 4 mm na hladnoj strani. Vodena rešetka je zaštićena dodatnom metalnom rešetkom. Kompleks sigurnosnih uređaja ostvaruje bezbednost kotla. UNIVERZALAN Dizajniran za loženje na drva i ugalj sa opcijom za prilagođavanje na drugo gorivo – gas, nafta ili pelet. Otvor za gorionik sa posebno izrađenim prirubnicama se nalazi na donjim vratima. Kotlovi na čvrsto gorivo BURNiT WBS prednosti ♦ Ložište ima veliku površinu za prenos toplote ♦ Velika vrata ložišta omogućavanju lako loženje čvrstim gorivom (dužina trupaca i do 50 cm) ♦ Dodatna metalna rešetka za žar štiti vodeni rost od oštećenja i vatre ♦ Rebrasta površina ložišta i tri promaje poboljšavaju razmenu toplote ♦ Prirubnica na donjim vratima za montiranje gorionika na gas, naftu ili pelet (opciono) ♦ Sigurnosni uređaji: 1. Termostatski regulator promaje 2. Sigurnosni ventil 3 bara 3. Zaštitna zmija (izmenjivač) – u slučaju pregrevanja, kroz nju protiče hladna voda, koja snižava temperaturu kotla. Povezivanje kotla na vodovodnu mrežu mora biti izvršeno pomoću termzaštitnog ventila (nije u sklopu kompleta). Kombinovani kotlovi Sa kombinovanim kotlovima možete se grejati fleksibilno i efikasno – oni su dvostruko korisniji, jer imate mogućnost grejanja na drva i na pelet preko gorionika. Drvo je trenutno najjeftinije gorivo. Grejanje na drva Vam garantuje regionalnu dostupnost, koje Vam donosi nezavisnost od cene struje i ostalih energenata na primer gasa. Grejanje na pelet je takođe grejanje na čvrsto gorivo, sa mogućnostima udobnosti grejanja kao na naftu ili gas. Kombinovani kotao zamenjuje vaš tradicionalni kotao i bojler za toplu vodu, što Vam omogućava da zagrejate svoj dom i uživate u toploj vodi sa jednom jedinicom. Ova tehnologija je popularna u kućama širom Evrope decenijama, zahvaljujući uštedi prostora i efikasnim performansama. Pošto kotlovi i bojleri za vodu zahtevaju zamenu svakih dvadesetak godina ili više, mnogi vlasnici kuće odlučuju da se drže tradicionalnog podešavanja umesto da pokušaju nešto novo. Međutim, novi modeli sa poboljšanom efikasnošću grejanja sada čine kombinovane kotlove veoma popularnom opcijom. Kombinovani kotlovi sa gorionicima na pelet garantuju najveći stepen nezavisnosti zbog fleksibilnosti goriva. U mnogim domaćinstvima tokom godine se proizvede mala ili veća količina ogrevnog drveta. Drvo se može efikasno trošiti kao gorivo u sistemima grejanja zimi. Međutim, ako je količina drveta nedovoljna za celu zimu, lako se možete prebaciti na pelete i preći sa jednog na drugo gorivo za toplotnu energiju Vašeg doma. Grejanje na čvrsto gorivo i pelet Vam štedi novac. Kod kombinovanih kotlova, odvojene cevi ulaze u kotao i prolaze kroz komoru za zagrevanje, nakon čega napuštaju komoru kotla i putuju do grejnih tela, odnosno do vaših slavina, što ih čini pogodnim da i za instalaciju gorionika na pelet. Izmenjivač toplote nalazi se između centralne predaje toplote i cevi za toplu vodu unutar kotla i čuva neiskorišćenu energiju. Možete koristiti kombinovani kotao sa gasom, lož uljem ili propanom kao izvor goriva. Dodatna prednost , pored osnovne da imate mogućnost prebacivanja sa jedne vrste goriva na drugu, je što su kombinovanom kotlu za rad potrebna veća ložišta, koja imaju povećanu površinu za prenos toplote. Kada se kao gorivo koristi ogrevno drvo, regulacija se vrši pomoću uređaja koji se naziva regulator promaje i on je potpuno mehanički uređaj. U slučaju korišćenja gorionika na pelet on je potpuno automatizovan, i većina ima modulacijsku regulaciju potrošnje goriva. Na donjim vratima se obično nalazi otvor za gorionik sa posebno izrađenim prirubnicama za povezivanje gorionika sa kotlom. Kombinovane kotlove takođe karakterišu velika vrata ložišta koja omogućavaju lako loženje čvrstim gorivom, dok se dimni gasovi obično kreću kroz tri vodom ispunjene promaje na putu do dimnjaka. Na taj način dimni gasovi se ohlade do dimnjaka, pri čemu se veliki deo energije prebacuje na vodu, dok se ostatak odvodi sa dimnim gasovima kroz dimnjak (stepen korisnosti do 85%). Kao sigurnosni uređaji koriste se sigurnosni ventil od 3 bara, termostatski regulator promaje kao i dodatna cevna zmija, tj. dodatni izmenjivač toplote kroz koji se u slučaju pregrevanja propušta hladna voda iz vodovodne mreže, koja snižava temperaturu kotla.

Kotao na čvrsto gorivo čelični BURNiT WBS Kotlovi na čvrsto gorivo WBS jačine od 20 do 250 kW, dizajnirani su za grejanje srednjih i velikih prostorija. Projektovani su za sagorevanje čvrstog goriva i imaju opciju za ugradnju gorionika na pelet, naftu ili gas. KONVENCIONALAN Kotao na čvrsto gorivo sa jednostavnim dizajnom, lak za rukovanje. Sagorevanje kontroliše termostatski regulator promaje, potpuno mehanički uređaj koji obezbeđuje krajnju pouzdanost. Na taj način se kontroliše dovod vazduha u komoru za sagorevanje, čime se postiže optimalni režim rada kotla. EFIKASAN Dimni gasovi se kreću oko tri vodom ispunjenje promaje na putu do dimnjaka. Na ovaj način dimni gasovi su hladni kada napuste kotao i njihova energija je prebačena u vodu. Rezervoar vode okružuje komoru za sagorevanje u potpunosti, kako bi se na najefikasniji način iskoristila toplotna energija. Da bi se smanjio gubitak toplote u ambijentu, kotao je izolovan spolja sa 50 mm debelom vunom za visoke temperature. Kotao na čvrsto gorivo BURNiT WBS je testiran i odobren prema EN – 303-5. BEZBEDAN Kotao na čvrsto gorivo BURNiT WBS je izrađen od kotlovskog čelika debljine 5 mm u komori za sagorevanje i 4 mm na hladnoj strani. Vodena rešetka je zaštićena dodatnom metalnom rešetkom. Kompleks sigurnosnih uređaja ostvaruje bezbednost kotla. UNIVERZALAN Dizajniran za loženje na drva i ugalj sa opcijom za prilagođavanje na drugo gorivo – gas, nafta ili pelet. Otvor za gorionik sa posebno izrađenim prirubnicama se nalazi na donjim vratima. Kotlovi na čvrsto gorivo BURNiT WBS prednosti ♦ Ložište ima veliku površinu za prenos toplote ♦ Velika vrata ložišta omogućavanju lako loženje čvrstim gorivom (dužina trupaca i do 50 cm) ♦ Dodatna metalna rešetka za žar štiti vodeni rost od oštećenja i vatre ♦ Rebrasta površina ložišta i tri promaje poboljšavaju razmenu toplote ♦ Prirubnica na donjim vratima za montiranje gorionika na gas, naftu ili pelet (opciono) ♦ Sigurnosni uređaji: 1. Termostatski regulator promaje 2. Sigurnosni ventil 3 bara 3. Zaštitna zmija (izmenjivač) – u slučaju pregrevanja, kroz nju protiče hladna voda, koja snižava temperaturu kotla. Povezivanje kotla na vodovodnu mrežu mora biti izvršeno pomoću termzaštitnog ventila (nije u sklopu kompleta). Kombinovani kotlovi Sa kombinovanim kotlovima možete se grejati fleksibilno i efikasno – oni su dvostruko korisniji, jer imate mogućnost grejanja na drva i na pelet preko gorionika. Drvo je trenutno najjeftinije gorivo. Grejanje na drva Vam garantuje regionalnu dostupnost, koje Vam donosi nezavisnost od cene struje i ostalih energenata na primer gasa. Grejanje na pelet je takođe grejanje na čvrsto gorivo, sa mogućnostima udobnosti grejanja kao na naftu ili gas. Kombinovani kotao zamenjuje vaš tradicionalni kotao i bojler za toplu vodu, što Vam omogućava da zagrejate svoj dom i uživate u toploj vodi sa jednom jedinicom. Ova tehnologija je popularna u kućama širom Evrope decenijama, zahvaljujući uštedi prostora i efikasnim performansama. Pošto kotlovi i bojleri za vodu zahtevaju zamenu svakih dvadesetak godina ili više, mnogi vlasnici kuće odlučuju da se drže tradicionalnog podešavanja umesto da pokušaju nešto novo. Međutim, novi modeli sa poboljšanom efikasnošću grejanja sada čine kombinovane kotlove veoma popularnom opcijom. Kombinovani kotlovi sa gorionicima na pelet garantuju najveći stepen nezavisnosti zbog fleksibilnosti goriva. U mnogim domaćinstvima tokom godine se proizvede mala ili veća količina ogrevnog drveta. Drvo se može efikasno trošiti kao gorivo u sistemima grejanja zimi. Međutim, ako je količina drveta nedovoljna za celu zimu, lako se možete prebaciti na pelete i preći sa jednog na drugo gorivo za toplotnu energiju Vašeg doma. Grejanje na čvrsto gorivo i pelet Vam štedi novac. Kod kombinovanih kotlova, odvojene cevi ulaze u kotao i prolaze kroz komoru za zagrevanje, nakon čega napuštaju komoru kotla i putuju do grejnih tela, odnosno do vaših slavina, što ih čini pogodnim da i za instalaciju gorionika na pelet. Izmenjivač toplote nalazi se između centralne predaje toplote i cevi za toplu vodu unutar kotla i čuva neiskorišćenu energiju. Možete koristiti kombinovani kotao sa gasom, lož uljem ili propanom kao izvor goriva. Dodatna prednost , pored osnovne da imate mogućnost prebacivanja sa jedne vrste goriva na drugu, je što su kombinovanom kotlu za rad potrebna veća ložišta, koja imaju povećanu površinu za prenos toplote. Kada se kao gorivo koristi ogrevno drvo, regulacija se vrši pomoću uređaja koji se naziva regulator promaje i on je potpuno mehanički uređaj. U slučaju korišćenja gorionika na pelet on je potpuno automatizovan, i većina ima modulacijsku regulaciju potrošnje goriva. Na donjim vratima se obično nalazi otvor za gorionik sa posebno izrađenim prirubnicama za povezivanje gorionika sa kotlom. Kombinovane kotlove takođe karakterišu velika vrata ložišta koja omogućavaju lako loženje čvrstim gorivom, dok se dimni gasovi obično kreću kroz tri vodom ispunjene promaje na putu do dimnjaka. Na taj način dimni gasovi se ohlade do dimnjaka, pri čemu se veliki deo energije prebacuje na vodu, dok se ostatak odvodi sa dimnim gasovima kroz dimnjak (stepen korisnosti do 85%). Kao sigurnosni uređaji koriste se sigurnosni ventil od 3 bara, termostatski regulator promaje kao i dodatna cevna zmija, tj. dodatni izmenjivač toplote kroz koji se u slučaju pregrevanja propušta hladna voda iz vodovodne mreže, koja snižava temperaturu kotla.

Manila Tamarind Seme (Pithecellobium dulce) Cena pakovanje od 5 semena. Manila Tamarind (Pithecellobium dulce) je vrsta biljke koja je iz porodice stabala i pripada rodu Pithecellobium. Nastanjena je u Meksiku, Centralnoj Americi i Južnoj Americi. Drvo je srednje veličine, brzo rastuće, poreklom iz američkih tropskih predela. U velikom obimu je rasprostranjena i na drugim podrucjima za ukrasne svrhe, za pošumljavanje, kao i za proizvodnju ogrevnog drveta, stočne hrane i brojnih drugih proizvoda. Zrelo drvo je obično 5 m do 22 m visine, sa kratkim telom stable, koje u precnika ima od 30 do 75 cm. Krosnja mu je široka i rasprostranjena , a kora drveta je uglavnom glatka i svetlo sive boje. Tanke, mekane grančice imaju bipinatne kompozitne listove sa četiri duguljasta listica (list je u obliku pera i sadrzi manje listove koji takodje imaju oblik pera) sa bodljama koje se mogu naci u osnovi lista. U Meksiku je uobičajeno naći voće u slobodnoj prodaji jer je plod mesnat i socan i jede se sirov. Ova vrsta je poznata i kao dobar izvor hrane za pčele. Oblik Ima oblik drveta ili grmlja, trnovito, zimzeleno, visine od 5 do 22 metra, stablo prečnika do 80 cm (oko 1 m visina dela stable bez lisca). Krosnja moze biti u obliku piramide ili izdužena, široka je i proširena precnika i do 30 m sa veoma mnogo lisca. Listovi su spiralni, gusto skupljeni, sa listicima u obliku pera, dugzine od 2 do 7 cm, boja im je mat bledo zelena. Stablo je uspravno, sa granama koje su tanke , uzlazne i trnovite. Spoljašnja kora drveta je glatka ili sa blagim pukotinama, sive boje. Unutrašnja kora je svetle krem boje, postaje ružičasta s vremenom, vlaknasta, sa blagim mirisom luka. Cvet Aksilarni cvetovi duzine 5 do 30 cm. Precnik samog cveta se krece od 1 do 1,5 cm. Cvetovi su mali, blagog mirisa, belo- kemaste boje ili zelene. Voće Tanke mahune do 20 cm dužine, široke 10 do 15 mm, ukrivljene, viseće, crvenkaste ili roze, vezane između semena. Seme Seme je dugacko od 7 do 12 mm, ovalnog oblika, smeđe boje, obavijeno slatkom belom ili rozikastom opnom. Klima Kada je rec o oblastima gde Manila Tatamarind prirodno raste, klima koja joj odgovara je suptropska i tropska, od suve do polusuve, sa prosečnim godišnjim padavinama koje variraju između 500 i 1000 mm po metru kvadratnom. Uspešno uspeva u područjima sa prosečnim godišnjim padavinama sa donjim granicom do 400 mm i sušnom sezonom od najviše 4 do 5 meseci. Ova vrsta se smatra otpornom na toplotu i sušu. Guamučil dobro raste u polususnim područjima u Indiji, koje karakterišu prosečne mesečne temperature između 7 i 8 ° C u mesecu januaru i do 40 - 42 ° C u maju i junu. Distribucija Oblast prirodne distribucije guamučila proteže se od 3 do 28 ° severne širine i obuhvata padine blizu Tihog okeana u Meksiku i Južnoj Kaliforniji, širom Centralne Amerike do severne Kolumbije i Venecuele. U Meksiku, guamuchil prirodno raste na poluostrvu Jukatan i na području koje obuhvata delove Tamaulipasa, San Luis Potosija, Kjeretaroa, Hidalgoa, Pueblea, Michoacana, Durangoa i Severnog Veracruza. Predstavljen je na Filipinima ranije u istoriji kolonijalne trgovine i ubrzo nakon toga u Indiji, gde je prvi put opisan i botanički nazvan 1795 godine. Drvo je naturalizovano i posejano u mnogim područjima izvan svoje izvorne distribucije, uključujući Južnu Floridu, Kubu, Jamajku, Portoriko, St. Croika, Havaje, Filipine, Indiju i Istočne Afriku. Upotreba Hrana Plod sadrži slatko - kiselu pulpu koja se u Meksiku jede sirova kao pratnja raznim mesnim jelima i koristi se kao baza za piće sa šećerom i vodom ('agua de guamuchil'). Semena su takođe jestiva i moguce ih je rafinisati kako bi se iz njih ekstrakovalo ulje, koje iznosi 10% njihove težine. Takođe sadrže 28% proteina. Lek Kora ploda i pulpa su adstrigentni i hemostatički. Domorodni narod Meso-Amerike je koristio pulpu i koru ploda protiv bolesti desni, zubobolje i bilo kakvog krvarenja. Ekstrakt kore se takođe koristi protiv dizenterije(bolest debelog creva), hronične dijareje i tuberkuloze. Ekstrakt lišća se koristi za žučne bolesti i sprečava pobačaj. Seme se koristi za lecenje cira.

