Mek povez, veci format, br.strana 256, (251 + 5 strana Notes) CHESS EVOLUTION, 2016 god. Autor - Peter Zhdanov Stanje - odlicno 5 (nova, nekoriscena) DAVID vs GOLIATH CONTENTS (Sadrzaj) Key to symbols Foreword Introduction Classical chess PUZZLES Rapid chess Blitz Simultaneous exhibitions SOLUTIONS Rapid chess Blitz Simultaneous exhibition How does an amateur beat a top grandmaster? `David vs Goliath` features 111 remarkable upsets suffered by the likes of Magnus Carlsen, Viswanathan Anand, Vladimir Kramnik, Garry Kasparov, Anatoly Karpov, Mikhail Tal and other chess legends. Inside the book you will find annotadet games, practical tips and numerous puzzles for you to solve. Peter Zhdanov is the manager of Vice Women´s World Chess Champion Natalia Pogonia and frequent contributor to ChessBase and other major chess sites. Prior to that, he was an IT project manager, a distinguished public speaker, and an expert and author of two books on parliamentary debate. Peter earned A bsC IN Applied Mathematics & Computer Science and also studied for an MA in Economics and a PhD in Psychology, but eventually decided to pursue a career in the chess industry. `Yearbook of Chess Wisdom` (2015) was his debut book for Chess Evolution. Notacija je figurna (univerzalna) sve je lako za pregled. Ilustrovano preglednim dijagramima. Strucni komentari autora Vrhunska knjiga! za napredne sahiste i ljubitelje saha odgovaram na pitanja ako ih bude bilo

Šaljem najbolje kao CC paket.. Sve slikam neposredno pred postavljanje pa stanje bukvalno odgovara fotografijama. . Nakon dogovora uplata je na račun u OTP Banci Šaljem postexpresom nakon uplate ne šaljem u inostranstvo, osim ako nemate nekoga u srbiji da pošaljem na njegovu adresu, nakon uplate na moj račun ili vaše uplate Western unionom na ime i podatke!

Batman Vs. Superman Dawn Of Justice Tech Manual Book: "This is a beautiful volume that thoroughly reviews the props, vehicles, and sets used on Batman v. Superman. It’s kind of mind blowing the level of detail the film makers put into the practical effects." - Atomic Moo “Gorgeous...serves as a sterling tribute” - The Film Stage “Fans of movie props will appreciate the detailed photos of the hand weapons." - Borg.com “If you enjoyed watching the DC Cinematic Universe unfold in Batman v Superman: Dawn of Justice and all the Batman-tech stuff, then you definitely want to pick this book up!” - Retrenders “Newell and Gosling have outdone themselves here, providing excellent details and photos of the many varied bits of technology in the film." - Cinema Sentries “A veritable pearl” - Artbook Passion “Batman v Superman: Dawn of Justice Tech Manual is a definitive guide to the weaponry and props created for the movie. It closely examines the Utility Belt, the Batwing, grappling hook and batarang. Everything in the Batcave is explored down to the construction of the set and the graphics from Bruce Wayne’s mainframe.” - Forces of Geek gift guide Hardcover: 176 pages

Ash vs Evil Dead - The Complete First Season Originalno izdanje na dva diska, nema prevod. Kartonska futrola sa lentikularnom slikom na prednjoj strani. Audio: Engleski jezik Region A Novo, neotpakovano, u celofanu! Kartonska futrola nije u celofanu. Genres: Action | Comedy | Horror | Thriller Creators: Ivan Raimi, Sam Raimi, Tom Spezialy Stars: Bruce Campbell, Ray Santiago, Dana DeLorenzo, Lucy Lawless Sve tehnicke podatke o izdanju mozete videti na slici, ukoliko ima dodatnih pitanja, rado cu odgovoriti. Filmove iz regiona A mozete gledati preko Blu-Ray citaca na kompjuteru, ili preko zasebnog uredjaja koji cita A region ili je modifikovan da cita sve regione. Stanje mozete videti na slikama.

Batman Legacy Originalno izdanje za francusko trziste, nema prevod. Audio: Engleski jezik Region B Komplet sadrzi tri naslova: Batman: Bad Blood, Batman Vs Robin, Son Of Batman. Ocuvanost Batman: Bad Blood Disk: 5 Omot: 5 ______________________ Batman Vs Robin Disk: 5 Omot: 5 ______________________ Son Of Batman Disk: 5 Omot: 5 ______________________ Kartonska Kutija: 4+ (na nekim mestima pohabanost na ivicama - videti slike) ______________________ Batman: Bad Blood Genres: Animation | Action | Adventure | Sci-Fi Director: Jay Oliva Writers: J.M. DeMatteis, Bob Kane (character created by: Batman) Stars: Jason O`Mara, Yvonne Strahovski, Stuart Allan.... Batman Vs Robin Genres: Animation | Action | Adventure | Crime | Drama | Family | Sci-Fi | Thriller Director: Jay Oliva Writers: Bob Kane (characters created by: Batman), Bill Finger (characters created by: Batman) Stars: Stuart Allan, Troy Baker, Kevin Conroy... Son of Batman Genres: Animation | Action | Adventure | Crime | Drama | Fantasy | Mystery Director: Ethan Spaulding Writers: Bob Kane (Batman created by), Grant Morrison (graphic novel) Stars: Jason O`Mara, Stuart Allan, Thomas Gibson... Sve tehnicke podatke o izdanju mozete videti na slici, ukoliko ima dodatnih pitanja, rado cu odgovoriti. Stanje mozete videti na slikama.

Alchemy: The Secret Art covers true alchemy vs false alchemy. The book includes 193 illustrations - 33 in full color - including many German ones from 1622 and some French ones from the18th century.

VELIKA ENCIKLOPEDIJA 1-12 komplet 1. Svemir 2. Evolucija i genetika 3. Biljni svet 4. Beskičmenjaci 5. Ribe i vodozemci 6. Gmizavci i dinosauri 7. Ptice 8. Sisari 9. Ljudsko telo 10. Energija i kretanje 11. Tehnologija 12. Klima i vremenske prilike Izdavač: Knjiga komerc, Beograd, 2012. Tvrdi povez, latinica, bogato ilustrovano u boji, odlično očuvane knjige. vs

Batman Vs. Superman Dawn Of Justice Tech Manual Book: `This is a beautiful volume that thoroughly reviews the props, vehicles, and sets used on Batman v. Superman. It’s kind of mind blowing the level of detail the film makers put into the practical effects.` - Atomic Moo “Gorgeous...serves as a sterling tribute” - The Film Stage “Fans of movie props will appreciate the detailed photos of the hand weapons.` - Borg.com “If you enjoyed watching the DC Cinematic Universe unfold in Batman v Superman: Dawn of Justice and all the Batman-tech stuff, then you definitely want to pick this book up!” - Retrenders “Newell and Gosling have outdone themselves here, providing excellent details and photos of the many varied bits of technology in the film.` - Cinema Sentries “A veritable pearl” - Artbook Passion “Batman v Superman: Dawn of Justice Tech Manual is a definitive guide to the weaponry and props created for the movie. It closely examines the Utility Belt, the Batwing, grappling hook and batarang. Everything in the Batcave is explored down to the construction of the set and the graphics from Bruce Wayne’s mainframe.” - Forces of Geek gift guide Hardcover: 176 pages Stanje Novo

Politics in the European Union - George, Stephen; Bache, Ian: ; Bache, Ian: ============================= Providing a full account of the process of European integration and of the nature of the European Union (EU), this book offers a highly useful, broad introduction, with full sections on theory, history, member states, institutions, and policies. It distinguishes itself from similar texts with its analysis of the main academic debates on the EU, including intergovernmentalism vs. supranationlism, issues of legitimacy, and the impact of globalization. Each chapter includes boxed features, diagrams, figures, and summary points to highlight key points and provide practical examples. ============================ Stephen George is Professor of Politics at the University of Sheffield. He is the author of An Awkward Partner: Britain in the European Community (1998), Politics and Policy 3/e (1996), and co-editor of Britain and the European Community: The Politics of Semi-detachment (1992). Ian Bache is Lecturer in Politics at the University of Sheffield. He is the author of The Politics of EU Regional Policy: Multi-level Governance or Flexible Gatekeeping? (1998). Review: This book provides a detailed account of the European Union, offering undergraduate students of European Studies and European politics a valuable reference tool ... the structure of the book makes it well suited for students.` European Access Plus ===================================== Publisher Oxford University Press Publication date 2001 ISBN 10 019878225X ISBN 13 9780198782254 Binding Paperback Number of pages 480

58963) TRANSONIC AERODYNAMICS NUMERICAL ANALYSIS , Petrović Z. , Stupar S. , Mechanical Engineering Faculty University of Belgrade 1996 ; Contents : 1 Introduction 1.1 Preliminary Remarks. 1.2 Governing Equations 1.3 Simplifications to the Governing Equations 1.3.1 Definition of an Adiabatic Flow. 1.3.2 Definition of an Irrotational Flow 1.3.3 Crocco`s Theorem 1.3.4 Isentropic Gas Relation 1.4 Algebraic Form of Energy Equation for Steady Adiabatic Flow 1.5 The Isentropic Form of the Energy Equation 1.6 The Momentum Conservation Laws. 1.7 Isentropic Shocks vs. `Real World Shocks` 1.7.1 Rankine-Hugoniot approach 1.7.2 Isentropic approach 1.8 Techniques for Handling Shocks in Potential Flow Calculations 1.9 Summary 2 Transonic Small Disturbance Equation 2.1 Preliminary Remarks. 2.1.1 Treatment of Flow Angle of Attack 2.2 Definition of Disturbance Potential 2.3 Boundаry Conditions for Flow at the Body Surface 2.4 Derivation of the TSD Equation 2.5 Properties of the TSD Equation. 2.6 Finite Difference Terminology 2.7 Conservation Form vs. Non-Conservation Form 2.8 Finite Difference Expression Form of the TSD Equation in Subsoni 2.9 Murman-Cole Switching in supersonic Regions 2.10 Discretization Error Associated with Equation (2.2) 2.11 Loss of Conservation Property due to Switching 2.12 Murman-Cole Switching in Conservation Form 2.13 Application of Boundary Conditions 2.13.1 Region Ahead of the Leading Edge: (1 2.13.2 Region of the Slit: (ILE SITE) 2.13.3 Region Downstream of the Trailing Edge: (ITE << Imax 2.14 Far Field Boundary Conditions 2.15 Relaxation Procedure for the TSD Equation 2.15.1 Gauss-Seidel Scheme 2.16 The Point Successive Over-Relaxation (SOR) Scheme 2.17 The Line Gauss-Seidel Iteration Scheme 2.18 The Thomas Algorithm 2.19 Solution of the SLOR Scheme to TSD Equation 2.20 Summary 3 The Transonic Full Potential Equation 3.1 Introduction 3.2 Jameson`s Rotated Difference Scheme 3.3 Transformation of the Continuity Equation to a Curvilinear Coordina System. 3.4 Boundary Conditions. 3.4.1 Boundary Condition at the Solid Surface 3.4.2 Boundary Conditions at the Far Field... 3.5 Governing Equation for Axisymmetric Flows in the Transformed Plan 3.6 Construction of the Body-Fitted Coordinate system... 3.6.1 H-grid, algebraic approach 3.6.2 O-grid, algebraic approach. 3.7 Construction of C-Grids Around Airfoils 3.8 Generation of the Orthogonal Grid... 3.9 Discretization of the Governing Equation 3.10 Computation of Metrics at Half Points 3.11 Computation of Densities and Contravariant Velocities.. 3.12 Relaxation Procedure for Solving the Full Potential Equation 3.12.1 Interior Points 3.13 Summary 4 Numerical Technique for Designing Airfoils 4.1 Introduction. 4.2 Optimization Approach 4.2.1 Design Objective 4.2.2 Design Point 4.2.3 Starting Point. 4.2.4 Design Variables 4.2.5 Design Constraints 4.2.6 Black Box. 4.3 CONMIN to Black Box Coupling. 4.3.1 Optimization Process 4.4 Inverse Design Techniques. 4.5 Carlson`s Inverse Design Technique.. 5 Unsteady Transonic Potential Flow 5.1 Introduction. 5.2 Governing Equations 5.3 Unsteady Transonic Small Disturbance Equation 5.4 Boundary Conditions. 5.5 Low-Frequency Approximation 5.6 Characteristic of the Low-Frequency Transonic Small Disturbance Equation. 5.7 Discretization of the Low-Frequency Small-Disturbance Equation. A Solution of the diagonal system of equations A.1 Three diagonal Equation System A.2 Quad-Diagonal Matrix System B Selected Papers paperback, size 20,5 x 29 cm , English , 152 pages

