Beograd 2010. Mek povez, ćirilica, ilustrovano, 207 strana. Napomena: sitnije oštećenje donje ivice prednjih korica; knjiga je veoma dobro očuvana. R1 Živeli smo u Prištini. Posle bombardovanja 1999. godine i ulaska UMNIK-a i KFOR-a na Kosovo i Metohiju za Srbe nije bilo opstanka. Otimačine, uništavanje imovine, maltretiranja, ubistva. Sve pred očima KFOR-a i UMNIK-a. Srbi su morali da beže, očekivajući da će se situacija brzo srediti i oni uskoro vratiti. Dejan i Nataša su oklevali. Najzad su rešili da krenu u Grgure. Ujutru, rano u petak 23. jula su krenuli i srećno stigli pre podne istog dana. Odahnuli smo. Sada smo Rade i ja mogli da razmišljamo šta da radimo. Stan smo izdali jednom diplomati iz UMNIK-a i krenuli. Iz Prištine smo pošli 29. jula 1999. u 11.30 časova, starim, rasklimatanim šiptarskim „taksijem” do Kosovog Polja. „Taksi” je bio pun Šiptara, koji su se drsko smejali i stalno okretali traku jedne iste šiptarske pesme u kojoj su se Srbi pogrdno pominjali. Ćutali smo i jedva čekali da izađemo. U rukama smo imali tri torbe za pijacu sa stvarima i mali kofer koji sam koristila na đačkim ekskurzijama. Na nesreću, svi koferi i putne torbe bili su u Grguru. Izašli smo na ulasku u Kosovo Polje. Autobusa koji je „dovozio povratnike na Kosovo” i vraćao se prazan u Niš nije bilo. Nije smeo da primi putnike. Krenuli smo vozom do Leposavića. Tu smo dugo čekali, do 8 časova uveče, dok nismo našli jednog prijatelja, koji nas je zajedno sa svojom suprugom prebacio šumskim putem do Blaževa. Tu smo se odmorili i nastavili put preko Brusa i Blaca u Grgure. Na putu od Leposavića do Blaževa policija KFOR-a (Francuzi) nas je zaustavljala, pregledala kola i isprave. Na pojedinim mestima put je sa strane bio okrečen belim trakama kao „granica”. U Grgure smo stigli u sat noću 30. jula 1999. godine. Pošto smo se dugo zadržali na putu, među rodbinom i prijateljima nastala je uzbuna. Niko nije znao gde smo i štaje sa nama. Dejan je rekao: „Već sam vas prežalio”. U Grguru nas je dočekalo četiri kuće Simića i strina Mira. Stric je umro u januaru iste godine, moj svekar 1995. a svekrva 1996. godine. Njihovi potomci su se razišli po celoj Srbiji. Najviše ih je u Beogradu. Godine 1960. bilo je 15 članova i jedno domaćinstvo. Sada četiri kuće i jedna stara žena. Stalno mi je bilo u mislima: seobe, razne migracije su sudbina Srba. Starije generacije i njihova deca znaće odažle su, gde im je zavičaj. Unuci već neće. Krajem 2002. godine sam rešila da tražim i sistematizujem podatke o familiji Simić iz Donjeg Grgura i svima koji potiču iz te familije. Znala sam da neće biti lako. Za mnoge porodice nismo ni znali gde su, gde žive. Otežavajuća okolnost je bila što sam ja iz sasvim drugog kraja poreklom i što smo dugo živeli u Prištini te sam ovu sredinu slabo poznavala. Zatim, imala sam dosta porodičnih obaveza. Živeli smo u Grguru i Beogradu. Rešila sam da budem uporna u istraživanju i pisanju. Iz predgovora Sadržaj: Selo Grgure — Ime sela Grgure — Šta kaže istorija — Grgure u prošlosti Upravna podela topličkog okruga Familija Simić iz Donjeg Grgura Porod Dimitrija (1844-1904) i Bosiljke (1845-1923) Milomir Simić Domaćinstvo Dimitrija i njegovih potomaka — Kuća — Voda i vodenica — Krsna slava u Donjem Grguru Potomstvo Milomira i Magdalene (Mice) (III) Josif (Josa) Simić — Lojze — „Kod koliba”- Bačije Porod Josifa (Jose) i Aleksije Milosava (Misa) Milan — Ćuprija — Jedan dan u raspadu SFRJ — Jedno veče u Prištini pod NATO okupacijom Milosav (Midža) Marija Marta Bogosav Simić Porod Bogosava i Ranđije Potomstvo kćeri Dimitrija i Bosiljke Stamenka Petrovo potomstvo Marija Aleksandra (Leka) Stamena — „Prunum” Stojanka — Jedan život Mladen Simić Iz života — Kuća — Kumstvo — Stari zavičaj — Mladen — Bogdan — Bogdanova smrt (po pričanju Mire Simić i Milke Radovanović) — Bogosav (Naja) Radovanović — Sećanje iz detinjstva — Rat — Milojeva priča Literatura Zahvalnost Beleška o autoru

TAJNA DEDINE FIOKE - zbirka dokumenata Glavni i odgovorni urednik - Ljubomir Ljuba Protić Predgovor - Zorica Trkulja Izdavač - Udruženje građana Revnitelj, Niš Godina - 2015 454 strana 24 cm Edicija - Biblioteka Bratoljublje Stanje : KOrice malo ponegde flekica neka, crtica nista specijalno bitno, unutrasnjost bez mana, odlicna za citanje. `Unuci Miloja Stevanovića objavili u knjizi „Tajna dedine fioke” dokumenta i svedočenja o isključenju njihovog dede iz Saveza komunista, a zatim i Srpske pravoslavne crkve. U razmaku od 27 godina, Miloje Stevanović (1949) iz dragačevskih Goračića isključen je i iz Saveza komunista Srbije i iz Srpske pravoslavne crkve, i jedini je Srbin sa takvim životopisom. Zapise iz štampe, dokumente i svedočenja o oba događaja sabrala su njegova unučad, šestoro od dve kćeri, i to u jednoj knjizi, pa po tome ni njoj nema ravne. Stari i novi gresi grešnog Miloja, koji od 2010. živi i radi u Beogradu, ostali su sačuvani u njegovoj čačanskoj kući gde je dugo boravio, u tri fioke na čijim rubovima