Enciklopedija Šahovskih otvaranja B 1.e4 R Beograd ,2002.god, šahovski informator bg, B 1.e4 R, 1...c5, 1...e6 , 1...e5 , 1. e4 c5 višejezično,visejezicna srpsko-englesko-rusko-nemacko-spansko-francusko-italijanski TVRD povez sa omotom,ĆETVRTO izdanje..,veliki format,24cm, Knjiga u PERFEKTNOM stanju..... SP

Mala enciklopedija šahovskih otvaranja A,B,C,D,E,hrabat pocepan,korice izbledele i iskrzane po rubovima,listovi odvojeni od korica,sa tragovima pisanja i žutih fleka od stajanja,u lošem je stanju. Autori:Grupa Autora. Izdavač:Šahovski Informator,Beograd 1999. Format:24,5cm x 17,5cm. Broj Strana:607 strana,ilustrovana,tvrd povez,latinica.

ISPIT VOŽNJE ZA DESETKU B1,B i BE kategorije SAOBRACAJNI PROPISI I TEHNIKA VOŽNJE Živorad Fićović mr Živorad Fićović dipl. inž. saobraćaja 2012. godina,Ilusrovana u boji 200. str. , ilustrovana u BOJI,25. CM. ,4. IZDANJE, Knjiga je NOVA ---------------------------- 1v

LEPO OCUVAN,OD NEKIH 570 SLICICA NEDOSTAJE OKO 80-TAK

Qatar 2022 - Extra stickers ROOKIE Ryan Gravenberch - BRONZE

B. Jocić Rajkov put do zvezda - poklon osnivaču i direktoru C. Zvezde V. Puriću od autora sa potpisom. Na fotografiji V. Purić i R. Mitić.

Tvrd povez, kao nova 672 strane R5

ALBUM SA SLIČICAMA -FIFA 365-2019 GODINA- Stanje kao na slikama.. Nedostaju tri sličice : 380 (a-b),388 (a-b),403 (a,b,c) Popunjenost 443/446.. Znaci stajanja, korišćenja,sličice su dobro očuvane..

B format Engleski Kolor

добро очуван, скоро празан 70+17x2, 2 сличице на 1 броју а и б

AKVARIJUM 1 OPŠTI POJMOVI SAVREMENE AKVARISTIKE AUTOR: VASILIJE B. LATINKIĆ IZDAVAČ: LITERA, BEOGRAD GODINA : 1987. MEKE KORICE BROJ STRANA: 134 STR. STANJE VRLO DOBRO TROŠKOVE SLANJA SNOSI KUPAC LIČNO PREUZIMANJE MOGUĆE U CENTRU BEOGRADA fot

Knjiga o šarplanincu - Obrad Škipić, Vesna Škipić KNJIGA O ŠARPLANINCUKnjiga o šarplanincu .... AUTOR: OBRAD B. ŠKIPIĆ, VESNA BOJOVIĆ-ŠKIPIĆ Izdavač: Budućnost - Gornji Milanovac, 1990. god. Broširan povez, 20 cm. 127 str. Ilustrovano Knjiga je NOVA..... --------------------------- . ➡️ ➡️ 0,0

nedostaje samo 2 broja 400 i 403/a,b,c što se tiče albuma zbog svoje obimnosti i težine odvojili se listovi sličice odlične (vidi se da su lepljene nove-a ne iz drugog albuma) nije za ozbiljne kolekcionare iskreno Za onoga ko nije previše zahtevan, a želi da poseduje popunjen album (mislim da ove dve nisu toliki problem za naći) idealna prilika da po pristupačnoj ceni dođe u posed istog

Šahovski Informator 152 – Equinox Vrhunski velemajstori, autori kolumna: Rogers, Gormally, Moradiabadi, Leitao, Foisor, Griffin, Prusikin, Szabo, Davies, Marian Petrov. Najnoviji broj donosi partije klasifikovane po šiframa A, B, C, D i E. Kombinacije i završnice je obradio IM Goran Arsović. Tradicionalno idu rubrike: partije vrhunskih šahista iz prethodnog perioda (prva polovina 2022. godine), kombinacije, završnice, pregled odigranih turnira i tabele, najbolja partija prethodnog toma i najvažija teoretska novost i dopuna te šifre otvaranja. Knjiga koja se nekada samo za Rusiju štampala u 30.000 primeraka, obavezna literatura svih vrhunskih velemajstora. Tradicija duga preko 50.godina. Knjiga ima 328 stranica, a cena na zapadnim sajtovima je 30 - 35 eura!

Šahovski Informator 154 – Eclipse Vrhunski velemajstori, autori kolumna: Navara, Rogers, Gormally, Moradiabadi, Leitao, Kotronias, Marin, Griffin, Rubrika “Predstavljamo” je posvećena GM Eugene Perelshteyn. Najnoviji broj donosi partije klasifikovane po šiframa A, B, C, D i E. Kombinacije i završnice je obradio IM Goran Arsović. Studije su iz pera GM Yochanan Afek. Tradicionalno idu rubrike: partije vrhunskih šahista iz prethodnog perioda (druga polovina 2022. godine), kombinacije, završnice, pregled odigranih turnira i tabele, najbolja partija prethodnog toma i najvažija teoretska novost i dopuna te šifre otvaranja. Knjiga koja se nekada samo za Rusiju štampala u 30.000 primeraka, obavezna literatura svih vrhunskih velemajstora. Tradicija duga preko 50.godina. Knjiga ima 312 stranica, a cena na zapadnim sajtovima je 30 - 35 eura!

Šahovski Informator 153 – Grandeur Vrhunski velemajstori, autori kolumna: Sokolov, Rogers, Foisor, Gormally, Moradiabadi, Leitao, Griffin, Prusikin, Davies, Shyam Sundar, Petrov i IM Miodrag Perunović Rubrika Specijalni gost: David Navara. Najnoviji broj donosi partije klasifikovane po šiframa A, B, C, D i E. Kombinacije i završnice je obradio IM Goran Arsović. Tradicionalno idu rubrike: partije vrhunskih šahista iz prethodnog perioda (sredina 2022. godine), kombinacije, završnice, pregled odigranih turnira i tabele, najbolja partija prethodnog toma i najvažija teoretska novost i dopuna te šifre otvaranja. Knjiga koja se nekada samo za Rusiju štampala u 30.000 primeraka, obavezna literatura svih vrhunskih velemajstora. Tradicija duga preko 50.godina. Knjiga ima 344 stranice, a cena na zapadnim sajtovima je 30 - 35 eura!

Šahovski Informator 155 – Rejuvenated Vrhunski velemajstori, autori kolumna: Gormally, Afek, Rogers, Marian Petrov, Moradiabadi, Leitao, Kotronias, Griffin, K.Szaboo, Shyam Sundar, Foisor, Leitao, Davies, Perelshteyn, Prusikin. Najnoviji broj donosi partije klasifikovane po šiframa A, B, C, D i E. Kombinacije i završnice je obradio IM Goran Arsović. Studije su iz pera FM Branislava Đuraševića. Tradicionalno idu rubrike: partije vrhunskih šahista iz prethodnog perioda (zadnji kvartal 2022. godine i početak 2023. godine), kombinacije, završnice, pregled odigranih turnira i tabele, najbolja partija prethodnog toma i najvažija teoretska novost i dopuna te šifre otvaranja. Knjiga koja se nekada samo za Rusiju štampala u 30.000 primeraka, obavezna literatura svih vrhunskih velemajstora. Tradicija duga preko 50.godina. Knjiga ima 344 stranica, a cena na zapadnim sajtovima je 30 - 35 eura!