VRHUNSKI DOMETI ARHITEKTURE Naslov Vrhunski dometi arhitekture / Marko Busalji ; prevela Mirjana Popov-Slijepčević Jedinstveni naslov Capire l`Architettura. srpski jezik Ostali naslovi Velika ilustrovana knjiga o arhitekturi svih epoha i zemalja Vrsta građe enciklopedija, leksikon URL medijskog objekta odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.) Jezik srpski Godina 2007 Izdavanje i proizvodnja Beograd : Evro-Giunti, 2007 (Novi Sad : Budućnost) Fizički opis 287 str. : ilustr. ; 28 cm Drugi autori - osoba Popov-Slijepčević, Mirjana, 1951- = Popov-Slijepčević, Mirjana, 1951- ISBN 978-86-505-0611-0 (karton) Napomene Prevod dels: Capire l`Architettura / Marco Bussagli Na koricama: Velika ilustrovana knjiga o arhitekturi svih epoha i zemalja Tiraž 3.000 Registar. Predmetne odrednice Arhitektura -- Enciklopedije Arhitektura je od pamtiveka simbol raskoši i prestiža svake od ljudskih civilizacija. Veliki graditeljski poduhvati, uzbudljive zamisli i neočikavana rešenja ispunjavaju stranice ove knjige koja sabira svet arhitekture i arhitekata od herojskih vremena drevnih kultura, pa do naših dana. Nase viđenje arhitekture nije namenjeno samo zaljubljenicima u oblike, koji se u materijalnom svetu izdižu direktno iz mašte umetnika. Naprotiv, ovo je knjiga budućih preobraćenika. Onih koji će se dugo zagledati u svaku građevinu kraj koje prođu, tražeći na njoj makar i običnu crtu genijalnih stvaraoca. Ovo je, zapravo, svet ostvarenih snova, nekada toliko jednostavnih, da nam se čini kako bi to svako mogao da dostigne. A nekada, pak, oblici su toliko nestvarni da mislimo kako je to stvorilo nešto van čoveka, van sveta, van vremena…. Nešto večno, osvetljeno bljeskom beskrajnog svemira. Odlično očuvana knjiga. vs

Beograd 1998. Mek povez, XXXVII + 558 strana. Napomena: na tridesetak strana tragovi olovke (uredno obeležen tekst, zapisi na marginama - kao na fotografiji); ako se to izuzme, knjiga je odlično očuvana. J9 ...Ova knjiga teži istorijskoj spoznaji. Autorkino lično iskustvo, gotovo nepregledna dokumentacija i zadivljujuće bogato konkretno znanje istraženi su sa istorijskog i analizirani sa sociolološkog stanovišta. No ova knjiga se ne zaustavlja na tome. Ona želi da putem poznaje doprinese stvaranju određenog moralnog političkog čina mišljenja koji bi čoveku omogućio da se potvrdi u ovom vremenu , u haosu koji kida sve korene i u opštoj zasićenosti od svih mišljenja, koji i jesu stvorili kolektiv ničega i aparat terora... (Iz predgovora Karla Jaspersa nemačkom izdanju) Sadržaj: Predgovor prvom izdanju Predgovor prvom delu: Antisemitizam Predgovor drugom delu: Imperijalizam Predgovor trećem delu: Totalitarizam PRVI DEO: ANTISEMITIZAM Prvo poglavlje: Antisemitizam kao uvreda zdravog razuma Drugo poglavlje: Jevreji, nacionalna država i rođenje antisemitizma I: Dvosmislenosti emancipacije i Jevrejin kao državni bankar II: Rani antisemitizam III: Prve antisemitske partije IV: Antisemitizam levičara V: Zlatno doba sigurnosti Treće poglavlje: Jevreji i društvo I: Između parija i skorojevića II: Moćni čarobnjak III: Između poroka i zločina Četvrto poglavlje: Drajfusova afera I: Činjenice o ovom slučaju II: Treća republika i francuska jevrejska zajednica III: Vojska i kler protiv republike IV: Narod i gomila V: Jevreji i drajfusovci VI: Izvinjenje i njegovo značenje DRUGI DEO: IMPERIJALIZAM Peto poglavlje: Politička emancipacija buržoazije I: Ekspanzija i nacionalna država II: Vlast i buržoazija III: Savez između gomile i kapitala Šesto poglavlje: Teorija rase pre rasizma I: `Rasa` aristokrata protiv `nacije` građana II: Rasno jedinstvo kao zamena za nacionalnu emancipaciju III: Novi ključ za istoriju IV: `Prava Engleza ` vs. Prava čoveka Sedmo poglavlje: Rasa i birokratija I: Fantomski svet Crnog kontinenta II: Zlato i rasa III: Karakter imperijaliste Osmo poglavlje: Kontinentalni imperijalizam: pan-pokreti I: Plemenski nacionalizam II: Nasleđe bezakonja III: Partija i pokret Deveto poglavlje: Propadanje nacionalne države i kraj Prava čoveka I: `Nacija manjina` i narod bez državljanstva II: Aporije ljudskih prava TREĆI DEO: TOTALITARIZAM Deseto poglavlje: Besklasno društvo I: Mase II: Privremeni savez između gomile i elite Jedanaesto poglavlje: Totalitarni pokret I: Totalitarna propaganda II: Organizaciona priprema totalitarne vlasti Dvanaesto poglavlje: Totalitarizam na vlasti I: Totalitarna država II: Tajna policija III: Totalna dominacija Trinaesto poglavlje: Ideologija i teror: novi oblik vlasti Bibliografija Registar

Sva četiri eseja o preobilju (a reč je o preobilju apofatičnog Ništa, Božije blagodati koja nam daruje sve, a ponajpre biće samo) sačinjena su iz dva dela: filosofsku raspravu prati teološki postskriptum ili coda, koja je pisana iz ugla hrišćanske vere, a ujedno je i poziv u tu veru. Gorazd Kocijančič se u najnovijoj knjizi, koja s Razbićem i Erotikom, politikom itd. čini filosofski sistem, usredsređuje na četiri teme: životinje, snove, jezik i ništa. Autorova izvođenja zasnivaju se na spoznanju da ja kao ipostas nisam sam svoj gospodar, da mi je vlastito biće darovano. A kao biće, koje niče iz apofatičnog Ništa, ne mogu dokraja prodreti u nedokučivost misaonih struktura koje su u osnovi svega bivajućeg. Iz te smerne ontološko-gnoseološke pozicije Kocijančič se poduhvata razmatranja savremene naučne dokse, uverenja da se stvari, kakve odista jesu, mogu pojmiti i izreći putem koji gradi nauka. Ali „štos nije u onome što govorim, nego u (samo)pozicioniranju govornika”. Moderna doksična pozicija nereflektovano upisuje ontologiju sveta u našu svakodnevnu svest. Otuda se prema životinjama i prirodi ophodimo kao da su nam sasvim na raspolaganju, snove smatramo nižim oblikom svesnosti, prouzrokovanim našim mozgom, odnosno mehanizmima nesvesnog. Povodom jezika krećemo na osi lažne dileme inatizam vs. konvencionalizam, dok Ništa, koje je temelj svega bivajućeg, neprestano negiramo. Smrt pretvaramo u događaj unutar samog sveta. Nasuprot takvom redukcionizmu novog doba Kocijančič postavlja (post)fenomenološku ipostatičku misao, koja se u odanosti totalitetu iskustva otvara za paradoks, za radikalnu Transcendenciju. Autor se pritom nadovezuje na misao Grka i svetih otaca, koji su znali da „putem askeze i molitve očišćeni noûs može ugledati logose sveta, pa čak i participirati u ‘dejstvima’ (enérgeiai) samog Boga”. – Iz pogovora U. Zabukovec Gorazd Kocijančič (1964) slovenacki filozof, pesnik, publicista i prevodilac. Od jevrejskih tekstova preveo je i komentarisao starozavetnu defterokanonsku knjigu Varuhovu i defterokanonske dodatke uz knjigu Danilovu, napisao je tekstualna objašnjenja za Knjige Makavejske u novom slovenackom standardnom prevodu Svetoga Pisma (Ljubljana 1996.), preveo je izabranu poeziju najslavnijeg srednjevekovnog jevrejskog pesnika Jehude Halevija (Ljubljana 1997) i spis Vrijeme i drugi modernog francuskogfilosofa Emanuela Levinasa (Ljubljana 1996).Plod njegovog bavljenja grčkom filosofijom je prevod i komentar Parmenidove poeme (Parmenid: Fragmenti, Maribor 1995) i Proklovih Osnova Bogoslovlja (Ljubljana 1999), a preveo je na slovenacki celokupna Platonova dela sa komentarima, zbog čega je 2005. godine po anketi Delaproglasen za licnost Slovenije.