su ispisane ove poruke: „Život bejaše borba. Slava Bogu za sve”; „Ko hoće časno, ne može lasno”; „Čija sila onoga i pravda”. „Tajna dedine fioke“ podseća da je rani greh ovog pravdoljubivog čoveka bio govor na konferenciji Saveza socijalističke omladine Srbije („Sava centar”, novembar 1983) koja je bila posvećena temi „Zašto ćutimo”. Stevanović je sa govornice besedio o dojakošnjoj pobuni na Kosmetu: „Mi, drugovi, znamo da je izbila kontrarevolucija u delu naše zemlje i nikom u Srbiji ni u Federaciji ne otpade ni dlaka s glave. Odgovorni rekoše, i ja poverovah, da nisu znali šta se na Kosmetu događa. Zbunih se i pitah na partijskoj kadrovskoj komisiji u kraljevačkom regionu, da li mene moja partija obmanjuje? Lažu li ljudi, novine, ili laže Stane Dolanc?” Koliko do sledećeg proleća, bio je izbačen iz partije, i uskoro se vratio „korenima prađedovskim“, postao posvećeni vernik i priložnik. Ali, i u Srpskoj pravoslavnoj crkvi nekako mu se izmakla ponjava. Otuda je proteran 2011. godine odlukom crkvenih sudova SPC, jer je juna 2010. „primio na svoje imanje u selu Loznica kod Čačka odbegle monahe iz Eparhije raško-prizrenske“ i što je posle njihovog raščinjenja „i dalje nastavio da pruža gostoprimstvo“. Namesnik trnavski iz Čačka tražio je od Miloja da otkaže bivak kaluđerima crnorečkim, ali je njihov domaćin ovako odgovorio na taj zahtev: „Ne mogu, najprvo, jer sam dao reč, a potomcima sam u svojoj knjizi ’Kazivanja’ ostavio upozorenje: ’I pazi dobro šta obećaš. Ili zavetuješ. Ono i da ispuniš. Jer, vo se veže za rogove, a čo’ek za reč’”. Na to dr Zoran Čvorović u svom osvrtu u drugom poglavlju kaže da je „Stevanović istinski ispovednik i bogotražitelj”, te „jedini mirjanin koji je ekskomuniciran iz SPC u njenoj istoriji”. Stručnjak za crkveno-pravnu povest zaključuje: „Jedno je sigurno, pravoslavni Srbi ne smeju da podlegnu iskušenju da imaju drugi izbor od ’borbe neprestane’ za Srpsku pravoslavnu crkvu i slobodnu Srpsku državu. Sve drugo je lažna crkva i lažna država, gde bi da nas žedne prevedu srpski ’prijatelji’”. Stevanović u ovoj knjizi (njegova trinaesta) oko čijeg je izlaska je pomogao unučadima, nimalo ne štedi ni sebe ni druge. U jednom tekstu navodi da ga je vladika Atanasije „iz milja“ prekrstio u udbaša, revolveraša, crkvorušitelja, patrijarha, lažova, ludog Miloja, sitnošićardžijskog trgovčića, samohvalisavog dobrotvora, komendijanta, notornog komunistu i bolesnog megalomanskog revnitelja. Zato je nedavno on, Stevanović, sastavio poslanicu „dragom kumu, Atanasiju“ na čijem se kraju veli: „Znajući da je spasonosno da Ti okrenem i drugi obraz te tako ćutanjem i trpnjom spasavam dušu svoju, ostaje mi da ovde stavim tačku uz želju da nas što pre prepoznaju po plodovima našijem, oni što će iza nas doći”. U jednoj od recenzija, akademik Srboljub Živanović objašnjava kako je mogućno vratolomno spojiti duboki komunizam i posvećeno pravoslavlje, i to u istom životu: „Ovo je priča koja pokazuje kako se jedan sekretar komiteta Saveza komunista duboko razočarao u partiju, nakaradne postupke i laži, kako se odvažio da i po cenu stradanja kaže istinu. Dakle, istina je bila tačka oslonca na kojoj će ateista postati veliki vernik i pravoslavac. O tome je pisao i naš književnik Dobrica Ćosić, objašnjavajući put od komuniste, preko otpadnika, do vernika”. Drugi recenzent, Radoš Stevlić iz Arizone, poručuje: „U dedinoj fioci naći ćete epopeju jednog čoveka koji je ceo svoj život posvetio borbi za istinu. U toj fioci nema dukata. Tamo njegovi unuci nađoše bescene bisere: Istinu i Veru”. (G. Otašević)`

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! `Ni u jednom času čovek nije uspeo da se oslobodi arhitekture: nameštaj, soba, sunčeva ili veštačka svetlost, temperatura i vlažnost vazduha, razmeštaj i funkcije predmeta u stanu, kuća, urbano okruženje, grad, gradska vreva, selo sa svojim putevima, mostićima, kućama, zelenilom i nebom, prirodom. Svaki čovekov postupak bio je uslovljen arhitekturom i urbanizmom. Arhitektura se manifestovala u svemu oko njega: u njegovoj stolici i stolu, zidovima i sobama, stepeništu i liftu, ulicama, gradu. Očaravajuća, obična ili dosadna. Možda čak i odvratna. Arhitektura može biti lepa ili ružna, može proizvesti osećaj radosti ili tuge. Čovek je urbanizmom obuhvaćen od časa kada ustane sa stolice: uslovljen je lokacijom svog stana, svoje četvrti, pogledom sa svog prozora za koji su odobrenje izdale gradske vlasti, ulicama, tlocrtom grada“. Malo je arhitekata koji su tako jasno uspeli da izraze nade i razočarenja industrijskog doba kao Le Korbizje (1887-1965), a još je manje onih koji su svoje savremenike šokirali toliko kao on (izuzev možda Adolfa Loosa i Frenka Lojda Rajta). Spada i među najproduktivnije arhitekte i umetnike XX veka. Za gotovo šest decenija rada ostavio je za sobom 75 građevina u 12 zemalja, 42 gradska plana, oko 8000 crteža i litografija, preko 400 slika, 44 skulpture, 27 nacrta za goblene. Kao dizajner