Harvia Cilindro je model električne sauna peći kružnog oblika sa velikom količinom vulkanskog kamenja. Moderne saune koje se danas izrađuju imaju električne peći sa spoljnom ili unutrašnjom komandom, odnosno komandom na peći. Peći sa spoljnom komandom se koriste u javnim saunama, gde se komanda postavlja van domašaja korisnika i njome rukuje ovlaćeno lice. U slučaju komande na peći, podešavanje temperature i vlažnosti se vrši unutar saune. Prednost električnih sauna peći u odnosu na tradicionalne peći na drva su brojne. Jednostavne su za upotrebu. Sve što je potrebno jeste da podesite termostat i tajmer i da se prepustite uživanju. Ne zahtevaju dimnjak, te se stoga sauna može montirati unutar objekta. Takođe, veoma su čiste u odnosu na peći na drva. Novi dizajn električne peći Harvia serije Cilindro, ima kućište od plemenitog čelika. Moguće je prilagoditi prirodu toplote u sauni od meke do oštre, u zavisnosti od toga da li se voda posipa po kamenju sa strane ili odozgo. Oštrija para se dobija ako posipate vodu odozgo, a blaža sa strana. U peć je potrebno postaviti pravilno originalno vulkansko kamenje, kako bi vazduh mogao da cirkuliše između samih grejača. Kompletnu ponudu sauna vulkanskog kamenja, možete pogledati samo jednim klikom OVDE. Prilikom odabira sauna peći potrebno je obratiti pažnju na sledeće elemente: Ako su zidovi i plafon saune sadrže neizolovane kamene ili staklene površine, potrebna je peć jače snage; Za svaki neizolovani kvadratni metar u sauni, kod izračunavanja jačine peći, dodaje se 1,2 m3 na zapreminu saune; Ako je unutrašnji zid saune napravljen od neizolovanih drvenih oblica, kod izračunavanja jačine peći, potrebno je dodati 1,5 m3 na zapreminu saune; Neophodna je dobra izolacija zidova i plafona saune; Potrebno je obratiti pažnju na ventilaciju saune; Efikasna cirkulacija vazduha omogućava čist vazduh u sauni; Modeli PC70E, PC90E i PC110E kontrolišu se pomoću posebne kontrolne jedinice. Kamenje nije uračunato u cenu peći i potrebno ga je dokupiti. Ukoliko želite da investirate u vaše zdravlje i dobro raspoloženje, ako je vreme provedeno u sauni vaš omiljeni deo posete wellness i spa centru, pravo je vreme da unesete to dobro i opuštajuće iskustvo u vaš dom. Sve što je potrebno da uradite, jeste da pronađete odgovarajući prostor u kući koji biste želeli da pretvorite u saunu, a naši dizajneri i projektanti će pronaći idealno rešenje za vas. Radimo po principu sauna ključ u ruke. Iza nas stoji iskustvo od preko 20 godina, mnogobrojne reference najelitnijih hotelskih, sportskih i ostalih objekata u Srbiji. Direktni smo uvoznici i zastupnici najvećih svetskih brendova u svetu sauna. Naše prodavnice se nalaze na sledećim adresama: Zrenjanin, Branka Ćopića 1 Beograd, Zrenjaninski put 98P Novi Sad, Partizanska 40 Kontakt telefon: 062/482-906 ; 062/484-906 ; 062/486-906 ; Za više informacija posetite naš edukativni sajt LINK ili youtube kanal LINK

Harvia Cilindro je model električne sauna peći kružnog oblika sa velikom količinom vulkanskog kamenja. Moderne saune koje se danas izrađuju imaju električne peći sa spoljnom ili unutrašnjom komandom, odnosno komandom na peći. Peći sa spoljnom komandom se koriste u javnim saunama, gde se komanda postavlja van domašaja korisnika i njome rukuje ovlaćeno lice. U slučaju komande na peći, podešavanje temperature i vlažnosti se vrši unutar saune. Prednost električnih sauna peći u odnosu na tradicionalne peći na drva su brojne. Jednostavne su za upotrebu. Sve što je potrebno jeste da podesite termostat i tajmer i da se prepustite uživanju. Ne zahtevaju dimnjak, te se stoga sauna može montirati unutar objekta. Takođe, veoma su čiste u odnosu na peći na drva. Novi dizajn električne peći Harvia serije Cilindro, ima kućište od plemenitog čelika. Moguće je prilagoditi prirodu toplote u sauni od meke do oštre, u zavisnosti od toga da li se voda posipa po kamenju sa strane ili odozgo. Oštrija para se dobija ako posipate vodu odozgo, a blaža sa strana. U peć je potrebno postaviti pravilno originalno vulkansko kamenje, kako bi vazduh mogao da cirkuliše između samih grejača. Kompletnu ponudu sauna vulkanskog kamenja, možete pogledati samo jednim klikom OVDE. Prilikom odabira sauna peći potrebno je obratiti pažnju na sledeće elemente: Ako su zidovi i plafon saune sadrže neizolovane kamene ili staklene površine, potrebna je peć jače snage; Za svaki neizolovani kvadratni metar u sauni, kod izračunavanja jačine peći, dodaje se 1,2 m3 na zapreminu saune; Ako je unutrašnji zid saune napravljen od neizolovanih drvenih oblica, kod izračunavanja jačine peći, potrebno je dodati 1,5 m3 na zapreminu saune; Neophodna je dobra izolacija zidova i plafona saune; Potrebno je obratiti pažnju na ventilaciju saune; Efikasna cirkulacija vazduha omogućava čist vazduh u sauni; Model PC90 opremljeni su kontrolnolnom jedinicom na samom uređaju. Kamenje nije uračunato u cenu peći i potrebno ga je dokupiti. Ukoliko želite da investirate u vaše zdravlje i dobro raspoloženje, ako je vreme provedeno u sauni vaš omiljeni deo posete wellness i spa centru, pravo je vreme da unesete to dobro i opuštajuće iskustvo u vaš dom. Sve što je potrebno da uradite, jeste da pronađete odgovarajući prostor u kući koji biste želeli da pretvorite u saunu, a naši dizajneri i projektanti će pronaći idealno rešenje za vas. Radimo po principu sauna ključ u ruke. Iza nas stoji iskustvo od preko 20 godina, mnogobrojne reference najelitnijih hotelskih, sportskih i ostalih objekata u Srbiji. Direktni smo uvoznici i zastupnici najvećih svetskih brendova u svetu sauna. Naše prodavnice se nalaze na sledećim adresama: Zrenjanin, Branka Ćopića 1 Beograd, Zrenjaninski put 98P Novi Sad, Partizanska 40 Kontakt telefon: 062/482-906 ; 062/484-906 ; 062/486-906 ; Za više informacija posetite naš edukativni sajt LINK ili youtube kanal LINK

Harvia Cilindro je model električne sauna peći kružnog oblika sa velikom količinom vulkanskog kamenja. Moderne saune koje se danas izrađuju imaju električne peći sa spoljnom ili unutrašnjom komandom, odnosno komandom na peći. Peći sa spoljnom komandom se koriste u javnim saunama, gde se komanda postavlja van domašaja korisnika i njome rukuje ovlaćeno lice. U slučaju komande na peći, podešavanje temperature i vlažnosti se vrši unutar saune. Prednost električnih sauna peći u odnosu na tradicionalne peći na drva su brojne. Jednostavne su za upotrebu. Sve što je potrebno jeste da podesite termostat i tajmer i da se prepustite uživanju. Ne zahtevaju dimnjak, te se stoga sauna može montirati unutar objekta. Takođe, veoma su čiste u odnosu na peći na drva. Novi dizajn električne peći Harvia serije Cilindro, ima kućište od plemenitog čelika. Moguće je prilagoditi prirodu toplote u sauni od meke do oštre, u zavisnosti od toga da li se voda posipa po kamenju sa strane ili odozgo. Oštrija para se dobija ako posipate vodu odozgo, a blaža sa strana. U peć je potrebno postaviti pravilno originalno vulkansko kamenje, kako bi vazduh mogao da cirkuliše između samih grejača. Kompletnu ponudu sauna vulkanskog kamenja, možete pogledati samo jednim klikom OVDE. Prilikom odabira sauna peći potrebno je obratiti pažnju na sledeće elemente: Ako su zidovi i plafon saune sadrže neizolovane kamene ili staklene površine, potrebna je peć jače snage; Za svaki neizolovani kvadratni metar u sauni, kod izračunavanja jačine peći, dodaje se 1,2 m3 na zapreminu saune; Ako je unutrašnji zid saune napravljen od neizolovanih drvenih oblica, kod izračunavanja jačine peći, potrebno je dodati 1,5 m3 na zapreminu saune; Neophodna je dobra izolacija zidova i plafona saune; Potrebno je obratiti pažnju na ventilaciju saune; Efikasna cirkulacija vazduha omogućava čist vazduh u sauni; Model PC70 opremljeni su kontrolnolnom jedinicom na samom uređaju. Kamenje nije uračunato u cenu peći i potrebno ga je dokupiti. Ukoliko želite da investirate u vaše zdravlje i dobro raspoloženje, ako je vreme provedeno u sauni vaš omiljeni deo posete wellness i spa centru, pravo je vreme da unesete to dobro i opuštajuće iskustvo u vaš dom. Sve što je potrebno da uradite, jeste da pronađete odgovarajući prostor u kući koji biste želeli da pretvorite u saunu, a naši dizajneri i projektanti će pronaći idealno rešenje za vas. Radimo po principu sauna ključ u ruke. Iza nas stoji iskustvo od preko 20 godina, mnogobrojne reference najelitnijih hotelskih, sportskih i ostalih objekata u Srbiji. Direktni smo uvoznici i zastupnici najvećih svetskih brendova u svetu sauna. Naše prodavnice se nalaze na sledećim adresama: Zrenjanin, Branka Ćopića 1 Beograd, Zrenjaninski put 98P Novi Sad, Partizanska 40 Kontakt telefon: 062/482-906 ; 062/484-906 ; 062/486-906 ; Za više informacija posetite naš edukativni sajt LINK ili youtube kanal LINK

Harvia Cilindro je model električne sauna peći kružnog oblika sa velikom količinom vulkanskog kamenja. Moderne saune koje se danas izrađuju imaju električne peći sa spoljnom ili unutrašnjom komandom, odnosno komandom na peći. Peći sa spoljnom komandom se koriste u javnim saunama, gde se komanda postavlja van domašaja korisnika i njome rukuje ovlaćeno lice. U slučaju komande na peći, podešavanje temperature i vlažnosti se vrši unutar saune. Prednost električnih sauna peći u odnosu na tradicionalne peći na drva su brojne. Jednostavne su za upotrebu. Sve što je potrebno jeste da podesite termostat i tajmer i da se prepustite uživanju. Ne zahtevaju dimnjak, te se stoga sauna može montirati unutar objekta. Takođe, veoma su čiste u odnosu na peći na drva. Novi dizajn električne peći Harvia serije Cilindro, ima kućište od plemenitog čelika. Moguće je prilagoditi prirodu toplote u sauni od meke do oštre, u zavisnosti od toga da li se voda posipa po kamenju sa strane ili odozgo. Oštrija para se dobija ako posipate vodu odozgo, a blaža sa strana. U peć je potrebno postaviti pravilno originalno vulkansko kamenje, kako bi vazduh mogao da cirkuliše između samih grejača. Kompletnu ponudu sauna vulkanskog kamenja, možete pogledati samo jednim klikom OVDE. Prilikom odabira sauna peći potrebno je obratiti pažnju na sledeće elemente: Ako su zidovi i plafon saune sadrže neizolovane kamene ili staklene površine, potrebna je peć jače snage; Za svaki neizolovani kvadratni metar u sauni, kod izračunavanja jačine peći, dodaje se 1,2 m3 na zapreminu saune; Ako je unutrašnji zid saune napravljen od neizolovanih drvenih oblica, kod izračunavanja jačine peći, potrebno je dodati 1,5 m3 na zapreminu saune; Neophodna je dobra izolacija zidova i plafona saune; Potrebno je obratiti pažnju na ventilaciju saune; Efikasna cirkulacija vazduha omogućava čist vazduh u sauni; Modeli PC70E i PC90E kontrolišu se pomoću posebne kontrolne jedinice. Kamenje nije uračunato u cenu peći i potrebno ga je dokupiti. Ukoliko želite da investirate u vaše zdravlje i dobro raspoloženje, ako je vreme provedeno u sauni vaš omiljeni deo posete wellness i spa centru, pravo je vreme da unesete to dobro i opuštajuće iskustvo u vaš dom. Sve što je potrebno da uradite, jeste da pronađete odgovarajući prostor u kući koji biste želeli da pretvorite u saunu, a naši dizajneri i projektanti će pronaći idealno rešenje za vas. Radimo po principu sauna ključ u ruke. Iza nas stoji iskustvo od preko 20 godina, mnogobrojne reference najelitnijih hotelskih, sportskih i ostalih objekata u Srbiji. Direktni smo uvoznici i zastupnici najvećih svetskih brendova u svetu sauna. Naše prodavnice se nalaze na sledećim adresama: Zrenjanin, Branka Ćopića 1 Beograd, Zrenjaninski put 98P Novi Sad, Partizanska 40 Kontakt telefon: 062/482-906 ; 062/484-906 ; 062/486-906 ; Za više informacija posetite naš edukativni sajt LINK ili youtube kanal LINK

Harvia Cilindro je model električne sauna peći kružnog oblika sa velikom količinom vulkanskog kamenja. Moderne saune koje se danas izrađuju imaju električne peći sa spoljnom ili unutrašnjom komandom, odnosno komandom na peći. Peći sa spoljnom komandom se koriste u javnim saunama, gde se komanda postavlja van domašaja korisnika i njome rukuje ovlaćeno lice. U slučaju komande na peći, podešavanje temperature i vlažnosti se vrši unutar saune. Prednost električnih sauna peći u odnosu na tradicionalne peći na drva su brojne. Jednostavne su za upotrebu. Sve što je potrebno jeste da podesite termostat i tajmer i da se prepustite uživanju. Ne zahtevaju dimnjak, te se stoga sauna može montirati unutar objekta. Takođe, veoma su čiste u odnosu na peći na drva. Novi dizajn električne peći Harvia serije Cilindro, ima kućište od plemenitog čelika. Moguće je prilagoditi prirodu toplote u sauni od meke do oštre, u zavisnosti od toga da li se voda posipa po kamenju sa strane ili odozgo. Oštrija para se dobija ako posipate vodu odozgo, a blaža sa strana. U peć je potrebno postaviti pravilno originalno vulkansko kamenje, kako bi vazduh mogao da cirkuliše između samih grejača. Kompletnu ponudu sauna vulkanskog kamenja, možete pogledati samo jednim klikom OVDE. Prilikom odabira sauna peći potrebno je obratiti pažnju na sledeće elemente: Ako su zidovi i plafon saune sadrže neizolovane kamene ili staklene površine, potrebna je peć jače snage; Za svaki neizolovani kvadratni metar u sauni, kod izračunavanja jačine peći, dodaje se 1,2 m3 na zapreminu saune; Ako je unutrašnji zid saune napravljen od neizolovanih drvenih oblica, kod izračunavanja jačine peći, potrebno je dodati 1,5 m3 na zapreminu saune; Neophodna je dobra izolacija zidova i plafona saune; Potrebno je obratiti pažnju na ventilaciju saune; Efikasna cirkulacija vazduha omogućava čist vazduh u sauni; Modeli PC70E i PC90E kontrolišu se pomoću posebne kontrolne jedinice. Kamenje nije uračunato u cenu peći i potrebno ga je dokupiti. Ukoliko želite da investirate u vaše zdravlje i dobro raspoloženje, ako je vreme provedeno u sauni vaš omiljeni deo posete wellness i spa centru, pravo je vreme da unesete to dobro i opuštajuće iskustvo u vaš dom. Sve što je potrebno da uradite, jeste da pronađete odgovarajući prostor u kući koji biste želeli da pretvorite u saunu, a naši dizajneri i projektanti će pronaći idealno rešenje za vas. Radimo po principu sauna ključ u ruke. Iza nas stoji iskustvo od preko 20 godina, mnogobrojne reference najelitnijih hotelskih, sportskih i ostalih objekata u Srbiji. Direktni smo uvoznici i zastupnici najvećih svetskih brendova u svetu sauna. Naše prodavnice se nalaze na sledećim adresama: Zrenjanin, Branka Ćopića 1 Beograd, Zrenjaninski put 98P Novi Sad, Partizanska 40 Kontakt telefon: 062/482-906 ; 062/484-906 ; 062/486-906 ; Za više informacija posetite naš edukativni sajt LINK ili youtube kanal LINK

Oglas PVC stolarija preporuke, saveti, iskustva Ovde ćemo navesti samo detalje iz knjige PVC stolarija koju možete naručiti pouzećem. "Knjiga pvc stolarija" piše o PVC-u i sadrži sve osnovne karakteristike ovog materijala, njegova svojstva, upotrebu, montažu, demontažu i reciklažu. Građevinske tehnike i predradove kako bi se pvc stolarija ispravno uklopila. Takođe, tutorijali sadrže i savete za izbor najbolje vrste okova i profila kao i prateće opreme. PVC ILI ALU STOLARIJA ? Nećemo upoređivati pvc stolariju sa ALU stolarijom - jer aluminijumska stolarija ima takođe svoje prednosti i mane koje ćemo obraditi u narednom članku i knjizi (ALU stolarija Srbija). Svakako ako ste pri parama, ne oklevajte da kupite aluminijumsku stolariju sa termoprekidom. Dakle, odlučili ste se da kupite pvc stolariju od neke firme ili će vam stolariju ugraditi fizičko lice. Nije svejedno ko će uzeti mere, izraditi stolariju po meri i ugraditi istu na tačno predviđenim otvorima. Naročito ako se ne razumete pa dozvolite da vam majstori za pvc naprave veliku štetu i haos rušenjem, obijanjem, hiltanjem zidova. Svaki posao pa i ugrađivanje prozora i vrata od pevece-a treba da se izvede pedantno i bez većih oštećenja. ŠTA JE PVC ? Pvc se kao materijal za izradu stolarije koristi već duže vremena. PVC stolarija se odlikuje veoma izraženom otpornošću na atmosferske i ostale spoljašnje uticaje kao što su: hladnoća, toplota, vetar, kiša, sneg, grad, buka, vibracija, uv zračenje ... itd. Skoro da ne postoji objekat u beogradu na kome nije ugrađen bar jedan pvc element (pvc vrata, pvc prozor, pvc zastor, pvc komarnik i slično). Ovaj trend se nastavlja pa se i širom Srbije pvc stolarija odomaćila kao bolja i isplativija u odnosu na drvenu stolariju. Naravno, ako uporedimo kako se drvena stolarija ponaša kroz godine upotrebe, uvidećemo da postoje dve osnovne razlike: PVC stolarija se ne krivi i ne deformiše lako kao drvena stolarija PVC stolarije bolje dihtuje i bolji je toplotni i zvučni izolator nego drvena stolarija Vek trajanja pvc stolarije Proizvođači garantuju da će 10 godina stolarija biti u stanju kao prilikom ugradnje. Neće doći do krivljenja, stolarija neće da požuti niti da menja svoju boju. Proizvođač će vam dati dve godine garanciju na funkcionalnost (brave, kvake, šarke, normalan rad okova i makaza, dobro zabravljivanje, otvaranje i zatvaranje bez zapinjanja ... itd). Međutim, obratite pažnju kakvu stolariju kupujete jer se već na prvi pogled može videti da li je kvalitetna ili ne. Takođe, ono što je bitno naglasiti je da pvc prozori i pvc vrata imaju daleko bolje osobine u svim vremenskim uslovima ali mana im je jedino u tome što dobro dihtuju pa se u prostorijama izolovanim pvc-om javlja kondenzacija i buđ. Ovakva situacija nije primećena kod drvene stolarije jer ona propusta i bolje kompenzuje spoljašnje i unutrašnje uslove. Ako zanemarimo ovu manu, jasno je da će ugradnja pvc stolarije biti pravi izbor za svakoga ko želi da smanji troškove grejanja (manji račun za struju, manje drva i ogrevnog uglja, manje utrošenog peleta ... itd). Ušteda je evidentna samo ako se pvc stolarija postavi na otvorima koji su propisno obrađeni (špaletne), kao i ako se fasada na objektu kvalitetno odrađena. Veoma je bitno reći da pvc stolarija nema naročitog efekta ako su vam zidovi na kući tanki, plafon prokišnjava a pod nema košuljicu ili podnu oblogu (parket). Puna funkcionalnost pvc prozora i vrata će se videti kada sredimo prethodno navedene zahteve. PVC STOLARIJA I KONDENZACIJA Kondenzacija je pratilac pvc-u kao odličnom toplotnom izolatoru. Veoma često ljudi koji su ugradili na svom objektu plastičnu stolariju sa staklima koja su argonski punjena (4 godišnja doba) ... itd, imaju zamerke po pitanju kondenza. Jednostavno, čim dođe hladnije vreme, napolju je vlaga a unutra se loži ili je grejanje prejako, pojavljuje se kondenzacija na zidovima a naizrazitije na uglovima i spojevima plafona i zidoa. Crno-zelena buđ na zidu i plafonu jeste direktna posledica viška vlage koja se nakupila na zidu ili plafonu. Kako rešiti vlagu ? Jednostavno - provetravanjem ! Samo dobro luftirana prostorija nema vlagu ili nije ugrožena od kondenza. Više puta u toku dana otvorite širom prozore i vrata da se stvori promaja koja će pomešati vazduh, ustajali vazduh zasićen vodom izaći će napolje a u sobu će ući svež nezasićen vazduh koji može da primi dosta vlage. Na taj način nećete imati buđanje po sobama. CENA PVC STOLARIJE Cena pvc stolarije zavisi od kvaliteta stolarije. Naravno, cenu kreira prodavac stolarije i samo on može da povoljno nabavi repromaterijal od nekog dobavljača (recimo firma Lyctim pvc stolarija u Beogradu), zatim iseče po meri, sklopi i namontira kupcu. Zato je bitno da pitate prodavca - firmu za pvc od kog materijala se izrađuju pvc prozori i vrata, koji su profili i okovi ugrađeni: (nemački inoutic, siegenia, gealan, salamander ... itd) ? DOBRA PVC STOLARIJA Dobra Pvc stolarija mora da bude urađena tako da se korisnik ne može povrediti na oštre i neobrušene ivice. Šarke na stolariji moraju biti podmazane nakon ugradnje kako ne bi vrata škripala. Vrata moraju biti lepo naštelovana kako bi se normalno zatvarala i zaključavala (zabravljivanje). Kip makaze treba da su takođe kvalitetne i da nema ispadanja iz ležišta kod promene načina otvaranje kip / standard. Diht gume na prozorima i vratima treba da su sive boje (duže traju). Stakla su po izboru, klasična providna ili mat - peskarena - reljefna. Birajte stakla punjena argonom po mogućstvu (4 godišnja doba). Stakla su minimalno 24 mm debljine. PVC klupice (iznutra) su takođe od pvc-a i mogu biti različite širine. Ne preterujte sa širinom klupica. Limene - aluminijumske okapnice (spolja) su veoma važne kako voda koja spolja prska na prozore ne bi narušila izgled fasade, ne bi podlivala, klizila niz zid i ostavljala prljave tragove. Alu okapnica treba biti od lima debljine 2 mm ! Ne nasedajte da je standard 1 mm jer takve okapnice brzo propadaju i deformišu se. Okrugli PVC prozor se može izraditi i to je jedina ispravna varijanta, jer će svaki drugi način (kvadratni prozor obrađen fasadom naknadno) biti teško uraditi i izolovati od atmosferskih padavina. Balkonska vrata moraju da se zaključavaju iznutra, mogu imati rezu, ključ i kombinaciju. Takođe, moraju imati i ručicu spolja za otvaranje i magnet za privremeno zatvaranje dok ste vani. Spisak sajtova koji nude usluge: izrada, prodaja, ugradnja i održavanje pvc stolarije: www.hram032.rs/pvc-stolarija.html www.talaris.rs/pvc-stolarija.html www.pvcstolarijabeohram.com/ www.miboplast.co.rs/pvc-stolarija.html www.mrpvcsistem.rs/pvc-stolarija.php www.pvcprojekt.rs/pvc-stolarija.html www.mbgrouplimited.rs/pvc-stolarija-beograd.html www.pvcstolarijamond.rs/ www.pvc-stolarija-cene-rehau-beograd.op.rs/ www.dualstolarija.com/ www.dominosrbija.com/pvc-prozori/ www.roloplast.rs www.suncemarinkovic.com/ www.god.co.rs/Stolarija www.pvcalustolarija-lenaplast.com www.pvcstolarija-beograd.rs/ www.europvc.rs/ www.pvcinzinjering.co.rs/pvc-stolarija.php www.najboljapvcstolarija.com/ www.pvcstolarijanovisad.rs/ Knjiga za pvc stolariju se može poručiti putem kontakta, dostava je pouzećem, a cena knjige na 450 strana je 550 dinara.