Pun naslov: PORT ENGINEERING Third Edition Autor: PER BRUUN with contributions by: E.G. Frankel Massachusetts Institute of Technology O.G. Houmb Norwegian Institute of Technology G. Moe Norwegian Institute of Technology E. Bratteland Norwegian Institute of Technology • Izdavač: Gulf Publishing Company, o Book Division, Houston, o London Paris ,Tokyo • Godina izdanja: 1981., Third Edition • Jezik: Engleski • Format: 7’5” x 10’2” (19cm x 26cm ) • Oprema:Tvvrdi povez, plastificiran, bogato ilustrovan crtežima i fotografijama. • Broj strana:787 • Stanje: Knjiga je malo korišćena, u odličnom stanju, skoro kao nova.Na prednjem podlisku na 2 mesta ispisan broj 2216 i spolja na hrbatu (jedva vidljivo) . • •*¨*✿✿¸¸.•*¨*✿✿¬¸.•*•*¨*✿✿¸¸.•*¨*✿✿¬¸.• Knjiga Port Engineering je u sadasnjem trenutku najkompletniji izvor informacija za projektovanje i izvodjenje Luka. •*¨*✿✿¸¸.•*¨*✿✿¬¸.•*•*¨*✿✿¸¸.•*¨*✿✿¬¸.• Review This third edition of Port engineering reaffirms the book`s stature as the most comprehensive, up-to-date source of poor planning, design, and engineering information available. New material on the latest trends in shipping technology, navigation techniques and transportation procedures, or development, and economics makes Port engineering the essential state-of-the-art reference in the specialized yet vital field. The book`s broad coverage is now greatly expanded with more than 120 new figures, tables, graphs, etc.,: new information on portal layout and site selection: optimal dimensions of maritime fairways and shallow seas and sea straits: and the latest advances in Breakwater, Mooring, and fendering design. This third edition also describes the most recent developments in dredging technology, including the environmental aspects of disposal of dredged material, Littoral drift and sedimentation problems are examined in detail to help engineers plan and maintain a port by dredging or bypassing. In addition this work relates Port engineering to coastal geomorphology-geology, geography, and geophysics-to provide a better understanding of the influence of wins, waves, and currents on Shoreline and coastal zone development. Because of the accelerated activity and offshore energy exploration, this new edition offers the latest research findings on ways statistics and methods for calculating current and wave forces on offshore structures`. New appendices and contributions by some of the world’s foremost researchers and practicing port/ocean engineers make Port Engineering, Third Edition, the most complete and current source of port engineering information you can find. Per Bruun The author holds an M.S. degree in port engineering and a D.Sc. degree in coastal engineering from the Technical University of Denmark. He has served with the Ministry of Public Works in Denmark, as a lecturer in port and coastal engineering at the Technical University of Denmark, as head of the Department of Coastal Engineering at the University of Florida (where he established the Florida Coastal Research Laboratory), and as professor of port engineering at the Norwegian Institute of Technology. Dr. Bruun has served on several committees of the Permanent International Association of Navigation Congresses (PIANC) and has chaired the Proceedings of the International Conference on Port and Ocean Engineering Under Arctic Conditions (POAC). ln 1980 he received a doctorate honoris causa in port and coastal engineering from the University of Santander, Spain. CONTENTS Preface, XI Introduction: Modern Trends in Port Engineering 1  Transport of Ore, 4  Unitized Transport, 7  Future Port Development, 8 Chapter 1 Part 1. Port and Shipping Technology and Economics. 17 by E. G. Frankel  Developments in Port Operations and Technology, 20  Unitized Cargo Transfer and Handling , 21  Barge Handling, 23  Warehouse, 23  Bulk Handling and Transfer, 23  Liquid Bulk Cargo, 24  Dry Bulk Cargo, 24  Special and General Cargo Handling and Transfer, 25  Port Planning Methods and Models , 27  Environmental Impact on Port Development and Operations, 30  Analysis of Port Operations-Container Shipping and Terminal , 31  Shipping Technology Development , 33  Objectives in Ocean Transport Technology, 37  Container Ships , 39  Port Pricing , 42  Port Economics, 42 Part 2. Site Selection. 54  Area Requirements, 54  Environmental Parameters Affecting Port and Ship Operation and Behavior, 55  Wind Analyses, 56  Wave Analyses, Data, and Statistics, 61  Encounter Probability of Storm Durations, 71  Seiches, 71  Slowdrift, 73  Storm Surges, 74  Current Analyses, 74  Visibility, 75  Ice, 75 Chapter 2 Port Navigation and Hydraulics. 80  Harbor Entrances and Channels , 80  Turning Basins, 91  Harbor Hydraulics, 92  Current Action, 93  Wave Action in Ports, 94  Long-Period Waves , Basic Conditions, 103  Measures Against Wave Action in Ports , 108  Floating and Transportable Breakwaters, 125 Appendix A Optimal Layout Dimensions of Maritime Fairways in Shallow Seas, Sea Straits, and Maritime Waterways. 139. Chapter 3 Breakwaters, Jetties, and Piers. 156  Wave Forces on a Vertical Wall Breakwater, 157  New Breakwater Activities, 169  Rubble-m.ound Breakwaters, 17 4  Design Wave Height, 187  Recent Developments of Armor Block, 192  New Design Principles (1980) , 195  Latest Design Developments in Mound Breakwaters, 203  Unit and Armor Stability, 213  Damage to Mound Breakwaters, 217  Data Needed for Design , 219  Practical Aspects of Design and Construction of Breakwaters, 220  Up rush-Examples of Tests, 223  Permeable and Submerged Breakwaters, 230  Use of Prefabricated and Prestressed Structures, 231  Economic Feasibility; Optimum Design , 234  Open-sea and Pier Facilities , 235 Appendix B Part 1. Latest Developments in Wave Statistics. 253 by 0. G. Houmb Part 2. Latest Developments in Wave and Current Forces. . . . 271 by G. Moe Part 3. Wave Forces on Vertical-Wall Breakwaters in Deep Water .. 295 by S. Nagai Chapter 4. Wharves, Quays, Fenders, Dolphins, and Mooring Devices. 303  Layout of Quays and Wharves , 303  Walls Classified According to Hydraulic Performance, 309  Walls Classified According to Method of Absorbing Earth Pressure , 325  Berthing and Mooring Forces on Structures, 330  Forces on Vessels at Berth , 331  Fenders, 331  Dolphins , 336  Moorings, 342  Forced Fendering , 349  Pontoon-Wharves and Piers , 356  Transport Equipment, 358  Terminals , 363  Artificial Islands , 371  Design Considerations for LNG Terminals, 376  Ferry Terminals , 380 Appendix C Part 1. Pile Foundations. 387 by N. Janbu, L. Bjerrum, B. Kjaernsli Part 2. Anchored Bulkheads. 393 by N. Janbu, L. Bjerrum, B. Kjaernsli Part 3. Berthing Maneuvers. 406 by F. Vasco Costa Chapter 5. Transportation Systems. . . . . . . . . . . 423  Transportation vs . Transfer, 424  Conventional Transport, 425  Unitization Container and Pallet System , 427  The Future Development of Container Transport, 445  Special Vessels, 447  The Future Development of Bulk Transport, 448  Pallet System , 452  Comparative Cost Figures for Various Systems, 459  Factors Determining Port Capacity, 461  Application of Queuing Models to Ship Turnaround Time, 466  Port Transportation Studies (IBRB), 472 Appendix D Optimizing Container Ships and Their Terminals. 478 by S. Erichsen Chapter 6 Littoral Drift and Sedimentation Problems. 493  Computation of Longshore Transport (Bijker Method). 496  Littoral Barriers on Shores, 508  Littoral Drifts and Coastal Structures , 512  Principles Involved in By-Passing by Tidal Flow Actions, 519  Tracing, 525  Sediment Problems in Estuaries, 525  Shoaling of Estuaries, 528  Sand Waves on the Bottom, 554 Appendix E Use of Tracers in Harbor, Coast, and Ocean Engineering. 564 Chapter 7. Coastal Geomorphology vs. Port Engineering. 577  Static and Evolutionary Descriptions, 579  Dynamic Approach , 580  Influence of Rise in Sea Level , 581  Shore Geometry, 584  Development of Beach Profiles , 595  Equilibrium Profiles of Beach and Offshore Bottom, 596  Uprush/Downrush and Profile Development, 606  Influence of Port Installations on Coastal Morphological Development, 618  Recent Developments in Coastal Geomorphology, 637 Chapter 8. Tidal Inlets on Alluvial Shores.  Tidal Hydraulics, 642  By-Passing Plants , 655  Future Development of By-Passing , 656  Cross-Sectional Stability, 658  Importance of the DIM or AIM Ratio , 667  Design Procedure for Tidal Inlets on Alluvial Shores , 676 Chapter 9. Dredging Technology.  Types of Dredges, 680  Cutters and Boosters, 689  Hydraulic Dredging, 692  Dredging of Navigation Channels, 694  Agitation Dredging, New Versions of an Old Method, 696  Dredging for Landfills, 704  Deepwater Dredging For Minerals, 708  Environmental Problems in Hydraulic Dredging Operations, 712  Rock Dredging, 714  Drilling and Blasting Systems and Principles, 718  Disposal Problems, 724  Dredging Economics, 727 Chapter 10. Fishing Ports and Small Craft Harbors. 732  Establishment of Fisheries, 732  Requirements of Harbor Facilities, 735  Processing Facilities for Fish and Fish Products, 743  Small Craft Harbors, 750  Floating Berths, 753  Concrete Floats, 756 Appendix F Fishery Harbor Planning. 760 by M. Breimer, J. Engstrom, L. 0. Engra/1, WJ. Guckian, N. W van der Haaze/, J. van der Waad Index. 776