nameštaja čuven je gotovo kao i arhitekta. Njegovi tekstovi zauzimaju preko 7000 stranica, a za sobom je ostavio i oko 6500 ličnih pisama. Iako kratak, spis Razgovori sa studentima arhitektonskih škola (1942) se smatra važnim za razumevanje Korbizjeovog dela i umetničke koncepcije, a uz to je prošaran i zanimljivim detaljima iz njegove radne biografije. Le Korbizje (franc. Charles-Édouard Jeanneret, Le Corbusier) ili samo Korbizje je pseudonim francuskog arhitekte švajcarskog porekla, čije je pravo ime bilo Šarl-Eduar Žanre-Gri (franc. Charles-Édouard Jeanneret-Gris). Rođen je 6. oktobra 1887. u mestu Šo de Fon (franc. La Chaux-de-Fonds) u Švajcarskoj i postao francuski građanin 1930. godine, a umro je 27. avgusta 1965. u Francuskoj. Le Korbizje je bio arhitekta i urbanista a takođe i slikar, vajar i pisac a poznat je i kao saosnivač purizma. Tokom svoje pedesetogodišnje karijere dizajnirao je zgrade u Evropi, Japanu, Indiji, i Severnoj i Južnoj Americi. Posvećen pružanju boljih uslova za život stanovnicima preopterećenih gradova, Le Korbizje je bio uticajan u oblasti urbanističkog planiranja, i bio je osnivački član Međunarodnog kongresa moderne arhitekture (CIAM). Le Korbizje je pripremio glavni plan grada Čandigar u Indiji, i doprineo je specifičnim dizajnerskim projektima za više zgrada u tom gradu. Dana 17. jula 2016, sedamnaest Le Korbizjeovih projekata u sedam zemalja je upisano u Uneskov spisak lokacija Svetksog nasleđa kao Arhitektonski rad Le Korbizjea, izuzetan doprinos modernom pokretu. Le Korbizje je rođen u porodici umetnika: njegov otac je bio slikar i graver brojčanika na časovnicima,[2] a mati muzičarka. Njegov stariji brat Albert je bio amaterski violinista.[2] Počeo je rano da slika i uči graverski zanat.[3][4][5] Sa četrnaest godina počeo je da pohađa umetničku školu,[2] ali se uskoro posvetio arhitekturi. Godine 1902. na međunarodnoj izložbi cizeliranih časovnika u Torinu njegov rad je nagrađen diplomom. Od 1906. posvećuje se isključivo arhitekturi, živi skromno, putuje po svetu, a u Italiji proučava tamošnju arhitekturu. Sledeće godine odlazi u Austriju. Počinje da proučava armiranobetonske konstrukcije da bi 1912. realizovao prve arhitektonske projekte.[6] Tokom Prvog svetskog rata radio je kao učitelj.[7] Godine 1917. trajno se nastanjuje u Parizu i sa kasnijim dugogodišnjim saradnikom Amadeom Ozefantom izdaje manifest kubizma koji postaje osnov purizma. Godine 1929. godine postaje saosnivač časopisa za estetska pitanja. Godine 1921. sa rođakom Pjerom Žanreom otvara atelje u kome radi do 1965. godine. Od 1923. gradi zgrade širom sveta (Francuska, Švajcarska, Nemačka, Rusija, Južna Amerika, Alžir... ). Le Korbizje, april 1965. U prisilnoj izolaciji je od 1939, odnosno od početka Drugog svetskog rata. Godine 1941. objavljuje u Parizu „Atinsku povelju“ a 1944. ` Tri ljudska uređenja“. Radi i projektuje od završetka Drugog svetskog rata pa sve do smrti od infarkta 27. avgusta 1965. Izbor iz dela Muzej u Tokiju od Le Korbizjea Administrativna zgrada od Le Korbizjea u Čandigaru-Indija Objekat Le Poème Électronique ispred Tehničkog univerziteta u Aidhovenu Dvostruka kuća od Le Korbizijea i Pjera Žanrea u Štutgartu kao primer za primenu pet principa nove arhitekture Dom lno (njegov prvi projekat) Prvi Le Korbizijeov projekat koji generalizuje promišljene crte i principe kao i metode konstrukcije zgrada, je iz 1914. godine i inspirisan je Garnierovim industrijskim gradom u kome još možemo naslućivati kompozicione nedoslednosti razmeštanja reprodukovanog modula i ipak tu ne spaja pojedine elemente u organizovani gradski organizam i celine. Vila na morskoj obali Ovo je projekat iz 1916. koji jasno ukazuje na nerešene protivrečnosti dve kompozicione osnove; tradicionalne srednjomorske, koja se karakteriše lukovima i lođama i druge dinamičke koja se karakteriše slobodnom volumetrijom što se može smatrati približavanjem preloma u njegovom stvaralaštvu i shvatanju prostora. Serijska stambena jedinica Dom Citrohan Ovo je projekat iz vremena 1920—1922. godine u kojem je rešio probleme serijske gradnje stambene jedinice. Slobodnim rasporedom površina i unutrašnjeg prostora pojedinih prostorija omogućava čoveku da u principu vodi bolji život i ima bolje uslove za rad. U ovom se projektu manifestuje njegov princip koji je proizveo veliki skandal u umetnosti „Stan je mašina za stanovanje“. Stambena jedinica za Blistavi grad Izgrađena je u godinama 1947—1952. u skladu sa svojim predstavama o stanu kao mašini za stanovanje. Stanovi su opremljeni otvorenim terasama i arhitekta je tu primenio svoj „Modulator“ koji je sam stvorio i to je sistem proporcija ljudskog tela u koncepciji ljudskog merila kao čoveka koji je merilo stvari. U planu Marseljskog blistavog grada Le Korbizije je definisao pet tačaka arhitekture odnosno pet njegovih principa: Stubovi: zgrada je na stubovima. Zgrada sa osnovama u zemlji - tamni i često vlažni prostori. Armirani beton je omogućio