Šahovski Informator 156 – Mesmerized Vrhunski velemajstor i intermajstori, autori kolumna: Gormally, Rogers, Foisor, Leitao, Perelshteyn, Kotronias, Miodrag Perunović, Griffin, Barak Gonen, Prusikin Shyam Sundar, Davies. Najnoviji broj donosi partije klasifikovane po šiframa A, B, C, D i E. Kombinacije i završnice je obradio IM Goran Arsović. Dopisni šah je uradio CCE Barak Gonen. Tradicionalno idu rubrike: partije vrhunskih šahista iz prethodnog perioda (prva polovina 2023. godine), kombinacije, završnice, pregled odigranih turnira i tabele, najbolja partija prethodnog toma i najvažija teoretska novost i dopuna te šifre otvaranja. Knjiga koja se nekada samo za Rusiju štampala u 30.000 primeraka, obavezna literatura svih vrhunskih velemajstora. Tradicija duga preko 50.godina. Knjiga ima 332 stranice, a cena na zapadnim sajtovima je 30 - 35 eura! Izašlo iz štampe juna 2023. godine.

Šahovski Informator 150 – Midwinter Dream Vrhunski velemajstori, autori kolumna: Ftačnik, Rogers, Moradiabadi, Leitao, Foisor, Griffin, Prusikin, Davies, Marian Petrov, Marin, Jaćimović, Szabo. Runrika predstavljamo je iz pera WIM Sandre Đukić Najnoviji broj donosi partije klasifikovane po šiframa A, B, C, D i E. Kombinacije je obradio GM Branko Tadić. Su delo IM Gorana Arsovića. Tradicionalno idu rubrike: partije vrhunskih šahista iz prethodnog perioda (jesen 2021. godine), kombinacije, završnice, pregled odigranih turnira i tabele, najbolja partija prethodnog toma i najvažija teoretska novost i dopuna te šifre otvaranja. Knjiga koja se nekada samo za Rusiju štampala u 30.000 primeraka, obavezna literatura svih vrhunskih velemajstora. Tradicija duga preko 50.godina. Knjiga ima 344 stranice, a cena na zapadnim sajtovima je 30 - 35 eura!

SAVRŠENI RIBOLOVAC ili Kako da se zabavi čovek sklon razmišljanju Rasprava o ribama i ribolovu koja neće biti naodmet mnogim ribolovcima Izdavač: Mediterran Publishing, Novi Sad Prevod: Radmila B. Šević Povez: tvrd sa omotom Broj strana: 354 Ilustrovano. Spolja kao na slikama (parčence selotejpa na omotnici). Pečatirana, žućkasta fleke po obodu knjižnog bloka i na marginama strana, vrlo dobro očuvana. Ovo nije knjiga samo o ribolovu, ovo je knjiga koja pokreće drevno pitanje ljudskog usavršavanja. Istovremeno, ovo je veoma vredno književno delo koje nije bez razloga treće po čitanosti u Engleskoj, nakon Biblije i Šekspirovih dela. Za ovo delo zainteresovani su podjednako i ribolovci i književnici. Prevod je iz originalnog engleskog izdanja, iz prvog (1653), odnosno petog integralnog izdanja iz 1676. godine kojem je pridodat Kotonov deo. (K-76)