U častv 60. godišnjice Saveza komunista Jugoslavije Proučavanjem, djela akademika dr Grge Novaka a posebno onih 0 prošlosti srednje Dalmacije i njenih otoka, primjerice Hvara 1 Visa, uočljivo je da on nije stigao da šire objasni mukotrpan život i rad obalnih i otočkih težaka, ribara i radnika, pogotovo u međuratnom razdoblju. Na trud njihovih predaka ukazuju količinski i dužinski neizmjerne, rukom izgrađene gomile. Pomoću njih su oni na pobrđima i po »poljima« onemogućavali prirodno-erozivno djelovanje, a da bi prokrčili tlo, odvajali zemlju od kamena, te silnim znojem zasadili terasaste vinograde maslinjake i površine pod aromatičnim biljem. Iz redova siromašnih i srednjih težaka, najčešće željnih i tvrda kruha, ponikle su mase profesionalnih i sezonskih ribara, te najamnih radnika svih vrsta. Njihovim znojem podignute su luke i najljepše zgrade u naseljima, njihovim otporom suzbijane su talijanske denacionalizatorsko-asimilatorske težnje, a njihova borba i prolivena krv doprinijeli su osnivanju nove države Srba, Hrvata i Slovenaca. U monarhističkoj Jugoslaviji navedene socijalne grupacije bezdušno su iskorištavane i izigravane. Na viškom otočju, pripadnici viške težačke grupacije, usprkos žustroj i upornoj borbi, grubo su izigrani od monarhističkog režima, a sve građanske stranke i crkveni krugovi nastojali su, bez trajnijeg uspjeha, da onemoguće razvitak i djelovanje komiško-općinskog radničko-težačko- -ribarskog bloka, predvodnika siromašnih i većeg dijela srednje egzistentnih slojeva. To povijesno razdoblje između dva svjetska rata autor je obradio u djelu koje mu je omogućilo da bolje shvati kasnija lokalna i zbivanja šireg značenja koja su se na viškom otočju odigrala tijekom narodnooslobodilačke borbe (NOB-e). Međutim, novčani i drugi uvjeti omogućavaju da se sada objavi ovo djelo, koje obuhvata čitav period NOB-e, uz prethodne sažete SADRŽAJ Strana PREDGOVOR UVODNI PODACI Viško otočje u historiografiji 20. stoljeća Opći podaci geografskog karaktera Neke značajke međuratnih prilika DIO PRVI ETAPA VIŠKO-OTOCKOG ZNAČENJA (od sloma u travnju 1941. do kapitulacije Italije 9. rujna 1943) Glava I ORGANIZACIONO STANJE KPH I PROMJENE 1941. GODINE Partijske organizacije Organizacije SKOJ-a Oslonac na mase Procjene predvodničkih snaga Glava II POČETAK DRUGE TALIJANSKE OKUPACIJE I ANEKSIJE Stanje do dolaska okupatora Uspostavljanje talijanske okupacije Aneksija i početne mjere Glava III ORGANIZIRANJE AKTIVNOG OTPORA I PRVE ŽRTVE Početne aktivnosti i širenje utjecaja komunista Hapšenja, prvi ilegalci i smrt Mladena Ivulić-Burela Poziv KPJ na oružani ustanak i pripreme na otočju Lik i pogibija Ante Brajčića, prvog viško-otočkog borca u NOP odredima na kopnu Glava IV AKTIVNOSTI ZA SIRENJE ORGANIZIRANOSTI NOP-a Ilegalno prevoženje dobrovoljaca ribarskim brodovima sredinom kolovoza 1941. godine Organiziranje otpora talijanskoj politici odnarođivanja Mjere za jačanje aktivnosti Paljenje tvornice sardina »Braća Mardešić« u Komiži Protutalijanske demonstracije komiških žena 10. prosinca 1941. Stanje NOP-a na viškom otočju koncem 1941. godine Glava V PRIPREME ZA UPUĆIVANJE DOBROVOLJACA U NOP ODREDE NA KOPNU Talijanska kaznena ekspedicija na otoku Visu početkom 1942. godine - 71 Jakov Radišić-Malenko žrtva talijanske zasjede . . . . . . . 74 Napori za uspostavljanje ilegalnih pomorskih kanala za prebacivanje dobrovoljaca u NOP odrede na kopnu Glava VI ORGANIZIRANOST NOP-a U 1942. GODINI Osnivanje Kotarskog komiteta KPH za viški kotar i organizaciono stanje Organizacije SKOJ-a Osnivanje i razvitak Saveza mlade generacije (SMG) Odbori narodne pomoći Osnivanje narodnooslobodilačkih odbora, masovnih i političkih organizacija Važnije aktivnosti Glava VII RAZVITAK I DJELOVANJE ORGANA NARODNE VLASTI DO KAPITULACIJE ITALIJE Opći podaci Specifičnosti u razvitku ilegalnog sistema narodne vlasti Djelatnost narodnooslobodilačkih odbora u omasovljavanju NOP-a Organizacioni oblici Ilegalna tehnika i tisak Sadržaji »Izvještaja« Ekonomske prilike i mjere Narodnooslobodilački fond Narodno sudstvo i njegove mjere Glava Vili RAZVITAK I DJELOVANJE PARTIJSKIH I MASOVNIH ORGANIZACIJA U 1943. GODINI DO OSLOBOĐENJA VIŠKOG KOTARA Strana Partijske organizacije Organizacije SKOJ-a i USAOH-a Masovne organizacije NOP-a Najvažnije aktivnosti za razvitak i učvršćenje NOP-a Glava IX PROCES DOBROVOLJNOG STUPANJA U NOP ODREDE NA KOPNU I ILEGALNA PREVOŽENJA (od početka NOB-e do 8. rujna 1943) Mogućnosti i teškoće Ilegalni kanal sa Splitom i napori za povoljnija rješenja Ilegalni kanal s trogirsko-rogozničkim područjem Ilegalni kanal viško-hvarsko-biokovsko područje Zbirni rezultati Glava X DOGAĐAJI I STANJE PRED KAPITULACIJU ITALIJE Herojska smrt Nikole Marinković-Topa Osnivanje Viškog udarnog bataljona i »Leteće čete« Razoružanje posade izvidno-signalne stanice na brdu Hum Kaznena ekspedicija, represalije i strijeljanje 20 talaca Predaja posada talijanskih garnizona i stanje NOP-a DIO DRUGI ETAPA HISTORIJSKOG ZNAČENJA (od 9. rujna 1943. do 26. listopada 1944) Podjela etape Glava XI PRERASTANJE ZNAČENJA OTOKA VISA DO ODLUKE O NJEGOVOJ UPORNOJ OBRANI Mjere narodne vlasti na oslobođenom području Obrambene mjere i osnivanje novih viških jedinica —r Prvi viški bataljon — »Leteća četa«; dvije samostalne čete; Komanda otoka — Viška flotila . . — Drugi viški bataljon — Treći viški bataljon — Viški dobrovoljački bataljon Uspostavljanje prvih veza sa saveznicima u južnoj Italiji Porast značenja otoka Visa do konca njemačke jesenje ofenzive . . . 208 Kako je donijeta konačna odluka VS NOV i POJ o upornoj obrani otoka Visa Glava XII PRETVARANJE OTOKA U SNAŽNU BAZU NOVJ Uloga 26. divizije, ostalih jedinica i stanovništva u utvrđivanju otoka Razvitak Mornarice NOVJ s osloncem na otok Vis Vojno-pozadinska organizacija i zadaci Saveznički dijelovi i njihova uloga Viški aerodrom, saveznička i zračna baza NOVJ Sistem veza — Pomorsko-saobraćajni pravci i veze — Veze tehničkim sredstvima (signalne, telefonsko-telegrafske, radio-veze — Tanjugova djelatnost na otoku Visu Glava XIII ULOGA OTOKA VISA U RAZBIJANJU NJEMAČKE PREVLASTI NA JADRANU I NAPADNE AKTIVNOSTI S OTOKA Raznovrsnosti značenja otoka Visa Njemački planovi za osvajanje otoka i njihove važnije aktivnosti . . . 273 Planovi za napadne aktivnosti s otoka Visa Desantni diverzioni prepadi Desantno-prepadne operacije ograničenih razmjera —• Desantni prepad na otok Mljet — Desantno-prepadna operacija na otoku Korčuli — Desantni prepad na otok Šoltu —■ Tragedija pri potapljanju bolničkog broda »Marin II« — Desantno prepadna operacija na otok Brač Aktivnosti za neprekidno iznuravanje protivnika Desatna operacija za konačno oslobođenje otoka i obale — Pripreme do Titovog govora 12. rujna — Desant na srednjodalmatinske otoke i poluotok Pelješac . . . 288 — Desant na kopno Glava XIV RAZNOVRSNOST OPCE I VOJNE NAMJENE OTOKA VISA KAO BAZE Prihvatno-otpremni centar ranjenika, bolesnika i izbjeglica — Zbrinjavanje ranjenika i bolesnika — Zbrinjavanje izbjeglica Transportno skladišni centar Snabdjevačko i pomorsko-prometno središteSnabdijevanje — Pomorski promet Centar obuke vojno-stručnih i političkih kadrova Središte sportskih aktivnosti i jedinice NK »Hajduk-NOVJ« Glava XV SREDISTE DALMACIJE (od 28. prosinca 1943. do 26. listopada 1944) Razlozi boravka oblasnih rukovodstava na otoku Visu Oblasni komitet kao usmjeritelj djelatnosti Oblasni NO odbor kao organizator vlasti i poslovanja — Organiziranost ONOO-a i razvitak narodne vlasti — Rješavanje opće problematike — Poljoprivreda — Ribarstvo i industrija za preradu ribe — Unutarnja trgovina Trgovina s južnom Italijom Agitaciono-propagandna i izdavačka djelatnost na otoku Visu — Vojno-izdavačka djelatnost — Izdavačka djelatnost političkih i organa vlasti Glava XVI SREDISTE SREDNJODALMATINSKOG OTOČKOG PODRUČJA (od 28. prosinca 1943. do 26. listopada 1944) Organiziranost na okružnom području Djelatnost Okružnog NOO-a za SDO područje — Radne brigade i posebne radne čete Privredna i politika obnove — Vinogradarstvo i ratarstvo — Ribarstvo i zanatstvo — Narodnooslobodilački fond i procjene šteta Glava XVII KOTAR VIS I NJEGOVO STANOVNIŠTVO OD SIJEČNJA DO 20. LISTOPADA 1944. GODINE Do prestanka opasnosti njemačkog desanta Partijsko-političke organizacije i njihov rad Djelatnost organa narodne vlasti Dobra i proizvodnja na raspolaganju okupljenima na otocima Visu i Biševu SREDIŠTE NOVE JUGOSLAVIJE (od 7. lipnja 1944. do 15. listopada 1944) Prikaz prethodnih napora NOP-a za međunarodno priznanje tekovina NOB-e Dolazak VŠ NOV i POJ i centralnih rukovodstava NOP-a s maršalom Josipom Brozom Titom na čelu na otok Vis Smještaj i početni boravak maršala . Tita i članova centralnih rukovodstava NOP-a Proces i rezultati borbe za međunarodno priznanje nove Jugoslavije na otoku i s otoka Visa — Do sporazuma — Sporazum Tito-šubašić ili »Viški sporazum« — Titov posjet savezničkim predstavnicima u Italiji i rezultati 377 — Nova dostignuća Govor maršala Tita 12. rujna i njegov odlazak sa otoka Visa 18. rujna Neke od djelatnosti centralnih rukovodstava na otoku Visu — Usmjeravanje razvitka NOVJ i rukovođenje operacijama — Napori za daljnji razvitak narodne vlasti — Ugovori općeg značenja i razvitak međunarodne suradnje — Zakonodavni akti DIO TREĆI ZAVRŠNA ETAPA (od 20. listopada 1944. i do konca NOB-e) . . Glava XIX KOTAR VIS U ZAVRŠNOJ ETAPI NOB-e Borci s viškog kotara u jedinicama NOVJ Normaliziranje prilika na području viškog kotara Izbori za mjesne i seoske narodnooslobodilačke odbore Djelatnost NO odbora od rujna 1944. godine do kraja NOB-e Izbor narodnih zastupnika i povratak izbjeglica ■ 1- Glava XX REKAPITULACIJA DOPRINOSA I ŽRTAVA U NOB-i Općenito o doprinosima stanovništva i značenju otoka Visa Zbirni podaci Pregledi-spiskovi rekapitulacije — Članovi KPJ na viškom otočju polovinom travnja 1941. godine — Članovi KPJ na viškom otočju od polovine travnja 1941. do 9. rujna 1943. godine. 504 — Pregled stanja partijskih organizacija, kandidata i simpatizera KPJ od travnja 1941. do rujna 1943. godine — Organizacije SKOJ-a, SMG-e i USAOH-e do konca rujna 1943. godine — Komiški i biševski dobrovoljci pri pokušaju da 16/17. VIII 1941. ilegalnim prevoženjima stupe u NOP odrede na kopnu — Ilegalna prevoženja dobrovoljaca s viškog otočja radi stupanja u NOP odrede i NOVJ zaključno 7/8. rujna 1943. godine — Žrtve tijekom NOB-e — Nosioci »Spomenice 1941.« i važnija odlikovanja Zaključak22 PRILOZI I — Objašnjenje skraćenica II — Tablice, pregledi i pjesme III — Sheme i crteži . IZVORI I LITERATURA I — Arhivi 1. Neobjavljena građa . 2. Objavljena građa . . . . . II — Memoarska građa 1. Neobjavljena građa 2. Objavljena građa 3. Konzultirani III — Enciklopedije i zbirke IV — Literatura 1. Knjige 2. Radovi u raznim izdanjima (časopisi)8 3. Tisak 4. Tisak na otoku Visu 1943—1944 odlično očuvana NOVLI.10