da zgrada lebdi u vazduhu, a komad zemlje ispod nje je bašta koja se nalazi i na krovu objekta. Krovne bašte... Armirani beton je novo sredstvo za homogenizaciju pokrivanja objekata. Razlozi tehnički, ekonomski i čežnja za savremenim konforom, razlozi osećajni - sve to nam nudi da se odlučujemo za terase na krovovima. Slobodna kompozicija. Stalno se grade noseći zidovi od čega zavisi projekat. Armirani beton je dao slobodan prostor i po posebnim spratovima se ne moraju ponavljati iste osnove i projektovati isti prostor, spratovi su nezavisni i to se ogleda u uštedama u prostoru i investicijama. Uzdužni prozori. Prozor je osnovni elemenat u arhitekturi i projektu zgrade. Armirani beton znači revoluciju za istoriju prozorskih otvora. Prozori se sada mogu projektovati kao odnosi punog-praznog i uzduž cele fasade. Slobodna fasada. Stupovi iza fasada unutar objekata. Fasade su tanke membrane odnosno opne koje se sastoje od prozora i ispune od izolujućeg materijala koji se nosi na armirano-betonskim konstrukcijama. Fasada je slobodna. Vila Štajn i Garhes Osnovna je osnova horizontalnih elemenata koje određuju kompoziciju fasade, terasa je na krovu. Slobodne osnove ove koncepcije su nagovestili potencijal plastične energije koja će doći do izražaja u njegovim nerednim projektima. Predlog palate UN u Ženevi Le Korbizije je predložio praktičnu zgradu koja je u duhu savremene arhitekture i prema „Novoj estetici“. Njegov projekat nije pobedio i kako tvrdi: `- diplomatija ima neprimerene simpatije prema pozlaćenim prostorima mrtvih kraljeva“. Vila Savoja u Poisi Realizovana 1929—1932. To je projekat koji se zasniva na njegovih „pet principa“ i zgrada oslonjena na stubovima lebdi u prostoru kao bela svemirska lađa koja kao da nije od ovoga sveta Kapela Notr-dam u Ronšanu Simbol je savremene arhitekture inspiracije iz primitivne umetnosti i ekspresivnog spoljašnjeg izgleda koja je u kontrastima sa spiritualnim duhom unutrašnjeg prostora. Mali prozori na snažnim zidovima pripomenuće nam gotiku i njene katedrale i tvrđave a vizuelno je u suštoj suprotnosti gotskih katedrala i prava je oprečnost lake i visoko stilizovane gotike. Manastir U la Turete Realizovan je 1959. i koristi formalni jezik objašnjavajući dinamički prostor, i u naponu je između unutrašnjeg prostora i spoljašnjeg prostora. Ovde nalazimo rad na svetlosti i svetlosnim efektima koji obogaćuju unutračnji prostor oživljavajući ga i uklanjaju njegovu monotoniju u njegovoj funkcionalnosti. Portret Le Korbizjea na novčanici od 10 švajcarskih franaka iz 1996. Velika dela arhitekture i urbanizma Plata Gustava Kapaneme, Rio de Žaneiro (Brazil) Ozarenigrad u Marselju Urbanistički planovi za Sent-Die Planovi za La Rošel Plan zgrade OUN Plan urbanizacije Bogote Rošanska kapela Manastir u La Turetu Stambeni kompleks u Nant-Rezeu Urbanizacija u Meuksu i Firmini Strazburški konkurs Brazilski paviljon univerzitetskog grada Meandralni grad u Tokiju Čandigar Radovi u umetnosti Više od 400 uljanih slika ili murala 44 skulpture 27 predloga za goblene litografije i crteži Nameštaj Detaljnije: Le Korbizjeov nameštaj Okvir LC4 stolice koju su dizajnirali Le Korbizje i Perjand (1927–28) u Muzeju dekorativnih umetnosti, Pariz Le Korbizje je bio elokventni kritičar fino dizajniranog ručno izrađenog nameštaja, napravljenog od retkog i egzotičnog drveta, sa umecima i pokrivačima, predstavljenoj na Izložbi dekorativne umetnosti 1925. godine. Sledeći svoj uobičajeni metod Le Korbizje je prvo napisao knjigu sa svojim teorijama o nameštaju, sve zajedno sa nezaboravnim sloganima. U njegovoj knjizi iz 1925. godine L`Art Décoratif d`aujourd`hui, on se zalagao za nameštaj za čiju izradu bi bili korišteni jeftini materijali i koji bi se mogao se masovno proizvoditi. Le Korbizje je opisao tri različita tipa nameštaja: tip potreba, tip nameštaja, i objekti ljudskih udova. On je definisao objekte ljudskih udova kao: „... produžetke naših udova i adaptirane na ljudske funkcije, koje su tipa potreba i tipa funkcija, i stoga tipa objekata i tipa nameštaja. Objekat ljudskog uda je poslušni sluga. Dobar sluga je diskretan i skroman, kako bi pružio slobodu svom gospodaru. Svakako, umetnički radovi su oruđa, lepa oruđa. I dugo živeo dobar ukus manifestovan izborom, suptilnošću, proporcionalnošću i harmonijom.” On je dalje deklarisao, „Stolice su arhitektura, sofe su buržoazija”. Le Korbizje se prvi oslanjao na gotov industrijski nameštaj iz Tonetovih fabrika da ispuni svoje projekte, kao što je njegov paviljon na Ekspoziciji iz 1925. Godine 1928, nakon objavljivanja njegovih teorija, on je počeo da eksperimentiše u oblasti dizajna nameštaja. Godine 1928, on je pozvao arhitektu Šarlot Perjand, da se pridruži njegovom studiju kao dizajner nameštaja. Njegov rođak, Pjer Žanere, isto tako je sarađivao na mnogim njegovim dizajnima. Za proizvodnju njegovog nameštaja on je izabrao nemačku firmu Gebruder Tonet, koja je počela sa pravljenjem stolica od cevastog čelika, materijala koji je originalno korišten za izradu biciklova, u ranim 1920-tim. Le Korbizje je cenio dizajnerske radove Marsela Brojera i Bauhausa, koji je 1925. godine započeo sa pravljenjem elegantnih modernih cevastih klubskih stolica. Ludvig Mis van der Roe je započeo sa proizvodnjom po svojoj sopstvenoj verziji skulpturne zakrivljene forme sa sedištem od trske 1927. godine.