RIBARSTVO Biologija Tehnologija Ekologija Ekonomija Ribarstvo ➡️ ➡️ Naslov: Ribarstvo (biologija-tehnologija-ekologija-ekonomija) Autor: Miroslav Ćirković, Branislava Jovanović, Stevan Maletin Izdavač: Poljoprivredni fakultet Mesto: Novi Sad Godina: 2002. Broj strana: 359 Sadržaj 1. STANJE RIBARSTVA U SVETU I KOD NAS I PERSPEKTIVA RAZVOJA (M. Ćirković,B. Vlаhović, M. Bаltić) Proizvodnjа u ribаrstvu Ulov ribe Proizvodnjа ribe u аkvаkulturi Promet ribe u svetu Izvoz ribe Uvoz ribe Potrošnjа ribe u svetu Ribаrstvo Srbije i Crne Gore Proizvodnjа nа šаrаnskim ribnjаcimа Republike Srbije Perspektive rаzvojа toplovodnog ribаrstvа 2. HIDROBIOLOGIJA (S. Mаletin) Vodа kаo životnа sredinа Kopnene vode i njihov postаnаk Hidrogrаfske kаrаkteristike i klаsifikаcijа nаših rekа Poreklo živog svetа u kopnenim vodаmа Životni uslovi u vodenoj sredini Abiotički fаktori Fizički fаktori Hemijski fаktori Površinske vode Tekuće vode Osobine rečne vode Stаjаće vode Fizičko-hemijske osobine jezerske vode Životne zаjednice ribnjаkа i njihovi odnosi Plаnkton Neuston Mаkrofitskа vegetаcijа (emerznа, flotаntnа i submerznа) Perifiton Bentos (pedon) Nekton Metode hidrobioloških istrаživаnjа Trofičnost vodenih ekosistemа Zаgаđenost vodenih ekosistemа Uticаj otpаdnih vodа nа živi svet Biološkа procenа zаgаđenosti vodа 3. ANATOMIJA I FIZIOLOGIJA RIBA (Brаnislаvа Jovаnović) Oblik telа ribа i perаjа Sistemi telesnih orgаnа ribа Kožа Kostur Mišići Sistem zа krvotok Sistem zа disаnje Sistem zа vаrenje Urogenitаlni sistem Nervni sistem Čulа Žlezde sа unutrаšnjim lučenjem Rаzmnožаvаnje Embrionаlni i lаrvаlni rаzvoj Rаst i tempo rаstа 4. GENETIKA I SELEKCIJA RIBA (M. Ćirković, B. Soldаtović) Hromozomi ribа Selekcijа ribа 5. RIBE KOJE SE NAJČEŠĆE GAJE NA NAŠIM RIBNJACIMA (Brаnislаvа Jovаnović) RIBE TOPLIH VODA Šаrаn (Cyprinus carpio) Linjаk (Tinca tinca ) BILJOJEDE RIBE Beli аmur (Ctenophraryngodon idella) Crni аmur (Mylopharingodon pisceus) Beli tolstolobik (Hypophtalmichtys molitrix) Sivi tolstolobik (Aristichtus nobilis) PLEMENITE GRABLJIVICE Štukа (Esox lucius) Som (Silurus glanis) Smuđ (Styzostedion lucioperca) AMERIČKI KOMPLEKS RIBA Američki somić (Amirus nebulosus) Kаnаlski som (Ictalurus punctatus) Pаstrmski grgeč (Micropterus salmonides) GRUPA BAFALO RIBA RIBE HLADNIH VODA Kаlifornijskа (dužičаstа) pаstrmkа (Onchorhynchys mukiss) Potočnа – domаćа pаstrmkа – (Salmo trutta morpha fario) Jezerskа pаstrmkа – (Salmo trutta m. lacustris) Mlаdicа – Hucho hucho JESETARSKE RIBE Morunа – Huso huso Glаtkа jesetrа, sim, šip – (Acipenser nudiventris) Ruskа jesetrа – (Acipenser güldenstädti) Atlаntskа jesetrа – (Acipenser sturio) Kečigа – (Acipenser ruthenus) 6. OSNOVI GAZDOVANJA NA PRIRODNIM VODAMA, PRIVREDNI I SPORTSKI RIBOLOV, RIBARSKO-TEHNIČKE ZAŠTITNE MERE (S. Mаletin) Osnove ribаrskog gаzdovаnjа nа otvorenim vodаmа Kаtegorizаcijа otvorenih vodа sа аspektа privrednog i sportskog ribolovа Tipovi otvorenih vodа nаše hidrogrаfske mreže Procenа kvаlitetа i kаpаcitetа ribаrskih vodа kаo osnovа zа sprovođenje ribаrsko-tehničkih merа Tehnika privrednog ribolovа u prirodnim vodаmа Posebni nаčini ribolovа Ribаrski pribor Sportski ribolov 7. AKVAKULTURA (M. Ćirković) Osnovni principi аkvаkulture Biohemijski аspekti ishrаne ribа (M. Ćirković) Zаhtevi ribа zа energijom i izvori energije Ugljeni hidrаti Mаsti Esencijаlne mаsne kiseline Proteini kаo izvor energije Proteini i аminokiseline Esencijаlne аminokiseline Aminokiseline u prаktičnoj ishrаni Potrebe u proteinimа Vitаmini Izvori vitаminа Minerаli Potrebe u minerаlnim mаterijаmа Nаjčešćа hrаnivа u ishrаni ribа i mogućnost njihove obrаde primenom ekstrudirаnjа (Vidicа Stаnаćev, M. Ćirković) Kаrаkteristike soje u ishrаni ribа Proteini i energijа iz soje u ishrаni ribа Kаrаkteristike grаškа u ishrаni ribа Žitаrice u ishrаni šаrаnа Proces ekstrudirаnjа (M. Ćirković, B. Zаrić) Uticаj ekstrudirаnjа nа promenu hrаnljive vrednosti hrаnivа zа ribe Uticаj ekstrudirаnjа nа proteine Uticаj ekstrudirаnjа nа skrob Uticаj ekstrudirаnjа nа celulozu Uticаj ekstrudirаnjа nа mаsti i uljа Uticаj ekstrudirаnjа nа vitаmine Primenа ekstrudirаnjа 8. GRAĐENJE RIBNJAKA, RAZMNOŽAVANJE I GAJENJE ŠARANSKIH RIBA (M. Ćirković) Štа trebа dа znа menаdžer pre početkа izgrаdnje ribnjаkа Ribnjаci Grаđenje šаrаnskih ribnjаkа Osnovnа sredstvа, oruđа i ribolovni аlаti Rаzmnožаvаnje šаrаnа Lаborаtorijski mrest šаrаnа Držаnje i izbor mаticа Hipofizаcijа mаticа Proizvodnjа nаsаdnih kаtegorijа šаrаnа Ishrаnа mlаdunаcа šаrаnа do 21. dаnа stаrosti Ishrаnа mlаdunаcа šаrаnа u drugoj godini gаjenje Ishrаnа šаrаnа u trećoj godini gаjenjа Proizvodnjа nаsаdnih kаtegorijа аmurа Pripremа ribnjаkа zа gаjenje mlаdunаcа аmurа Gаjenje mlаdunаcа аmurа do 30 dаnа Gаjenje jednogodišnjih mlаdunаcа аmurа Gаjenje dvogodišnjih mlаdunаcа аmurа Gаjenje konzumnih kаtegorijа аmurа Gаjenje tolstolobikа Pripremа ribnjаkа Gаjenje mlаdunаcа tolstolobikа do 30 dаnа Gаjenje mlаdunаcа tolstolobikа u prvoj godini Gаjenje tolstolobikа u drugoj i trećoj godini Proizvodnjа nаsаdnih kаtegorijа somа Gаjenje mlаdunаcа somа do 30. dаnа stаrosti Gаjenje jednogodišnjih mlаdunаcа somа Gаjenje dvogodišnjih mlаdunаcа somа Gаjenje trogodišnjeg somа Problemi zimovаnjа šаrаnskih ribа 9. GAJENJE RIBA U PASTRMSKIM RIBNJACIMA (Brаnislаvа Jovаnović) Osnovni principi gаjenjа Tehnologijа proizvodnje Objekti Držаnje mаticа Mrest Gаjenje mlаđа do tri mesecа stаrosti Gаjenje mlаđа do dvаnаest meseci Gаjenje konzumne ribe Klаsirаnje ribe 10. GAJENJE RIBA U KAVEZNOM SISTEMU (M. Ćirković) 11. RIBE KOJE SE GAJE NA TERMALNIM VODAMA (M. Ćirković) Tilаpijа Mrest Tilаpijа Metode gаjenjа Osnovne komponente u ishrаni tilаpije Preliminаrni ogledi rаdi uvođenjа tilаpijа u nаšu аkvаkulturu Afrički som Mrest Preliminаrni rezultаti gаjenjа u nаšim uslovimа 12. AKVARISTIKA (M. Ćirković) Vodа Svetlo Podlogа Bilje Opremа Ostаli pribor Ribe Ishrаnа ribа 13. INTEGRISANA PROIZVODNJA RIBA, PATAKA I GUSAKA NA ŠARANSKIM RIBNJACIMA (M. Ćirković) Gаjenje gusаkа Gаjenje pаtаkа 14. IHTIOFAGE PTICE U EKOSISTEMU ŠARANSKOG RIBNJAKA (M. Ćirković, Ester Popović) Veliki kormorаn (Phalacrocorah carbo) Sivа čаpljа (Ardea cinerea) Mаlа belа čаpljа (Erggeta garzetta) Žаbe iz rodа Iаpа u ekosistemu šаrаnskog ribnjаkа 15. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA RIBA (M. Ćirković) Bolesti ribа (Brаnislаvа Jovаnović) Zаrаzne bolesti ribа Virusne bolesti Prolećnа viremijа šаrаnа Virusnа brаnhionekrozа šаrаnа Voginje šаrаnа Zаrаznа nekrozа gušterаče Virusnа hemorаgičnа septikemijа pаstrmki Bаkterijske bolesti Eritrodermаtitis šаrаnа Pseudomonoze Pseudomonozа šаrаnа Septikemičnа pseudomonozа аmurа Pseudomonozni (bаkterijski) enterit аmurа Pseudomonozа kože tolstolobikа Furunkulozа Bаkterijski nefritis Gljivične bolesti ribа Trulež škrgа šаrаnа Sаprolegnioze Bolesti usled neprаvilnа ishrаne i gаjenjа Hipovitаminoze i аvitаminoze Mаsnа degenerаcijа jetre Povrede ribа Nedostаtаk kiseonikа – аsfiksije i zаmori Nekrozа škrgа šаrаnа 16. PARAZITOFAUNA I PARAZITSKE BOLESTI RIBA (M. Ćirković) Identifikovаni pаrаziti i dijаgnostikovаne bolesti 17. RIBA KAO ŽIVOTNA NAMIRNICA (M. Ćirković. Vidicа Stаnаćev , M. Bаltić) Senzorne osobine Rаndmаn Hemijski sаstаv i hrаnljivа vrednost ribljeg mesа Rаzlikovаnje sveže i ribe nepoželjne zа ishrаnu Tehnologijа prerаde 18. MENADŽMENT U AKVAKULTURI (M. Ćirković, J. Stаjkov ) 19. ZAGAĐENJE I OČUVANJE OKOLINE (M. Ćirković) 20. MARKETING (M. Ćirković, J. Stаjkov, B. Vlаhović) Funkcije mаrketingа Mаrketinškа strаtegijа Mаrketing plаn Mаrketing miks Životni ciklus proizvodа Promocijа 21. EKONOMIKA PROIZVODNJE (M. Ćirković, B. Vlаhović) UPOTREBLJENA TERMINOLOGIJA UOBIČAJENI NAZIVI NEKIH VAŽNIJIH VRSTA RIBA Knjiga je NOVA ---------------------------- M