Nova knjiga GERMAN FEDERALISM Past, Present, Future Publisher: Palgrave Macmillan, 2002 RETKO U PONUDI! Nemački federalizam This book explores the German idea of federalism denoting `diversity within unity`. Historians, linguists and political scientists examine how federalism emerged in the Holy Roman Empire, was re-shaped by nineteenth-century cultural movements, and was adopted by the unified state in 1871 and again after 1945. The myth of federalism as a safeguard against totalitarianism is tested in regard to the Third Reich and the GDR. The book concludes with an outlook on German federalism`s future in Europe. Federalizam (franc. federalisme, od lat. foedus — „dogovor”, „savez”) je osnovni princip federacije, priznavanje političkog ideala federalne organizacije države, odnosno želja da se kombinuje nekoliko pojedinačnih država u federaciju ili pretvori unitarna država u federaciju. To je složena društvena i politička struktura stvorena udruživanjem užih celina u širu zajednicu kako bi se postigli neki trajniji ciljevi. Federalisti su pristalice federalne organizacije njihove države ili svih država uopšte. Kao oblik političkog udruživanja federalizam se javlja već u antici gde su grci u cilju odbrane od Persijanaca stvarali različite oblike udruživanja i saradnje. Najstariji takav oblik udruživanja je Jonska liga, nakon koje slede Beotijski savez, Lakedemonski savez, Panhelenska liga i druge.[1] U srednjem veku takođe dolazi do stvaranja širih složenih zajednica sa istim interesima. U severnoj Italiji razvijeni gradovi stvaraju Lombardijsku ligu u 11. veku, u Nemačkoj Hansa u 13. veku, a sličnih primera je bilo i širom evrope. Federalizam je prvi put primenjen u SAD 1787. godine, a nakon toga se proširio na mnoge svetske države. Poseban oblik federalizma je bio razvijen i u SFRJ i bio je razrađen u ustavu iz 1974. godine.[1] U Evropi „federalistima“ se ponekad nazivaju oni koji se zalažu za poptune savezne vlade, rasporede vlasti na regionalni, nacionalni i nadnacionalni nivo. Evropski federalizam je nastao u posljeratnoj Evropi, a jedna od najvažnijih inicijativa u tom pravcu bio je govor Vinstona Čerčila u Cirihu 1946. godine.[2] Federalizam se razlikuje od konfederalizma, u kojem je opšti nivo vlasti podređen regionalnom nivou, i od devolucije unutar unitarne države, u kojoj je regionalni nivo vlasti podređen opštem nivou.[3] To predstavlja centralnu formu na putu regionalne integracije ili razdvajanja, ograničenu sa manje integrisane strane konfederalizmom, a sa više integrisanom devolucijom unutar unitarne države.[4][5] Pregled[uredi | uredi izvor] Put regionalne integracije ili razdvajanja Etimologija[uredi | uredi izvor] Izrazi „federalizam” i „konfederalizam” imaju koren u latinskoj reči foedus, što znači „ugovor, pakt ili sporazum”. Njihovo uobičajeno rano značenje do kasnog osamnaestog veka bilo je jednostavna liga ili međuvladin odnos među suverenim državama zasnovan na ugovoru. Stoga su u početku bili sinonimi. U tom smislu je Džejms Madison u Federalistu br. 39 pomenuo novi Ustav SAD kao „ni nacionalni ni federalni ustav, već sastav oba“ (tj. kao da ne čini ni jednu veliku unitarnu državu niti ligu/konfederaciju između nekoliko malih država, ali hibrid te dva pristupa).[6] Tokom devetnaestog veka u Sjedinjenim Državama, značenje federalizma se promenilo, ojačavajući da se jedinstveno odnosi na novu složenu političku formu ustanovljenu Filadelfijskom konvencijom, dok će značenje konfederalizma ostati na ligi država.[7] Poreklo[uredi | uredi izvor] U užem smislu, federalizam se odnosi na način na koji je političko telo jedne države organizovano iznutra, i to je značenje koje se najčešće koristi u modernim vremenima. Politikolozi ga, međutim, koriste u mnogo širem smislu, pozivajući se umesto toga na „višeslojni ili pluralistički koncept društvenog i političkog života“.[8] Prvi oblici federalizma nastali su u antičko doba, u vidu saveza između država. Neki primeri iz sedmog do drugog veka p. n. e. bili su Arhaični savez, Etolski savez, Peloponeski savez i Delski savez. Rani predak federalizma bio je Ahajski savez u helenističkoj Grčkoj. Za razliku od grčkih gradskova država klasične Grčke, od kojih je svaka insistirala na očuvanju svoje potpune nezavisnosti, promenljivi uslovi u helenističkom periodu naterali su mnoge gradske države da se udruže čak i po cenu gubitka dela svog suvereniteta. Kasniji savezi država uključivali su prvu i drugu Švajcarsku konfederaciju (1291–1798 i 1815–48), Ujedinjene provincije Holandije (1579–1795), Nemački Bund (1815–66), prvu američku uniju poznatu kao Konfederacija Sjedinjenih Američkih Država (1781–89), i druga američka unija formirana kao Sjedinjene Američke Države (1789–1865).[9] Politička teorija[uredi | uredi izvor] Savremeni federalizam je politički sistem zasnovan na demokratskim pravilima i institucijama u kojima je vlast za upravljanje podeljena između nacionalnih i pokrajinskih/državnih vlada. Termin federalista opisuje nekoliko političkih uverenja širom sveta u zavisnosti od konteksta. Pošto termin federalizacija takođe opisuje karakteristične političke procese, njegova upotreba zavisi i od konteksta.[10] U političkoj teoriji prepoznaju se dva glavna tipa federalizacije: integrativna,[11] ili agregativna federalizacija,[12] označavajući različite procese kao što su: integracija nefederativnih političkih subjekata stvaranjem nove federacije, pristupanje nefederativnih subjekata u postojeću federaciju ili transformacija konfederacije u federaciju devolutivna,[11] ili disagregativna federalizacija:[13] transformacija unitarne države u federaciju Razlozi za usvajanje[uredi | uredi izvor] Prema Danijelu Ziblatu, postoje četiri konkurentna teorijska objašnjenja u akademskoj literaturi za usvajanje federalnih sistema: Idejne teorije, koje smatraju da veća ideološka posvećenost decentralističkim idejama u društvu čini federalizam verovatnijim za usvajanje. Kulturno-istorijske teorije, koje smatraju da je veća verovatnoća da će federalne institucije biti usvojene u društvima sa kulturno ili etnički fragmentiranom populacijom. Teorije „društvenog ugovora“, koje smatraju da se federalizam pojavljuje kao pogodba između centra i periferije gde centar nije dovoljno moćan da dominira periferijom, a periferija nije dovoljno moćna da se otcepi od centra. Teorije „infrastrukturne moći“, koje smatraju da će se federalizam verovatno pojaviti kada podjedinice potencijalne federacije već imaju visoko razvijenu infrastrukturu (npr. one su već ustavne, parlamentarne i administrativno modernizovane države).[14] Imanuel Kant je primetio da „problem uspostavljanja države može da reši čak i nacija đavola“ dokle god poseduju odgovarajući ustav koji suprotstavlja suprotstavljene frakcije jedne protiv drugih uz sistem provere i ravnoteže. Često su pojedine države zahtevale federaciju kao zaštitu od mogućnosti rata.[15] Zagovornici federalnih sistema su istorijski tvrdili da podela vlasti svojstvena federalnim sistemima smanjuje unutrašnje pretnje bezbednosti, kao i strane pretnje. Federalizam omogućava državama da budu velike i raznolike, ublažavajući rizik od tiranske vlade kroz centralizaciju moći.[16][17] Evropa vs. Sjedinjene Države[uredi | uredi izvor] U Evropi, „federalistički“ se ponekad koristi da opiše one koji se zalažu za zajedničku federalnu vladu, sa raspoređenom moći na regionalnom, nacionalnom i nadnacionalnom nivou. Unija evropskih federalista se zalaže za ovaj razvoj unutar Evropske unije, koji na kraju vodi ka Sjedinjenim Evropskim Državama.[18] Vidi još[uredi | uredi izvor] Federacija Federalna država istorija nemačke nemačka država kroz istoriju nemci nemačkog naroda