[8] Prvi rezultati kolaboracije između Le Korbizja i Perjand su bila tri tipa stolica napravljena sa okvirima od hromiranog cevastog čelika; LC4 ležaljka (1927–28) sa pokrivačem od kravlje kože, što joj je davalo osećaj egzotičnosti; udobni naslonjač (LC3) (1928–29), klubska stolica sa cevastim okvirom koji je podsećao na udobne Art Deko klubske stolice koje su postale popularne tokom 1920-ih; i naslonjač za ljuljanje (LC4) (1928–29), nisko sedište suspendovano u cevastom čeličnom ramu, takođe sa tapaciranje od kravlje kože. Ove stolice su bile specifično dizajnirane za dva njegova projekta, Kuća la Roš u Parizu i paviljon za Barbaru i Henrija Čerča. Sve tri su jasno pokazale uticaj Mis van der Roea i Marsela Brojera. Linija nameštaja je proširena dodatnim dizajnima za Le Korbizjeovu postavku Jesenji salon iz 1929. godine, `Oprema za kuću`. Uprkos namere Le Korbizjea da njegov nameštaj treba da ima pristupačne cene i da bude industrijski proizvođen njegovi komadi su originalno bili skupi za izradu i nisu ušli u masovnu proizvodnju dogo godina, do vremena kad je on postao poznat. [9] Politika Politički stavovi Le Korbizjea su prilično nejasni i promenljivi tokom vremena. Tokom 1920-ih, on je nakratko pisao članke o urbanizmu za sindikalističke žurnale Plans, Prélude i L`homme reel.[10] Između 1925. i 1928, Le Korbizje je sarađivao sa Le Faisceau, francuskom fašističkom partijom kratkog veka koju je predvodio Žorž Valo. Valo je kasnije postao antifašista.[11] Le Korbizje je poznavao još jednog bivšeg člana te partije, Ibera Lagardela, bivšeg radničkog lidera i sindikaliste, koji je postao nezadovoljan političkom levicom. Godine 1934, nakon što je Lagardel dobio poziciju u francuskoj ambasadi u Rimu, on je organizovao da Le Korbizje predaje arhitekturu u Italiji. Lagardel je kasnije služio kao ministar rada u pro-osovinskom Višijevskog režimu. Le Korbizje je u nekoliko navrata neuspešno tražio angažmane od Višijevskog režima, ali jedino imenovanje koje je dobio je bilo članstvo u komitetu koji je proučavao urbanizam. Le Korbizje je bio oštužen za antisemitističke stavove. On je pisao svojoj majci u oktobru 1940, pre referenduma koji je organizovala Višijevska vlada: „Jevreji loše prolaze. Povremeno mi ih je žao. Ali izgleda da je njihova slepa požuda za novcem uništila zemlju.” On je isto tako bio optužen za omalovažavanje muslimanskog življa u Alžiru, u to vreme delu Francuske. Kad je Le Korbizje predložio plan za obnovu Alžira, on je osudio postojeći način stanovanja evropskih Alžiraca, žaleći se da je inferioran onom u kojem žive autohtoni Alžirci: „civilizovani žive kao pacovi u rupama”, dok „varvari žive u usamljenosti, u dobrostanju”.[12] Njegov plan za obnovu Alžira je odbijen, i nakon toga je Le Korbizje uglavnom izbegavao politiku.[13] Kritike Mali broj arhitekata 20. veka je bio hvaljen, ili kritikovan, u istoj meri kao i Le Korbizje. U svom posmrtnom slovu Le Korbizjea na memorijalnoj ceremoniji za arhitektu u dvorištu Luvra 1. septembra 1965. godine, francuski ministar kulture Andre Malro je izjavio, „Le Korbizje je imao velike rivale, ali ni jedan od njih nije imao isti značaj u revoluciji arhitekture, jer ni jedan nije podnosio uvrede tako strpljivo i tako dugo.”[14] Kasnije kritike Le Korbizjea su bile usmerene na njegove ideje o urbanističkom planiranju.[15] Prema nekim kritičarima, Le Korbizjeov urbanizam je bio modelovan na fašističkoj državi.[16] Ti kritičari navode da je sam Le Korbizje pisao da „svi građani ne mogu da postanu lideri. Tehnokratska elita, industrijalci, finansijeri, inženjeri, i umetnici bi bili locirani u gradskom centru, dok bi radnici obitavali u gradskim predgrađima.”[17] Uticaj Le Korbizje je revolucionirisao urbanističko planiranje, i bio je osnivački član Međunarodnog kongresa moderne arhitekture (CIAM). On je bio jedan od prvih koji je realizovao kako će automobil promeniti ljudsko društvo. Le Korvizje je zamislio grad budućnosti sa velikim stambenim zgradama izolovanim u parkovskom okruženju. Planove Le Korbizjea prihvatili su graditelji javnih građevina u Evropi i Sjedinjenim Državama. U Velikoj Britaniji urbanisti su poprimali Le Korbizjeove „gradove na nebu” kao jeftiniji pristup javnom stanovanju krajem pedesetih godina 20. veka.[18] Zanimljivosti Godine 1910. godine, putujući na istok, Le Korbizje je posetio Knjaževac. Inspirisan slikovitošću ulica i arhitekturom grada, napravio je crtež Knjaževca, koji se danas čuva u Narodnom muzeju u Beogradu..