by J. GIZYCKI (Author) 1967 unutra je veoma dobro osuvana, tvrd je povez, samo je zastitni omotac kao sto se vidi na slici ostecen Šah kroz vekove Šah u svakom trenutku Šah (od pers. شاه [šâh, shah] — kralj) sportska je igra na ploči (tabli) za dva igrača. Šahovska tabla Persijski mladići igraju šah. Šah se igrao u Persiji još od 3. veka Šah sa figurama u obliku zmajeva u galeriji na Grenvil ostrvu u Vankuveru Istorija šaha[uredi | uredi izvor] Šahovska partija sa živim figurama, 1924. godine Ne postoje pouzdani podaci o njegovom postanku. Najverovatnije je da se pojavio pre više od 2.000 godina.[1] Prilikom arheoloških iskopavanja u Uzbekistanu nađene su dve figurice od slonovače koje pripadaju periodu vladavine cara Huviške (II vek). Stručnjaci smatraju da su to šahovske figurice. U V veku nastala je u Indiji posebna vrsta vojne igre na drvenoj ploči - „čaturanga“, što znači četverodeoni. Čaturanga je kao daleki predak današnjeg šaha bila igra koja je odražavala sastav i poredak tadašnje indijske vojske, koju su sačinjavala 4 roda: pešadija, konjica, slonovi i borna kola, a u sredini su se nalazili radža (kralj) i njegov savetnik mantrin (današnja kraljica ili dama). Kretanje figura određivalo se bacanjem kocke. Igru su u VI veku prihvatili Persijanci (čatrang), a od njih u VII veku Arapi su osvajanjem Irana preuzeli i tokom naredna dva veka bila je veoma popularna u arapskim zemljama.[2] Održavani su mečevi između najboljih igrača, proučena su moguća otvaranja (tabije) i sastavljeni su prvi problemi otvaranja (mansube). Halif Harun al Rašid je poslao krajem VIII veka francuskom vladaru Karlu Velikom na poklon šah od slonove kosti. U IX veku Arapi su je pod imenom „šatrandž“ preneli u Španiju, Šatrandž predstavlja viši oblik čaturange. Ishod borbe više ne određuje slučaj (bacanje kockice), već logika i snalažljivost igrača. Igra postiže veliku popularnost i širi se po evropskim zemljama sve do Islanda. Francuski kralj Luj IX je 1254. godine izdao specijalni edikt koji je zabranjivao igranje šaha. U Evropi je šah usavršen uvođenjem rokade i povećanjem dejstva kraljice i lovca (kod Arapa je kraljica mogla ići samo po jedno polje ukoso, a lovac je mogao da skače ukoso na svako treće polje: pošto je teško bilo izvesti mat, postojala su dva načina da se pobedi - usamljivanjem protivničkog kralja i patom, koji se računao kao pobeda za patiranu stranu). Sa reformom su ukinuta ova dva načina pobede [3]. Usavršavanjem od drevne čaturange igra je poprimala današnji oblik. Nastala je u XV veku kada se 1497. godine pojavilo prvo štampano delo o šahu koje je napisao španski šahist Lusena. Njegovo delo su nastavili u XVI i XVII veku Španac Rui Lopez i Italijani Polerio i Greko, sve dok u XVIII veku francuski šahovski majstor Filidor delom Analiza šahovske igre (franc. Analyse des Échecs) nije postavio temelje savremenoj šahovskoj teoriji.[4] Pravila igre[uredi | uredi izvor] Glavni članci: Pravila šaha, Šahovska tabla, Šahovske figure, Mat, Kralj u šahu, Pat i Remi Šah se igra na kvadratnoj ploči (tabli) koja se naziva šahovska tabla (ploča). Tabla je podeljena na 8 kolona i 8 redova polja, dakle sadrži 64 polja koja su naizmenično crne i bele boje. Polja mogu biti nacrtana (štampana) ili na posebnom stolu koji se naziva šahovski sto i služi prvenstveno za igranje šaha.[5] Šahovske figure Kralj Kraljica Top Lovac Skakač Pešak Svaki igrač počinje igru sa 16 figura. Figure su: kralj, kraljica (ili dama), top (ili kula) — 2 komada, skakač (ili konj) — 2 komada, lovac (ili laufer) (2 komada), pešak (ili pion) — 8 komada. Jedan igrač igra belim, a drugi crnim figurama, naizmenično pomerajući svoje figure, pri čemu beli ima prednost prvog poteza. Cilj igre je dovesti protivnika u šah-mat (šah-mat znači mrtav kralj) situaciju. Šah-mat je situacija kada je kralj napadnut i ne postoji način da se zaštiti od napada ili da se pomeri na nenapadnuto polje. U slučaju šah-mata (kraće mat), partija se završava, a pobednik je igrač koji je matirao suparnika. Osim mata, kad je pobednik poznat, partija može da rezultuje i remijem ili pat pozicijom - tada je rezultat nerešen. Pat je situacija kada je jedan od igrača na potezu, ali ne može da pomeri ni jednu svoju figuru. Remi je situacija kada nijedan igrač ne može dati mat drugom igraču, uglavnom usled nedostatka figura ili kada oba igrača procene da ne mogu nadigrati svog protivnika, tada dogovorno zaključuju remi, i to se zapisuje ½:½, tj. poen se deli. Nekada je postojalo pravilo da se u slučaju pata ili remija računa da su oba igrača izgubila, ili se igralo sve dok neko ne bi pobedio, međutim pošto je to moglo drastično da se oduži, da bi ubrzali odigravanje turnira, FIDE (franc. Fédération Internationale des Échecs - Međunarodna šahovska federacija) je donela današnje pravilo o podeli poena. Šahovska notacija[uredi | uredi izvor] Ovaj članak koristi algebarsku šahovsku notaciju kako bi se opisali šahovski potezi. Praćenje poteza koje je obavezno prilikom svih takmičenja. Postoje nekoliko vrsta notacija: algebarska, opisna (primjenjuje se kod anglosaksonskih zemalja), Forsajtova, Udemanov kodeks itd. U algebarskoj notaciji, koja se najviše koristi, prvo se beleži znak figure i polje sa kojeg se polazi (kralj — K, dama — D, top — T, lovac — L, skakač — S, dok se pešak ne obeležava početnim znakom figure); a potom se doda crtica i linija (od a do h) i red (od 1 do 8) polja na koje figura stupa. Ako potez sadrži uzimanje protivničke figure, onda umesto crtice stavljaju se dve tačke. Ako se potezom daje „šah“, onda se stavlja na kraju znak +. Mala rokada se označava ovako: 0-0. Velika rokada se označava ovako: 0-0-0. Kad se pokreće pešak, napred se ne stavlja njegov znak. Kao čest primer upotrebe notacije uzima se kratka partija s temom Legalovog mata: 1. e2-e4 e7-e5 2. Lf1-c4 d7-d6 3. Sg1-f3 h7-h6 4. Sb1-c3 Lc8-g4? (znakom pitanja se označava slab potez, a uzvičnikom odličan) 5. Sf3:e5! Lg4:d1? 6. Lc4:f7+ Ke8-e7 7. Sc3-d5 mat. Postoji i kratka algebarska notacija, koja je daleko češće u upotrebi u turnirskoj praksi od duge algebarske notacije. Po njoj bi se navedena partija zapisala ovako: 1. e4 e5 2. Lc4 d6 3. Sf3 h6 4. Sc3 Lg4? 5. S:e5! L:d1? 6. L:f7+ Ke7 7. Sd5# (mat se označava tarabicom). Potezi koji označavaju uzimanje u kratkoj notaciji označavaju se dvotačkom (:), međutim, to nije neophodno pošto se podrazumeva. Ako dve figure mogu odigrati na isto polje, u kratkoj notaciji potez se označava ovako: Ako su obe figure na istom redu: početnim slovom figure linijom na kojoj se nalazi poljem na koje se postavlja. Ako su obe figure na istoj liniji: početnim slovom figure brojem reda na kojem se figura nalazi poljem na koje dolazi. Ako su figure na različitim redovima i linijama, koristi se metoda 1. Primer za 1. a b c d e f g h 8 a1 white rookb1 black crossh1 white rook 8 7 7 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 a b c d e f g h Topovi belog nalaze se na poljima a1 i h1; Tab1 - top koji se nalazio na polju a1 pomera se na b-liniju; ili, Thb1 - top koji se nalazio na polju h1 pomera se na b-liniju. Primer za 2. a b c d e f g h 8 a8 white rooka2 black crossa1 white rook 8 7 7 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 a b c d e f g h Topovi belog nalaze se na poljima a1 i a8; T1a2 - top koji se nalazio polju a1 pomera se na drugi red; ili, T8a2 - top koji se nalazio na polju a8 pomera se na drugi red. Primer za 3. a b c d e f g h 8 f3 black crossd2 white knightg1 white knight 8 7 7 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 a b c d e f g h Skakači belog nalaze se na poljima d2 i g1; Sgf3 - skakač koji se nalazio na polju g1 pomera se na polje f3; ili, Sdf3 - skakač koji se nalazio na polju d2 pomera se na polje f3. Ako dva pešaka mogu uzeti istu protivničku figuru ili pešaka, pešak koji vuče beleži se: slovom linije na kojoj se nalazi znakom : oznakom polja na koje stupa Primer za uzimanje a b c d e f g h 8 d5 black rookc4 white pawne4 white pawn 8 7 7 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 a b c d e f g h Beli pešaci nalaze se na poljima e4 i c4, crni top na polju d5. Ako pešak sa e4 uzima topa, beleži se e:d5, a ukoliko pešak sa c4 uzima topa, beleži se c:d5. Primer za promociju a b c d e f g h 8 a8 white queend8 white bishoph8 white knighta7 white pawnd7 white pawnh7 white pawnf2 black pawnf1 black rook 8 7 7 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 a b c d e f g h U slučaju promocije pešaka beleži se potez pešakom, a odmah sledi početno slovo figure koja se postavlja na tablu. Primeri: a8D, h8S, d8L, f1T. U Srbiji, šahovski potezi se mogu beležiti ćirilicom ili latinicom. Sudijska komisija Šahovskog saveza Centralne Srbije preporučuje upotrebu ćirilice. Šahovska takmičenja[uredi | uredi izvor] Šahovska takmičenja mogu se podeliti na turnire, mečeve i timska takmičenja. O bilo kakvom takmičenju da se radi, za pobedu se dobija 1 poen, za remi ½ poena, dok se za izgubljenu partiju ne dobijaju poeni (retko kada organizatori šahovskih takmičenja odstupaju od ovog pravila).[6] Šahovski turniri[uredi | uredi izvor] Šahovski turniri organizuju po kružnom sistemu (Soneborn-Berger - često se nazivaju samo Berger), zatim po švajcarskom, ševeninškom i nokaut sistemu. Glavni članak: Spisak najznačajnijih turnira u istoriji šaha Kružni sistem (Berger)[uredi | uredi izvor] Glavni članak: Bergerov sistem Berger-turniri obično su zatvorenog tipa (igrači koji učestvuju, dolaze po pozivu organizatora). Kad je reč o kružnom sistemu (Soneborn-Berger), igra se po pravilu „svako sa svakim“. Minimalan broj igrača je tri, a može se organizovati da se igra jednokružno (svako sa svakim po jednu partiju), dvokružno (svako sa svakim po dve partije - jednu belim figurama, drugu crnim) itd. Ukoliko je za turnir prijavljen neparan broj igrača, u svakom kolu jedan igrač je slobodan (nema protivnika) i ne dobija poene. Pobednik turnira je igrač koji sakupi najveći broj poena. Ukoliko više takmičara ostvari jednak broj poena, uspešniji je onaj igrač čiji je veći zbir poena sa takmičarima iz gornje polovine konačne turnirske tabele. Ovaj sistem nosi ime po pobornicima ideje, engleskom šahisti Viljemu Sonebornu i austrijskom teoretičaru šahovske završnice Johanu Bergeru. (vidi Bergerove tablice) Švajcarski sistem[uredi | uredi izvor] Glavni članak: Švajcarski sistem Turniri koji se igraju po švajcarskom sistemu obično su otvoreni turniri (svako može da se prijavi za turnir) i za učešće obično se plaća upisnina. Najčešće, ovo su masovni turniri, sa velikim brojem učesnika i posle Drugog svetskog rata postali veoma su popularni u čitavom svetu, tako da su doneli ogromnu korist u popularizaciji šaha. Tvorac ovog sistema je Švajcarac dr J. Miler. Pošto je broj učesnika turnira prevelik da bi igrao svako sa svakim kao kod turnira koji se igraju po Berger-sistemu, pre svakog kola pribegava se ciljanom parovanju. Na primer, pre nego što se potpuno završe sve partije prvog kola, još uvek se ne zna ko će sa kim igrati čak ni u sledećem, drugom kolu. To gotovo da isključuje mogućnost „domaćih“ priprema, i samim tim, smanjuje se broj eventualnih remija.