Serbien : Reiserführer / Ljubica D. Trajković ; aus dem Serbischen übersetzt von Hans-Otto Broecker Beograd : Turistička štampa, 1954 383 str. : ilustr. ; 21 cm kao na slikama, lepo očuvano s velikom kartom na rasklapanje RETKO U PONUDI! imamo ovu knjigu i na engleskom jeziku https://www.kupindo.com/Geografija/48301597_SERBIA-TOURIST-GUIDE-Beograd-1953-RETKO- Srbija, zvanično Republika Srbija, suverena je država koja se nalazi na raskrsnici puteva srednje i jugoistočne Evrope u južnom delu Panonske nizije i centru Balkanskog poluostrva.[5][6] Većim delom zahvata Balkansko poluostrvo, a manjim Panonsku niziju.[7] Srbija se na severu graniči sa Mađarskom, na severoistoku sa Rumunijom, na istoku sa Bugarskom, na jugu sa Severnom Makedonijom, na jugozapadu sa Albanijom i Crnom Gorom, a na zapadu sa Bosnom i Hercegovinom (entitetom Republika Srpska) i Hrvatskom. Broji oko 9 miliona stanovnika, odnosno oko 7 miliona bez Kosova i Metohije.[8] Glavni i najveći grad je Beograd, koji spada među najstarije i najveće gradove u jugoistočnoj Evropi.[6][9] Sa 1.681.405 stanovnika u široj okolini, po popisu iz 2022. godine, on je administrativno i ekonomsko središte države. Zvanični jezik je srpski, a zvanična valuta srpski dinar. Nakon slovenskog doseljavanja na Balkan (tokom 6. i 7. veka), Srbi su u ranom srednjem veku osnovali nekoliko država. Srednjovekovna Srbija je 1217. godine postala kraljevina, a vrhunac je dostigla 1346. godine, proglašenjem carstva. Nakon turske najezde, Srpska despotovina je opstala do 1459. godine, kada je potpala pod vlast Osmanskog carstva.[10] Do sredine 16. veka, celokupno područje današnje Srbije potpalo je pod osmansku vlast. Krajem 17. i početkom 18. veka, Habzburška monarhija je potisnula tursku vlast iz Bačke, Srema i Banata, a privremeno i iz centralne Srbije. Početkom 19. veka, Srpska revolucija uspostavila je nacionalnu državu kao prvu ustavnu monarhiju u regionu, koja je 1878. godine stekla državnu nezavisnost, a 1882. godine je postala kraljevina. Oslobođenje Stare Srbije (Raška, Kosovo i Metohija) ostvareno je 1912. godine.[11] Srbija je, nakon katastrofalnih gubitaka u Prvom svetskom ratu i ujedinjenja sa bivšom Habzburškom krunovinom Vojvodinom (i drugim teritorijama), postala suosnivač i sastavni deo zajedničke države sa većinom Južnih Slovena prvobitno u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, (kasnije preimenovanoj u Kraljevinu Jugoslaviju), zatim u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, Saveznoj Republici Jugoslaviji i Državnoj zajednici Srbiji i Crnoj Gori. Godine 2006, posle održanog referenduma u Crnoj Gori, narodi su se mirno razišli i Državna zajednica je prestala da postoji, a Srbija je, na osnovu Ustavne povelje, nastavila državno-pravni kontinuitet sa Srbijom i Crnom Gorom. U sastavu Srbije su i dve autonomne pokrajine: Vojvodina i Kosovo i Metohija.[12] Od NATO bombardovanja Jugoslavije, Kosovo i Metohija se nalaze pod protektoratom Ujedinjenih nacija. Privremene institucije samouprave na Kosovu i Metohiji, na kojem Albanci čine etničku većinu, 17. februara 2008. godine jednostrano i protivpravno (protivno Ustavu Srbije iz 2006. i Rezoluciji Saveta Bezbednosti OUN 1244) proglasile su nezavisnost, koju Srbija, mnoge druge države i Ujedinjene nacije ne priznaju. Srbija je član Ujedinjenih nacija, Saveta Evrope, Organizacije za evropsku bezbednost i saradnju, Partnerstva za mir, Organizacije za crnomorsku ekonomsku saradnju, Centralnoevropskog ugovora o slobodnoj trgovini, Azijske banke infrastrukturnih investicija, a pristupa Svetskoj trgovinskoj organizaciji.[13] Od 2014. godine zemlja pregovara o pristupanju u Evropskoj uniji sa perspektivom pridruživanja Evropskoj uniji do 2025. godine.[14] Srbija se od 2007. godine formalno pridržava politike vojne neutralnosti. Ekonomija Srbije je sa višim srednjim prihodom, sa dominantnim uslužnim sektorom, praćenim industrijskim sektorom i poljoprivredom.[15] Zemlja je visoko rangirana na indeksu humanog razvoja (67), indeksu društvenog napretka (47), kao i indeksu globalnog mira (54).[16][17][18] Etimologija Prema zvaničnoj istoriografiji naziv Srbija se prvi put pominje kod Grka sredinom 10. veka, i to najpre kao Σερβλία (Servlija, Serblija), a zatim i Σερβια (Servija, Serbija), što znači zemlja Srba.[19] U istom veku, arapski putopisac Masudi ovu zemlju naziva Sarabin, a njene stanovnike Sarabi.[20] Međutim, pre ovog, Srbi su svoju domovinu jednostavno nazivali Srpske zemlje. Etimologija titularnog naroda Srba, je mnogo više zagonetnija. Sličan etnonim se pojavljuje kod nekih drevnih naroda mnogo vekova pre Hrista, ali zvanična nauka, u većini slučajeva, ne nalazi njihovu direktnu povezanost sa slovenskim Srbima. Postoje mnoge teorije o nastanku imena Srbi, a najverovatnije je da je ono izvedeno iz stare slovenske reči sa korenom serb, što znači isto.[21] Druge teorije koren reči pronalaze u indoevropskoj reči ser- što znači: paziti, štititi, a iz koje je i izvedenica u latinskom servare: (o)čuvati, stražariti, zaštiti, (p)osmatrati.[22] Geografija Glavni članak: Geografija Srbije Položaj Topografska mapa Srbije Srbija se nalazi na raskrsnici puteva između srednje i južne Evrope, na Balkanskom poluostrvu i Panonskoj niziji.[15][23][24] Ona leži od 41° do 47° severne geografske širine i od 18° do 23° istočne geografske dužine. Država obuhvata 88.499 km²[25] (sa spornom teritorijom Kosova i Metohije), što je postavlja na 113. mesto u svetu; bez Kosova, ukupna površina je 77.474 km², što bi je načinilo 117. u svetu.[26] Njena ukupna dužina granica iznosi 2.027 km (sa Albanijom 115 km, sa Bosnom i Hercegovinom 302 km, sa Bugarskom 318 km, sa Hrvatskom 241 km, sa Mađarskom 151 km, sa Makedonijom 221 km, sa Crnom Gorom 203 km i sa Rumunijom 476 km).[26] Cela granica Kosova sa Albanijom (115 km), Makedonijom (159 km) i Crnom Gorom (79 km) je pod kontrolom granične policije Kosova.[27][28] Srbija tretira 352 km dugu granicu između Kosova i ostatka Srbije kao „administrativnu liniju”; ona je pod zajedničkom kontrolom granične policije Kosova i srpskih policijskih snaga, a ima 11 prelaza.[29] Panonska nizija pokriva severnu trećinu zemlje (Vojvodinu i Mačvu), dok se istočni vrh Srbije prostire u Vlaškoj niziji.[30] Reljef centralnog dela zemlje, sa centrom u šumadijskoj regiji, sastoji se uglavnom od brda koja sadrže reke. Planine dominiraju na južnoj trećini Srbije. Dinarske planine se prostiru na zapadu i na jugozapadu, prateći tokove Drine i Ibra. Karpati i Balkanske planine se protežu u pravcu sever-jug u istočnoj Srbiji.[31] Stare planine u jugoistočnom delu zemlje pripadaju planinskom vencu Rodopa. Nadmorska visina se kreće od vrha Midžor, Stare planine, sa 2.169 m (najviši vrh u Srbiji, izuzevši Kosovo) do najniže tačke od samo 17 m u blizini reke Dunav kod Prahova.[32] Najveće jezero je Đerdapsko (163 km²), a najduža reka koja prolazi kroz Srbiju je Dunav (587,35 km). Reljef Severni deo Republike zauzima ravnica (vidi: Geografija Vojvodine), a u južnim predelima su brežuljci i planine. Postoji preko 30 planinskih vrhova iznad 2.000 m nadmorske visine, a najviši vrh je Velika Rudoka (na Šar-planini) sa visinom od 2.660 m.[33] Planinski reljef Srbije objašnjava pojavu mnogih kanjona, klisura i pećina (Resavska pećina, Ceremošnja, Risovača). Najniža tačka se nalazi na tromeđi sa Rumunijom i Bugarskom, na ušću Timoka u Dunav, na 28-36 m nadmorske visine.[34][35] Deliblatska peščara predstavlja geomorfološki i ekološko-biogeografski fenomen ne samo Panonske nizije, već i čitave Evrope. U njoj je klima polustepska, nalazi se u južnom Banatu i jedno je od retkih pribežišta za mnoge specifične vrste flore i faune, koje u evropskim i svetskim razmerama predstavljaju prirodne retkosti. Najviša tačka: Velika Rudoka, Šar-planina (2.660 m) Najniža tačka: Ušće Timoka u Dunav (28 m) Najveće jezero: Đerdapsko jezero (163 km²) Najduža reka: Dunav (587,35 km) Najveći grad: Beograd (1.659.440 st.) Planine Glavni članak: Planine Srbije Stara planina Suva planina Najveći deo teritorije Srbije zauzimaju planine, koje čine planinsku regiju. Ona se proteže od Panonskog pobrđa na severu do crnogorske, albanske i makedonske granice na jugu. Od zapada ka istoku proteže se od bosansko-hercegovačke do bugarske granice. Planine Srbije se dele na: Rodopske planine Karpatsko-balkanske planine Dinarske planine Ostrvske planine Najviši vrhovi Srbije su: Vrh Visina Planina Velika Rudoka 2.658 m Šar-planina Đeravica 2.656 m Prokletije Crni vrh 2.585 m Šar-planina Gusam 2.539 m Prokletije Bogdaš 2.533 m Prokletije Žuti kamen 2.522 m Prokletije Ljuboten 2.498 m Šar-planina Veternik 2.461 m Koprivnik Crni krš 2.426 m Prokletije Hajla 2.403 m Hajla Gornje Podunavlje kod Apatina, jedna od preostalih močvara i UNESKO rezervat biosfere[36] Panonska nizija predstavlja veoma značajnu oblast Srbije. Ona zauzima Vojvodinu, severni, ravničarski deo Srbije i uski pojas južno od reke Dunava i Save. Najveći deo Panonske nizije leži ispod 200 m nadmorske visine, a „ravničarsku idilu” remete ostrvske planine, aluvijalne ravni, lesne zaravni i peščare. Ostrvske planine predstavljaju ostatke spuštenog dela stare mase tj. unutrašnjih Dinarida. Protežu se od zapada prema istoku. Izgrađene su od stena različite starosti: paleozojskih škriljaca, mezozojskog krečnjaka itd. Padine Fruške gore i Vršačkih planina izgrađeni su od organskih neogenih sedimenata i pleistocenih naslaga lesa. Prostore današnjeg Panonskog basena nekada je prekrivao praokean Tetis, čijim povlačenjem je i nastao Panonski basen. Povlačenjem, Tetis je iza sebe ostavio veoma plodno tlo, pa se zbog toga Panonski basen naziva još i „Žitnicom Srbije”. Za prostore ove regije osobena je crnica (ili černozem), kao vrsta zemljišta. Međutim, javlja se i tzv. degradirani černozem, kao i plodno aluvijalno tlo i gajnjače. Privreda ove oblasti je dobro razvijena i kao velika privredna središta javljaju se Novi Sad, Subotica, Beograd, Sombor, Zrenjanin, Kikinda, Sremska Mitrovica, Šabac, Smederevo i Požarevac. Zbog veoma plodnog tla dobro je razvijena poljoprivreda, a najviše se gaje od voća: šljive, jabuke, kruške, orasi, trešnje, višnje, kajsije, breskve; od povrća: kupus, pasulj, paradajz i paprika; od žitarica: kukuruz, pšenica, raž, ječam; od industrijskih biljaka: suncokret, šećerna repa, hmelj, mak. Najznačajnija poljoprivredna proizvodnja je proizvodnja vinove loze i proizvodnja vina.[37] Vode Glavni članci: Spisak reka u Srbiji i Spisak jezera u Srbiji Reke i rečni slivovi u Srbiji Veći deo Srbije pripada slivu Dunava (81.646 km² tj. 92,4%), koji i sam protiče kroz severnu Srbiju dužinom od 588 km.[38][39] Pored Dunava, plovne su još celim svojim tokom kroz Srbiju reke: Sava (206 km), Tisa (168 km) i Begej (75 km), a delimično su plovne Velika Morava (3 km od 185 km) i Tamiš (3 km od 118 km).[40] Ostale velike reke, sa dužinom toka kroz Srbiju većom od 200 km, su: Zapadna Morava (308 km), Južna Morava (295 km), Ibar (272 km), Drina (220 km) i Timok (202 km).[40] Deo juga Srbije pripada slivu reka Beli Drim u Metohiji i Radika u Gori (4.771 km² tj. 5,4%) koje teku ka Jadranskom moru.[38] Slivovi reka Pčinja, Lepenac i Dragovištica na jugoistoku Srbije pripadaju egejskom slivu (1.944 km² tj. 2,2%).[38] Pored reka, u Srbiji je izgrađen i čitav niz veštačkih kanala, koji služe za odbranu od poplava, navodnjavanje zemljišta, plovidbu i druge namene. Njihova ukupna dužina iznosi 939.2 km, od čega je za brodove, do 1000 t, plovno 385.9 km.[40] Najveći sistem kanala se nalazi u ravničarskom delu zemlje i poznat je pod nazivom Kanal Dunav—Tisa—Dunav, prema nazivima reka koje povezuje. Kanjon Uvca Većina jezera u Srbiji je poligenetskog porekla, a najveće među njima je Đerdapsko jezero, površine 178 km² (sa rumunskim delom: 253 km²), koje je po nastanku veštačko-akumulaciono jezero, napravljeno pregrađivanjem Dunava.[40][41] Druga veća veštačka jezera u Srbiji, sa površinom većom od 10 km², su: Vlasinsko jezero (na reci Vlasini, 16 km²), Perućac (na reci Drini, 12,4 km²) i jezero Gazivode (na reci Ibru, površine 11,9 km²).[40] Najveća prirodna jezera su Palićko jezero površine 5,6 km² i Belo jezero površine 4,8 km², koja se nalaze u Vojvodini. Na visokim planinama juga Srbije, javljaju se glacijalna jezera, poput Đeravičkog na Prokletijama ili jezera na Šar-planini, dok se na krajnjem severu javljaju, inače retka, eolska jezera, Palićko (5.6 km²) i Ludoško.[41] Pored njih, u Srbiji danas postoje još dve grupe prirodnih jezera i to su: kraška (Žagubičko vrelo) i rečna jezera (Rusanda, Carska bara), dok su tektonska jezera, koja su postojala u prošlosti, tokom vremena nestala. U nekim pećinama Srbije, javljaju se podzemna tj. pećinska jezera, kakva su na primer, jezera u Ravaničkoj pećini. Najviši vodopad u Srbiji je Kopren na Staroj planini severoistočno od Pirota. Visok je 103,5 m i sastoji se od nekoliko kaskada, sa prosečnim padom od 56,4 stepena.[42] Drugi po visini je Jelovarnik (71 m) na Kopaoniku, koji sačinjavaju tri uzastopne kaskade, a treći je Piljski na Staroj planini (64 metra).[43][44] Najveći i najduži kanjon Srbije i Evrope je Đerdap na Dunavu, dok je najveće rečno ostrvo Srbije Ostrovo u Dunavu kod Kostolca, površine 60 km².[43][43] Klima Glavni članak: Klima Srbije Srbija se nalazi na kopnenoj masi Balkanskog poluostrva koja je okružena toplim morima (jadranskim, egejskim i crnim) dok se na severu naslanja na evropski kontinent. Dodatni važan faktor koji određuje klimu Srbije je reljef. Grubo se može reći da u Srbiji vlada kontinentalna klima na severu, umerenokontinentalna na jugu, i planinska klima na visokim planinama. Zime u Srbiji su kratke, hladne i snežne, dok su leta topla. Najhladniji mesec je januar, dok je najtopliji jul. Najniža temperatura zabeležena u Srbiji je —39,5°C (13. januara 1985. u naselju Karajukića Bunari na Pešteru), a najviša 44,9°C (24. jula 2007. u Smederevskoj Palanci).[45] Prosečna godišnja temperatura u Srbiji je: 10,9°C (predeli ispod 300 m nadmorske visine), 10°C (300—500 m), 6°C (1000—1500 m), 3°C (iznad 1500 m).[45] Prosečna godišnja količina padavina je 896 mm. Najviše kiše ima u junu i maju, dok su najsuvlji februar i oktobar. Najznačajniji vetrovi Srbije su: košava (hladan i suv vetar karakterističan za sever Srbije) severac (hladan i suv severni vetar) moravac (hladan i suv; dolazi sa severa i duva dolinom Morave) južni vetar (topao i suv; duva sa juga dolinom Morave) jugozapadni vetar (topao i vlažan; dolazi sa Jadrana i dopire do Zapadne Srbije) Flora i fauna Glavni članak: Crvena knjiga flore Srbije Obični ris je u Srbiji zakonom zaštićena vrsta; usled malobrojne populacije, redovan lov na risa nije dozvoljen Pančićeva omorika Biogeografski, na teritoriji Srbije nalaze se dve zonalne vegetacije (odnosno, dva bioma) — veći deo površine pripada biomu širokolisnih i mešovitih šuma umerenih predela, dok predeli iznad gornje šumske granice pripadaju biomu tundri (alpijske tundre). U okviru šumskog bioma prisutna su četiri ekoregiona: balkanske mešovite šume (zauzimaju najveći deo teritorije južno od Save i Dunava), panonske mešovite šume (zauzimaju Panonsku niziju sa obodnim predelima), dinarske mešovite šume (mala površina u jugozapadnom delu Srbije) i rodopske planinske mešovite šume (mala površina u jugoistočnom delu Srbije). U okviru bioma tundri razvijena je visokoplaninska zeljasta vegetacija alpijskih livada i kamenjara. Pored zonalne vegetacije, zastupljeni su i drugi vegetacijski oblici, u zavisnosti od lokalnih uslova, npr. nizijske livade, tresave, stepski fragmenti. Pančićeva omorika je endemit područja Podrinja, zapadne Srbije i istočne Srpske (okolina Višegrada). Ime je dobila po srpskom botaničaru Josifu Pančiću koji ju je otkrio na planini Tari 1875. godine, kod sela Zaovine i Rastišta.[46][47][48] Pančićeva omorika je tanko, vitko, do 50 m visoko četinarsko drvo. Fauna Srbije je dosta raznovrsna, što znači da je veliki broj životinjskih vrsta koje su registrovane na teritoriji Evrope prisutno i u Srbiji. Po preciznom popisu — čak 43,3%. Podaci kažu da se u vodama i oko njih nalazi 110 vrsta riba i 20 vrsta vodozemaca, da na teritoriji Srbije živi najmanje 45 vrsta gmizavaca, oko 260 vrsta ptica gnezdarica i 94 vrste sisara.[49] Najčešće vrste divljači na koje se može naići u Srbiji su evropski jelen, jelen lopatar, srna, divokoza, muflon, divlja svinja, medved, kuna zlatica, kuna belica, jazavac, veverica, obični puh, zec, lasica, vuk, obični ris, šakal, riđa lisica , rakunoliki pas i tvor. Ostale životinjske vrste koje nastanjuju Srbiju su ježevi, gušteri, zmije, kao i razni insekti poput leptira. Srbiju naseljavaju i sledeće vrste divljih ptica: vrabac, slavuj, kos, drozd, siva čaplja, divlja guska, divlja patka kržulja, divlja patka riđoglava, jastreb kokošar, leštarka, jarebica kamenjarka, poljska jarebica, prepelica, fazan, liska crna, šumska šljuka, golub grivnaš, golub pećinar, golub dupljaš, gugutka, grlica, sojka (kreja), gačac, siva vrana i svraka. Mnogi kanali, prirodna i veštačka jezera odličan su potencijal za raznovrsnost ribljeg fonda. U najčistijim vodama mogu se pronaći potočni i rečni rakovi, a uobičajeno se na različitim lokacijama peca kečiga, šaran, potočna i jezerska pastrmka, smuđ, štuka i veliki broj vrsta bele ribe. Šume Glavni članak: Šume u Srbiji Prema stanju iz 2023. godine, ukupna površina šuma u Srbiji iznosi 40 odsto teritorije zemlje.[50] Nekada je Šumadija sa razlogom nosila to ime, zbog gustih i neprohodnih šuma koje su se u njoj nalazile. Retko ko bi razumeo žalbe putnika iz prve polovine 19. veka da su se sa velikim poteškoćama probijali kroz izuzetno guste i neprohodne šume Kneževine Srbije.[51] Srbija ima 2.000.000 hektara šuma i one godišnje proizvedu oko 8.000.000 tona kiseonika. U Srbiji se godišnje sagori 4.000.000 tona ogrevnog drveta, što znači da je doprinos Srbije svetskom bilansu ugljen-dioksida oko 6.000.000 tona godišnje.[51] Na Balkanu ima mnogo različitih vrsta šuma. Ako se zna da na ovim prostorima živi oko 50 različitih vrsta visokog drveća, i da gotovo svaka ta vrsta na određenim mestima izgrađuje svoju šumu, može se zamisliti koliko su raznovrsni šumski ekosistemi.[52] Veće šume u Srbiji: Košutnjak, Molinska šuma, Šalinački lug, Lipovička šuma, Valmište, Bojčinska šuma i druge. Nacionalni parkovi Glavni članak: Nacionalni parkovi Srbije U Republici Srbiji postoje dva nacionalna parka u procesu zaštite, Stara planina i Kučaj-Beljanica,[53] kao i pet nacionalnih parkova:[54] Ime Osnovan Površina (ha) Mapa Slika Nacionalni park Đerdap 1974. 93.968 Nacionalni park Đerdap na karti SrbijeNacionalni park Đerdap Nacionalni park Kopaonik 1981. 11.810 Nacionalni park Kopaonik na karti SrbijeNacionalni park Kopaonik Nacionalni park Tara 1981. 22.000 Nacionalni park Tara na karti SrbijeNacionalni park Tara Nacionalni park Šar-planina 1986. 39.000 Nacionalni park Šar-planina na karti SrbijeNacionalni park Šar-planina Nacionalni park Fruška gora 1960. 25.393 Nacionalni park Fruška gora na karti SrbijeNacionalni park Fruška gora Rezervati prirode Glavni članci: Rezervati prirode Srbije, Parkovi prirode Srbije, Predeli izuzetnih odlika Srbije i Sedam srpskih čuda Deliblatska peščara Obedska bara se nalazi u jugoistočnom Sremu i prostire na površini od 9820 hektara, a zaštitna zona na 19.611 hektara U Srbiji je izdvojeno i zakonom zaštićeno oko 463 rezervata i prirodnih dobara, najviše specijalnih i strogih, a značajan deo odnosi se i na naučno-istraživačke i opšte.[55] Rezervat prirode može biti strogi ili specijalni. Strogi rezervati su namenjeni isključivo očuvanju prirodnog fonda i naučno-istraživačkom radu i posmatranju. Specijalni rezervati imaju neizmenjeni i dobro očuvan ekosistem u kojem je čovekov uticaj sveden na minimum, a na osnovu namene mogu se izdvojiti hidrološki, ornitološki, geološki, ihtiološki, paleontološki i dr. Specijalni rezervati prirode Bagremara Brzansko Moravište Gornje Podunavlje Goč Deliblatska peščara Zasavica Jelašnička klisura Jerma Karađorđevo Klisura reke Trešnjice Koviljsko-petrovaradinski rit Kraljevac Ludoško jezero Obedska bara Okanj bara Pašnjaci velike droplje Selevenjske pustare Slano Kopovo Carska bara Suva planina Titelski breg Uvac Istorija Glavni članak: Istorija Srbije Ovaj članak je deo serije o istoriji Srbije Istorija Srbije Grb Republike Srbije proširi Preistorija proširi Predrimsko doba proširi Rano rimsko doba proširi Kasno rimsko doba proširi Rani srednji vek proširi Visoki srednji vek proširi Rano savremeno doba proširi Srbija 1804—1918 proširi Srbija od 1918. proširi Regionalne istorije Portal Srbija pru Praistorija Glavni članak: Praistorija na tlu Srbije Najstariji tragovi ljudskog postojanja, na tlu današnje Republike Srbije, datiraju iz vremena poslednjeg glacijala, oko 40.000. godine pre n. e.