Nova, nekorišćena. Crnogorski jezik i nacionalizam / Rajka Glušica Jezik srpski Godina 2020 Beograd : Biblioteka XX vek, 2020 (Beograd : Standard 2) Fizički opis 279 str. ; 17 cm Zbirka Biblioteka XX vek ; knj. 243 Tiraž 600 Napomene i bibliogrfske reference uz tekst Bibliografija: str. 263-276 Registar. Predmetne odrednice Jezik -- Nacija -- Crna Gora Nacionalno pitanje -- Crnogorci Srpskohrvatski jezik -- Disolucija Crna Gora -- Jezička politika Dr Rajka (Bigović) Glušica, redovni profesor Filološkog fakulteta Univerziteta Crne Gore za predmet Opšta lingvstika. Diplomirala je na Odsjeku za srpskohrvatski jezik i jugoslovenske književnosti Filozofskog fakulteta u Nikšiću. Magistrirala i doktorirala na Filološkom fakultetu u Beogradu. Predavala je četiri godine (1989 ̶ 1993) srpskohrvatski jezik na Univerzitetu „Fransoa Rable“ u Poatijeu u Francuskoj. Po pozivu držala predavanja na Univerzitetu u Oslu (2007), Filozofskom fakultetu Univerziteta u Ljubljani (2013. i 2016), na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu (2013) i na Odsjeku za slavistiku i mađarske studije Humboltovog univerziteta u Berlinu (2018). Predaje na postdiplomskim i doktorskom studijama i uređuje časopis za nauku o jeziku i književnosti Riječ. Autorka je brojnih radova iz raznih oblasti nauke o jeziku, nekoliko udžbenika i skripti, kao i stručnih radova, članaka, prikaza i recenzija. ******* Rajka Glušica: Crnogorski jezik pao u ruke jezičkim nacionalistima i diletantima U savremenoj literaturi nacionalizam se izjednačava sa primitivizmom, zaostalošću, mitomanijom, bolešću i ocjenjuje se kao nešto opasno, emocionalno i iracionalno. Nacionalizam se određuje i kao zamjena za religiju, on je politička integracijska religija u uslovima sekularnog društva. Nacionalizam i religija funkcionišu po istoj matrici, oboje zahtijevaju vjeru u nešto što je zamišljeno ili izmišljeno, ne podnose dijalog i njihove istine su dogme, izazivaju isti intenzitet emocija i iskrivljavanja uma, za oboje se može vezati fanatizam čiji je produkt mržnja i sukobi. Stoga nacionalizam i religija često djeluju zajedno u ime nacije i Boga. Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori potvrđuje ovu simbiozu, zdušno podržavajući srpski jezički nacionalizam, bori se protiv navodne ugroženosti srpskog jezika i ćirilice, organizuje skupove i okrugle stolove, štampa tematske časopise, knjige, negira crnogorski jezik… A Karl Poper kaže da je nacionalizam ustanak protiv razuma i otvorenog društva, on se obraća našim plemenskim instinktima, strastima i predrasudama, našoj nostalgičnoj želji da se oslobodimo tereta individualne odgovornosti i da je zamijenimo kolektivnom ili grupnom odgovornošću. U Crnoj Gori plemenska organizacija društva se najduže trajala, a u njoj patrijarhalno-herojski model kulture. Međutim, crnogorski jezički nacionalizam, kao i ostali, potencira sveto trojstvo nacije, države i jezika – objašnajva u kakvoj su vezi srpski jezički nacionalizam i SPC, odnosno crnogorski jezički nacionalizam i Crna Gora, kojoj se neretko prilepljuje epitet plemenske države – kaže za Danas profesorka Filološkog fakulteta Univerziteta Crne Gore, lingvistkinja Rajka Glušica. Njena knjiga Crnogorski jezik i nacionalizam objavljena je prethodne godine u znamenitoj Biblioteci XX vek i to deset godina nakon što je proglašen prvi službeni Pravopis crnogorskog jezika. Kako je taj pravopis nastao, koji se njegovi efekti i odjeci, kakvi su mu uzori a kakvi uticaji govori profesorka Glušica, osvrćući se ne samo na jezičku već, neminovno, i na opštu politiku Crne Gore, u kojoj se pre nekoliko meseci, posle dugo vremena, odigrala smena vlasti. * Delovi vaše studije, ozbiljnog naučnog rada, na momente su zabavni, gotovo smešni i šaljivi kad pokazuju na koji način o sebi odnosno onoj drugoj govore i pišu te dve jezičke nacionalističke struje. Srpska kad za crnogorsku nauku o jeziku koristi termine „avetna“ i „nesojska“ lingvistika dok istovremeno svoje „naučne“ radove objavljuje (neretko u glasilima SPC) datirajući ih verskim praznicima, a crnogorska kad ustvrđuje da je crnogorski jezik nastao iz izumrlog polapskog i da nema veze sa drugim južnosloveskim jezicima. Kako tumačite ove ekstreme? – Objektivno, nacionalistička naracija jeste smiješna jer nije naučno utemeljena. Kad poznajemo matricu po kojoj nacionalizmi funkcionišu, jasno vidimo da su svi nacionalizmi isti, samo su njihovi nazivi i izvođači različiti. Nacionalizam počiva na mitovima ili lažima velikih razmjera, a osnovni mitovi su oni o posebnom porijeklu, nesrodnosti sa drugima, herojskoj prošlosti, veličanju svoje nacije i njeno predstavljenje kao žrtve, ocrnjivanju drugih, tj. stalnih neprijatelja spoljašnjih i unutrašnjih, beatifikovanju i veličanju saboraca, utemeljivača i izbavitelja nacije i sl. U knjizi je naveden niz primjera podudaranja nacionalističkih argumenata kod crnogorskih i srpskih jezičkih nacionalista, koji iz obavezne uloge žrtve tvrde da je nad njihovim jezikom izvršen lingvocid (jezikoubistvo), a nad kulturom – kulturocid. Ili da je njihov jezik dugo bio protjeran, izgnan, pa je tek njihovim radom stekao neotuđivo pravo da se vrne doma. U fusnoti sam pitala autore ovakvih tvrdnji gdje li su to crnogorski i srpski jezik izbivali vijek i po i da li su bili zajedno u egzilu, budući da su bili izgnani u isto vrijeme. Međutim, ovakve komične nacionalističke stupidarije postaju veoma opasne kad iza njih stane vlast i moć, pa one kao naučne istine uđu u obrazovni sistem. E onda je vrag odnio šalu. * Zašto je, bez obzira na to što je u proces normativizacije svog jezika ušla skoro dve decenije kasnije od ostalih nekadašnjih jugoslovenskih republika, Crna Gora na ovom zadatku ponovila sve greške tih republika i nije stala na posebnom imenu i statusu službenog jezika već se pošto-poto konstruisao „nov“ jezik, „različit“ od onog iz nekadašnje zajedničke države? – Upravo iz razloga što je kodifikacija crnogorskog jezika pala u ruke jezičkim nacionalistima i diletantima. Već je rečeno da nacionalizmi funkcionišu po istoj matrici (otuda ponavljanje grešaka susjeda) i sa istim ciljem. Jezički nacionalisti smatraju da nema posebne nacije bez posebnog i različitog jezika, pa je u procesu normiranja njihov osnovni cilj bio konstruisanje različitosti crnogorskog od drugih novoštokavskih standarda što se pokušalo uvođenjem arhaizama, dijalektizama i novih fonema u normu. Razgraničavanje prema drugima i dokazivanje posebnosti crnogorskog jezika kao temeljnog dokaza posebnosti crnogorske nacije bilo je važnije od realnog i naučnoutemeljenog jezičkog planiranja. Međutim, ne treba zaboraviti da je osnovni pokretački motiv aktuelnim crnogorskim nacionalistima, isključivo ostvarivanje ličnih interesa: brze i nelegalne akademske karijere, ogromna finansijska i društvena moć, te brojne nagrade i priznanja. Zato oni sada vatreno brane bivšu vlast koju izjednačavaju sa državom (smjena vlasti znači nestanak Crne Gore), a u suštini samo brane svoje interese i nezaslužene benefite. * Zbog čega je bilo neophodno odstupiti od jugoslovenske (SFRJ) jezičke politike iako je ona, kako pišete, bila uzor u svetu po svojoj demokratičnosti? – Nakon raspada Jugoslavije i stupanja na političku scenu svih mogućih nacionalizama, nekad u njoj marginalizovanih i prikrivenih, sve što je bilo jugoslovensko i zajedničko podvrgnuto je razgradnji i destrukciji. Na udaru se našao i zajednički policentrični srpskohrvatski jezik i sa njim, po ocjeni stranih istraživača, veoma demokratična i u svijetu uzorna jezička politika. Opšte poznata činjenica u nauci jeste da jezička politika predstavlja dio opšte politike jedne države, što znači da ako je politika države demokratična, biće i njena jezička politika, i obrnuto. Ako je suditi po nacionalističkim jezičkim politikama u zemljama srpskohrvatskog govornog područja, onda je potpuno jasno i da su opšte politike tih zemalja veoma problematične. * Kako se dogodilo da „nov“ jezik počiva na sve samim arhaizmima i dijalektizmima, zbog čega je potvrdu njegove posebnosti trebalo tražiti i nalaziti u devetnaestovekovnoj književnosti i kakva je šteta naneta crnogorskom jeziku tim postupkom? – Da bi se napravio otklon od zajedničkog srpskohrvatskog jezika i potvrdila različitost i od novonastalih standardnih jezika, crnogorski jezički nacionalisti su potražili razlikovne crte u govoru neobrazovanih predstavnika sa sela i književnoj tradiciji nastaloj prije početka procesa standardizacije zajedničkog jezika, tj. polovine XIX vijeka. Oni su smatrali da je tu izvorni, čisti crnogorski jezik koji nije oštećen obrazovanjem i tuđom normom. Takva radikalna shvatanja postala su temelj svih intervencija u normi, što je u suprotnosti sa svim onim što nauka o jeziku poznaje. Srećom pa je pored te arhaizovane jotovane norme u standardu ostala kao važeća i dosadašnja nejotovana varijanta, pa danas govornici crnogorskog jezika nijesu primorani da koriste jotovanu, iako nacionalisti smatraju da je samo ona crnogorski jezik. Ovakvim postupkom kodifikacije kompromitovana je nauka o crnogorskom jeziku i nanijeta velika šteta crnogorskoj kulturi i društvu. * Zašto u prvoj deceniji tog posla nije bilo moguće ostvariti naučni dijalog sa nosiocima takve jezičke politike? U kakvoj je to, ako jeste, vezi sa vašom konstatacijom, sa kojom bismo se, uzgred, složili, da su vođe nacionalizma često poluintelektualci? – Tipična odlika nacionalista jeste to da ne mogu da podnesu dijalog i kritičko mišljenje koje je osnova unapređenja znanja, nauke i društva uopšte. Crnogorski jezički nacionalisti svaki svoj stav proglašavaju aksiomom, pri tom izbjegavaju dijalog jer bi se u njemu njihovi krhki argumenti lako srušili. Oni su umjesto dijaloga razvili strategije napada na one koji se usude iznijeti kritički stav o bilo čemu iz domena njihovog djelovanja, pa i izvan njega. Postupci koje praktikuju u napadu na kritičare podrazumijevaju falsifikovanje, iskrivljivanje činjenica, zamjena teza, difamiranje, agresivnost, upotreba