[7] Za švajcarski sistem, karakteristična su tri pravila: nijedan igrač ne može igrati sa istim protivnikom dva puta; u svakom kolu, igrači za protivnike imaju takmičare koji su im što bliže po broju poena na tabeli; posle svakog kola igrači moraju imati što izjednačeniji broj partija koje su odigrali sa belim, i sa crnim figurama. Slično kao i kod turnira po Berger-sistemu, ukoliko je broj učesnika neparan, jedan takmičar u svakom kolu je slobodan pošto nema protivnika, s tom razlikom da slobodan igrač u švajcarskom sistemu dobija poen. Prema pravilima, slobodan je onaj igrač koji je u prethodnom kolu bio poslednji na turnirskoj tabeli. Dodatno, igrač ne može biti slobodan više od jedanput. Sistem se može primeniti pri bilo kom broju učesnika i kola, za bilo koju aktivnost (mada se najčešće koristi u šahu) u kojoj se pojavljuju tri rezultata - pobeda, nerešeno (remi) i poraz. Možda jedini nedostatak švajcarskog sistema je činjenica da poslednja kola nose izrazito veću težinu od prvih, odnosno važnija su za konačan plasman igrača. Ako takmičar započne turnir pobedama, u narednim kolima susreće se sa sve jačom opozicijom (zahvaljujući pravilu 2.), pa ga je kasnije lakše dostići igrač koji je započeo porazima. Pobednik turnira je onaj učesnik koji sakupi najveći broj poena. Ukoliko u konačnom plasmanu više učesnika ostvare jednak broj poena, tada se uspešnijim smatra igrač koji je bolji uspeh ostvario po Buholc-koeficijentu. Buholc-koeficijent je u stvari zbir poena svih protivnika nekog igrača. U Srbiji, pogotovo su popularni tzv. „vikend-turniri“ koji se organizuju po švajcarskom sistemu. Na „vikend-turnirima“, obično se u petak igraju dva kola, u subotu četiri, a u nedelju kada se turnir završava, poslednja tri kola. Po švajcarskom sistemu igra se i na Šahovskim olimpijadama, koje FIDE organizuje svake 2 godine. Ševeninški sistem[uredi | uredi izvor] Ševeninški sistem (negde Sheveningen sistem) predviđen je za ekipna takmičenja, gde svaki igrač jednog tima za protivnike ima sve igrače suparničkog tima. Nokaut sistem[uredi | uredi izvor] Kup-sistem, u kom se u drugom kolu susreću pobednici iz prvog kola, u trećem kolu susreću se pobednici iz drugog kola, itd., sve dok se ne dođe do finala u kom igraju jedina dva takmičara koja su do tog momenta pobedila sve svoje suparnike. Onaj protivnik koji pobedi u finalu, postaje pobednik turnira.[8] Mečevi[uredi | uredi izvor] Šahovski meč organizuje se između dva protivnika. Kako bi oba protivnika bila ravnopravna (npr. da imaju isti broj kola sa belim i crnim figurama), najčešće se mečevi organizuju tako da imaju paran broj kola. Ukoliko to nije slučaj, radi se o hendikep-mečevima. Pobednik šahovskog meča je igrač koji na kraju ostvari veći broj poena (odnosno pobeda). Ekipna takmičenja[uredi | uredi izvor] Igraju timovi, jedan tim protiv drugog, tako što se igrači raspoređuju po tablama. Obično se za prvu tablu uzimaju najjači igrači tima. Svaki tim ima svog kapitena. Kapiten ekipe ne mora istovremeno biti igrač za tablom, može biti i neko treće lice. Kod ekipnih prvenstvenih susreta, kada ekipe u svakom kolu putuju, bele figure na prvoj tabli ima domaća ekipa. Ekipna takmičenja mogu biti ligaška (na lokalnom ili nacionalnom nivou), ili su u pitanju šahovski dvoboji reprezentacija. Ostala takmičenja[uredi | uredi izvor] Simultanke[uredi | uredi izvor] Glavni članak: Simultanka Postoje 3 oblika simultanke: Jedan igrač igra protiv više igrača tako što se kreće od table do table i svaki put povuče po potez. Obično se igra na 20-30 tabli, no bilo je pokušaja da se igra na rekordnom broju tabli. Jedan igrač igra protiv više igrača na većem broju tabli, pri čemu novi igrači sedaju na table onih koji su poraženi. Alternativna simultanka, u kojoj dva igrača igraju s više protivnika tako što naizmenično vuku poteze. Hendikep-mečevi[uredi | uredi izvor] Hendikep-mečevi su šahovska takmičenja egzibicionog tipa (po svojoj prirodi, nisu po FIDE šahovskim pravilima), odnosno mečevi u kojima jedan protivnik ima neku prednost nad drugim (npr. stalno bele figure, ili više vremena za razmišljanje, ili figuru više itd). Najveći hendikep-meč u istoriji koji je ikada organizovan je Kasparov protiv sveta. Meč se igrao 1999. godine na internetu. S jedne strane igrao je Gari Kasparov, sa druge čitav svet, dok se o potezu „sveta“ odlučivalo se glasanjem po principu proste većine - potez koji bi dobio najviše glasova biran je kao potez „sveta“. To je u stvari bio dopisni meč, svaka strana imala je na raspolaganju maksimalno 24 časa za naredni potez. Uprkos činjenici da je „svet“ izbacio oštru teorijsku novost još u 10. potezu, Kasparov je pobedio u 62. potezu. Šah „na slepo“ može biti poseban vid hendikep-meča, ako samo jedan igrač igra „na slepo“. Šah „na slepo“[uredi | uredi izvor] Glavni članak: Šah na slepo Šahovska partija u kojoj bar jedan igrač igra tako što nema mogućnost da vidi šahovsku tablu, ili nema kontakta sa šahovskim figurama. Poseban oblik šaha „na slepo“ je simultanka „na slepo“, gde jedan igrač, bez mogućnosti da vidi šahovske table igra protiv većeg broja suparnika (koji vide svoju tablu i figure) istovremeno. Svetski rekord u ovakvom vidu šaha ostvario je u San Francisku 1960. godine Džordž Koltanovski, odigravši 56 partija „na slepo“ po tempu 10 sekundi za potez. Simultanka je trajala 9 sati, a rezultat je bio 50 pobeda i 6 poraza u korist Koltanovskog. Šahovske titule[uredi | uredi izvor] Finalnu reč kod dodeljivanja šahovskih titula ima Kvalifikaciona komisija FIDE. Titule u muškoj konkurenciji[uredi | uredi izvor] Dodeljuje ih Komisija za titule i rejtinge FIDE. (GM) Velemajstor (IM) Međunarodni majstor (pop. intermajstor) (FM) FIDE majstor (pop. majstor) (CM) Majstorski kandidat (pop. kandidat) Titule u ženskoj konkurenciji[uredi | uredi izvor] Dodeljuje ih Komisija za titule i rejtinge FIDE. (WGM) Ženski velemajstor (WIM) Ženski međunarodni majstor (pop. intermajstor) (WFM) FIDE majstor (pop. majstor) (WCM) Majstorski kandidat (pop. kandidat) Počasne titule[uredi | uredi izvor] Dodeljuje ih Komisija za titule i rejtinge FIDE. (HGM) Počasni velemajstor (HM) Počasni majstor Ostale titule[uredi | uredi izvor] Pored nabrojanih standardnih šahovskih titula, FIDE dodeljuje i titule za šahovsku kompoziciju (komponovanje i rešavanje problema i studija). Ove titule dodeljuje Stalna komisija FIDE za šahovsku kompoziciju. Titule za dopisni šah dodeljuje ICCF (en. International Correspondence Chess Federation - Međunarodna federacija za dopisni šah).[9] == Liste ==[10] Svetski šampioni u muškoj kategoriji[uredi | uredi izvor] „Nezvanični“ ali široko priznati šampioni (pre-šampionsko doba)[uredi | uredi izvor] Ruj Lopez de Segura, Španija, ~1560 Paolo Boi i Leonardo da Kutri, Italija, ~1575 Alesandro Salvio, Italija, ~1600 Đoakino Greko, Italija, ~1620 Legal de Kermer, Francuska, ~1730–1747, Fransoa-Andre Filidor, Francuska,~1747–1795 Aleksander Dešapel, Francuska, ~1800–1820 Luj de la Burdone, Francuska, ~1820–1840 Hauard Staunton, Engleska, 1843– 1851 Adolf Andersen, Nemačka, 1851–1858 Pol Morfi, SAD, 1858–1859, Adolf Andersen, Nemačka, 1858–1866 Viljem Štajnic, Austrija, 1866–1886 Zvanični šampioni[uredi | uredi izvor] Viljem Štajnic, Austrija/SAD, 1886—1894. Emanuel Lasker, Nemačka, 1894—1921. Hose Raul Kapablanka, Kuba, 1921—1927. Aleksandar Aljehin, Rusija/Francuska, 1927—1935, 1937—1946. Maks Eve, Holandija, 1935—1937. Mihail Botvinik, SSSR, 1948—1957, 1958—1960, 1961—1963. Vasilij Smislov, SSSR, 1957—1958. Mihail Talj, SSSR, 1960—1961. Tigran Petrosjan, SSSR, 1963—1969. Boris Spaski, SSSR, 1969—1972. Robert Fišer, SAD, 1972—1975. Anatolij Karpov, SSSR, 1975—1985. Gari Kasparov SSSR/Rusija, 1985—1993. „Nezvanični“ ali široko priznati svetski šampioni[uredi | uredi izvor] Gari Kasparov, Rusija, 1993—2000. Vladimir Kramnik, Rusija, 2000 do danas FIDE svetski šampioni nakon Garija Kasparova[uredi | uredi izvor] Anatolij Karpov, Rusija, 1993—1999. Aleksandar Halifman, Rusija, 1999—2000. Višvanatan Anand, Indija, 2000—2002. Ruslan Ponomariov, Ukrajina, 2002—2004. Rustam Kasimdžanov, Uzbekistan, 2004—2005. Veselin Topalov, Bugarska, 2005. do danas Vladimir Kramnik, Rusija, 2006 Višvanatan Anand, Indija, 2007—2013. Magnus Karlsen, Norveška, 2013. do danas Svetske šampionke[uredi | uredi izvor] Vera Menčik, Ujedinjeno Kraljevstvo , 1927-1944 Ljudmila Rudenko, Sovjetski Savez, 1950-1953 Elizaveta Bikova, Sovjetski Savez, 1953-1956, 1958-1962 Olga Rupcova, Sovjetski Savez, 1956-1958 Nona Gaprindašvili, Sovjetski Savez, 1962-1978 Maja Čiburdanidze, Sovjetski Savez, 1978-1991 Jun Ksi, Kina, 1991-1996, 1999-2000 Žuža Polgar, Mađarska, 1996-1999 Čen Cu, Kina, 2001—2004. Antoaneta Stefanova, Bugarska, 2004-2006 Juhua Hsu , Kina, 2006-2008 Aleksandra Kostenjuk, Rusija, 2008-2010 Jifan Hu, Kina, 2010-2012, 2013-2015, 2016-2017 Ana Ušenjina, Ukrajina, 2012-2013 Marija Muzičuk, Ukrajina, 2015-2016 Žongji Tan, Kina, 2017-2018 Venđun Đu, Kina, 2018- Ostali poznati šahisti[uredi | uredi izvor] Alisa Marić Svetozar Gligorić Ljubomir Ljubojević Lav Polugajevski Viktor Korčnoj Paul Keres Ruben Fajn Trenutno najbolji igrači sveta[uredi | uredi izvor] Najboljih 10 igrača prema FIDE rejting listi, avgust 2020) su: Igrač God. rođenja Država Rejting 1. Magnus Karlsen 1990 Norveška 2863 2. Fabijano Karuana 1992 SAD 2835 3. Liren Ding 1992 Kina 2791 4. Jan Nepomnijačtči 1990 Rusija 2784 5. Maksim Vašije-Lagrav 1990 Francuska 2778 6. Aleksandar Griščuk 1983 Rusija 2777 7. Levon Aronjan 1982 Jermenija 2773 8. Vesli So 1993 SAD 2770 9. Tejmur Rađabov 1987 Azerbejdžan 2765 10. Aniš Giri 1994 Holandija 2764 Najbolje šahistkinje sveta[uredi | uredi izvor] Najboljih 10 igračica prema rejting listi FIDE, maj 2018) su: Igrač God. rođenja Država Rejting 1. Jifan Hu 1994 Kina 2658 2. Venđun Đu 1991 Kina 2571 3. Ana Muzičuk 1990 Ukrajina 2564 4. Katerina Lagno 1989 Rusija 2556 5. Aleksandra Kostenjuk 1984 Rusija 2555 6. Viktorija Cmilite 1983 Litvanija 2542 7. Tingđie Lei 1997 Kina 2537 8. Marija Muzičuk 1992 Ukrajina 2532 9. Valentina Gunina 1989 Rusija 2526 10. Žongji Tan 1991 Kina 2522 Trenutno najbolji igrači Srbije[uredi | uredi izvor] Glavni članak: Spisak srpskih velemajstora Najboljih 10 srpskih igrača prema rejting listi FIDE (za januar 2022) su: Igrač God. rođenja Rejting 1. Robert Markuš 1983 2625 2. Velimir Ivić 2002 2607 3. Aleksandar Inđić 1995 2604 4. Ivan Ivanišević 1977 2599 5. Bojan Vučković 1980 2559 6. Miloš Perunović 1984 2539 7. Marko Nenezić 1995 2525 8. Boban Bogosavljević 1988 2523 9. Luka Budisavljević 2004 2511 10. Nikola Sedlak 1983 2510 Najbolje šahistkinje Srbije[uredi | uredi izvor] Glavni članak: Spisak srpskih velemajstora Najboljih 10 srpskih igračica prema rejting listi FIDE (za januar 2022) su: Igrač God. rođenja Rejting 1. Teodora Injac 2000 2407 2. Jovana Rapport 1992 2299 3. Marija Rakić Vulićević 1990 2294 4. Anđelija Stojanović 1987 2287 5. Jovana Erić 1992 2278 6. Jordanka Belić 1964 2270 7. Tijana Blagojević 1997 2260 8. Adela Velikić 1997 2258 9. Marija Manakova 1974 2257 10. Marina Gajčin 2001 2254 Šahovski programi[uredi | uredi izvor] JakšaH Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. jun 2010), Srbija \ Republika Srpska je prvi srpski šahovski program. Korisnički interfejs kao i dokumentacija su napisani i na srpskom i na engleskom jeziku, projektna dokumentacija je pisana na srpskom, a interesantno je da je kompletan izvorni kod u potpunosti napisan na ćirilici. Vidi još[uredi | uredi izvor] Pravila šaha Šahovska notacija Šahovske figure Svetski šampionat u šahu Svetski šampioni u šahu Problemski šah