[56] Najznačajniji lokaliteti iz ovog perioda su pećine kod sela Gradac, ispod Jerininog brda nedaleko od Kragujevca i Risovača na Venčacu kod Aranđelovca.[56] Krajem ledenog doba, tokom holocena, velike promene klime, ali i flore i faune, dovele su do stvaranja ljudskih zajednica koje će stvoriti jednu od najkompleksnijih praistorijskih kultura, kulturu Lepenskog Vira.[56] Karakterišu je naseobine građene po utvrđenom obrascu, sa sahranjivanjem unutar njih i karakterističnim kućama trapezaste osnove, usavršena izrada alata i oružja, a smatra se da je u njoj postojala društvena hijerarhija i privatno vlasništvo, kao i razvijena religija (sa kultnim mestima i sakralnim objektima) i umetnost (javljaju se prve skulpture ribolikih ljudi, riba i jelena). Toplija klima, dovela je do stvaranja nove kulture u Podunavlju, koja se po lokalitetu Starčevo kod Pančeva, naziva Starčevačkom kulturom, a prostirala se na prostoru od Bosne do Makedonije tokom 5. milenijuma pre n. e. Njene kuće koriste drvo kao armaturu i blato i plevu kao građu, dok im je osnova kvadratno-trapezasta. Lepenski Vir; skulptura Praroditeljka, 7000 godina p.n.e. Figurina iz Vinčanske kulture, 4000–4500 p.n.e. Starčevačku kulturu zamenila je u srednjem neolitu Vinčanska kultura, koja je svoj naziv dobila po lokalitetu Vinča — Belo brdo, nedaleko od Beograda na obali Dunava i predstavlja tehnološki najnapredniju praistorijsku kulturu na svetu.[57] Njeni lokaliteti iz poznog neolita Pločnik kod istoimenog sela pored Prokuplja odnosno Belovode i Belolice kod Petrovca, na osnovu pronađenih bakarnih nalaza, predstavljaju najstarije evropske centre metalurgije, što pomera početke metalnog doba u još dalju prošlost. Kuće Vinčanske kulture su građene od istih materijala i istih su oblika, kao one iz Starčevačke kulture, ali su za razliku od njih, masivnije sa dve prostorije i ognjištima, dok su u poznom periodu bile poređane u redove sa svojevrsnim ulicama između njih, pa bi se njihova naselja mogla smatrati urbanim. Pored zemljoradnje i stočarstva kao osnovnih zanimanja, ljudi u ovom periodu su se bavili i lovom, ribolovom i sakupljanjem plodova, zatim pravljenjem grnčarije, alatki od kamena, ali i pletenjem asura od like i trske, pa čak i preradom vune. Grnčariju karakteriše zaobljenost, dok antropomorfne i zoomorfne figurine (Vinčanska dama, Vidovdanka, Hajd vaza, Boginja na tronu), kao i prosopomorfni poklopci i žrtvenici predstavljaju izuzetne umetničke domete ove kulture. Posebnu odliku Vinčanske kulture predstavljaju urezani znaci, poznati kao vinčansko pismo, o čijoj funkciji ima mnogo pretpostavki (oznake vlasništva, kaucije, piktogrami ili slikovno pismo, fonetsko pismo…).[58] Kulture bronzanog doba, počinju da se javljaju na tlu Srbije oko 1900. godine pre n. e. i to na području Banata (moriška), Srema (vinkovačka), severozapadne Srbije (Belotić-Bela Crkva) i južnog Pomoravlja (Bubanj-Hum III-Slatina). Njihov mirni život je poremećen oko 1425. p. n. e., kada sa severa nadire nova kultura (kultura grobnih humki) sa bronzanim oružjem (mačevi, sekire, bodeži), što dovodi do pokretanja naroda, koja su doprla i do Egipta.[56] Između 1200. i 1000. p. n. e., na prostoru Kosova, Pomoravlja, Bačke i Banata, postoje ljudske zajednice koje imaju ista naselja, posuđe, oblik sahranjivanja, bave se uzgajanjem ječma i pšenice, uzgajaju goveda, svinje i konje, a ređe koze i ovce. Krajem drugog i početkom prvog milenijuma pre n. e. (period od 1125. do 750. p. n. e.), dolazi do nastanka gvozdenog doba i formiranja prvih etničkih zajednica na Balkanskom poluostrvu (Dardanaca, Tribala, Ilira i Tračana). Za gvozdeno doba je vezan i dolazak Trako-kimeraca oko 725. p. n. e. iz Kavkasko-pontskih predela, koji sa sobom donose svoje gvozdeno oružje i nakit. Tokom naredna dva veka dolazi do formiranja etničkog razgraničenja među plemenima na Balkanu, počinje da se razvija razmena dobara (o čemu svedoče luksuzni helenski predmeti pronađeni na ovom prostoru), a arheološka istraživanja ukazuju i na procese helenizacije Tribala i Dardanaca, dok se iz istorijskih izvora zna da su između 300. i 100. p. n. e. vodili ratove sa makedonskim kraljevima. Mlađe gvozdeno doba karakteriše pojava Kelta, koji se 335. p. n. e. sastaju sa Aleksandrom Makedonskim na Dunavu, da bi nakon njegove smrti prešli Savu i Dunav i otpočeli napade na celo poluostrvo, sve do poraza kod Delfa, 279. p. n. e. Oni se nakon toga povlače sa tla današnje Grčke i uspevaju da pokore Tribale i deo Autarijata, sa kojima formiraju moćno pleme Skordiska,[56] koji na tlu današnje Karaburme podižu svoj grad Singidunum, koji se smatra pretečom prestonice moderne Srbije, Beograda. Stari vek Glavni članak: Istorija Srbije u starom veku Carska palata Feliks Romulijana; do 18 rimskih imperatora se rodilo na tlu današnje Srbije Širenje Rimljana na Balkansko poluostrvo, otpočelo je krajem 3. veka pre n. e, sukobima sa Ilirima predvođenim kraljicom Teutom. Tokom ilirsko-rimskih i makedonsko-rimskih ratova, Rimljani su pokorili Ilire i Antičke Makedonce. Nakon toga, započinje njihov prodor Panonskoj niziji i ratovi protiv Dardanaca i Skordiska. Početkom nove ere, gušenjem Batonovog ustanka, celokupno Balkansko poluostrvo se našlo pod rimskom vlašću. Veći deo današnje Srbije, ušao je u sastav provincije Gornja Mezija, dok su manji delovi ušli u sastav provincija Panonije, Dalmacije i Dakije. Na ovom prostoru su bile stalno stacionirane dve rimske legije IV Flavia (u Singidunumu, današnjem Beogradu) i VII Claudia (u Viminacijumu kod današnjeg Kostolca na Dunavu). Podignut je čitav niz gradova koji su bili povezani sistemom puteva koji su omogućavali laku komunikaciju između delova Rimskog carstva, koje je za vladavine cara Trajana, nakon dačkih ratova, bilo na svom teritorijalnom vrhuncu.[56] Upadi varvarskih plemena iz srednje Evrope i povlačenje Rimljana iz Dakije, tokom Aurelijanove vladavine, doveli su podizanja niza rimskih kastruma duž desne obale Dunava, koji su formirali Dunavski limes. Jedan od njegovih naslednika, Dioklecijan uveo je tetrarhiju kao oblik vladavine i izvršio reformu unutrašnje organizacije Rimskog carstva, čime je Sirmijum postao jedna od prestonica države. Varvarski napadi na Dunavsku granicu su se nastavili, a jednu od prekretnica čini prodor Gota 378. godine, nakon čega počinje i trajno naseljavanje varvara na tlu Rimskog carstva. Car Teodosije I je 395. godine podelio Rimsko carstvo na dva dela, pri čemu veći deo današnje Srbije ulazi u sastav Istočnog rimskog carstva, dok su manji delovi (severozapadni deo Srbije) pripali Zapadnom rimskom carstvu. Srednji vek Glavni članci: Istorija Srbije u srednjem veku, Slovensko naseljavanje Balkanskog poluostrva, Naseljavanje Srba na Balkansko poluostrvo i Slovenski ustanci protiv Vizantije Sredinom 5. veka, Huni predvođeni Atilom stvaraju moćnu državu, koja propada nakon njegove smrti 453. godine, a na tlu današnje Srbije svoje države stvaraju Gepidi i Istočni Goti. Pljačkaškim upadima na teritoriju Istočnog rimskog carstva, pridružuju se u prvim desetlećima 6. veka i Sloveni, ponekad kao samostalni napadači, a ponekad udruženi sa drugim varvarskim narodima. Sredinom istog veka na Balkansko poluostrvo stižu Avari, koji, predvođeni kaganom Bajanom, tokom narednih pola veka šire svoju vlast i uticaj na okolne Slovene, uz čiju pomoć napadaju i pljačkaju vizantijske teritorije, a 582. godine zauzimaju i sam Sirmijum. Krajem veka su Sloveni toliko ojačali da se već 584. godine pominje njihovo trajno naseljavanje na prostorima južno od Save i Dunava, a dve godine kasnije i njihov napad na Solun, u kome su korišćene i opsadne sprave. Srpske kneževine na Balkanu Jovan Vladimir bio je vladar Duklje (1000-1016), najmoćnije srpske kneževine tog doba i prvi srpski svetitelj. Prekretnicu u slovenskom naseljavanju, predstavlja dolazak na vlast cara Iraklija na vlast 610. godine. On procenjuje da rat sa Persijom na istočnim granicama carstva, predstavlja daleko veći problem i po stupanju na presto povlači sve preostale snage sa dunavske granice i prebacuje ih na istok, čime je otvoren put za trajno i neometano naseljavanje Slovena, koji će u narednim decenijama, preplaviti celo Balkansko poluostrvo. Posle neuspešne slovenske opsade Soluna 611. godine i kombinovane opsade Carigrada 626. godine, na prostor Balkana i današnje Srbije doseljavaju se Srbi. Prema rečima vizantijskog cara Konstantina Porfirogenita (913—959), oni su se, uz Iraklijevu dozvolu, naselili na prostorima između reka Cetine i Vrbasa na zapadu, Bojane, Ibra i Morave na istoku, Dunava i Save na Severu i Jadranskog mora na jugu.[59][60] On takođe navodi da su došli iz Bojke odnosno Bele ili Nekrštene Srbije u kojoj su vlast od oca nasledila dva brata. Oni su podelili narod, tako da je jedan ostao na čelu Srba u Beloj Srbiji, dok je drugi sa delom naroda krenuo u seobu ka jugu. Sigurno je u periodu od 629. do 632. godine bilo naseljavanje Srba na Balkan. Prvo ih je Iraklije naselio na oblasti zapadno od Soluna, kod grada Servija, najverovatnije da bi Srbi branili Solun od drugih Slovena, što im se nije svidelo, tako da su odlučili da se vrate u svoju Belu Srbiju. Prešli su Dunav, ali kada su uvideli da su Avari ponovo ojačali, zatražili su preko stratega Singidunuma nove teritorije, tako da im je Iraklije dodelio Dalmaciju.[61] Pola veka kasnije, tačnije 680. godine, na Balkan dolazi narod turskog porekla Prabugari, koji se naseljavaju istočno od Srba, među Slovenima na području nekadašnje Trakije. Tokom narednih vekova, oni će se stopiti sa okolnom slovenskom masom i izgubiti svoj jezik i običaje, ali će joj nametnuti svoje ime Bugari. Njihova država obuhvatiće istočnu Srbiju sa Moravskom dolinom, Beogradom i Sremom. Varvarska najezda je uništila stare rimske gradove i uređenje, tako da par narednih vekova karakteriše potpuno odsustvo bilo kakvih podataka o zbivanjima u unutrašnjosti Balkanskog poluostrva. Kneza koji je predvodio Srbe u seobi na Balkan, nasledio je posle smrti njegov sin, tako da je vlast, tokom vekova, ostala u istoj porodici, a prvi knez čije ime je zabeleženo, bio je Višeslav, za koga se pretpostavlja da je vladao krajem 8. veka. Njegov unuk Vlastimir, koji je vladao u prvoj polovini 9. veka, smatra se utemeljivačem srpske države u srednjem veku. Srbija se tokom njegove vladavine našla na udaru susednih Bugara predvođenih kanom Presijamom (832—852), koji su u trogodišnjem ratu doživeli potpun poraz, izgubivši pri tome i veći deo vojske. Posle njegove smrti, oko 851. godine, Bugari su ponovo napali Srbiju, ali su njegovi sinovi Mutimir (851—891), Strojimir i Gojnik ponovo potukli Bugare. Tokom borbi je zarobljen i najstariji sin kana Borisa (852—889) Vladimir (889—893) sa dvanaest uglednih bojara. Nakon toga je zaključen mir i prijateljstvo između Srba i Bugara, a zarobljenici su oslobođeni i otpraćeni do granice u Rasu. Kasnije je među Vlastimirovim sinovima došlo do borbe oko vlasti, u kojoj je pobedio najstariji Mutimir, koji je zarobio mlađu braću i poslao ih u Bugarsku kao zarobljenike. Tokom njegove vladavine je vladarska porodica primila hrišćanstvo, a papa Jovan VIII (872—882) je zatražio od njega 873. godine da se, nakon uspeha moravsko-panonske misije, podloži Metodiju, kao slovenskom episkopu, sa sedištem u Sirmijumu.[a] Posle njegove smrti 891. godine, Srbiju su ponovo zahvatili sukobi oko vlasti iz kojih je kao pobednik izašao Mutimirov bratanac Petar (892—917). On je kao kum kneza Bugarske i tada najmoćnijeg vladara na Balkanu Simeona Velikog (knez 893—913, car 913—927), bio u mogućnosti da skoro dve decenije vlada Srbijom u miru. Njegovu vladavinu je okončao sam Simeon, koji je od zahumskog kneza Mihajla dobio izveštaje o Petrovim kontaktima sa njegovim protivnicima Vizantincima, nakon čega je Petra na prevaru zarobio, a za novog kneza Srbije postavio Mutimirovog unuka Pavla (917—923). Njega su, par godina kasnije, pokušali da zbace sa vlasti Vizantinci, pomoću njegovog brata od strica Zaharija, ali je on zarobljen i poslat u Bugarsku.[59] Jačanje Bugarske pod Simeonom je primoralo Pavla, da pređe na stranu Vizantije, nakon čega je bugarski car protiv njega poslao 923. godine Zahariju, koji ga je zbacio sa vlasti.[59] Međutim, sam Zaharija je vrlo brzo prešao na stranu Vizantije, zbog čega Simeon biva primoran da pošalje svoju vojsku protiv njega. Bugarska vojska je potučena, a glave i oružje dvojice bugarskih vojvoda su poslati u Konstantinopolj kao ratni trofeji.[59] Bugarski car je nakon toga poslao na Srbiju novu vojsku, sa kojom je poslat i Vlastimirov praunuk Časlav (931— oko 960), koji je trebalo da bude postavljen za novog kneza.[59] Pred novom bugarskom vojskom, Zaharija je pobegao u Hrvatsku, dok su Bugari pozvali srpske župane da dođu i potčine se novom knezu.[59] Umesto postavljanja novog kneza, srpski župani su zarobljeni, a cela Srbija je opljačkana i pripojena Bugarskoj.[62] Nakon Simeonove smrti 927. godine, Časlav je pobegao iz Bugarske i uz vizantijsku pomoć, obnovio Srbiju u kojoj su najveći gradovi bili: Dostinika (prva prestonica Srbije), Černavusk, Međurečje, Drežnik, Lesnik i Salines, dok su u oblasti Bosne, koja se tada nalazila u sastavu Srbije, bili gradovi Kotor i Dresnik.[59] Sredinom 10. veka, severne granice Srbije počeli su da ugrožavaju Mađari, sa kojima je Časlav vodio borbe, u kojima je, prema narodnoj tradiciji sačuvanoj u „Letopisu Popa Dukljanina”, poginuo tako što je zarobljen i u okovima bačen u Savu sa svojom pratnjom. Njegovom smrću se gasi prva srpska vladarska dinastija koja je vladala Srbima od dolaska na Balkan do sredine 10. veka. Temnićki natpis sa kraja X ili početka XI veka, pronađen kod Varvarina Nekoliko desetleća kasnije 971. godine Bugarska država propada i ulazi u sastav Vizantije.[62] Okrutna vizantijska uprava na delovima Balkana naseljenim Slovenima, dovela je 976. godine do pobune u Makedoniji na čijem su se čelu našli sinovi kneza Nikole. Ustanak se brzo proširio, a na njegovom čelu se, usled pogibije ostale braće, našao Samuilo.[62] Posle prodora u Grčku, do Korinta i Peloponeza, on, oko 998. godine, pokreće pohod ka zapadnim delovima Balkana i do 989. godine osvaja veći deo današnje Srbije i okolnih srpskih kneževina.[62] Početkom 11. veka, Vizantija predvođena carem Vasilijem II počinje da potiskuje ustanike i posle velike pobede u bici na Belasici 1014. godine, Samuilo umire od srčanog udara, a njegova država se praktično raspala usled dinastičkih borbi oko vlasti.[62] Već 1018. godine, udovica poslednjeg cara se sa porodicom predala Vasiliju, ali su pojedine Samuilove vojskovođe nastavile da pružaju otpor.[63] Poslednji od njih bio je Sermon koji je vladao Sremom.[63] Njega je na prevaru ubio vizantijski zapovednik Beograda 1019. godine, čime je i poslednji ostatak Samuilove države pokoren. Vizantijska uprava na prostorima naseljenim slovenskim stanovništvom je posle sloma Samuilovog ustanka, započela proces helenizacije stanovništva i uvođenje plaćanja poreza u novcu, umesto, kao do tada, u naturi. Ove promene su, uz povećanje poreza usled krize u samoj Vizantiji, doveli do podizanja dve nove slovenske pobune. Prvo je u leto 1040. godine u Pomoravlju izbio ustanak na čijem se čelu našao, navodni Samuilov unuk, Petar Deljan, koji je u Beogradu proglašen za cara. Iako se ustanak brzo proširio na prostor današnje Srbije, Makedonije i severne Grčke, on je već 1041. godine ugušen. Tri desetleća kasnije, 1072. godine dolazi do novog ustanka pod vođstvom Đorđa Vojteha, a ustanici za cara u Prizrenu proglašavaju dukljanskog princa Konstantina Bodina. Pod njegovim vođstvom oni osvajaju Niš, ali krajem godine bivaju potučeni kod Pauna na Kosovu, čime je ustanak ugušen. Glavni članak: Raška Granice kraljevine Zete u doba kralja Bodina Početkom naredne decenije, Bodin je, kao kralj Zete, zauzeo Rašku u kojoj je za vladare postavio župane Vukana (oko 1083—1112) i Marka, a potom i Bosnu u kojoj je postavio kneza Stefana. Borbe sa Vizantijom od 1091. godine vodi isključivo raški župan Vukan koji iz Zvečana više puta prodire na Kosovo spaljujući Lipljan, a kasnije stiže i do Vranja, Skoplja i Pologa. Na vlasti ga smenjuje njegov bratanac Uroš I koji ulazi u savez sa Mađarima u borbama sa Vizantijom. Njegova ćerka Jelena postaje žena budućeg kralja Ugarske Bele II, a njegov sin Beloš kraljevski palatin. Mađari će tokom celog 12. veka ratovati sa Vizantijom, prvo oko Srema i Beograda, a zatim i oko Moravske doline, a raški župani će u gotovo svakom od tih ratova učestvovati kao ugarski saveznici. Oni uspevaju da, na kratko, osvoje Beograd, a kasnije i Niš, ali ih Vizantinci, predvođeni moćnim carem Manojlom I potiskuju, tako da se svi sukobi okončavaju bez značajnijih teritorijalnih proširenja. Istovremeno Rašku potresaju i unutrašnji sukobi oko vlasti između Uroševih sinova Uroša II i Dese u kome učešće uzima i sam Manojlo. Vizantijski car na kraju postavlja za novog velikog župana Tihomira, sina velmože Zavide. Razdoblje Nemanjića Veliki župan Stefan Nemanja, rodonačelnik dinastije Nemanjić Protiv velikog župana Tihomira će se, 1166. ili 1168. godine, pobuniti njegov najmlađi brat Stefan Nemanja koji će potisnuti stariju braću iz zemlje, a kasnije će kod Pantina na Kosovu potući vizantijsku vojsku predvođenu njegovom braćom, koja ga nakon toga priznaju za vladara. Nemanja će tokom naredna tri desetleća voditi uspešne ratove protiv Vizantije u kojima će značajno proširiti svoju državu. Pripaja joj Neretljansku oblast, Zahumlje, Travuniju, Primorje, delove Kosova, Metohije, a na kratko osvaja i Niš u kome se sastaje sa svetim rimskim carem i vođom krstaša III krstaškog pohoda Fridrihom Barbarosom, kome predlaže savez protiv Vizantije. Na prestolu ga, u dogovoru sa vizantijskim carem, nasleđuje srednji sin Stefan, koji početkom svoje vladavine biva potisnut od starijeg brata Vukana, ali na kraju uspeva da se održi na vlasti. Koristeći se političkom situacijom na Balkanu nastalom posle krstaškog zauzeća Carigrada 1204. godine, on je nastavio širenje svoje države (osvaja Prizren, Vranje i Niš), koju 4. januara 1217. godine uzdiže na rang kraljevine, dobivši od pape Honorija III kraljevski venac. Dve godine kasnije, njegov mlađi brat Sava je od vaseljenskog patrijarha u Nikeji izdejstvovao uzdizanje raške eparhije na nivo arhiepiskopije čiji je postao prvi arhiepiskop, čime je srpska crkva stekla autokefalnost i udareni su temelji današnjoj Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Sveti Sava, prvi srpski arhiepiskop i prosvetitelj Stefana nasleđuju sinovi Radoslav (1223—1234) i Vladislav (1234—1242) koji vladaju pod uticajem svojih moćnih tastova epirskog despota i bugarskog cara, posle kojih na vlast dolazi najmlađi sin Uroš I (1242—1276). Iako nije uspeo da proširi granice svoje države, Uroš je uspeo da ekonomski ojača državu tako što je iz Transilvanije doveo rudare Sase, čime je započela eksploatacija rudnika u Srbiji, što će njegovim naslednicima pružiti finansijsku osnovu za dalja osvajanja. Bio je oženjen Jelenom Anžujskom koja je igrala značajnu ulogu u tadašnjoj Srbiji, a slikarstvo njegove zadužbine Sopoćana spada u sam vrh evropske srednjovekovne umetnosti. Njega je sa vlasti, usled neuspešnih ratova i nezadovoljstva u zemlji, zbacio 1276. godine stariji sin Dragutin (kralj Srbije 1276—1282, kralj Srema 1282—1316), koji će, svega nekoliko godina kasnije 1282. godine, prepustiti vlast mlađem sinu Milutinu (1282—1321), koji spada u red najznačajnijih srpskih vladara.