KAO NOVA KNJIGA-NEKORISCENA-STANJE(5+),RASPRODATO IZDANJE-RETKA! Objavljivanje ove knjige omogućili su Fond za otvoreno društvo-Jugoslavija i Open Society Institute Foundation-Budapest Regional Publishing Center Zahvaljujemo se Dušanu Veličkoviću na dugogodišnjem zalaganju da se ova knjiga objavi Hana Arent:IZVORI TOTALITARIZMA PREVOD:Slavica Stojanović, Aleksandra Bajazetov-Vučen Godina izdanja: 1998 ISBN: 86-901859-2-5 Jezik: Srpski Autor: Strani Hana Arent: Izvori totalitarizma Beograd: Feministička izdavačka kuća, 1998. Mek povez, latinica, 558 str. Naslov:Izvori totalitarizma Autor:Hana Arent Izdavač: Feministička izdavačka kuća 94, Beograd 1998; tiraž: 500 primeraka; 552 strane A5 Detaljnije: mek povez, strana 552, 20cm, stanje: odlično. Godina izdanja:1998 Broj strana:552 Stanje:Kao novo Sadrzaj: -Antisemitizam -Imperijalizam -Totalitarizam PRVO POGLAVLJE: Antisemitizam kao uvreda zdravog razuma 3 DRUGO POGLAVLJE: Jevreji, nacionalna država i rođenje antisemitizma I: Dvosmislenosti emancipacije i Jevrejin kao državni bankar II: Rani antisemitizam III: Prve antisemitske partije IV: Antisemitizam levičara V: Zlatno doba sigurnosti TREĆE POGLAVLJE: Jevreji i društvo I: Između parija i skorojevića II: Moćni čarobnjak III: Izme_u poroka i zločina ČETVRTO POGLAVLJE: Drajfusova afera I: Činjenice o ovom slučaju II: Treća republika i francuska jevrejska zajednica III: Vojska i kler protiv republike IV: Narod i gomila V: Jevreji i drajfusovci VI: Izvinjenje i njegovo značenje PETO POGLAVLJE: Politička emancipacija buržoazije I: Ekspanzija i nacionalna država II: Vlast i buržoazija III: Savez između gomile i kapitala ŠESTO POGLAVLJE: Teorija rase pre rasizma I: `Rasa` aristokrata protiv `nacije` građana II: Rasno jedinstvo kao zamena za nacionalnu emancipaciju III: Novi ključ za istoriju IV: `Prava Engleza ` vs. Prava čoveka SEDMO POGLAVLJE: Rasa i birokratija I: Fantomski svet Crnog kontinenta II: Zlato i rasa III: Karakter imperijaliste OSMO POGLAVLJE: Kontinentalni imperijalizam: pan-pokreti I: Plemenski nacionalizam II: Nasleđe bezakonja III: Partija i pokret DEVETO POGLAVLJE: Propadanje nacionalne države i kraj Prava čoveka I: `Nacija manjina ` i narod bez državljanstva II: Aporije ljudskih prava DESETO POGLAVLJE: Besklasno društvo I: Mase II: Privremeni savez između gomile i elite JEDANAESTO POGLAVLJE: Totalitarni pokret I: Totalitarna propaganda II: Organizaciona priprema totalitarne vlasti DVANAESTO POGLAVLJE: Totalitarizam na vlasti I: Totalitarna država II: Tajna policija III: Totalna dominacija TRINAESTO POGLAVLJE: Ideologija i teror: novi oblik vlasti Detaljni opis: Hronologija Sa gotovo pola veka zakašnjenja uskoro će se prvi put na srpskom jeziku pojaviti delo Hane Arent, Izvori totalitarizma. Reč je o jednoj od najznačajnijih političkih studija dvadesetog veka u kojoj je postavljen temelj za razmišljanje o ključnim društvenim i političkim fenomenima našeg doba. Johana Hana Arent rođena je 14. oktobra 1906. godine u Hanoveru. Godine 1933., posle studija u Marburgu, Frajburgu i Hajdelbergu, kod Jaspersa i Hajdegera, bila je prinuđena da napusti nacističku Nemačku. Posle bekstva u tadašnju Čehoslovačku, uz pomoć porodice koja je posedovala kuću sa ulaznim vratima na nemačkoj a zadnjim vratima na čehoslovačkoj teritoriji, Hana Arent kratko boravi u Ženevi, a zatim u Parizu, da bi najzad 1941. godine utočište našla u Njujorku. Tačno deset godina kasnije u egzilu je napisala Izvore totalitarizma, delo koje joj je donelo ono što će je pratiti do kraja života - svetsku slavu i osporavanje. Umrla je 4. oktobra 1975. godine u trenutku kada je započela pisanje poslednjeg poglavlja obimne studije Život duha. Jedna od najupadljivijih odlika totalitarnih pokreta, ali i slave njihovih vođa, jeste zapanjujuća brzina kojom oni padaju u zaborav i lakoća sa kojom se mogu zameniti. Dok je Staljin tek posle mnogo godina ogorčene unutarpartijske borbe i velikih (mada samo nominalnih) ustupaka svom prethodniku uspeo da sebe proglasi Lenjinovim legitimnim političkim naslednikom, Staljinovi naslednici pokušali su to da izvedu i bez nominalnih ustupaka prethodniku, iako je Staljin imao trideset godina vremena, a i propagandnu mašineriju kakva je bila nepoznata u Lenjinovo vreme. Isto važi i za Hitlera, čija je privlačnost navodno bila neodoljiva, a koji je danas, poražen i mrtav, toliko pao u zaborav da jedva i igra neku ulogu čak i među neofašističkim i neonacističkim grupama u posleratnoj Nemačkoj. Ta nedoslednost očigledno ima veze sa poslovičnom nestalnošću masa, kao i sa prolaznošću same slave, ali se još više može objasniti manijom kretanja od koje boluju svi totalitarni pokreti: oni, naime, mogu da se održe sve dok se sami kreću i dok pokreću sve oko sebe. Utoliko je upravo ova nedoslednost u izvesnom smislu prilično laskava pohvala mrtvim vođama, jer su uspeli da svoje podanike zaraze specifično totalitarnim virusom; naime, ukoliko postoji nešto što bi se moglo nazvati totalitarnom ličnošću, odnosno totalitarnim mentalitetom, onda su ova izvanredna prilagodljivost i odsustvo kontinuiteta nesumnjivo njene najizraženije osobine. Stoga nestalnost i zaboravnost masa ne garantuju da će one moći da se izleče od totalitarne zaslepljenosti, koja se povremeno poistovećivala sa kultom Hitlerove ili Staljinove ličnosti; možda baš treba izvesti suprotan zaključak. Još bismo više pogrešili ako bismo zbog ove nedoslednosti zaboravili da se totalitarni režimi, dokle god su na vlasti, i totalitarne vođe, dokle god su žive, `oslanjaju na mase i vladaju zahvaljujući podršci masa`, sve do samog kraja. Hitlerov dolazak na vlast bio je legalan po svim pravilima demokratije; da nisu uživali poverenje masa, ni on ni Staljin ne bi mogli da se nametnu kao vođe širokih slojeva stanovništva, ne bi mogli da prežive mnoge unutrašnje i spoljne krize ili da prebrode brojne opasnosti nemilosrdnih borbi unutar partije. Isto tako ni do Moskovskih procesa ili do likvidiranja Remove frakcije ne bi došlo da nije bilo podrške masa. Rašireno uverenje da je Hitler bio prosto agent nemačkih industrijalaca ili da je Staljin odneo pobedu u borbi za nasledništvo posle Lenjinove smrti zahvaljujući mračnoj spletki, legende su koje se mogu opovrgnuti mnogim činjenicama, i to pre svega neospornom omiljenošću vođa, a ona se, opet, ne može pripisati samo pobedi vešte i lukave propagande nad neznanjem i glupošću. Jer propaganda totalitarnog pokreta, koji prethodi totalitarnom režimu ali ga do određenog trenutka i prati, uvek je iskrena koliko je i pritvorna, a ****lni totalitarni vladar obično započinje karijeru tako što se razmeće svojim nekadašnjim zlodelima i brižljivo planira buduća. Nacisti su bili `uvereni da zločin u naše vreme ima neku morbidnu privlačnost`, dok su tvrdnje boljševika u Rusiji i izvan nje da oni ne priznaju obične moralne norme postale okosnica komunističke propagande; iskustvo je više puta pokazalo da propagandna vrednost zločina i opšti prezir prema moralnim normama ne zavise od pukog ličnog interesa, navodno najmoćnijeg psihološkog faktora u politici. Privlačnost koju zlo i zločin imaju za mentalitet gomile nije nikakva novost. Gomila će uvek `pozdraviti nasilje, primećujući zadivljeno: možda je podlo, ali je vrlo inteligentno`. Ono što kod uspeha totalitarizma uznemiruje zapravo je istinska nesebičnost njegovih pristalica; možda je i razumljivo što uverenje nekog naciste ili boljševika ne mogu da poljuljaju zločini protiv ljudi koji ne pripadaju pokretu ili koji su čak protiv njega, ali zapanjuje to što se on isto tako neće pokolebati ni kada čudovište počne da proždire sopstvenu decu, pa čak ni kad i sam postane žrtva, kad mu montiraju proces i osude ga, izbace iz partije i pošalju na prinudni rad iliu koncentracioni logor. Naprotiv, on će, na čuđenje čitavog civilizovanog sveta, možda čak drage volje da pripomogne tužiocu i da potpiše sopstvenu smrtnu presudu, samo ako se time ne ugrožava njegova pripadnost pokretu. Bilo bi naivno kada bi se ova tvrdoglava uverenost, koja nadživljava sve stvarno iskustvo i u potpunosti ukida neposredne lične interese, smatrala tek izrazom vatrenog idealizma. Idealizam, bio on smešan ili herojski, uvek proističe iz individualne odluke i uverenja, i uvek podleže iskustvu i proveri. Fanatizam totalitarnih pokreta, za razliku od svih oblika idealizma, slama se onog trenutka kada pokret svoje fanatične sledbenike ostavi na cedilu, kada u njima ubije i poslednji trag uverenja koje bi moglo da preživi slom samog pokreta. No unutar organizacionog okvira pokreta, dok god on funkcioniše, fanatični članovi otporni su i na iskustvo i na argumente razuma; identifikacija sa pokretom i potpuni konformizam kao da su uništili svaku otvorenost za nova iskustva, čak i kada ona idu do takvih krajnosti kao što su mučenje ili strah od smrti. Cilj totalitarnih pokreta je organizovanje masa – dakle, ne organizovanje klasa, što su činile stare stranke interesa u kontinentalnim nacionalnim državama, ne organizovanje građana koji imaju mišljenje o pitanjima od opšteg značaja, pa i određeni interes, što su činile partije u anglosaksonskim zemljama. Dok sve ostale političke grupacije zavise od međusobnog odnosa snaga, totalitarni pokreti do te mere zavise od puke sile brojeva da se totalitarni režimi čine nemogućim u zemljama sa relativno malom populacijom, čak i ako su u njima drugi uslovi povoljni. Posle Prvog svetskog rata Evropu je zapljusnuo snažan antidemokratski, prodiktatorski talas polutotalitarnih i totalitarnih pokreta; fašistički pokret proširio se iz Italije na skoro sve zemlje Srednje i Istočne Evrope (jedini značajan izuzetak je češki deo Čehoslovačke); pa ipak čak ni Musolini, kome je pojam `totalitarne države` bio tako drag, nije pokušao da uspostavi potpuno totalitaran režim, već se zadovoljio diktaturom i jednopartijskom vladavinom. Slične netotalitarne diktature nikle su i u predratnoj Rumuniji, Poljskoj, pribaltičkim državama, Mađarskoj, Portugaliji i Frankovoj Španiji. Nacisti, koji su imali nepogrešiv instinkt za nijanse, uglavnom su prezrivo komentarisali nedostatke svojih fašističkih saveznika; iskreno poštovanje koje su gajili prema boljševičkom režimu u Rusiji (i Komunističkoj partiji u Nemačkoj) moglo je da se meri samo sa njihovom mržnjom spram naroda Istočne Evrope. Jedini čovek kog je Hitler `bezrezervno poštovao` bio je `genije Staljin`; i dok u slučaju Staljina i ruskog režima ne raspolažemo (niti ćemo verovatno ikada raspolagati) dokumentarnim materijalom kakav postoji u Nemačkoj, ipak od Hruščovljevog govora na Dvadesetom kongresu znamo da je Staljin verovao samo jednom čoveku – Hitleru. Znači, u svim tim manjim evropskim zemljama su pre netotalitarnih diktatura delovali totalitarni pokreti, za koje je totalitarna vlast verovatno bila isuviše ambiciozan cilj; iako je totalitarizam, sve do osvajanja vlasti, dobro poslužio u organizovanju masa, izgleda da bi tada apsolutna veličina zemlje naterala ****lne totalitarne vladare da se priklone poznatijim modelima klasne ili partijske diktature. U stvari, ove zemlje prosto nisu imale na raspolaganju dovoljan ljudski ****l koji bi dozvolio uspostavljanje totalne dominacije i velike ljudske žrtve koje ona podrazumeva Kako nisu mogli da se nadaju da će osvojiti naseljenije teritorije, tirani u ovim državicama bili su prisiljeni na izvesnu staromodnu umerenost kako ne bi ostali i bez to malo ljudi kojima su vladali. To je ujedno i razlog zbog kog je nacizam, sve do izbijanja rata i njegovog širenja Evropom, po doslednosti i bezobzirnosti tako zaostajao za svojim ruskim parnjakom; čak ni nemački narod nije bio dovoljno brojan da bi omogućio potpun razvoj ovog najnovijeg oblika vlasti. Da je dobila rat, Nemačka bi tek tada upoznala pravi totalitarni režim, a žrtve koje bi njemu morale da prinesu ne samo `niže rase`, nego upravo i Nemci, mogu se nazreti i na osnovu planova iz Hitlerove zaostavštine. U svakom slučaju, Nemačka je istinski totalitaran režim mogla da uspostavi tek tokom rata, nakon što je osvajanjem Istoka obezbeđen dovoljan broj stanovnika, a logori smrti postali mogući. I obrnuto, izgledi za uspostavljanje totalitarne vlasti zastrašujuće su dobri u zemljama tradicionalnog orijentalnog despotizma, u Indiji i Kini: one, naime, raspolažu gotovo neiscrpnim materijalom koji može da održava moćnu i krvožednu mašineriju totalne dominacije; osim toga, tamo je osećanje suvišnosti, tipično za čoveka mase, već vekovima izraženo u preziru prema ljudskom životu. U Evropi je ovo, pak, sasvim nova pojava, nusproizvod masovne nezaposlenosti i porasta broja stanovnika u poslednjih 150 godina. Umerenost ili manje ubilački metodi vladanja teško se mogu objasniti strahom vlasti od narodne pobune: ona se mnogo više plaši depopulacije sopstvene zemlje. Samo tamo gde su mase suvišne, ili gde njihovo