KAKO POSTATI GOLMAN Vasilije ĆIKO-RadovićВасилије Радовић (Цетиње, 10. септембар 1938 — Цетиње, 25. март 2019) био је југословенски фудбалски голман и тренер, репрезентативац Југославије. Jedan od najboljih golmana svog vremena u bivšoj Jugoslaviji. Rođen 1938. na Cetinju. Karijeru i započeo u svom rodnom gradu u Lovćenu, a poslije jedne utakmice protiv Željezničara skrenuo je pažnju odličnim odbranama i time zaslužio poziv u naš Klub. U periodu od 1957. do 1971. je branio na 307 zvaničnih utakmica, a čak je postigao i jedan gol. Osim u Želji, jednu sezonu (1966/67) je proveo u Fenerbahçeu. Karijeru je zbog povrede prekinuo 1971. godine. Iako je konkurencija bila žestoka, dospio je i do reprezentacije bivše države, ali je vjerovatno i činjenica da ne igra za neki od klubova velike četvorke uzrokovala da je zabilježio samo tri nastupa. Ranije je bio i mladi reprezentativac Jugoslavije, te član povremene B reprezentacije. Bio je poznat po odličnim refleksima u duelima “jedan na jedan”, ali i sigurnim reakcijama na visoke lopte čime je davao dodatnu sigurnost zadnjoj liniji. Efektnim odbranama je pobrao simpatije gledalaca, čak i na gostujućim terenima. Višegodišnji kapiten je poslije okončanja igračke karijere počeo raditi u Klubu kao trener juniora, zatim je bio i član stručnog štaba prvog tima. U sezoni 1976/77 je kratko vodio prvi tim. Osim toga, vrlo je važno istaći da Radović spada u grupu ljudi zaslužnih za opstanak kluba u teškim vremenima agresije na BiH. Rat je preživio na Trgu Heroja, a poslije rata se vratio u Crnu Goru gdje učestvuje u radu danske Otvorene škole fudbala. TVRD povez,ILUSTROVANA....117.strana,CETINJE,2007.god,VELIKI FORMAT,30.CM, FK Željezničar SARAJEVO ---------------------------- Knjiga u PERFEKTNOM stanju..... R1