[64] Tokom nekoliko narednih godina, Milutin će proširiti Srbiju ka jugu, osvajajući veći deo današnje Severne Makedonije sa Skopljem koje mu postaje prestonica i severne delove Albanije, a na kratko će držati i sam Drač. Kasnije će osvojiti Braničevo, koje predaje Dragutinu, kome je ugarski kralj i njegov tast dodelio na upravu Mačvu sa Beogradom i severnu Bosnu. Sam Milutin 1299. godine zaključuje mir sa Vizantijom, prema kome mu car Andronik II (1282—1328) priznaje osvajanja i daje za ženu petogodišnju ćerku Simonidu. Početak 14. veka obeležava građanski rat između braće oko prava nasleđivanja prestola koji se okončava ponovnim prihvatanjem Deževskog sporazuma, kojim je Dragutin 1282. godine predao vlast Milutinu i prema kome ga nasleđuje Dragutinov sin. Milutina je sa vlasti 1314. godine pokušao da zbaci sin Stefan (1322—1331), koji je uhvaćen i po njegovom naređenju oslepljen, posle čega je poslat u izgnanstvo u Carigrad. Nakon Dragutinove smrti 1316. godine on zarobljava njegovog sina i naslednika Vladislava i zauzima njegovu državu, posle čega vodi trogodišnji rat sa kraljem Ugarske Karlom Robertom (1310—1342) u kome gubi Beograd, ali zadržava Mačvu i Braničevo. Posle njegove smrti 1321. godine, državu zahvata građanski rat između njegovih sinova Konstantina i Stefana, u koji se nakon Konstantinove pogibije uključuje Vladislav, ali Stefan i njega pobeđuje. On nastavlja da širi svoju državu ka jugu na račun, Vizantije, ali ne uspeva da povrati primorje od Cetine do Dubrovnika koje se nakon Milutinove smrti otcepilo, nakon čega ga osvaja ban Bosne Stefan II Kotromanić (1322—1353). Protiv njega je stvoren savez Vizantije i Bugarske, koji je Stefan uništio, potukavši do nogu Bugare u bici kod Velbužda 1330. godine. Samo godinu dana kasnije, njegov sin Dušan (kralj 1331—1346, car 1346—1355) koristi nezadovoljstvo vlastele i u Nerodimlju zarobljava oca, koji iste godine umire u kao zatvorenik u Zvečanu, a Dušan postaje novi kralj. Godine 1217, tokom vladavine Stefana Prvovenčanog, Srbija postaje nezavisna kraljevina, a 1346. godine dostiže vrhunac moći kao carstvo Stefana Dušana, koji se proglasio za „cara Srba i Grka”. Proglašenje Dušanovog zakonika i Srpsko carstvo Posle Nemanjića Bitka na Kosovu, Adam Stefanović Osmanski Turci su porazili srpsko plemstvo 1389. godine u bici na Kosovu polju. Stefan Lazarević kao osmanski vazal je predvodio srpske pomoćne odrede u bici kod Angore. Posle bitke kod Angore je od Vizantinaca u Carigradu dobio zvanje despota 1402. godine čime Srbija postaje despotovina. U vreme njegove vladavine u Srbiji se razvija Resavska škola srednjovekovne književnosti. Turci su konačno zagospodarili Srbijom posle pada Smedereva 1459. godine, za vreme vladavine poznatog osmanskog sultana Mehmeda II. Srbi su na području današnje Vojvodine prisutni od srednjeg veka pod vlašću Ugarske. U 15. i 16. veku su na području Srema, Banata i Bačke posede imali srpski despoti. U 16. veku su Srbi na području današnje Vojvodine formirali dve kratkotrajne državne tvorevine, prvom od njih je vladao samozvani car Jovan Nenad, a drugom vojvoda Radoslav Čelnik. Osmanska vladavina Glavni članak: Istorija Srbije u Osmanskom carstvu Delovi teritorije današnje Srbije su bili u sastavu Osmanskog carstva u periodu od 15. do početka 20. veka. U sastav Osmanskog carstva su najpre, početkom 15. veka, uključeni jugoistočni delovi današnje Srbije (okolina Niša), zatim, sredinom 15. veka (1459. godine), celo područje Srpske despotovine, i konačno, između 1521. i 1552. godine i celo područje današnje Vojvodine. Srbi u Banatu su 1594. godine podigli veliki ustanak protiv osmanske vlasti, koji se završio porazom. Seoba Srba, slika Paje Jovanovića Od kraja 17. veka, u severnim delovima današnje Srbije (Bačka, zapadni Srem) osmansku će vlast zameniti habzburška, koja će se između 1718. i 1739. godine proširiti i na druge delove teritorije današnje Srbije (istočni Srem, Banat, Mačvu, Šumadiju, Braničevo, Timočku Krajinu). Posle 1739. godine, granica osmanskog i habzburškog domena se nalazi na Savi i Dunavu. Srbija će svoju državnost početi da obnavlja u 19. veku, nakon Prvog (1804. godine) i Drugog srpskog ustanka (1815. godine), najpre u vidu vazalne kneževine, da bi potpunu nezavisnost stekla 1878. godine. Neki južni i zapadni delovi današnje Srbije ostaće pod osmanskom vlašću sve do 1912. godine. Period osmanske uprave trajao je različito u delovima današnje Srbije; najkraće su pod turskom vlašću bili neki delovi Vojvodine (oko 150 godina), a najduže neki delovi južne Srbije (oko 5 vekova). Moderna Srbija Srpska revolucija Glavni članak: Srpska revolucija Vožd Karađorđe Petrović, vođa Prvog srpskog ustanka i osnivač dinastije Karađorđević Ustanička Srbija 1809. godine Srbija je svoju borbu za nezavisnost počela tokom Srpske revolucije, a ta borba je trajala nekoliko desetleća. Đorđe Petrović, poznatiji kao Karađorđe, je umakao Seči knezova i sa šumadijskim prvacima je februara 1804. godine organizovao zbor u selu Orašac, na kom je odlučeno da se podigne buna. Na ovom zboru Karađorđe je izabran za „vožda”.[65] Buna je počela paljenjem turskih hanova po Šumadiji i proterivanjem Turaka iz hanova i sela u utvrđene gradove. Da bi smirio situaciju u Beogradskom pašaluku, turski sultan je jula 1804. godine poslao bosanskog vezira Bećir-pašu. Karađorđe je kao prvi uslov za uspostavljanje mira tražio likvidaciju dahija, koje je Milenko Stojković u noć između 5. i 6. avgusta, po Karađorđevom naređenju i uz saglasnost Bećir-paše, pogubio na ostrvu Ada Kale. Međutim, ovo nije smirilo situaciju u pašaluku. Sultan je 1805. godine poslao u Beograd za vezira Hafis-pašu, kog su ustanici dočekali na Ivankovcu i naneli mu težak poraz. Ovim je buna protiv dahija prerasla u ustanak protiv turske vlasti i srpsku nacionalnu revoluciju. Sledeće godine ustanici su porazili tursku vojsku na Mišaru i Deligradu i osvojili beogradsku varoš. Ustanici su pokušali da uspostave mir sa Osmanskim carstvom. Pregovore sa Portom u ime srpske strane je vodio trgovac Petar Ičko i uspeo od nje da izdejstvuje Ičkov mir. Najvažnije odredbe Ičkovog mira su bile da se iz Srbije proteraju janičari i da Srbi obavljaju javne službe i čuvaju granicu. Mir nije ostvaren jer su Srbi nastavili rat kada je na njihovu stranu u rat ušla Rusija. Sledeće godine (1807), Srbi su zauzeli beogradsku tvrđavu, a udružena srpsko-ruska vojska je odnela pobede kod Štubika i Malajnice. U narednim godinama ustanici su ratovali radi oslobođenja srpskog naroda izvan Beogradskog pašaluka. Bez većih okršaja je prošla 1808. godina, a za sledeću godinu Karađorđe je planirao da se u Raškoj sastane sa vojskom crnogorskog vladike Petra I i odatle da se uputi u oslobađanje Stare Srbije. Karađorđe je odneo pobede nad Turcima kod Suvodola, Sjenice i Novog Pazara. Međutim, morao je da odustane od pohoda jer mu se crnogorski vladika nije pridružio i zato što su ustanici poraženi u bici na Čegru. Srpski ustanici su 1810. godine odneli pobede kod Loznice i Varvarina (zajedno sa ruskom vojskom). Pohod Napoleona na Rusiju je prinudio jednog saveznika Srba da okonča rat sa Turskom. Rusija je 1812. godine sklopila sa Osmanskim carstvom Bukureški mir i povukla svoju vojsku iz ustaničke Srbije. Rusija je Bukureškim mirom pokušala da ustanicima osigura autonomiju i amnestiju za učešće u ratu. Ustanici su do tada ostvarili nezavisnost i nisu želeli da prihvate samo autonomiju i nastavili su da se bore. Ogromna turska vojska, predvođena velikim vezirom Huršid-pašom je opkolila ustaničku državu sa zapada, juga i istoka. Ustanička Srbija bila je pokorena da kraja oktobra 1813. godine. Karađorđe je napustio Srbiju sa većim brojem ustaničkih starešina, a veliki broj Srba se iselio na teritoriju susedne Austrije. Ustaničke starešine koje nisu izbegle počele su da se dogovaraju kako da zaustave turski zulum. U Takovu 23. aprila 1815. godine je održan tradicionalni sabor. Okupljeni prvaci su odlučili da podignu ustanak, pa su ponudili predvodništvo Milošu Obrenoviću, što je on prihvatio, ali nakon izvesnog kolebanja. Drugi srpski ustanak je podignut i vođen protiv turske vlasti. Ustanici su vodili borbu samo protiv vojske beogradskog vezira. Najvažnije bitke su bile kod Čačka, Paleža, Požarevca, na Ljubiću i Dublju. Kada su protiv pobunjenih Srba pošle još i dve sultanove vojske iz Bosne i Rumelije, Miloš Obrenović je započeo pregovore, uveren da ne može pružiti otpor na tri strane. Na Drini je započeo pregovore sa bosanskim vezirom Huršid-pašom, a nastavio je rumelijskim vezirom Marašli Ali-pašom. Sa Marašlijom je sklopio usmeni sporazum kojima je Srbima u beogradskom pašaluku osigurao poluautonomni položaj. Prema postignutom dogovoru, Srbi su imali pravo da skupljaju porez, da učestvuju u suđenju Srbima, da spahije ubiraju prihode po zakonima i da u Beogradu zaseda Narodna kancelarija sastavljena od srpskih knezova. Tako je okončan Drugi srpski ustanak, odnosno ratni period Srpske revolucije. Miloš Obrenović se odmah po završetku Drugog srpskog ustanka odrekao titule vožda, a prihvatio je titulu kneza. Kneževina Srbija Glavni članak: Kneževina Srbija Osnivač dinastije Obrenović i vođa Drugog srpskog ustanka knez Miloš Obrenović, poznat i kao Miloš Veliki Knez Miloš Obrenović je vladao Srbijom samovoljno i imao je brojne protivnike, koji su često podizali bune, ali su se one sve završavale neuspešno. Na spoljnopolitičkom planu, Miloš je, uz pomoć Rusije izdejstvovao Akermansku konvenciju (1828), Jedrenski mir (1829) i Hatišerif iz 1830. godine kojima je jačala autonomija Srbije sa Milošem kao njenim naslednim knezom. Nezadovoljstvo vladavinom kneza Miloša u Srbiji rezultovalo je Miletinom bunom. Knez Miloš je pod pritiskom nezadovoljnih knezova sazvao skupštinu 15. februara 1835. godine na kojoj je donet Sretenjski ustav, prvi moderni srpski ustav i prvi ustav na Balkanu. Sretenjski ustav je bio vrlo liberalan, njime je u Srbiji konačno ukinut feudalizam i ograničena prava kneza. Kako je ustav najviši pravni akt jedne zemlje, a da je Srbija tada bila vazalna kneževina Osmanskog carstva, Porta se protivila njenom donošenju. Austrija i Rusija su takođe bile protiv ustava jer ga ni same nisu imale, i zbog straha od širenja ideja Francuske revolucije. Pod spoljnim pritiskom knez Miloš je, na svoje zadovoljstvo, ukinuo ustav. Aprila 1841. godine južno od Kneževine Srbije izbila je bezuspešna Niška buna protiv turske vlasti. Poslednje osmanske trupe su 1867. godine napustile Kneževinu Srbiju, a knez Mihailo dobija ključeve većih srpskih gradova, čime država postaje defakto nezavisna. Posle ustanka u Hercegovini 1875. godine, Srbija objavljuje rat Turskoj 28. juna 1876. godine i do 1878. godine uspeva da oslobodi jugoistočnu Srbiju. Konačnim aktom Berlinskog kongresa — Berlinski sporazum — Srbija je 13. jula 1878. godine dobila međunarodno priznanje. Srbi u Habzburškoj Monarhiji Glavni članci: Vojna krajina i Istorija Vojvodine Srbi u Habzburškoj Monarhiji su sredinom 19. veka imali krunsku zemlju unutar Austrijske carevine pod imenom Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat. Kad god je Austrija ratovala protiv Turaka, imala je pomoć srpskog naroda, koji je bunama i učešćem u hrišćanskoj austrijskoj vojsci nastojao zbaciti tursku vlast i vaskrsnuti srpsko carstvo.[66] A posle svakog mira morao je bežati iz postojbine ispred turske osvete. Te seobe su se odvijale u nekoliko pravaca. Majska skupština na kojoj je proglašena Srpska Vojvodina (3. maja 1848. u Sremskim Karlovcima) Tokom habzburške uprave, Srbi su, na osnovu srpskih privilegija, uživali narodnu autonomiju u okviru Habzburške monarhije, a ostvarili su i crkvenu samostalnost u okviru Karlovačke mitropolije. Tokom revolucije 1848. godine, Srbi su formirali autonomnu Srpsku Vojvodinu, da bi 1849. godine bila formirana jedna posebna habzburška krunska oblast nazvana Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat. Ova oblast je ukinuta 1860. godine. Raspadom Habzburške monarhije (Austrougarske) 1918. godine, Srbi sa područja današnje Vojvodine ulaze u sastav Kraljevine Srbije, a potom i novoformiranog Kraljevstva Srba i Hrvata i Slovenaca, kasnije nazvanog Kraljevina Jugoslavija. Kraljevina Srbija Glavni članak: Kraljevina Srbija Srbija je proglašena kraljevinom odlukom Narodne skupštine i knjaževom proklamacijom 7. marta 1882. godine. Kraljevina Srbija obuhvata istorijski period od 1882. do 1918. godine. U ovom periodu su se oko vlasti nadmetale i smenjivale dve dinastije, čiji su rodonačelnici bili Đorđe Petrović — Karađorđe, vođa Prvog srpskog ustanka i Miloš Obrenović, vođa Drugog srpskog ustanka. Dalji razvoj Srbije je bio obeležen opštim napretkom u ekonomiji, kulturi i umetnosti, čemu je pre svega doprinela mudra državna politika, koja je slala mlade ljude na školovanje u evropske metropole, odakle su donosili novi duh i novi sistem vrednosti. Jedan od spoljnih izraza transformacije kroz koju je sada prolazila nekadašnja osmanska provincija bilo je i proglašenje kraljevine, 1882. godine. Kralj Petar I Karađorđević je uspostavio demokratsku vladavinu i predvodio povlačenje tokom Albanske golgote. Majskim prevratom 1903. godine i ubistvom kralja Aleksandra i kraljice Drage, na vlast ponovo dolaze Karađorđevići, potomci Karađorđa Petrovića, a za novog kralja je postavljen Petar Karađorđević. Srbija je znatno proširila svoju teritoriju na jug posle pobeda u Balkanskim ratovima (Stara Srbija). Uz velike ljudske i materijalne žrtve, Srbija je doprinela velikoj pobedi Saveznika u Prvom svetskom ratu. Većina naroda u Crnoj Gori je preko velike Narodne skupštine u Podgorici, 26. novembra 1918. godine, izglasala bezuslovno sjedinjenje sa Srbijom. Kraljevina Srbija je kao nezavisna država prestala je da postoji 1. decembra 1918. godine kada se ujedinila sa Državom Slovenaca, Hrvata i Srba stvorivši Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca pod daljom vladavinom srpske dinastije Karađorđević. Jugoslovenske države Vidi još: Jugoslavija Posle 1918. godine Srbija je jedina unoseći svoju državnost i suverenost, bila osnivač Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca, preimenovanog 1929. godine u Kraljevina Jugoslavija. Pod nemačkom okupacijom, posle rata do danas Glavni članci: Republika Srbija (1990—2006) i Raspad SFRJ Vidi još: Srbija pod nemačkom okupacijom, Jugoslavija u Drugom svetskom ratu i Socijalistička Republika Srbija U Drugom svetskom ratu, teritorija današnje Srbije je bila pod okupacijom Sila Osovine, odnosno nacističke Nemačke i njenih saveznika Italije, Bugarske, Mađarske, Albanije, kao i marionetske profašističke državne tvorevine pod nazivom Nezavisna Država Hrvatska, dok je u Srbiji vladala Vlada narodnog spasa pod generalom Nedićem do 1944. godine. U Srbiji su tokom okupacije postojala dva suprotstavljena pokreta koji su se borili za vlast u posleratnoj Jugoslaviji: Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije i Jugoslovenska vojska u otadžbini. Ustanak protiv okupatora izbio je u leto 1941. godine. Tokom Drugog svetskog rata zabeležena su velika stradanja srpskog naroda. Procenjuje se da je stradalo preko milion i po pripadnika svih naroda, među kojima je najviše bilo Srba. Partizani i ravnogorci sprovode nemačke nacističke zarobljenike u Užicu. Srbi su činili natpolovičnu većinu partizanskog i većinu ravnogorskog pokreta. Građani Novog Sada prelaze reku skelama, nakon što su sva tri gradska mosta uništena u NATO bombardovanju Neposredno posle rata, 1945. godine, kao naslednica Kraljevine Jugoslavije, formirana je država pod imenom Demokratska Federativna Jugoslavija koja je bila pod novom vlašću komunističkog režima na čelu sa Josipom Brozom Titom. Iste godine 29. novembra proglasom republike država menja ime u Federativna Narodna Republika Jugoslavija, dok je 1963. ustavnim promenama promenila ime u Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija. Ustavom SFRJ iz 1974. godine pokrajine u sastavu SR Srbije (SAP Vojvodina i SAP Kosovo) dobile su daleko veću autonomiju i prava nego što su imala ranije, dobile su državna i partijska predsedništva. Januara 1990. godine na četrnaestom kongresu dolazi do raspada do tada vladajućeg Saveza komunista Jugoslavije. Od 1992. godine, posle raspada SFRJ, sve do 2003. Srbija je činila, zajedno sa Crnom Gorom — Saveznu Republiku Jugoslaviju. Po raspadu Jugoslavije, Srbija i Srbi su postali predmet negativne propagande, podmetanja i blaćenja unutar dela srpskog naroda, evropskih država kao i unutar međunarodne zajednice.[67] Savremena istorija Glavni članci: Kosovski rat, NATO bombardovanje SRJ, Kumanovski sporazum i Rezolucija 1244 Godine 2000. dolazi do smene Socijalističke partije Srbije sa Demokratskom opozicijom Srbije na septembarskim saveznim izborima i decembarskim republičkim izborima čime dolazi do političke tranzicije. Od 2003. godine ustavnom poveljom Srbija je sastavni deo Državne zajednice Srbije i Crne Gore. Dana 21. maja 2006. godine, održan je referendum na kome su se građani Crne Gore izjasnili za nezavisnost. Od 5. juna 2006. godine Republika Srbija deluje kao nezavisna i suverena država (kao naslednica Srbije i Crne Gore). Dana 8. novembra 2006. godine proglašen je u Narodnoj skupštini Republike Srbije, posle izvršenog uspešnog referenduma, Ustav Republike Srbije. Politički sistem i ustavno-pravno uređenje Glavni članci: Spisak šefova države Srbije, Ustav Srbije iz 2006. godine i Politički sistem Srbije Republika Srbija je država srpskog naroda i svih građana koji u njoj žive, zasnovana na vladavini prava i socijalnoj pravdi, načelima građanske demokratije, ljudskim i manjinskim pravima i slobodama i pripadnosti evropskim principima i vrednostima.[12] Republika Srbija funkcioniše u okviru parlamentarne demokratije, tačnije kao parlamentarna republika. Vlast je podeljena na tri grane i to:[12] Dom Narodne skupštine u Beogradu Zakonodavna vlast, čiji je nosilac Narodna skupština Republike Srbije; Izvršna vlast, čiji je nosilac Vlada Republike Srbije; Sudska vlast, koja predstavlja nezavisnu granu vlasti. Politička situacija Sadašnji predsednik Republike Srbije je Aleksandar Vučić koji je pobedio u prvom krugu predsedničkih izbora 2017. godine. Posle izbora Aleksandra Vučića za predsednika Republike izabrana je 29. juna 2017. godine nova koaliciona Vlada liste okupljene oko Srpske napredne stranke i liste okupljene oko Socijalističke partije Srbije sa nestranačkom ličnošću Anom Brnabić na mestu predsednika Vlade. Trenutni predsednik Narodne skupštine Republike Srbije je Vladimir Orlić iz SNS-a. Narodna skupština Republike Srbije je 26. decembra 2007. godine usvojila Rezoluciju o zaštiti suvereniteta, teritorijalnog integriteta i ustavnog poretka Republike Srbije kojom je proglašena „vojna neutralnost Republike Srbije u odnosu na postojeće vojne saveze do eventualnog raspisivanja referenduma na kojem bi se donela konačna odluka o tom pitanju”.[68] Spoljni odnosi Glavni članak: Spoljni odnosi Srbije Zgrada Vlade Republike Srbije Dominantan politički diskurs u zemlji uključuje pristupanje Evropskoj uniji. Zemlja je status kandidata stekla 2012. godine. Srbija je članica Organizacije ujedinjenih nacija (OUN), Organizacije za evropsku bezbednost i saradnju (OEBS), Saveta Evrope (SE), NATO programa Partnerstvo za mir, Međunarodne organizacije za migracije i Organizacije za crnomorsku ekonomsku saradnju i mnogih drugih međunarodnih organizacija. Ima status posmatrača u Svetskoj trgovinskoj organizaciji i u ODKB. Srbija ima sa Republikom Srpskom potpisan sporazum o specijalnim i paralelnim vezama.[69] Republika Srbija je u dobrim odnosima sa državama kao što su Rusija i Grčka. Sa pasošem Srbije može se bez vize putovati u 104 zemlje (2015. godina).[70] Državni simboli Glavni članci: Zastava Srbije, Grb Srbije i Himna Srbije Himna Republike Srbije je ujedno i stara himna nekadašnje Kraljevine Srbije „Bože pravde”, uz neznatno izmenjen tekst. Grb Republike Srbije je stari grb Kraljevine Srbije iz doba Obrenovića iz 1882. godine i čini ga dvoglavi beli orao sa štitom na grudima na kome su krst i četiri ocila, a iznad glava orla se nalazi kruna Nemanjića. Republika Srbija ima narodnu zastavu koja je trobojka sa vodoravno položenim bojama: crvenom, plavom i belom. Pored narodne, postoji i državna zastava koja je u osnovi ista kao i narodna s tim što na trećini dužine gledano sleva nadesno na plavom polju stoji i mali grb Srbije. tags: turizam vodiči kulturna dobra lepote srbije vodič stari antikvarni turistički serbia srbija jugoslavija yugoslawien mape karte mapa karta istorija srba srbije geografija nemački jezik za nemce po srbiji ... german deutsch