eliminisanje ne bi dovelo do katastrofalne depopulacije, samo je tamo totalitarna vlast, za razliku od totalitarnog pokreta, uopšte i moguća. Totalitarni pokreti mogu se javiti svuda gde postoje mase koje iz bilo kog razloga teže da se politički organizuju. Mase ne drži na okupu svest o zajedničkom interesu, njima nedostaje ona specifična klasna artikulisanost koja se izražava u jasnim, ograničenim i ostvarivim ciljevima. Termin `masa` može se upotrebljavati jedino kada je reč o ljudima koji, bilo zbog samog svog broja, bilo zbog ravnodušnosti, bilo zbog kombinacije jednog i drugog, ne mogu da se integrišu ni u jednu organizaciju zasnovanu na zajedničkom interesu, u političku partiju ili organe lokalne vlasti, u profesionalne organizacije ili sindikate. One ****lno postoje u svakoj zemlji i čine onu većinu neutralnih, politički nezainteresovanih ljudi koji nikada ne pristupaju nijednoj partiji i retko izlaze na izbore. Za uspon nacističkog pokreta u Nemačkoj i komunističkih pokreta u Evropi posle 1930. godine karakteristično je to što su oni svoje članove regrutovali upravo iz ove mase naizgled nezainteresovanih ljudi od kojih su sve druge partije već digle ruke, smatrajući da su isuviše apatični ili isuviše glupi da bi bili dostojni njihove pažnje. Zato su većinu njihovih članova činili ljudi koji se ranije nisu pojavljivali na političkoj sceni, što je omogućilo uvođenje sasvim novih metoda u političku propagandu, ali je dovelo i do neprijemčivosti za argumente političkih protivnika; ovi pokreti ne samo da su se stavili s onu stranu partijskog sistema u celini, već su našli članstvo koje do tada nije bilo taknuto, nije bilo `iskvareno` partijskim sistemom. Zato totalitarni pokreti nisu ni morali da se obaziru na argumente protivnika, i sve vreme su radije ubijali protivnike nego što su ih ubeđivali, šireći tako pre teror nego konkretna uverenja. Oni su nesuglasice prikazivali kao nešto što neminovno potiče iz dubokih prirodnih, društvenih ili psiholoških izvora koji su izvan kontrole pojedinca, te su stoga i s onu stranu moći razuma. Ovakav stav je mogao da bude i nedostatak, da su ovi pokreti samo iskreno prihvatili konkurentsku borbu sa drugim partijama; ovako su, pak, bili sigurni da se obraćaju ljudima koji imaju dovoljno razloga da u podjednakoj meri buduogorčeni na sve stranke. značio je kraj dve iluzije koje su gajile zemlje sa demokratskim vladama, a posebno evropske nacionalne države i njihove partije. Prva je bila iluzija da narod svojim većim delom aktivno učestvuje u vlasti i da je svaki pojedinac simpatizer partije kojoj pripada ili već neke druge. Totalitarni pokreti su dokazali da, baš naprotiv, politički neutralne i nezainteresovane mase itekako mogu da čine većinu u demokratskim zemljama, te da tako demokratija može da funkcioniše u skladu sa pravilima koja aktivno priznaje samo manjina. Druga iluzija koju su totalitarni pokreti srušili bilo je uverenje da te politički nezainteresovane mase uopšte nisu važne, da su one zaista neopredeljene, da predstavljaju neku neizdiferenciranu pozadinu političkog života nacije. Sada su one pokazale nešto što nijedan drugi organ javnog mnjenja nije mogao da pokaže, naime to da demokratske vlade počivaju na prećutnom pristanku i trpeljivosti nezainteresovanih i neartikulisanih slojeva naroda isto koliko i na vidljivim i javnim institucijama i organizacijama zemlje. Zato se učinilo da su totalitarni pokreti nedosledni kada su, uprkos preziru prema parlamentarnoj vlasti, pošli u osvajanje parlamenata: uspeli su da sve ljude ubede kako su parlamentarne većine lažne i kako ne odgovaraju nužno realnom stanju stvari u zemlji, čime su podrili samopoštovanje i samopouzdanje vlada, koje su takođe pre verovale u vladavinu većine nego u svoje ustave. Često je naglašavano da totalitarni pokreti upotrebljavaju i zloupotrebljavaju demokratske slobode da bi ih konačno ukinuli. Tu nije na delu samo demonska inteligencija vođa ili detinjasta nedotupavnost masa. Demokratske slobode, doduše, jesu zasnovane na ravnopravnosti svih građana pred zakonom, ali one stiču svoj organski smisao i funkciju jedino ako ti građani pripadaju nekim grupama i ako ih one predstavljaju, ili, pak, ako građani žive unutar neke socijalne i političke hijerarhije. Raspad klasnog sistema, jedine socijalne i političke stratifikacije evropskih nacionalnih država, sigurno je bio `jedan od najznačajnijih događaja u novijoj istoriji Nemačke`, a pomogao je usponu nacizma kao što je u Rusiji odsustvo socijalne stratifikacije ogromne ruralne populacije (tog `ogromnog bezobličnog tela bez ikakvog političkog obrazovanja, gotovo neprijemčivog za ideje koje bi omogućile bilo kakvu plemenitu akciju`) boljševicima pomoglo da zbace demokratsku vladu Kerenskog. Stanje u prehitlerovskoj Nemačkoj indikativno je za opasnosti koje u sebi nosi razvoj zapadnog dela sveta, posebno ako imamo u vidu da se, završetkom Drugog svetskog rata, isti dramatičan slom klasnog sistema ponovio u gotovo svim evropskim zemljama. Događaji u Rusiji, pak, jasno ukazuju na pravac kojim bi mogle da krenu neizbežne revolucionarne promene u Aziji. Praktično nije mnogo važno da li će totalitarni pokreti prihvatiti matricu nacizma ili matricu boljševizma, da li će mase organizovati u ime rase ili u ime klase, da li će se pretvarati da poštuju zakone života i prirode ili zakone dijalektike i ekonomije. Nezainteresovanost za javne poslove i neutralnost u političkim pitanjima same po sebi nisu dovoljan razlog za uspon totalitarnih pokreta. Buržoaska društva, zasnovana na konkurenciji i na sticanju dobara, dovela su do apatije, pa čak i do netrpeljivosti prema javnom životu, i to čak ne toliko kod onih eksploatisanih društvenih slojeva koji su bili isključeni iz aktivnog upravljanja zemljom, koliko u samoj buržoaziji. Posle dugog perioda lažne skromnosti, u kom se buržoazija zadovoljavala statusom dominantne klase i nije težila političkoj vlasti (nju je drage volje prepustila aristokratiji), nastupila je era imperijalizma, tokom koje je buržoazija postajala sve netolerantnija prema postojećim nacionalnim institucijama: sada je počela da polaže pravo na političku moć i da se organizovano priprema za nju. I početna apatija i kasnije monopolističko, diktatorsko usmerenje u spoljnoj politici nacije, potiču iz onog načina života i onih životnih uverenja koja su tako isključivo usmerena na uspeh ili neuspeh pojedinca u bezobzirnoj konkurenciji da se građanske dužnosti i odgovornosti osećaju kao nepotrebno traćenje ionako ograničenog vremena i energije. Takvi stavovi buržoazije veoma su korisni za one oblike diktature u kojima jedan `snažan čovek` preuzima na sebe tešku odgovornost vođenja javnih poslova; oni isto tako predstavljaju prepreku totalitarnim pokretima koji ne mogu da tolerišu buržoaski (niti bilo koji drugi) individualizam. Ma kako nespremni bili da prihvate građanske odgovornosti, pripadnici apatičnih slojeva društva u kom dominira buržoazija itekako zadržavaju svoju individualnost, pa makar i samo zato što bez nje ne bi mogli da prežive u borbi za život. Presudne razlike između organizacija gomile u devetnaestom veku i masovnih pokreta u dvadesetom lako se previđaju zato što se moderne totalitarne vođe po psihologiji i mentalitetu ne razlikuju mnogo od nekadašnjih vođa gomile, čije su moralne norme i politička sredstva veoma srodna buržoaskima. Pa ipak, ako je individualizam karakterističan za stav prema životu i buržoazije i gomile, totalitarni pokreti s pravom mogu da tvrde da su oni prvi imali istinski antiburžoasku orijentaciju; ni jedan od njihovih prethodnika iz devetnaestog veka, ni Društvo 10. decembra, koje je pomoglo Luju Napoleonu da dođe na vlast, ni koljačke brigade koje su harale Parizom za vreme Drajfusove afere, ni Crne stotke ruskih pogroma, ni pan-pokreti nisu angažovali svoje članove do tačke na kojoj se potpuno gube individualni prohtevi i ambicije, niti su i slutili da organizacija može jednom za svagda, a ne samo dok traje kolektivno junaštvo, da izbriše individualni identitet. društva i masa koje nastaju po njegovom slomu nije jednak odnosu između buržoazije i gomile, nusproizvoda kapitalističkog načina proizvodnje. Mase i gomila imaju samo jednu zajedničku crtu: i jedni i drugi nalaze se izvan svih socijalnih struktura i organa političkog predstavljanja. Mase ne preuzimaju norme i stavove vladajuće klase, kao što to čini gomila (mada na iskrivljen način), već odražavaju i na određeni način izvitoperuju norme i stavove svih klasa u vezi sa javnim poslovima. Merila čoveka mase ne određuje samo, pa čak ne ni prvenstveno, ta posebna klasa kojoj je nekada pripadao, već pre sveprisutni uticaji i ubeđenja koja su, prećutno i neodređeno, delile sve klase društva. Pripadnost klasi, mada mnogo labavija i ne tako neumoljivo određena društvenim poreklom kao u feudalnom društvu, uglavnom je bila data rođenjem, a samo su je izuzetan dar ili sreća mogli promeniti. Društveni status odlučivao je o učestvovanju pojedinca u politici, i osim u slučajevima nacionalne krize, kada je trebalo da dela kao pripadnik nacije, bez obzira na pripadnost klasi ili partiji, pojedinac se nikada nije direktno suočavao sa javnim poslovima niti se osećao direktno odgovornim za njih. Čim bi neka klasa dobila veći društveni značaj, počela bi da obučava određen broj svojih članova za politiku kao zanimanje, kao plaćen (ili, ako su ovi to sebi mogli da priušte, neplaćen) rad u vladi i telima koja dotičnu klasu predstavljaju u parlamentu. Većina ljudi, i to u svim klasama, ostajala je izvan partijskih ili drugih političkih organizacija, ali to nikome nije bilo važno. Drugim rečima, pripadnost klasi, usko ograničene obaveze klase i tradicionalno shvatanje vlasti sprečili su jačanje građanstva koje bi osećalo individualnu i ličnu odgovornost za upravljanje zemljom. Ova apolitičnost stanovnika nacionalnih država izašla je na videlo tek kad se klasni sistem slomio i u propast poveo čitav splet vidljivih i nevidljivih niti koje su ljude vezivale za političku zajednicu. Slom klasnog sistema automatski je označio i slom partijskog sistema, prvenstveno zato što partije, kao interesna udruženja, više nisu mogle da zastupaju klasne interese. One su bile značajne za pripadnike nekadašnjih klasa koji su se, uprkos svemu, nadali da će ponovo pridobiti svoj stari društveni položaj, i koji su se držali jedni drugih ne zato što su i dalje imali zajedničke interese, nego zato što su se nadali da će svoje moći ponovo da ostvare. Stoga su i partije u svojoj propagandi sve više koristile psihološka sredstva i ideologiju, a u političkom nastupu potencirale apologiju i nostalgičnost. Osim toga, partije su i ne primetivši izgubile one neutralne simpatizere koji nikada nisu bili zainteresovani za politiku zato što su osećali da nijedna partija ne može da zastupa njihove interese. Prvi znak sloma evropskog partijskog sistema nije, dakle, bilo osipanje starog članstva, već nesposobnost partija da regrutuju članove iz mlađih generacija, ali isto tako i gubitak prećutnog pristanka i podrške neorganizovanih masa, koje su odjednom odbacile svoju apatičnost i krenule kud god su videle mogućnost da artikulišu svoje novo silovito neslaganje sa čitavim sistemom. Pad zaštitnih bedema između klasa preobrazio je usnule većine koje stoje iza svih partija u jednu veliku neorganizovanu, nestruktuisanu masu ozlojeđenih pojedinaca, koji nisu imali ništa zajedničko osim nejasne svesti o tome da su nade članova partije u povratak dobrih starih vremena osuđene na propast, da su, s tim u skladu, oni najugledniji, najreprezentativniji i najobavešteniji članovi društva obične budale, kao i da sva vlast nije čak ni toliko zla koliko je u stvari i glupa i podla. Za rođenje ove nove zastrašujuće negativne solidarnosti nije bilo od posebnog značaja to što su nezaposleni radnici mrzeli status quo i postojeću vlast okupljeni u Socijaldemokratskoj Partiji, dok se mržnja razvlašćenih sitnosopstvenika artikulisala putem partija centra ili desnice, a nekadašnji pripadnici srednje i viših klasa svoj bes iskaljivali preko partija tradicionalne ekstremne desnice. Masa nezadovoljnih i beznadnih ljudi u Nemačkoj i Austriji drastično je porasla posle Prvog svetskog rata, kada su inflacija i nezaposlenost dodatno uvećale katastrofalne posledice vojnog poraza; takva masa je postojala i u svim državama nastalim posle rata, i ubrzala je razvoj ekstremističkih pokreta u Francuskoj i Italiji posle Drugog svetskog rata. Mentalitet evropskog čoveka mase nastajao je u ovoj atmosferi raspada klasnog društva. Apstraktna jednolikost sudbine koja je zadesila ogroman broj pojedinaca njih nije sprečila da sebe procenjuju prema ličnom neuspehu, niti da svet procenjuju prema već poslovičnoj nepravednosti. No, ova egocentrična gorčina, iako je svojstvena izolovanom