pejorativa i ružnih riječi, olako iznošenje kvalifikacija, etiketiranje, dakle, postupci koji nijesu ni akademski, ni etični. Uz to obavezno, glume žrtvu, ističući vlastitu ugroženost, ali i požrtvovanost u borbi za pravedni nacionalni cilj i opstanak države. Da ne podnose dijalog i kritičko mišljenje dokazuje i činjenica da nikad nijesu poveli raspravu o novouspostavljenoj ortografskoj i gramatičkoj normi, ni prije ni poslije kodifikacije, nego je tretiraju kao Sveto pismo, nepromjenljivo i nedodirljivo. * Velika smena vlasti odigrala se u Crnoj Gori posle mnogo vremena. Da li su podele u Crnoj Gori na ovaj način nestale ili postoji mogućnost da se iznova pojačaju? Koliko će ponovo udela u svemu imati crkva na koju se sadašnji političari pozivaju kao ujedinjujući faktor u borbi protiv političkih protivnika pa i jedan od razloga njihove pobede? – Crna Gora je danas duboko podijeljeno i osiromašeno društvo zahvaljujući tridesetogodišnjoj vlasti koja je upravo na podjelama i njegovanju svih nacionalizama toliko dugo vladala i bogatila se. Najprije je ta vlast u periodu tranzicije i prvobitne akumulacije kapitala, bolje reći pljačke društvene imovine, podržavala velikosrpski nacionalizam i u njegovo ime vodila i ratove u okruženju. Tada su neprijatelji države bili Crnogorci, Bošnjaci, Hrvati i Albanci. Vremenom su oni postali dobri momci i koalicioni partneri, a za državne neprijatelje su određeni Srbi koji su na referedumu većinom glasali protiv samostalnosti Crne Gore. I u nezavisnoj Crnoj Gori vlast nije učinila ništa na pomirenju među crnogorskim građanima, naprotiv, i nacionalne i socijalne podjele su se produbile. Smjenom vlasti velikosrpski nacionalizam uz podršku Srpske pravoslavne crkve dobio je krila. Kakvu i koliko važnu ulogu će u budućnosti Crne Gore igrati SPC, koja svakako ima svoje interese i planove, veliko je pitanje. Teško je povjerovati da tenzije između Srpske pravoslavne crkve i Crnogorske pravoslavne crkve i njihovih pristalica neće biti izvor stalnih podjela i netrpeljivosti. Snaga države i nove vlasti će se testirati i kroz pravedno i demokratsko rješavanje crkvenog pitanja i vraćanja crkve u njenu sferu djelovanja. Da bi Crna Gora preživjela nova vlast mora raditi na pomirenju građana i ublažavanju svih podjela koje je posijala tridesetogodišnja bivša vlast. Uspjeh će zavisiti najviše od snage građanskih partija i aktivista u vlasti i van nje, koji će se boriti i protiv nacionalizama i njihovih retrogradnih ideja i protiv kriminala i korupcije naslijeđenih od bivšeg režima, što će biti veoma teško, ali uz dosta sreće i mudrosti, ne i neizvodljivo. * Šta sa nacionalizmima jer smo već u novom parlamentu imali prilike da vidimo svađu oko toga koji je od naroda u Crnoj Gori doživeo genocid? Šta mislite hoće li se i to i na koji način odraziti i na crnogorsku jezičku politiku? Hoće li to biti nastavak bar dve ili čak više jezičkih politika? – Crnoj Gori predstoji veoma interesantno političko vrijeme, ona ima šansu da kao građanska, antifašistička, sekularna i ekološka država napraviti istorijski iskorak u demokratiju i postane svijetli primjer na Balkanu, ako u aktuelnoj podjeli moći i kohabitaciji pobijede građanske partije i ideje. Međutim, lako može skliznuti u nestabilnost izazvanu sukobom između pristalica velikosrpskog i crnogorskog nacionalizma, koji zbog utilitarnih i političkih razloga izazivaju i podstiču korumpirani i kriminalizovani krugovi u Crnoj Gori i regionu. Ako se nova vlast bude bavila identitetskim pitanjima i temama svađalicama, izaći će na teren na kojem bivša vlast maestralno igra i izgubiće. Povratak bivše vlasti značio bi definitivni kraj nade u preobražaj Crne Gore u demokratsku i prosperitetnu državu. Crna Gora može opstati samo kao građanska država u kojoj će se nacionalizmi kao društvena patologija marginalizovati ili će kao znak ozdravljenja društva potpuno nestati. Što se tiče jezičke politike, sa promjenom vlasti i eventualnom demokratizacijom društva, postoji šansa da se i jezička politika demokratizuje i da standardni jezik postane integrativni faktor koji bi ujedinio sve crnogorske građane, suprotno od onog što imamo danas da je standardni jezik razlog podjele i netrpeljivosti čak i među Crnogorcima, a kamoli među ostalim narodima koji žive u Crnoj Gori i govore zajedničkim jezikom. Zastrašivanje stručnjaka Nacionalisti ne prihvataju mogućnost da se upućene kritike razmotre i iskoriste u cilju poboljšanja norme, koja je inače dogovorna. Svaka i mala primjedba dočeka se na nož i sasiječe poznatim postupcima u obračunima sa kritičarima, a autor kritike proglasi se tradicionalistom, neznalicom, neprijateljem države ili nekim drugim pejorativnim kvalifikativom. To je klasično zastrašivanje stručnjaka da slobodno iznose svoje mišljenje, pa se ovakav način komunikacije ne praktikuje u naučnom i akademskom svijetu, niti mu priliči – kaže još sagovornica Danasa na temu jezičkih nacionalista. -Danas, 09.01.2021.