Ljubica D. Trajkovic Beograd, 1953 363 str. mek povez sa omotačem veoma dobro očuvano za ovaj tip knjige, za stanje korica pogledati slike veliki broj fotografija i mapa turistički vodič kroz srbiju Srbija, zvanično Republika Srbija, suverena je država koja se nalazi na raskrsnici puteva srednje i jugoistočne Evrope u južnom delu Panonske nizije i centru Balkanskog poluostrva.[5][6] Većim delom zahvata Balkansko poluostrvo, a manjim Panonsku niziju.[7] Srbija se na severu graniči sa Mađarskom, na severoistoku sa Rumunijom, na istoku sa Bugarskom, na jugu sa Severnom Makedonijom, na jugozapadu sa Albanijom i Crnom Gorom, a na zapadu sa Bosnom i Hercegovinom (entitetom Republika Srpska) i Hrvatskom. Broji oko 9 miliona stanovnika, odnosno oko 7 miliona bez Kosova i Metohije.[8] Glavni i najveći grad je Beograd, koji spada među najstarije i najveće gradove u jugoistočnoj Evropi.[6][9] Sa 1.681.405 stanovnika u široj okolini, po popisu iz 2022. godine, on je administrativno i ekonomsko središte države. Zvanični jezik je srpski, a zvanična valuta srpski dinar. Nakon slovenskog doseljavanja na Balkan (tokom 6. i 7. veka), Srbi su u ranom srednjem veku osnovali nekoliko država. Srednjovekovna Srbija je 1217. godine postala kraljevina, a vrhunac je dostigla 1346. godine, proglašenjem carstva. Nakon turske najezde, Srpska despotovina je opstala do 1459. godine, kada je potpala pod vlast Osmanskog carstva.[10] Do sredine 16. veka, celokupno područje današnje Srbije potpalo je pod osmansku vlast. Krajem 17. i početkom 18. veka, Habzburška monarhija je potisnula tursku vlast iz Bačke, Srema i Banata, a privremeno i iz centralne Srbije. Početkom 19. veka, Srpska revolucija uspostavila je nacionalnu državu kao prvu ustavnu monarhiju u regionu, koja je 1878. godine stekla državnu nezavisnost, a 1882. godine je postala kraljevina. Oslobođenje Stare Srbije (Raška, Kosovo i Metohija) ostvareno je 1912. godine.[11] Srbija je, nakon katastrofalnih gubitaka u Prvom svetskom ratu i ujedinjenja sa bivšom Habzburškom krunovinom Vojvodinom (i drugim teritorijama), postala suosnivač i sastavni deo zajedničke države sa većinom Južnih Slovena prvobitno u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, (kasnije preimenovanoj u Kraljevinu Jugoslaviju), zatim u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, Saveznoj Republici Jugoslaviji i Državnoj zajednici Srbiji i Crnoj Gori. Godine 2006, posle održanog referenduma u Crnoj Gori, narodi su se mirno razišli i Državna zajednica je prestala da postoji, a Srbija je, na osnovu Ustavne povelje, nastavila državno-pravni kontinuitet sa Srbijom i Crnom Gorom. U sastavu Srbije su i dve autonomne pokrajine: Vojvodina i Kosovo i Metohija.[12] Od NATO bombardovanja Jugoslavije, Kosovo i Metohija se nalaze pod protektoratom Ujedinjenih nacija. Privremene institucije samouprave na Kosovu i Metohiji, na kojem Albanci čine etničku većinu, 17. februara 2008. godine jednostrano i protivpravno (protivno Ustavu Srbije iz 2006. i Rezoluciji Saveta Bezbednosti OUN 1244) proglasile su nezavisnost, koju Srbija, mnoge druge države i Ujedinjene nacije ne priznaju. Srbija je član Ujedinjenih nacija, Saveta Evrope, Organizacije za evropsku bezbednost i saradnju, Partnerstva za mir, Organizacije za crnomorsku ekonomsku saradnju, Centralnoevropskog ugovora o slobodnoj trgovini, Azijske banke infrastrukturnih investicija, a pristupa Svetskoj trgovinskoj organizaciji.[13] Od 2014. godine zemlja pregovara o pristupanju u Evropskoj uniji sa perspektivom pridruživanja Evropskoj uniji do 2025. godine.[14] Srbija se od 2007. godine formalno pridržava politike vojne neutralnosti. Ekonomija Srbije je sa višim srednjim prihodom, sa dominantnim uslužnim sektorom, praćenim industrijskim sektorom i poljoprivredom.[15] Zemlja je visoko rangirana na indeksu humanog razvoja (67), indeksu društvenog napretka (47), kao i indeksu globalnog mira (54).[16][17][18] Etimologija Prema zvaničnoj istoriografiji naziv Srbija se prvi put pominje kod Grka sredinom 10. veka, i to najpre kao Σερβλία (Servlija, Serblija), a zatim i Σερβια (Servija, Serbija), što znači zemlja Srba.[19] U istom veku, arapski putopisac Masudi ovu zemlju naziva Sarabin, a njene stanovnike Sarabi.[20] Međutim, pre ovog, Srbi su svoju domovinu jednostavno nazivali Srpske zemlje. Etimologija titularnog naroda Srba, je mnogo više zagonetnija. Sličan etnonim se pojavljuje kod nekih drevnih naroda mnogo vekova pre Hrista, ali zvanična nauka, u većini slučajeva, ne nalazi njihovu direktnu povezanost sa slovenskim Srbima. Postoje mnoge teorije o nastanku imena Srbi, a najverovatnije je da je ono izvedeno iz stare slovenske reči sa korenom serb, što znači isto.[21] Druge teorije koren reči pronalaze u indoevropskoj reči ser- što znači: paziti, štititi, a iz koje je i izvedenica u latinskom servare: (o)čuvati, stražariti, zaštiti, (p)osmatrati.[22] Geografija Glavni članak: Geografija Srbije Položaj Topografska mapa Srbije Srbija se nalazi na raskrsnici puteva između srednje i južne Evrope, na Balkanskom poluostrvu i Panonskoj niziji.[15][23][24] Ona leži od 41° do 47° severne geografske širine i od 18° do 23° istočne geografske dužine. Država obuhvata 88.499 km²[25] (sa spornom teritorijom Kosova i Metohije), što je postavlja na 113. mesto u svetu; bez Kosova, ukupna površina je 77.474 km², što bi je načinilo 117. u svetu.[26] Njena ukupna dužina granica iznosi 2.027 km (sa Albanijom 115 km, sa Bosnom i Hercegovinom 302 km, sa Bugarskom 318 km, sa Hrvatskom 241 km, sa Mađarskom 151 km, sa Makedonijom 221 km, sa Crnom Gorom 203 km i sa Rumunijom 476 km).[26] Cela granica Kosova sa Albanijom (115 km), Makedonijom (159 km) i Crnom Gorom (79 km) je pod kontrolom granične policije Kosova.[27][28] Srbija tretira 352 km dugu granicu između Kosova i ostatka Srbije kao „administrativnu liniju”; ona je pod zajedničkom kontrolom granične policije Kosova i srpskih policijskih snaga, a ima 11 prelaza.[29] Panonska nizija pokriva severnu trećinu zemlje (Vojvodinu i Mačvu), dok se istočni vrh Srbije prostire u Vlaškoj niziji.[30] Reljef centralnog dela zemlje, sa centrom u šumadijskoj regiji, sastoji se uglavnom od brda koja sadrže reke. Planine dominiraju na južnoj trećini Srbije. Dinarske planine se prostiru na zapadu i na jugozapadu, prateći tokove Drine i Ibra. Karpati i Balkanske planine se protežu u pravcu sever-jug u istočnoj Srbiji.[31] Stare planine u jugoistočnom delu zemlje pripadaju planinskom vencu Rodopa. Nadmorska visina se kreće od vrha Midžor, Stare planine, sa 2.169 m (najviši vrh u Srbiji, izuzevši Kosovo) do najniže tačke od samo 17 m u blizini reke Dunav kod Prahova.[32] Najveće jezero je Đerdapsko (163 km²), a najduža reka koja prolazi kroz Srbiju je Dunav (587,35 km). Reljef Severni deo Republike zauzima ravnica (vidi: Geografija Vojvodine), a u južnim predelima su brežuljci i planine. Postoji preko 30 planinskih vrhova iznad 2.000 m nadmorske visine, a najviši vrh je Velika Rudoka (na Šar-planini) sa visinom od 2.660 m.[33] Planinski reljef Srbije objašnjava pojavu mnogih kanjona, klisura i pećina (Resavska pećina, Ceremošnja, Risovača). Najniža tačka se nalazi na tromeđi sa Rumunijom i Bugarskom, na ušću Timoka u Dunav, na 28-36 m nadmorske visine.[34][35] Deliblatska peščara predstavlja geomorfološki i ekološko-biogeografski fenomen ne samo Panonske nizije, već i čitave Evrope. U njoj je klima polustepska, nalazi se u južnom Banatu i jedno je od retkih pribežišta za mnoge specifične vrste flore i faune, koje u evropskim i svetskim razmerama predstavljaju prirodne retkosti. Najviša tačka: Velika Rudoka, Šar-planina (2.660 m) Najniža tačka: Ušće Timoka u Dunav (28 m) Najveće jezero: Đerdapsko jezero (163 km²) Najduža reka: Dunav (587,35 km) Najveći grad: Beograd (1.659.440 st.) Planine Glavni članak: Planine Srbije Stara planina Suva planina Najveći deo teritorije Srbije zauzimaju planine, koje čine planinsku regiju. Ona se proteže od Panonskog pobrđa na severu do crnogorske, albanske i makedonske granice na jugu. Od zapada ka istoku proteže se od bosansko-hercegovačke do bugarske granice. Planine Srbije se dele na: Rodopske planine Karpatsko-balkanske planine Dinarske planine Ostrvske planine Najviši vrhovi Srbije su: Vrh Visina Planina Velika Rudoka 2.658 m Šar-planina Đeravica 2.656 m Prokletije Crni vrh 2.585 m Šar-planina Gusam 2.539 m Prokletije Bogdaš 2.533 m Prokletije Žuti kamen 2.522 m Prokletije Ljuboten 2.498 m Šar-planina Veternik 2.461 m Koprivnik Crni krš 2.426 m Prokletije Hajla 2.403 m Hajla Gornje Podunavlje kod Apatina, jedna od preostalih močvara i UNESKO rezervat biosfere[36] Panonska nizija predstavlja veoma značajnu oblast Srbije. Ona zauzima Vojvodinu, severni, ravničarski deo Srbije i uski pojas južno od reke Dunava i Save. Najveći deo Panonske nizije leži ispod 200 m nadmorske visine, a „ravničarsku idilu” remete ostrvske planine, aluvijalne ravni, lesne zaravni i peščare. Ostrvske planine predstavljaju ostatke spuštenog dela stare mase tj. unutrašnjih Dinarida. Protežu se od zapada prema istoku. Izgrađene su od stena različite starosti: paleozojskih škriljaca, mezozojskog krečnjaka itd. Padine Fruške gore i Vršačkih planina izgrađeni su od organskih neogenih sedimenata i pleistocenih naslaga lesa. Prostore današnjeg Panonskog basena nekada je prekrivao praokean Tetis, čijim povlačenjem je i nastao Panonski basen. Povlačenjem, Tetis je iza sebe ostavio veoma plodno tlo, pa se zbog toga Panonski basen naziva još i „Žitnicom Srbije”. Za prostore ove regije osobena je crnica (ili černozem), kao vrsta zemljišta. Međutim, javlja se i tzv. degradirani černozem, kao i plodno aluvijalno tlo i gajnjače. Privreda ove oblasti je dobro razvijena i kao velika privredna središta javljaju se Novi Sad, Subotica, Beograd, Sombor, Zrenjanin, Kikinda, Sremska Mitrovica, Šabac, Smederevo i Požarevac. Zbog veoma plodnog tla dobro je razvijena poljoprivreda, a najviše se gaje od voća: šljive, jabuke, kruške, orasi, trešnje, višnje, kajsije, breskve; od povrća: kupus, pasulj, paradajz i paprika; od žitarica: kukuruz, pšenica, raž, ječam; od industrijskih biljaka: suncokret, šećerna repa, hmelj, mak. Najznačajnija poljoprivredna proizvodnja je proizvodnja vinove loze i proizvodnja vina.[37] Vode Glavni članci: Spisak reka u Srbiji i Spisak jezera u Srbiji Reke i rečni slivovi u Srbiji Veći deo Srbije pripada slivu Dunava (81.646 km² tj. 92,4%), koji i sam protiče kroz severnu Srbiju dužinom od 588 km.[38][39] Pored Dunava, plovne su još celim svojim tokom kroz Srbiju reke: Sava (206 km), Tisa (168 km) i Begej (75 km), a delimično su plovne Velika Morava (3 km od 185 km) i Tamiš (3 km od 118 km).[40] Ostale velike reke, sa dužinom toka kroz Srbiju većom od 200 km, su: Zapadna Morava (308 km), Južna Morava (295 km), Ibar (272 km), Drina (220 km) i Timok (202 km).[40] Deo juga Srbije pripada slivu reka Beli Drim u Metohiji i Radika u Gori (4.771 km² tj. 5,4%) koje teku ka Jadranskom moru.[38] Slivovi reka Pčinja, Lepenac i Dragovištica na jugoistoku Srbije pripadaju egejskom slivu (1.944 km² tj. 2,2%).[38] Pored reka, u Srbiji je izgrađen i čitav niz veštačkih kanala, koji služe za odbranu od poplava, navodnjavanje zemljišta, plovidbu i druge namene. Njihova ukupna dužina iznosi 939.2 km, od čega je za brodove, do 1000 t, plovno 385.9 km.[40] Najveći sistem kanala se nalazi u ravničarskom delu zemlje i poznat je pod nazivom Kanal Dunav—Tisa—Dunav, prema nazivima reka koje povezuje. Kanjon Uvca Većina jezera u Srbiji je poligenetskog porekla, a najveće među njima je Đerdapsko jezero, površine 178 km² (sa rumunskim delom: 253 km²), koje je po nastanku veštačko-akumulaciono jezero, napravljeno pregrađivanjem Dunava.[40][41] Druga veća veštačka jezera u Srbiji, sa površinom većom od 10 km², su: Vlasinsko jezero (na reci Vlasini, 16 km²), Perućac (na reci Drini, 12,4 km²) i jezero Gazivode (na reci Ibru, površine 11,9 km²).[40] Najveća prirodna jezera su Palićko jezero površine 5,6 km² i Belo jezero površine 4,8 km², koja se nalaze u Vojvodini. Na visokim planinama juga Srbije, javljaju se glacijalna jezera, poput Đeravičkog na Prokletijama ili jezera na Šar-planini, dok se na krajnjem severu javljaju, inače retka, eolska jezera, Palićko (5.6 km²) i Ludoško.[41] Pored njih, u Srbiji danas postoje još dve grupe prirodnih jezera i to su: kraška (Žagubičko vrelo) i rečna jezera (Rusanda, Carska bara), dok su tektonska jezera, koja su postojala u prošlosti, tokom vremena nestala. U nekim pećinama Srbije, javljaju se podzemna tj. pećinska jezera, kakva su na primer, jezera u Ravaničkoj pećini. Najviši vodopad u Srbiji je Kopren na Staroj planini severoistočno od Pirota. Visok je 103,5 m i sastoji se od nekoliko kaskada, sa prosečnim padom od 56,4 stepena.[42] Drugi po visini je Jelovarnik (71 m) na Kopaoniku, koji sačinjavaju tri uzastopne kaskade, a treći je Piljski na Staroj planini (64 metra).[43][44] Najveći i najduži kanjon Srbije i Evrope je Đerdap na Dunavu, dok je najveće rečno ostrvo Srbije Ostrovo u Dunavu kod Kostolca, površine 60 km².[43][43] Klima Glavni članak: Klima Srbije Srbija se nalazi na kopnenoj masi Balkanskog poluostrva koja je okružena toplim morima (jadranskim, egejskim i crnim) dok se na severu naslanja na evropski kontinent. Dodatni važan faktor koji određuje klimu Srbije je reljef. Grubo se može reći da u Srbiji vlada kontinentalna klima na severu, umerenokontinentalna na jugu, i planinska klima na visokim planinama. Zime u Srbiji su kratke, hladne i snežne, dok su leta topla. Najhladniji mesec je januar, dok je najtopliji jul. Najniža temperatura zabeležena u Srbiji je —39,5°C (13. januara 1985. u naselju Karajukića Bunari na Pešteru), a najviša 44,9°C (24. jula 2007. u Smederevskoj Palanci).[45] Prosečna godišnja temperatura u Srbiji je: 10,9°C (predeli ispod 300 m nadmorske visine), 10°C (300—500 m), 6°C (1000—1500 m), 3°C (iznad 1500 m).[45] Prosečna godišnja količina padavina je 896 mm. Najviše kiše ima u junu i maju, dok su najsuvlji februar i oktobar. Najznačajniji vetrovi Srbije su: košava (hladan i suv vetar karakterističan za sever Srbije) severac (hladan i suv severni vetar) moravac (hladan i suv; dolazi sa severa i duva dolinom Morave) južni vetar (topao i suv; duva sa juga dolinom Morave) jugozapadni vetar (topao i vlažan; dolazi sa Jadrana i dopire do Zapadne Srbije) Flora i fauna Glavni članak: Crvena knjiga flore Srbije Obični ris je u Srbiji zakonom zaštićena vrsta; usled malobrojne populacije, redovan lov na risa nije dozvoljen Pančićeva omorika Biogeografski, na teritoriji Srbije nalaze se dve zonalne vegetacije (odnosno, dva bioma) — veći deo površine pripada biomu širokolisnih i mešovitih šuma umerenih predela, dok predeli iznad gornje šumske granice pripadaju biomu tundri (alpijske tundre). U okviru šumskog bioma prisutna su četiri ekoregiona: balkanske mešovite šume (zauzimaju najveći deo teritorije južno od Save i Dunava), panonske mešovite šume (zauzimaju Panonsku niziju sa obodnim predelima), dinarske mešovite šume (mala površina u jugozapadnom delu Srbije) i rodopske planinske mešovite šume (mala površina u jugoistočnom delu Srbije). U okviru bioma tundri razvijena je visokoplaninska zeljasta vegetacija alpijskih livada i kamenjara. Pored zonalne vegetacije, zastupljeni su i drugi vegetacijski oblici, u zavisnosti od lokalnih uslova, npr. nizijske livade, tresave, stepski fragmenti. Pančićeva omorika je endemit područja Podrinja, zapadne Srbije i istočne Srpske (okolina Višegrada). Ime je dobila po srpskom botaničaru Josifu Pančiću koji ju je otkrio na planini Tari 1875. godine, kod sela Zaovine i Rastišta.[46][47][48] Pančićeva omorika je tanko, vitko, do 50 m visoko četinarsko drvo. Fauna Srbije je dosta raznovrsna, što znači da je veliki broj životinjskih vrsta koje su registrovane na teritoriji Evrope prisutno i u Srbiji. Po preciznom popisu — čak 43,3%. Podaci kažu da se u vodama i oko njih nalazi 110 vrsta riba i 20 vrsta vodozemaca, da na teritoriji Srbije živi najmanje 45 vrsta gmizavaca, oko 260 vrsta ptica gnezdarica i 94 vrste sisara.[49] Najčešće vrste divljači na koje se može naići u Srbiji su evropski jelen, jelen lopatar, srna, divokoza, muflon, divlja svinja, medved, kuna zlatica, kuna belica, jazavac, veverica, obični puh, zec, lasica, vuk, obični ris, šakal, riđa lisica , rakunoliki pas i tvor. Ostale životinjske vrste koje nastanjuju Srbiju su ježevi, gušteri, zmije, kao i razni insekti poput leptira. Srbiju naseljavaju i sledeće vrste divljih ptica: vrabac, slavuj, kos, drozd, siva čaplja, divlja guska, divlja patka kržulja, divlja patka riđoglava, jastreb kokošar, leštarka, jarebica kamenjarka, poljska jarebica, prepelica, fazan, liska crna, šumska šljuka, golub grivnaš, golub pećinar, golub dupljaš, gugutka, grlica, sojka (kreja), gačac, siva vrana i svraka. Mnogi kanali, prirodna i veštačka jezera odličan su potencijal za raznovrsnost ribljeg fonda. U najčistijim vodama mogu se pronaći potočni i rečni rakovi, a uobičajeno se na različitim lokacijama peca kečiga, šaran, potočna i jezerska pastrmka, smuđ, štuka i veliki broj vrsta bele ribe. Šume Glavni članak: Šume u Srbiji Prema stanju iz 2023. godine, ukupna površina šuma u Srbiji iznosi 40 odsto teritorije zemlje.[50] Nekada je Šumadija sa razlogom nosila to ime, zbog gustih i neprohodnih šuma koje su se u njoj nalazile. Retko ko bi razumeo žalbe putnika iz prve polovine 19. veka da su se sa velikim poteškoćama probijali kroz izuzetno guste i neprohodne šume Kneževine Srbije.[51] Srbija ima 2.000.000 hektara šuma i one godišnje proizvedu oko 8.000.000 tona kiseonika. U Srbiji se godišnje sagori 4.000.000 tona ogrevnog drveta, što znači da je doprinos Srbije svetskom bilansu ugljen-dioksida oko 6.000.000 tona godišnje.[51] Na Balkanu ima mnogo različitih vrsta šuma. Ako se zna da na ovim prostorima živi oko 50 različitih vrsta visokog drveća, i da gotovo svaka ta vrsta na određenim mestima izgrađuje svoju šumu, može se zamisliti koliko su raznovrsni šumski ekosistemi.[52] Veće šume u Srbiji: Košutnjak, Molinska šuma, Šalinački lug, Lipovička šuma, Valmište, Bojčinska šuma i druge. Nacionalni parkovi Glavni članak: Nacionalni parkovi Srbije U Republici Srbiji postoje dva nacionalna parka u procesu zaštite, Stara planina i Kučaj-Beljanica,[53] kao i pet nacionalnih parkova:[54] Ime Osnovan Površina (ha) Mapa Slika Nacionalni park Đerdap 1974. 93.968 Nacionalni park Đerdap na karti SrbijeNacionalni park Đerdap Nacionalni park Kopaonik 1981. 11.810 Nacionalni park Kopaonik na karti SrbijeNacionalni park Kopaonik Nacionalni park Tara 1981. 22.000 Nacionalni park Tara na karti SrbijeNacionalni park Tara Nacionalni park Šar-planina 1986. 39.000 Nacionalni park Šar-planina na karti SrbijeNacionalni park Šar-planina Nacionalni park Fruška gora 1960. 25.393 Nacionalni park Fruška gora na karti SrbijeNacionalni park Fruška gora Rezervati prirode Glavni članci: Rezervati prirode Srbije, Parkovi prirode Srbije, Predeli izuzetnih odlika Srbije i Sedam srpskih čuda Deliblatska peščara Obedska bara se nalazi u jugoistočnom Sremu i prostire na površini od 9820 hektara, a zaštitna zona na 19.611 hektara U Srbiji je izdvojeno i zakonom zaštićeno oko 463 rezervata i prirodnih dobara, najviše specijalnih i strogih, a značajan deo odnosi se i na naučno-istraživačke i opšte.[55] Rezervat prirode može biti strogi ili specijalni. Strogi rezervati su namenjeni isključivo očuvanju prirodnog fonda i naučno-istraživačkom radu i posmatranju. Specijalni rezervati imaju neizmenjeni i dobro očuvan ekosistem u kojem je čovekov uticaj sveden na minimum, a na osnovu namene mogu se izdvojiti hidrološki, ornitološki, geološki, ihtiološki, paleontološki i dr. Specijalni rezervati prirode Bagremara Brzansko Moravište Gornje Podunavlje Goč Deliblatska peščara Zasavica Jelašnička klisura Jerma Karađorđevo Klisura reke Trešnjice Koviljsko-petrovaradinski rit Kraljevac Ludoško jezero Obedska bara Okanj bara Pašnjaci velike droplje Selevenjske pustare Slano Kopovo Carska bara Suva planina Titelski breg Uvac Istorija Glavni članak: Istorija Srbije Ovaj članak je deo serije o istoriji Srbije Istorija Srbije Grb Republike Srbije proširi Preistorija proširi Predrimsko doba proširi Rano rimsko doba proširi Kasno rimsko doba proširi Rani srednji vek proširi Visoki srednji vek proširi Rano savremeno doba proširi Srbija 1804—1918 proširi Srbija od 1918. proširi Regionalne istorije Portal Srbija pru Praistorija Glavni članak: Praistorija na tlu Srbije Najstariji tragovi ljudskog postojanja, na tlu današnje Republike Srbije, datiraju iz vremena poslednjeg glacijala, oko 40.000. godine pre n. e.