pojedincu i iako teži da izbriše individualne razlike, nije bila spona koja bi mase držala na okupu, jer ona nije počivala na nekom zajedničkom interesu – ekonomskom, socijalnom ili političkom. Egocentričnost je, dakle, išla ruku pod ruku sa presudnim slabljenjem instinkta za samoodržanjem. Nesebičnost, ali samo kao osećanje da čovek sam nije važan, kao osećanje suvišnosti, više nije bila izraz individualnog idealizma, već je postala masovni fenomen. Stara izreka da siromašni i potlačeni nemaju šta da izgube osim svojih okova više se nije mogla primeniti na čoveka mase, jer on je, prestavši da se zanima za sopstvenu dobrobit, izgubio mnogo više od okova bede: izvor svih briga i strahova, koji čovekov život čine teškim i nespokojnim, nestao je. U poređenju sa takvim ne-materijalizmom, hrišćanski monah izgleda kao čovek opsednut svetovnim stvarima. Himler, dobar poznavalac mentaliteta ljudi koje je okupio u svojoj organizaciji, opisao je ne samo SS-ovce, već i široke slojeve naroda iz kojih je ove regrutovao, rekavši da oni nisu zainteresovani za `svakodnevne probleme`, već isključivo za `ideološka pitanja` i za `sreću što su baš oni odabrani da rade na ostvarivanju zadatka koji se meri istorijskim epohama, zadatka čiji trag ni milenijumi neće moći da izbrišu`. Omasovljenje pojedinaca stvorilo je ljude koji, kao i Sesil Roudz nekih četrdeset godina ranije, razmišljaju u kontinentima i osećaju u vekovima. Istaknuti evropski naučnici i državnici su još od početka devetnaestog veka predskazivali uspon čoveka mase i dolazak doba masa. Obimna literatura o ponašanju i psihologiji masa pokazala je i popularizovala u antici dobro poznatu mudrost o sličnosti između demokratije i diktature, između vladavine gomile i tiranije. Tako su naučnici pripremili određene politički svesne i osetljive, ako ne i preosetljive, građane Zapadne Evrope na uspon demagoga, na lakovernost, praznoverje i brutalnost. Pa ipak, iako su se mnoga od ovih predskazanja u izvesnom smislu obistinila, njihova relevantnost se smanjuje kada se u obzir uzmu neočekivane i nepredviđene pojave kao što su radikalan gubitak svesti o ličnom interesu, cinična ili dekadentna nezainteresovanost sa kojom se mase suočavaju sa smrću ili drugim ličnim nedaćama, strastvena sklonost najapstraktnijim koncepcijama kao životnim smernicama i uopšteni prezir čak i prema najočiglednijim pravilima zdravog razuma. rezultat sve veće ravnopravnosti i širenja opšteg obrazovanja, odnosno neminovnog snižavanja njegovog kvaliteta i popularizacije njegovih sadržaja. (Amerika, primer zemlje u kojoj postoje jednakost pred zakonom i opšte obrazovanje, sa svim svojim nedostacima, zna manje o modernoj psihologiji masa nego bilo koja druga zemlja na svetu.) Uskoro se ispostavilo da sumasovni pokreti posebno privukli visoko obrazovane slojeve, i da, načelno, izraženi individualizam i prefinjenost ne sprečavaju, već ponekad štaviše i ubrzavaju samozaborav u masi koji su nudili masovni pokreti. Pošto je očigledna istina da visok stepen individualizovanosti i kultivisanost ne sprečavaju čoveka da prihvati stavove karakteristične za mase bila tako neočekivana, krivica za to često se svaljivala na morbidnost ili nihilizam moderne inteligencije, mržnju prema sebi samom, navodno tipičnu za intelektualca, i `oprečnost duha životu` i vitalnosti. Pa ipak, tako oklevetani intelektualci bili su samo najupečatljiviji primer i najveštiji zagovornici jednog mnogo opštijeg fenomena. Društvena atomizacija i ekstremna individualizacija prethodile su masovnim pokretima, a ovi su sasvim neorganizovane, tipične `apstinente`, koji su iz individualističkih pobuda uvek odbijali da priznaju društvene spone ili obaveze, privukli mnogo lakše i mnogo ranije nego `neindividualističke`, druželjubive članove tradicionalnih partija. Zapravo su mase proizašle iz krhotina jednog već visoko atomizovanog društva, čiju je konkurentsku prirodu i prateći osećaj usamljenosti mogla da relativizuje jedino pripadnost klasi. Glavna odlika čoveka mase nije brutalnost niti nazadnost, već njegova izolovanost i odsustvo normalnih društvenih veza. Kako dolaze iz klasnog društva nacionalnih država, čije su se pukotine popunjavale vezivom nacionalističkog sentimenta, sasvim je prirodno što su te mase, u početnoj bespomoćnosti, ispoljile težnju ka posebno nasilnom nacionalizmu, pred kojim su njihove vođe popustile iz čisto demagoških razloga, oglušavajući se o svoj instinkt i svoje ciljeve. Ni plemenski nacionalizam ni pobunjenički nihilizam nisu karakteristični ili ideološki prihvatljivi za mase u meri u kojoj su to bili za gomilu. A ipak su najdarovitije vođe masa našeg vremena pre ponikle iz gomile nego iz masa. Hitlerova biografija je školski primer za to; Staljin je, pak, došao iz zavereničkog aparata boljševičke partije, koji je bio specifična mešavina marginalaca i revolucionara. Prvobitna Hitlerova partija, sastavljena gotovo isključivo od neprilagođenih, propalica i avanturista, itekako je bila partija `naoružanih boema`, koji su bili naličje buržoaskog društva i koje je, prema tome, nemačka buržoazija po svim pravilima trebalo da uspešno upotrebi za svoje ciljeve. Međutim, nacisti su buržoaziju nasamarili koliko i Removu i Šlajherovu frakciju Rajhsvera, koja se takođe nadala da će Hitler, njen nekadašnji agent, ili SA, koji je iskoristila za vojnu propagandu i paravojnu obuku, biti njeni agenti i da će joj pomoći da zavede vojnu diktaturu. I ugledno društvo i vojni krugovi su nacistički pokret procenjivali u skladu sa političkom filozofijom gomile, previđajući pri tom nezavisnu, spontanu podršku koju su mase pružale novim vođama gomile, kao i pravi talenat ovih vođa da smišljaju nove vidove organizovanja. Gomila na čelu ovih masa više nije bila agent buržoazije niti bilo koga drugog - osim masa samih. Poređenje nacizma i boljševizma, koji su se u dvema zemljama pojavili pod sasvim različitim okolnostima, najbolje može da dokaže da totalitarni pokreti ne zavise toliko od nestrukturisanosti masovnog društva koliko od tipičnih svojstava atomizovane i izolovane mase. Da bi Lenjinovu revolucionarnu diktaturu preobrazio u pravu totalitarnu vladavinu, Staljin je najpre morao da veštačkim putem stvori onakvo atomizovano društvo kakvo su za naciste u Nemačkoj već pripremile istorijske prilike. Iznenađujuće laka pobeda Oktobarske revolucije ostvarena je u zemlji u kojoj je despotska i centralizovana birokratija vladala bezobličnom masom; nju nisu uspeli da organizuju ni ostaci ruralnih feudalnih staleža, ni slabe urbane kapitalističke klase, tek u povoju. Kada je rekao da nigde u svetu vlast nije tako lako osvojiti, i nigde tako teško zadržati, Lenjin je bio svestan ne samo brojčane slabosti ruske radničke klase, već i anarhičnog stanja u društvu uopšte, stanja koje je omogućavalo iznenadne promene. Iako nije imao instinkt vođe masa – bio je loš govornik, a uz to je voleo i da javno priznaje i analizira sopstvene greške, što je protivno elementarnim pravilima demagogije – Lenjin se odmah uhvatio svih mogućih diferencijacija, društvenih, nacionalnih, profesionalnih, koje bi mogle da unesu ma kakvu strukturu u stanovništvo, i verovatno je smatrao da takva stratifikacija može da spase revoluciju. Legalizovao je anarhičnu eksproprijaciju zemljoposednika od strane ruralnih masa, i tako po prvi, a verovatno i poslednji put, stvorio u Rusiji onu emancipovanu klasu seljaka koja je još od Francuske revolucije bila najpouzdaniji oslonac zapadnoevropskih nacionalnih država. Pokušao je da ojača radničku klasu podržavajući nezavisne sindikate. Po završetku građanskog rata tolerisao je bojažljivo nastajanje novog srednjeg sloja, proizišlog iz NEP-a. Uveo je i dodatna merila diferencijacije organizujući, a ponekad i izmišljajući, što je više nacionalnosti mogao, podstičući nacionalnu svest i svest o istorijskim i kulturnim razlikama čak i među najprimitivnijim plemenima u Sovjetskom Savezu. Izgleda da se u ovim čisto praktičnim političkim stvarima Lenjin pre držao svog snažnog državničkog instinkta nego marksističkog ubeđenja; u svakom slučaju, njegova politika dokazuje da se on odsustva socijalne i svake druge strukture plašio više nego mogućeg razvoja centrifugalnih tendencija unutar tek emancipovanih nacionalnosti ili čak jačanja nove buržoazije u tek stvorenim srednjim i seljačkim slojevima. Lenjin je svoj najveći poraz doživeo početkom građanskog rata, kada je vrhovna vlast, koju je on prvobitno hteo da koncentriše u sovjetima, prešla u ruke partijske birokratije; međutim, čak i ovakav razvoj događaja, ma koliko tragičan bio po dalji tok revolucije, nije neminovno morao da vodi u totalitarizam. Jednopartijska diktatura je začetoj socijalnoj stratifikaciji zemlje prosto dodala još jednu klasu, naime birokratiju, koja je, po Marksovim rečima, `zaposela državu kao privatnu svojinu`. U trenutku Lenjinove smrti, mnogi su putevi još uvek bili otvoreni. Na primer, stvaranje radničke, seljačke i srednje klase nije neminovno moralo da vodi klasnoj borbi, inače karakterističnoj za evropski kapitalizam. Poljoprivreda je još uvek mogla da se razvije na kolektivnom, kooperativnom ili na privatnom osnovu, a privreda cele zemlje je još uvek mogla da se drži socijalističkog, državno-kapitalističkog ili slobodno-tržišnog obrasca. Nijedna od ovih mogućnosti nije automatski morala da znači uništavanje nove strukture zemlje. Sve te nove klase i nacionalnosti našle su se Staljinu na putu kada je počeo da priprema zemlju za totalitarnu vlast. Kako bi stvorio atomizovanu i nestrukturisanu masu, najpre je morao da likvidira ostatke moći sovjeta, koji su, kao glavni nacionalni predstavnički organ, ipak imali izvesnu ulogu, i ograničavali apsolutnu vlast partijske hijerarhije. Zato je Staljin najpre potkopao nacionalne sovjete uvođenjem boljševičkih ćelija, iz kojih su jedino mogli biti imenovani viši funkcioneri centralnih komiteta. Godine 1930. nestali su i poslednji tragovi nekadašnje lokalne samouprave; na njihovo mesto došla je strogo centralizovana partijska birokratija, čija se težnja ka rusifikaciji nije mnogo razlikovala od težnji carističkog režima, osim što nove birokrate više nisu zazirale od pismenosti. Boljševička vlast je zatim pristupila likvidaciji klasa; iz ideoloških i propagandnih razloga započela je sa onima koje su imale nekakvo vlasništvo, naime sa novim srednjim slojem u gradovima, da bi potom prešla na seljake. Zahvaljujući brojnosti i imovini, seljaci su do tada bili ****lno najsnažnija klasa u Sovjetskom Savezu; zato je njihova likvidacija morala biti temeljnija i okrutnija nego likvidacija bilo koje druge društvene grupe, a sprovođena je stvaranjem veštačke gladi i čestim deportacijama pod izgovorom eksproprisanja kulaka i kolektivizacije. okončana je ranih tridesetih godina; oni koji se nisu našli među milionima mrtvih ili milionima deportovanih naučili su `ko je ovde vlast`, shvatili su da njihovi životi i životi njihovih porodica ne zavise od njihovih sugrađana, nego od vlasti, čijim su hirovima bili izloženi, sami, bez ikakve zaštite od strane grupe kojoj sticajem okolnosti pripadaju. Na osnovu statističkih podataka ili dokumenata ne može se tačno odrediti trenutak kada je kolektivizacija stvorila novi sloj seljaka, povezanih zajedničkim interesom, sloj koji je, zahvaljujući svojoj ključnoj brojčanoj i ekonomskoj poziciji, opet predstavljao ****lnu opasnost za totalitarnu vlast. No, oni koji znaju kako da čitaju totalitarni `materijal`, mogu da dokuče da je ovaj trenutak došao otprilike dve godine pred Staljinovu smrt, kada je ovaj predložio da se kolektivi raspuste i da se pretvore u veće organizacione jedinice. Staljin nije dočekao ostvarenje svog plana; ovaj put žrtve bi bile još veće, a haotične posledice za privredu u celini kobnije nego uništavanje prve seljačke klase – ali nema razloga da ne poverujemo da bi se i to sprovelo. Nema te klase koja se ne može uništiti ako se ubije dovoljan broj njenih pripadnika. Sledeća klasa koju je valjalo likvidirati bili su radnici. Oni su bili mnogo slabiji, i pružali su mnogo slabiji otpor nego seljaci, zato što je spontana eksproprijacija vlasnika fabrika, koju su radnici sproveli tokom revolucije (a za razliku od eksproprijacije zemljoposednika koju su sproveli seljaci), bila osujećena kada je vlada konfiskovala fabrike pod izgovorom da država ionako pripada proletarijatu. Stahanovski sistem, uveden početkom tridesetih godina, uništio je svu solidarnost i klasnu svest među radnicima, i to pre svega putem surove konkurencije, a potom i privremenim konsolidovanjem stahanovske aristokratije, koja je (u socijalnom pogledu) od običnih radnika odudarala mnogo više nego sámo rukovodstvo. Ovaj proces završen je 1938. godine, uvođenjem radne knjižice, koja je čitavu rusku radničku klasu zvanično pretvorila u gigantsku masu prinudnih radnika.