Odlicno stanje FRESHWATER FISH: THE NATURAL HISTORY OF OVER 160 NATIVE EUROPEAN SPECIES. By Malcolm Greenhalgh. Illustrated by Stuart Carter. Greenhalgh (Malcolm Eric). Synopsis: European lakes, rivers, reservoirs and canals are home to a huge number of fish species. In this book, Malcolm Greenhalgh explores over 160 species, from primitive lamprey to the Atlantic salmon and from the massive sturgeon to the tiny guppy. Understanding fish is the key to finding them, and the author therefore explains the appearance, range, habitat, courtship, breeding, life-cycle and feeding behaviour of each species. The book is organized by fish family and closely related species are grouped together, so that minor differences in appearance or behaviour can be easily recognized. The author also explores the conservation issues that threaten fish throughout Europe, including the effects of introducing fish to areas where they would not occur naturally, as well as pollution and over-fishing. About the Author: Malcolm Greenhalgh has studied fish and fishing throughout Europe, North America and the West Indies and regularly demonstrates at major angling shows in Britain and Europe. He contributes to Fly-Fishing and Fly-Tying and Salmon, Trout and Sea Trout magazines, is general editor of The Complete Book of Fly-fishing and author of Trout-Fishing in Rivers; Lake, Loch and Reservoir Trout Fishing; The Complete Salmon Fisher; The Fly-Fisher`s Handbook (with Denys Ovenden) and The Salmon and Sea Trout Fisher`s Handbook (with Hugh Falkus). `About this title` may belong to another edition of this title. jezera reke ribolov pecanje knjige za pecaroše udice mamci pecaroši pecaljke ribolovačka oprema pomorstvo B Бабушка (риба) Балавац Балавац пругасти Бас (риба) Бели амур Бели толстолобик Белица (риба) Белица плотица Бета (род) Бисерна гурамија Бодорка Бркица Бурешлијева бркица Буцов G Гргеч D Деверика Z Златна рибица Златни караш J Јаз (риба) Језерска златовчица Језерска пастрмка K Караш Кедер Клен (риба) L Летећа лисица (риба) M Мрена P Пегуница Плави гурами Платика S Сом Слатководне рибе у Србији Stakleni som T Тајмен Толстолобик Dž Џек демпсеј (риба) Š Шаран Штука A Anabas scandes