[56] Najznačajniji lokaliteti iz ovog perioda su pećine kod sela Gradac, ispod Jerininog brda nedaleko od Kragujevca i Risovača na Venčacu kod Aranđelovca.[56] Krajem ledenog doba, tokom holocena, velike promene klime, ali i flore i faune, dovele su do stvaranja ljudskih zajednica koje će stvoriti jednu od najkompleksnijih praistorijskih kultura, kulturu Lepenskog Vira.[56] Karakterišu je naseobine građene po utvrđenom obrascu, sa sahranjivanjem unutar njih i karakterističnim kućama trapezaste osnove, usavršena izrada alata i oružja, a smatra se da je u njoj postojala društvena hijerarhija i privatno vlasništvo, kao i razvijena religija (sa kultnim mestima i sakralnim objektima) i umetnost (javljaju se prve skulpture ribolikih ljudi, riba i jelena). Toplija klima, dovela je do stvaranja nove kulture u Podunavlju, koja se po lokalitetu Starčevo kod Pančeva, naziva Starčevačkom kulturom, a prostirala se na prostoru od Bosne do Makedonije tokom 5. milenijuma pre n. e. Njene kuće koriste drvo kao armaturu i blato i plevu kao građu, dok im je osnova kvadratno-trapezasta. Lepenski Vir; skulptura Praroditeljka, 7000 godina p.n.e. Figurina iz Vinčanske kulture, 4000–4500 p.n.e. Starčevačku kulturu zamenila je u srednjem neolitu Vinčanska kultura, koja je svoj naziv dobila po lokalitetu Vinča — Belo brdo, nedaleko od Beograda na obali Dunava i predstavlja tehnološki najnapredniju praistorijsku kulturu na svetu.[57] Njeni lokaliteti iz poznog neolita Pločnik kod istoimenog sela pored Prokuplja odnosno Belovode i Belolice kod Petrovca, na osnovu pronađenih bakarnih nalaza, predstavljaju najstarije evropske centre metalurgije, što pomera početke metalnog doba u još dalju prošlost. Kuće Vinčanske kulture su građene od istih materijala i istih su oblika, kao one iz Starčevačke kulture, ali su za razliku od njih, masivnije sa dve prostorije i ognjištima, dok su u poznom periodu bile poređane u redove sa svojevrsnim ulicama između njih, pa bi se njihova naselja mogla smatrati urbanim. Pored zemljoradnje i stočarstva kao osnovnih zanimanja, ljudi u ovom periodu su se bavili i lovom, ribolovom i sakupljanjem plodova, zatim pravljenjem grnčarije, alatki od kamena, ali i pletenjem asura od like i trske, pa čak i preradom vune. Grnčariju karakteriše zaobljenost, dok antropomorfne i zoomorfne figurine (Vinčanska dama, Vidovdanka, Hajd vaza, Boginja na tronu), kao i prosopomorfni poklopci i žrtvenici predstavljaju izuzetne umetničke domete ove kulture. Posebnu odliku Vinčanske kulture predstavljaju urezani znaci, poznati kao vinčansko pismo, o čijoj funkciji ima mnogo pretpostavki (oznake vlasništva, kaucije, piktogrami ili slikovno pismo, fonetsko pismo…).[58] Kulture bronzanog doba, počinju da se javljaju na tlu Srbije oko 1900. godine pre n. e. i to na području Banata (moriška), Srema (vinkovačka), severozapadne Srbije (Belotić-Bela Crkva) i južnog Pomoravlja (Bubanj-Hum III-Slatina). Njihov mirni život je poremećen oko 1425. p. n. e., kada sa severa nadire nova kultura (kultura grobnih humki) sa bronzanim oružjem (mačevi, sekire, bodeži), što dovodi do pokretanja naroda, koja su doprla i do Egipta.[56] Između 1200. i 1000. p. n. e., na prostoru Kosova, Pomoravlja, Bačke i Banata, postoje ljudske zajednice koje imaju ista naselja, posuđe, oblik sahranjivanja, bave se uzgajanjem ječma i pšenice, uzgajaju goveda, svinje i konje, a ređe koze i ovce. Krajem drugog i početkom prvog milenijuma pre n. e. (period od 1125. do 750. p. n. e.), dolazi do nastanka gvozdenog doba i formiranja prvih etničkih zajednica na Balkanskom poluostrvu (Dardanaca, Tribala, Ilira i Tračana). Za gvozdeno doba je vezan i dolazak Trako-kimeraca oko 725. p. n. e. iz Kavkasko-pontskih predela, koji sa sobom donose svoje gvozdeno oružje i nakit. Tokom naredna dva veka dolazi do formiranja etničkog razgraničenja među plemenima na Balkanu, počinje da se razvija razmena dobara (o čemu svedoče luksuzni helenski predmeti pronađeni na ovom prostoru), a arheološka istraživanja ukazuju i na procese helenizacije Tribala i Dardanaca, dok se iz istorijskih izvora zna da su između 300. i 100. p. n. e. vodili ratove sa makedonskim kraljevima. Mlađe gvozdeno doba karakteriše pojava Kelta, koji se 335. p. n. e. sastaju sa Aleksandrom Makedonskim na Dunavu, da bi nakon njegove smrti prešli Savu i Dunav i otpočeli napade na celo poluostrvo, sve do poraza kod Delfa, 279. p. n. e. Oni se nakon toga povlače sa tla današnje Grčke i uspevaju da pokore Tribale i deo Autarijata, sa kojima formiraju moćno pleme Skordiska,[56] koji na tlu današnje Karaburme podižu svoj grad Singidunum, koji se smatra pretečom prestonice moderne Srbije, Beograda. Stari vek Glavni članak: Istorija Srbije u starom veku Carska palata Feliks Romulijana; do 18 rimskih imperatora se rodilo na tlu današnje Srbije Širenje Rimljana na Balkansko poluostrvo, otpočelo je krajem 3. veka pre n. e, sukobima sa Ilirima predvođenim kraljicom Teutom. Tokom ilirsko-rimskih i makedonsko-rimskih ratova, Rimljani su pokorili Ilire i Antičke Makedonce. Nakon toga, započinje njihov prodor Panonskoj niziji i ratovi protiv Dardanaca i Skordiska. Početkom nove ere, gušenjem Batonovog ustanka, celokupno Balkansko poluostrvo se našlo pod rimskom vlašću. Veći deo današnje Srbije, ušao je u sastav provincije Gornja Mezija, dok su manji delovi ušli u sastav provincija Panonije, Dalmacije i Dakije. Na ovom prostoru su bile stalno stacionirane dve rimske legije IV Flavia (u Singidunumu, današnjem Beogradu) i VII Claudia (u Viminacijumu kod današnjeg Kostolca na Dunavu). Podignut je čitav niz gradova koji su bili povezani sistemom puteva koji su omogućavali laku komunikaciju između delova Rimskog carstva, koje je za vladavine cara Trajana, nakon dačkih ratova, bilo na svom teritorijalnom vrhuncu.[56] Upadi varvarskih plemena iz srednje Evrope i povlačenje Rimljana iz Dakije, tokom Aurelijanove vladavine, doveli su podizanja niza rimskih kastruma duž desne obale Dunava, koji su formirali Dunavski limes. Jedan od njegovih naslednika, Dioklecijan uveo je tetrarhiju kao oblik vladavine i izvršio reformu unutrašnje organizacije Rimskog carstva, čime je Sirmijum postao jedna od prestonica države. Varvarski napadi na Dunavsku granicu su se nastavili, a jednu od prekretnica čini prodor Gota 378. godine, nakon čega počinje i trajno naseljavanje varvara na tlu Rimskog carstva. Car Teodosije I je 395. godine podelio Rimsko carstvo na dva dela, pri čemu veći deo današnje Srbije ulazi u sastav Istočnog rimskog carstva, dok su manji delovi (severozapadni deo Srbije) pripali Zapadnom rimskom carstvu. Srednji vek Glavni članci: Istorija Srbije u srednjem veku, Slovensko naseljavanje Balkanskog poluostrva, Naseljavanje Srba na Balkansko poluostrvo i Slovenski ustanci protiv Vizantije Sredinom 5. veka, Huni predvođeni Atilom stvaraju moćnu državu, koja propada nakon njegove smrti 453. godine, a na tlu današnje Srbije svoje države stvaraju Gepidi i Istočni Goti. Pljačkaškim upadima na teritoriju Istočnog rimskog carstva, pridružuju se u prvim desetlećima 6. veka i Sloveni, ponekad kao samostalni napadači, a ponekad udruženi sa drugim varvarskim narodima. Sredinom istog veka na Balkansko poluostrvo stižu Avari, koji, predvođeni kaganom Bajanom, tokom narednih pola veka šire svoju vlast i uticaj na okolne Slovene, uz čiju pomoć napadaju i pljačkaju vizantijske teritorije, a 582. godine zauzimaju i sam Sirmijum. Krajem veka su Sloveni toliko ojačali da se već 584. godine pominje njihovo trajno naseljavanje na prostorima južno od Save i Dunava, a dve godine kasnije i njihov napad na Solun, u kome su korišćene i opsadne sprave. Srpske kneževine na Balkanu Jovan Vladimir bio je vladar Duklje (1000-1016), najmoćnije srpske kneževine tog doba i prvi srpski svetitelj. Prekretnicu u slovenskom naseljavanju, predstavlja dolazak na vlast cara Iraklija na vlast 610. godine. On procenjuje da rat sa Persijom na istočnim granicama carstva, predstavlja daleko veći problem i po stupanju na presto povlači sve preostale snage sa dunavske granice i prebacuje ih na istok, čime je otvoren put za trajno i neometano naseljavanje Slovena, koji će u narednim decenijama, preplaviti celo Balkansko poluostrvo. Posle neuspešne slovenske opsade Soluna 611. godine i kombinovane opsade Carigrada 626. godine, na prostor Balkana i današnje Srbije doseljavaju se Srbi. Prema rečima vizantijskog cara Konstantina Porfirogenita (913—959), oni su se, uz Iraklijevu dozvolu, naselili na prostorima između reka Cetine i Vrbasa na zapadu, Bojane, Ibra i Morave na istoku, Dunava i Save na Severu i Jadranskog mora na jugu.[59][60] On takođe navodi da su došli iz Bojke odnosno Bele ili Nekrštene Srbije u kojoj su vlast od oca nasledila dva brata. Oni su podelili narod, tako da je jedan ostao na čelu Srba u Beloj Srbiji, dok je drugi sa delom naroda krenuo u seobu ka jugu. Sigurno je u periodu od 629. do 632. godine bilo naseljavanje Srba na Balkan. Prvo ih je Iraklije naselio na oblasti zapadno od Soluna, kod grada Servija, najverovatnije da bi Srbi branili Solun od drugih Slovena, što im se nije svidelo, tako da su odlučili da se vrate u svoju Belu Srbiju. Prešli su Dunav, ali kada su uvideli da su Avari ponovo ojačali, zatražili su preko stratega Singidunuma nove teritorije, tako da im je Iraklije dodelio Dalmaciju.[61] Pola veka kasnije, tačnije 680. godine, na Balkan dolazi narod turskog porekla Prabugari, koji se naseljavaju istočno od Srba, među Slovenima na području nekadašnje Trakije. Tokom narednih vekova, oni će se stopiti sa okolnom slovenskom masom i izgubiti svoj jezik i običaje, ali će joj nametnuti svoje ime Bugari. Njihova država obuhvatiće istočnu Srbiju sa Moravskom dolinom, Beogradom i Sremom. Varvarska najezda je uništila stare rimske gradove i uređenje, tako da par narednih vekova karakteriše potpuno odsustvo bilo kakvih podataka o zbivanjima u unutrašnjosti Balkanskog poluostrva. Kneza koji je predvodio Srbe u seobi na Balkan, nasledio je posle smrti njegov sin, tako da je vlast, tokom vekova, ostala u istoj porodici, a prvi knez čije ime je zabeleženo, bio je Višeslav, za koga se pretpostavlja da je vladao krajem 8. veka. Njegov unuk Vlastimir, koji je vladao u prvoj polovini 9. veka, smatra se utemeljivačem srpske države u srednjem veku. Srbija se tokom njegove vladavine našla na udaru susednih Bugara predvođenih kanom Presijamom (832—852), koji su u trogodišnjem ratu doživeli potpun poraz, izgubivši pri tome i veći deo vojske. Posle njegove smrti, oko 851. godine, Bugari su ponovo napali Srbiju, ali su njegovi sinovi Mutimir (851—891), Strojimir i Gojnik ponovo potukli Bugare. Tokom borbi je zarobljen i najstariji sin kana Borisa (852—889) Vladimir (889—893) sa dvanaest uglednih bojara. Nakon toga je zaključen mir i prijateljstvo između Srba i Bugara, a zarobljenici su oslobođeni i otpraćeni do granice u Rasu. Kasnije je među Vlastimirovim sinovima došlo do borbe oko vlasti, u kojoj je pobedio najstariji Mutimir, koji je zarobio mlađu braću i poslao ih u Bugarsku kao zarobljenike. Tokom njegove vladavine je vladarska porodica primila hrišćanstvo, a papa Jovan VIII (872—882) je zatražio od njega 873. godine da se, nakon uspeha moravsko-panonske misije, podloži Metodiju, kao slovenskom episkopu, sa sedištem u Sirmijumu.[a] Posle njegove smrti 891. godine, Srbiju su ponovo zahvatili sukobi oko vlasti iz kojih je kao pobednik izašao Mutimirov bratanac Petar (892—917). On je kao kum kneza Bugarske i tada najmoćnijeg vladara na Balkanu Simeona Velikog (knez 893—913, car 913—927), bio u mogućnosti da skoro dve decenije vlada Srbijom u miru. Njegovu vladavinu je okončao sam Simeon, koji je od zahumskog kneza Mihajla dobio izveštaje o Petrovim kontaktima sa njegovim protivnicima Vizantincima, nakon čega je Petra na prevaru zarobio, a za novog kneza Srbije postavio Mutimirovog unuka Pavla (917—923). Njega su, par godina kasnije, pokušali da zbace sa vlasti Vizantinci, pomoću njegovog brata od strica Zaharija, ali je on zarobljen i poslat u Bugarsku.[59] Jačanje Bugarske pod Simeonom je primoralo Pavla, da pređe na stranu Vizantije, nakon čega je bugarski car protiv njega poslao 923. godine Zahariju, koji ga je zbacio sa vlasti.[59] Međutim, sam Zaharija je vrlo brzo prešao na stranu Vizantije, zbog čega Simeon biva primoran da pošalje svoju vojsku protiv njega. Bugarska vojska je potučena, a glave i oružje dvojice bugarskih vojvoda su poslati u Konstantinopolj kao ratni trofeji.[59] Bugarski car je nakon toga poslao na Srbiju novu vojsku, sa kojom je poslat i Vlastimirov praunuk Časlav (931— oko 960), koji je trebalo da bude postavljen za novog kneza.[59] Pred novom bugarskom vojskom, Zaharija je pobegao u Hrvatsku, dok su Bugari pozvali srpske župane da dođu i potčine se novom knezu.[59] Umesto postavljanja novog kneza, srpski župani su zarobljeni, a cela Srbija je opljačkana i pripojena Bugarskoj.[62] Nakon Simeonove smrti 927. godine, Časlav je pobegao iz Bugarske i uz vizantijsku pomoć, obnovio Srbiju u kojoj su najveći gradovi bili: Dostinika (prva prestonica Srbije), Černavusk, Međurečje, Drežnik, Lesnik i Salines, dok su u oblasti Bosne, koja se tada nalazila u sastavu Srbije, bili gradovi Kotor i Dresnik.[59] Sredinom 10. veka, severne granice Srbije počeli su da ugrožavaju Mađari, sa kojima je Časlav vodio borbe, u kojima je, prema narodnoj tradiciji sačuvanoj u „Letopisu Popa Dukljanina”, poginuo tako što je zarobljen i u okovima bačen u Savu sa svojom pratnjom. Njegovom smrću se gasi prva srpska vladarska dinastija koja je vladala Srbima od dolaska na Balkan do sredine 10. veka. Temnićki natpis sa kraja X ili početka XI veka, pronađen kod Varvarina Nekoliko desetleća kasnije 971. godine Bugarska država propada i ulazi u sastav Vizantije.[62] Okrutna vizantijska uprava na delovima Balkana naseljenim Slovenima, dovela je 976. godine do pobune u Makedoniji na čijem su se čelu našli sinovi kneza Nikole. Ustanak se brzo proširio, a na njegovom čelu se, usled pogibije ostale braće, našao Samuilo.[62] Posle prodora u Grčku, do Korinta i Peloponeza, on, oko 998. godine, pokreće pohod ka zapadnim delovima Balkana i do 989. godine osvaja veći deo današnje Srbije i okolnih srpskih kneževina.[62] Početkom 11. veka, Vizantija predvođena carem Vasilijem II počinje da potiskuje ustanike i posle velike pobede u bici na Belasici 1014. godine, Samuilo umire od srčanog udara, a njegova država se praktično raspala usled dinastičkih borbi oko vlasti.[62] Već 1018. godine, udovica poslednjeg cara se sa porodicom predala Vasiliju, ali su pojedine Samuilove vojskovođe nastavile da pružaju otpor.[63] Poslednji od njih bio je Sermon koji je vladao Sremom.[63] Njega je na prevaru ubio vizantijski zapovednik Beograda 1019. godine, čime je i poslednji ostatak Samuilove države pokoren. Vizantijska uprava na prostorima naseljenim slovenskim stanovništvom je posle sloma Samuilovog ustanka, započela proces helenizacije stanovništva i uvođenje plaćanja poreza u novcu, umesto, kao do tada, u naturi. Ove promene su, uz povećanje poreza usled krize u samoj Vizantiji, doveli do podizanja dve nove slovenske pobune. Prvo je u leto 1040. godine u Pomoravlju izbio ustanak na čijem se čelu našao, navodni Samuilov unuk, Petar Deljan, koji je u Beogradu proglašen za cara. Iako se ustanak brzo proširio na prostor današnje Srbije, Makedonije i severne Grčke, on je već 1041. godine ugušen. Tri desetleća kasnije, 1072. godine dolazi do novog ustanka pod vođstvom Đorđa Vojteha, a ustanici za cara u Prizrenu proglašavaju dukljanskog princa Konstantina Bodina. Pod njegovim vođstvom oni osvajaju Niš, ali krajem godine bivaju potučeni kod Pauna na Kosovu, čime je ustanak ugušen. Glavni članak: Raška Granice kraljevine Zete u doba kralja Bodina Početkom naredne decenije, Bodin je, kao kralj Zete, zauzeo Rašku u kojoj je za vladare postavio župane Vukana (oko 1083—1112) i Marka, a potom i Bosnu u kojoj je postavio kneza Stefana. Borbe sa Vizantijom od 1091. godine vodi isključivo raški župan Vukan koji iz Zvečana više puta prodire na Kosovo spaljujući Lipljan, a kasnije stiže i do Vranja, Skoplja i Pologa. Na vlasti ga smenjuje njegov bratanac Uroš I koji ulazi u savez sa Mađarima u borbama sa Vizantijom. Njegova ćerka Jelena postaje žena budućeg kralja Ugarske Bele II, a njegov sin Beloš kraljevski palatin. Mađari će tokom celog 12. veka ratovati sa Vizantijom, prvo oko Srema i Beograda, a zatim i oko Moravske doline, a raški župani će u gotovo svakom od tih ratova učestvovati kao ugarski saveznici. Oni uspevaju da, na kratko, osvoje Beograd, a kasnije i Niš, ali ih Vizantinci, predvođeni moćnim carem Manojlom I potiskuju, tako da se svi sukobi okončavaju bez značajnijih teritorijalnih proširenja. Istovremeno Rašku potresaju i unutrašnji sukobi oko vlasti između Uroševih sinova Uroša II i Dese u kome učešće uzima i sam Manojlo. Vizantijski car na kraju postavlja za novog velikog župana Tihomira, sina velmože Zavide. Razdoblje Nemanjića Veliki župan Stefan Nemanja, rodonačelnik dinastije Nemanjić Protiv velikog župana Tihomira će se, 1166. ili 1168. godine, pobuniti njegov najmlađi brat Stefan Nemanja koji će potisnuti stariju braću iz zemlje, a kasnije će kod Pantina na Kosovu potući vizantijsku vojsku predvođenu njegovom braćom, koja ga nakon toga priznaju za vladara. Nemanja će tokom naredna tri desetleća voditi uspešne ratove protiv Vizantije u kojima će značajno proširiti svoju državu. Pripaja joj Neretljansku oblast, Zahumlje, Travuniju, Primorje, delove Kosova, Metohije, a na kratko osvaja i Niš u kome se sastaje sa svetim rimskim carem i vođom krstaša III krstaškog pohoda Fridrihom Barbarosom, kome predlaže savez protiv Vizantije. Na prestolu ga, u dogovoru sa vizantijskim carem, nasleđuje srednji sin Stefan, koji početkom svoje vladavine biva potisnut od starijeg brata Vukana, ali na kraju uspeva da se održi na vlasti. Koristeći se političkom situacijom na Balkanu nastalom posle krstaškog zauzeća Carigrada 1204. godine, on je nastavio širenje svoje države (osvaja Prizren, Vranje i Niš), koju 4. januara 1217. godine uzdiže na rang kraljevine, dobivši od pape Honorija III kraljevski venac. Dve godine kasnije, njegov mlađi brat Sava je od vaseljenskog patrijarha u Nikeji izdejstvovao uzdizanje raške eparhije na nivo arhiepiskopije čiji je postao prvi arhiepiskop, čime je srpska crkva stekla autokefalnost i udareni su temelji današnjoj Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Sveti Sava, prvi srpski arhiepiskop i prosvetitelj Stefana nasleđuju sinovi Radoslav (1223—1234) i Vladislav (1234—1242) koji vladaju pod uticajem svojih moćnih tastova epirskog despota i bugarskog cara, posle kojih na vlast dolazi najmlađi sin Uroš I (1242—1276). Iako nije uspeo da proširi granice svoje države, Uroš je uspeo da ekonomski ojača državu tako što je iz Transilvanije doveo rudare Sase, čime je započela eksploatacija rudnika u Srbiji, što će njegovim naslednicima pružiti finansijsku osnovu za dalja osvajanja. Bio je oženjen Jelenom Anžujskom koja je igrala značajnu ulogu u tadašnjoj Srbiji, a slikarstvo njegove zadužbine Sopoćana spada u sam vrh evropske srednjovekovne umetnosti. Njega je sa vlasti, usled neuspešnih ratova i nezadovoljstva u zemlji, zbacio 1276. godine stariji sin Dragutin (kralj Srbije 1276—1282, kralj Srema 1282—1316), koji će, svega nekoliko godina kasnije 1282. godine, prepustiti vlast mlađem sinu Milutinu (1282—1321), koji spada u red najznačajnijih srpskih vladara.[64] Tokom nekoliko narednih godina, Milutin će proširiti Srbiju ka jugu, osvajajući veći deo današnje Severne Makedonije sa Skopljem koje mu postaje prestonica i severne delove Albanije, a na kratko će držati i sam Drač. Kasnije će osvojiti Braničevo, koje predaje Dragutinu, kome je ugarski kralj i njegov tast dodelio na upravu Mačvu sa Beogradom i severnu Bosnu. Sam Milutin 1299. godine zaključuje mir sa Vizantijom, prema kome mu car Andronik II (1282—1328) priznaje osvajanja i daje za ženu petogodišnju ćerku Simonidu. Početak 14. veka obeležava građanski rat između braće oko prava nasleđivanja prestola koji se okončava ponovnim prihvatanjem Deževskog sporazuma, kojim je Dragutin 1282. godine predao vlast Milutinu i prema kome ga nasleđuje Dragutinov sin. Milutina je sa vlasti 1314. godine pokušao da zbaci sin Stefan (1322—1331), koji je uhvaćen i po njegovom naređenju oslepljen, posle čega je poslat u izgnanstvo u Carigrad. Nakon Dragutinove smrti 1316. godine on zarobljava njegovog sina i naslednika Vladislava i zauzima njegovu državu, posle čega vodi trogodišnji rat sa kraljem Ugarske Karlom Robertom (1310—1342) u kome gubi Beograd, ali zadržava Mačvu i Braničevo. Posle njegove smrti 1321. godine, državu zahvata građanski rat između njegovih sinova Konstantina i Stefana, u koji se nakon Konstantinove pogibije uključuje Vladislav, ali Stefan i njega pobeđuje. On nastavlja da širi svoju državu ka jugu na račun, Vizantije, ali ne uspeva da povrati primorje od Cetine do Dubrovnika koje se nakon Milutinove smrti otcepilo, nakon čega ga osvaja ban Bosne Stefan II Kotromanić (1322—1353). Protiv njega je stvoren savez Vizantije i Bugarske, koji je Stefan uništio, potukavši do nogu Bugare u bici kod Velbužda 1330. godine. Samo godinu dana kasnije, njegov sin Dušan (kralj 1331—1346, car 1346—1355) koristi nezadovoljstvo vlastele i u Nerodimlju zarobljava oca, koji iste godine umire u kao zatvorenik u Zvečanu, a Dušan postaje novi kralj. Godine 1217, tokom vladavine Stefana Prvovenčanog, Srbija postaje nezavisna kraljevina, a 1346. godine dostiže vrhunac moći kao carstvo Stefana Dušana, koji se proglasio za „cara Srba i Grka”. Proglašenje Dušanovog zakonika i Srpsko carstvo Posle Nemanjića Bitka na Kosovu, Adam Stefanović Osmanski Turci su porazili srpsko plemstvo 1389. godine u bici na Kosovu polju. Stefan Lazarević kao osmanski vazal je predvodio srpske pomoćne odrede u bici kod Angore. Posle bitke kod Angore je od Vizantinaca u Carigradu dobio zvanje despota 1402. godine čime Srbija postaje despotovina. U vreme njegove vladavine u Srbiji se razvija Resavska škola srednjovekovne književnosti. Turci su konačno zagospodarili Srbijom posle pada Smedereva 1459. godine, za vreme vladavine poznatog osmanskog sultana Mehmeda II. Srbi su na području današnje Vojvodine prisutni od srednjeg veka pod vlašću Ugarske. U 15. i 16. veku su na području Srema, Banata i Bačke posede imali srpski despoti. U 16. veku su Srbi na području današnje Vojvodine formirali dve kratkotrajne državne tvorevine, prvom od njih je vladao samozvani car Jovan Nenad, a drugom vojvoda Radoslav Čelnik. Osmanska vladavina Glavni članak: Istorija Srbije u Osmanskom carstvu Delovi teritorije današnje Srbije su bili u sastavu Osmanskog carstva u periodu od 15. do početka 20. veka. U sastav Osmanskog carstva su najpre, početkom 15. veka, uključeni jugoistočni delovi današnje Srbije (okolina Niša), zatim, sredinom 15. veka (1459. godine), celo područje Srpske despotovine, i konačno, između 1521. i 1552. godine i celo područje današnje Vojvodine. Srbi u Banatu su 1594. godine podigli veliki ustanak protiv osmanske vlasti, koji se završio porazom. Seoba Srba, slika Paje Jovanovića Od kraja 17. veka, u severnim delovima današnje Srbije (Bačka, zapadni Srem) osmansku će vlast zameniti habzburška, koja će se između 1718. i 1739. godine proširiti i na druge delove teritorije današnje Srbije (istočni Srem, Banat, Mačvu, Šumadiju, Braničevo, Timočku Krajinu). Posle 1739. godine, granica osmanskog i habzburškog domena se nalazi na Savi i Dunavu. Srbija će svoju državnost početi da obnavlja u 19. veku, nakon Prvog (1804. godine) i Drugog srpskog ustanka (1815. godine), najpre u vidu vazalne kneževine, da bi potpunu nezavisnost stekla 1878. godine. Neki južni i zapadni delovi današnje Srbije ostaće pod osmanskom vlašću sve do 1912. godine. Period osmanske uprave trajao je različito u delovima današnje Srbije; najkraće su pod turskom vlašću bili neki delovi Vojvodine (oko 150 godina), a najduže neki delovi južne Srbije (oko 5 vekova). Moderna Srbija Srpska revolucija Glavni članak: Srpska revolucija Vožd Karađorđe Petrović, vođa Prvog srpskog ustanka i osnivač dinastije Karađorđević Ustanička Srbija 1809. godine Srbija je svoju borbu za nezavisnost počela tokom Srpske revolucije, a ta borba je trajala nekoliko desetleća. Đorđe Petrović, poznatiji kao Karađorđe, je umakao Seči knezova i sa šumadijskim prvacima je februara 1804. godine organizovao zbor u selu Orašac, na kom je odlučeno da se podigne buna. Na ovom zboru Karađorđe je izabran za „vožda”.[65] Buna je počela paljenjem turskih hanova po Šumadiji i proterivanjem Turaka iz hanova i sela u utvrđene gradove. Da bi smirio situaciju u Beogradskom pašaluku, turski sultan je jula 1804. godine poslao bosanskog vezira Bećir-pašu. Karađorđe je kao prvi uslov za uspostavljanje mira tražio likvidaciju dahija, koje je Milenko Stojković u noć između 5. i 6. avgusta, po Karađorđevom naređenju i uz saglasnost Bećir-paše, pogubio na ostrvu Ada Kale. Međutim, ovo nije smirilo situaciju u pašaluku. Sultan je 1805. godine poslao u Beograd za vezira Hafis-pašu, kog su ustanici dočekali na Ivankovcu i naneli mu težak poraz. Ovim je buna protiv dahija prerasla u ustanak protiv turske vlasti i srpsku nacionalnu revoluciju. Sledeće godine ustanici su porazili tursku vojsku na Mišaru i Deligradu i osvojili beogradsku varoš. Ustanici su pokušali da uspostave mir sa Osmanskim carstvom. Pregovore sa Portom u ime srpske strane je vodio trgovac Petar Ičko i uspeo od nje da izdejstvuje Ičkov mir. Najvažnije odredbe Ičkovog mira su bile da se iz Srbije proteraju janičari i da Srbi obavljaju javne službe i čuvaju granicu. Mir nije ostvaren jer su Srbi nastavili rat kada je na njihovu stranu u rat ušla Rusija. Sledeće godine (1807), Srbi su zauzeli beogradsku tvrđavu, a udružena srpsko-ruska vojska je odnela pobede kod Štubika i Malajnice. U narednim godinama ustanici su ratovali radi oslobođenja srpskog naroda izvan Beogradskog pašaluka. Bez većih okršaja je prošla 1808. godina, a za sledeću godinu Karađorđe je planirao da se u Raškoj sastane sa vojskom crnogorskog vladike Petra I i odatle da se uputi u oslobađanje Stare Srbije. Karađorđe je odneo pobede nad Turcima kod Suvodola, Sjenice i Novog Pazara. Međutim, morao je da odustane od pohoda jer mu se crnogorski vladika nije pridružio i zato što su ustanici poraženi u bici na Čegru. Srpski ustanici su 1810. godine odneli pobede kod Loznice i Varvarina (zajedno sa ruskom vojskom). Pohod Napoleona na Rusiju je prinudio jednog saveznika Srba da okonča rat sa Turskom. Rusija je 1812. godine sklopila sa Osmanskim carstvom Bukureški mir i povukla svoju vojsku iz ustaničke Srbije. Rusija je Bukureškim mirom pokušala da ustanicima osigura autonomiju i amnestiju za učešće u ratu. Ustanici su do tada ostvarili nezavisnost i nisu želeli da prihvate samo autonomiju i nastavili su da se bore. Ogromna turska vojska, predvođena velikim vezirom Huršid-pašom je opkolila ustaničku državu sa zapada, juga i istoka. Ustanička Srbija bila je pokorena da kraja oktobra 1813. godine. Karađorđe je napustio Srbiju sa većim brojem ustaničkih starešina, a veliki broj Srba se iselio na teritoriju susedne Austrije. Ustaničke starešine koje nisu izbegle počele su da se dogovaraju kako da zaustave turski zulum. U Takovu 23. aprila 1815. godine je održan tradicionalni sabor. Okupljeni prvaci su odlučili da podignu ustanak, pa su ponudili predvodništvo Milošu Obrenoviću, što je on prihvatio, ali nakon izvesnog kolebanja. Drugi srpski ustanak je podignut i vođen protiv turske vlasti. Ustanici su vodili borbu samo protiv vojske beogradskog vezira. Najvažnije bitke su bile kod Čačka, Paleža, Požarevca, na Ljubiću i Dublju. Kada su protiv pobunjenih Srba pošle još i dve sultanove vojske iz Bosne i Rumelije, Miloš Obrenović je započeo pregovore, uveren da ne može pružiti otpor na tri strane. Na Drini je započeo pregovore sa bosanskim vezirom Huršid-pašom, a nastavio je rumelijskim vezirom Marašli Ali-pašom. Sa Marašlijom je sklopio usmeni sporazum kojima je Srbima u beogradskom pašaluku osigurao poluautonomni položaj. Prema postignutom dogovoru, Srbi su imali pravo da skupljaju porez, da učestvuju u suđenju Srbima, da spahije ubiraju prihode po zakonima i da u Beogradu zaseda Narodna kancelarija sastavljena od srpskih knezova. Tako je okončan Drugi srpski ustanak, odnosno ratni period Srpske revolucije. Miloš Obrenović se odmah po završetku Drugog srpskog ustanka odrekao titule vožda, a prihvatio je titulu kneza. Kneževina Srbija Glavni članak: Kneževina Srbija Osnivač dinastije Obrenović i vođa Drugog srpskog ustanka knez Miloš Obrenović, poznat i kao Miloš Veliki Knez Miloš Obrenović je vladao Srbijom samovoljno i imao je brojne protivnike, koji su često podizali bune, ali su se one sve završavale neuspešno. Na spoljnopolitičkom planu, Miloš je, uz pomoć Rusije izdejstvovao Akermansku konvenciju (1828), Jedrenski mir (1829) i Hatišerif iz 1830. godine kojima je jačala autonomija Srbije sa Milošem kao njenim naslednim knezom. Nezadovoljstvo vladavinom kneza Miloša u Srbiji rezultovalo je Miletinom bunom. Knez Miloš je pod pritiskom nezadovoljnih knezova sazvao skupštinu 15. februara 1835. godine na kojoj je donet Sretenjski ustav, prvi moderni srpski ustav i prvi ustav na Balkanu. Sretenjski ustav je bio vrlo liberalan, njime je u Srbiji konačno ukinut feudalizam i ograničena prava kneza. Kako je ustav najviši pravni akt jedne zemlje, a da je Srbija tada bila vazalna kneževina Osmanskog carstva, Porta se protivila njenom donošenju. Austrija i Rusija su takođe bile protiv ustava jer ga ni same nisu imale, i zbog straha od širenja ideja Francuske revolucije. Pod spoljnim pritiskom knez Miloš je, na svoje zadovoljstvo, ukinuo ustav. Aprila 1841. godine južno od Kneževine Srbije izbila je bezuspešna Niška buna protiv turske vlasti. Poslednje osmanske trupe su 1867. godine napustile Kneževinu Srbiju, a knez Mihailo dobija ključeve većih srpskih gradova, čime država postaje defakto nezavisna. Posle ustanka u Hercegovini 1875. godine, Srbija objavljuje rat Turskoj 28. juna 1876. godine i do 1878. godine uspeva da oslobodi jugoistočnu Srbiju. Konačnim aktom Berlinskog kongresa — Berlinski sporazum — Srbija je 13. jula 1878. godine dobila međunarodno priznanje. Srbi u Habzburškoj Monarhiji Glavni članci: Vojna krajina i Istorija Vojvodine Srbi u Habzburškoj Monarhiji su sredinom 19. veka imali krunsku zemlju unutar Austrijske carevine pod imenom Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat. Kad god je Austrija ratovala protiv Turaka, imala je pomoć srpskog naroda, koji je bunama i učešćem u hrišćanskoj austrijskoj vojsci nastojao zbaciti tursku vlast i vaskrsnuti srpsko carstvo.[66] A posle svakog mira morao je bežati iz postojbine ispred turske osvete. Te seobe su se odvijale u nekoliko pravaca. Majska skupština na kojoj je proglašena Srpska Vojvodina (3. maja 1848. u Sremskim Karlovcima) Tokom habzburške uprave, Srbi su, na osnovu srpskih privilegija, uživali narodnu autonomiju u okviru Habzburške monarhije, a ostvarili su i crkvenu samostalnost u okviru Karlovačke mitropolije. Tokom revolucije 1848. godine, Srbi su formirali autonomnu Srpsku Vojvodinu, da bi 1849. godine bila formirana jedna posebna habzburška krunska oblast nazvana Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat. Ova oblast je ukinuta 1860. godine. Raspadom Habzburške monarhije (Austrougarske) 1918. godine, Srbi sa područja današnje Vojvodine ulaze u sastav Kraljevine Srbije, a potom i novoformiranog Kraljevstva Srba i Hrvata i Slovenaca, kasnije nazvanog Kraljevina Jugoslavija. Kraljevina Srbija Glavni članak: Kraljevina Srbija Srbija je proglašena kraljevinom odlukom Narodne skupštine i knjaževom proklamacijom 7. marta 1882. godine. Kraljevina Srbija obuhvata istorijski period od 1882. do 1918. godine. U ovom periodu su se oko vlasti nadmetale i smenjivale dve dinastije, čiji su rodonačelnici bili Đorđe Petrović — Karađorđe, vođa Prvog srpskog ustanka i Miloš Obrenović, vođa Drugog srpskog ustanka. Dalji razvoj Srbije je bio obeležen opštim napretkom u ekonomiji, kulturi i umetnosti, čemu je pre svega doprinela mudra državna politika, koja je slala mlade ljude na školovanje u evropske metropole, odakle su donosili novi duh i novi sistem vrednosti. Jedan od spoljnih izraza transformacije kroz koju je sada prolazila nekadašnja osmanska provincija bilo je i proglašenje kraljevine, 1882. godine. Kralj Petar I Karađorđević je uspostavio demokratsku vladavinu i predvodio povlačenje tokom Albanske golgote. Majskim prevratom 1903. godine i ubistvom kralja Aleksandra i kraljice Drage, na vlast ponovo dolaze Karađorđevići, potomci Karađorđa Petrovića, a za novog kralja je postavljen Petar Karađorđević. Srbija je znatno proširila svoju teritoriju na jug posle pobeda u Balkanskim ratovima (Stara Srbija). Uz velike ljudske i materijalne žrtve, Srbija je doprinela velikoj pobedi Saveznika u Prvom svetskom ratu. Većina naroda u Crnoj Gori je preko velike Narodne skupštine u Podgorici, 26. novembra 1918. godine, izglasala bezuslovno sjedinjenje sa Srbijom. Kraljevina Srbija je kao nezavisna država prestala je da postoji 1. decembra 1918. godine kada se ujedinila sa Državom Slovenaca, Hrvata i Srba stvorivši Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca pod daljom vladavinom srpske dinastije Karađorđević. Jugoslovenske države Vidi još: Jugoslavija Posle 1918. godine Srbija je jedina unoseći svoju državnost i suverenost, bila osnivač Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca, preimenovanog 1929. godine u Kraljevina Jugoslavija. Pod nemačkom okupacijom, posle rata do danas Glavni članci: Republika Srbija (1990—2006) i Raspad SFRJ Vidi još: Srbija pod nemačkom okupacijom, Jugoslavija u Drugom svetskom ratu i Socijalistička Republika Srbija U Drugom svetskom ratu, teritorija današnje Srbije je bila pod okupacijom Sila Osovine, odnosno nacističke Nemačke i njenih saveznika Italije, Bugarske, Mađarske, Albanije, kao i marionetske profašističke državne tvorevine pod nazivom Nezavisna Država Hrvatska, dok je u Srbiji vladala Vlada narodnog spasa pod generalom Nedićem do 1944. godine. U Srbiji su tokom okupacije postojala dva suprotstavljena pokreta koji su se borili za vlast u posleratnoj Jugoslaviji: Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije i Jugoslovenska vojska u otadžbini. Ustanak protiv okupatora izbio je u leto 1941. godine. Tokom Drugog svetskog rata zabeležena su velika stradanja srpskog naroda. Procenjuje se da je stradalo preko milion i po pripadnika svih naroda, među kojima je najviše bilo Srba. Partizani i ravnogorci sprovode nemačke nacističke zarobljenike u Užicu. Srbi su činili natpolovičnu većinu partizanskog i većinu ravnogorskog pokreta. Građani Novog Sada prelaze reku skelama, nakon što su sva tri gradska mosta uništena u NATO bombardovanju Neposredno posle rata, 1945. godine, kao naslednica Kraljevine Jugoslavije, formirana je država pod imenom Demokratska Federativna Jugoslavija koja je bila pod novom vlašću komunističkog režima na čelu sa Josipom Brozom Titom. Iste godine 29. novembra proglasom republike država menja ime u Federativna Narodna Republika Jugoslavija, dok je 1963. ustavnim promenama promenila ime u Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija. Ustavom SFRJ iz 1974. godine pokrajine u sastavu SR Srbije (SAP Vojvodina i SAP Kosovo) dobile su daleko veću autonomiju i prava nego što su imala ranije, dobile su državna i partijska predsedništva. Januara 1990. godine na četrnaestom kongresu dolazi do raspada do tada vladajućeg Saveza komunista Jugoslavije. Od 1992. godine, posle raspada SFRJ, sve do 2003. Srbija je činila, zajedno sa Crnom Gorom — Saveznu Republiku Jugoslaviju. Po raspadu Jugoslavije, Srbija i Srbi su postali predmet negativne propagande, podmetanja i blaćenja unutar dela srpskog naroda, evropskih država kao i unutar međunarodne zajednice.[67] Savremena istorija Glavni članci: Kosovski rat, NATO bombardovanje SRJ, Kumanovski sporazum i Rezolucija 1244 Godine 2000. dolazi do smene Socijalističke partije Srbije sa Demokratskom opozicijom Srbije na septembarskim saveznim izborima i decembarskim republičkim izborima čime dolazi do političke tranzicije. Od 2003. godine ustavnom poveljom Srbija je sastavni deo Državne zajednice Srbije i Crne Gore. Dana 21. maja 2006. godine, održan je referendum na kome su se građani Crne Gore izjasnili za nezavisnost. Od 5. juna 2006. godine Republika Srbija deluje kao nezavisna i suverena država (kao naslednica Srbije i Crne Gore). Dana 8. novembra 2006. godine proglašen je u Narodnoj skupštini Republike Srbije, posle izvršenog uspešnog referenduma, Ustav Republike Srbije. Politički sistem i ustavno-pravno uređenje Glavni članci: Spisak šefova države Srbije, Ustav Srbije iz 2006. godine i Politički sistem Srbije Republika Srbija je država srpskog naroda i svih građana koji u njoj žive, zasnovana na vladavini prava i socijalnoj pravdi, načelima građanske demokratije, ljudskim i manjinskim pravima i slobodama i pripadnosti evropskim principima i vrednostima.[12] Republika Srbija funkcioniše u okviru parlamentarne demokratije, tačnije kao parlamentarna republika. Vlast je podeljena na tri grane i to:[12] Dom Narodne skupštine u Beogradu Zakonodavna vlast, čiji je nosilac Narodna skupština Republike Srbije; Izvršna vlast, čiji je nosilac Vlada Republike Srbije; Sudska vlast, koja predstavlja nezavisnu granu vlasti. Politička situacija Sadašnji predsednik Republike Srbije je Aleksandar Vučić koji je pobedio u prvom krugu predsedničkih izbora 2017. godine. Posle izbora Aleksandra Vučića za predsednika Republike izabrana je 29. juna 2017. godine nova koaliciona Vlada liste okupljene oko Srpske napredne stranke i liste okupljene oko Socijalističke partije Srbije sa nestranačkom ličnošću Anom Brnabić na mestu predsednika Vlade. Trenutni predsednik Narodne skupštine Republike Srbije je Vladimir Orlić iz SNS-a. Narodna skupština Republike Srbije je 26. decembra 2007. godine usvojila Rezoluciju o zaštiti suvereniteta, teritorijalnog integriteta i ustavnog poretka Republike Srbije kojom je proglašena „vojna neutralnost Republike Srbije u odnosu na postojeće vojne saveze do eventualnog raspisivanja referenduma na kojem bi se donela konačna odluka o tom pitanju”.[68] Spoljni odnosi Glavni članak: Spoljni odnosi Srbije Zgrada Vlade Republike Srbije Dominantan politički diskurs u zemlji uključuje pristupanje Evropskoj uniji. Zemlja je status kandidata stekla 2012. godine. Srbija je članica Organizacije ujedinjenih nacija (OUN), Organizacije za evropsku bezbednost i saradnju (OEBS), Saveta Evrope (SE), NATO programa Partnerstvo za mir, Međunarodne organizacije za migracije i Organizacije za crnomorsku ekonomsku saradnju i mnogih drugih međunarodnih organizacija. Ima status posmatrača u Svetskoj trgovinskoj organizaciji i u ODKB. Srbija ima sa Republikom Srpskom potpisan sporazum o specijalnim i paralelnim vezama.[69] Republika Srbija je u dobrim odnosima sa državama kao što su Rusija i Grčka. Sa pasošem Srbije može se bez vize putovati u 104 zemlje (2015. godina).[70] Državni simboli Glavni članci: Zastava Srbije, Grb Srbije i Himna Srbije Himna Republike Srbije je ujedno i stara himna nekadašnje Kraljevine Srbije „Bože pravde”, uz neznatno izmenjen tekst. Grb Republike Srbije je stari grb Kraljevine Srbije iz doba Obrenovića iz 1882. godine i čini ga dvoglavi beli orao sa štitom na grudima na kome su krst i četiri ocila, a iznad glava orla se nalazi kruna Nemanjića. Republika Srbija ima narodnu zastavu koja je trobojka sa vodoravno položenim bojama: crvenom, plavom i belom. Pored narodne, postoji i državna zastava koja je u osnovi ista kao i narodna s tim što na trećini dužine gledano sleva nadesno na plavom polju stoji i mali grb Srbije. srbija, turizam, kroz srbiju, gradovi srbije, geografija, istorija, stanovništvo, umetnost, kultura, mesta... english guide yugoslavia