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Nogometni klub DINARA KNIN 1913 - 2013 , Drago Kovačević , Beograd 2013 , monogfrafija, fudbal , tvrd povez, format 22 x 30 cm , ilustrovano, 255 strana NK Dinara je fudbalski klub iz Knina. Osnovan je 1913. godine i jedan je od starijih klubova u nekadašnjoj Jugoslaviji. Po tradiciji Dinara je nosila crno-bele dresove. Međutim, u novije vreme zvanične boje kluba su crvena i plava. Istorija Prvi fudbalski klub u Kninu osnovan je 29. jula 1913. godine pod imenom NK Lav. Za njegovo osnivanje najzaslužniji je student Trgovačke akademije u Pragu a ujedno i njegov prvi predsednik Milan Amanović (1894-?) [1][2]. Dve godine kasnije 1915. godine menja ime u Lastavica. Od tada pa do 1995. godine nastupa u lastavičjim, crno-belim dresovima. Crno simboliše otmenost, a belo čistotu. Zbog eksplozije oduševljenja novom državom, u SNP-u su u to vreme registrovani klubovi poput `Kosova` iz Solina, `Uskoka` iz Splita, omiškog `Komita`... Iz istih razloga pobuda nekoliko kninskih Srba predlaže da se ime Lastavice, promeni u Hajduk Veljko. Taj predlog ne prolazi, a kao kompromis između hrvatske ideje zadržavanja starog naziva i novog predloga, 1923. klub menja ime u NK `Dinara`.[3] Prvo Dinarino pojavljivanje u takmičenju Jugoslovenskog fudbalskog saveza bilo je 1934. godine u `provincijskoj grupi` Splitskog nogometnog podsaveza (SNP) [4]. Dinara je prvu utakmicu 04. novembra 1934. godine dobila službenim rezultatom 3:0 protiv NK `Unac` iz Drvara plasiravši se tako u drugo kolo. U narednoj rundi Dinara je na gostovanju u Šibeniku `poražena` takođe službenim rezultatom od strane domaćeg NK `Osvit`-a [5]. Prvakom `provincije` Dinara je postala u proleće 1936. godine kada je u dvomeču finalne utakmice bila uspešnija od ekipe NK `Orkan` iz mesta Dugi Rat. U prvoj utakmici u Kninu [6] domaćini su porazili goste iz Dugog Rata 6:1, dok je sedam dana kasnije [7] domaći NK `Orkan` bio uspešniji od Kninjana 3:1 [8]. U sezoni 1937/38. Dinara nastupa u II razredu Splitskog nogometnog podsaveza i u konkurenciji još dva kluba, RŠK Šibenik i DOŠK-a iz Drniša, zauzima drugo mesto [9]. Kao prvak II razreda `A` grupe, Dinara iz Knina se nadmetala za sa ostala dva prvaka grupa (`B` i `C`) i ekipom iz Šibenika. Već u prvom kolu kninjani su ispali u dvomeču protiv ekipe NK `Val` iz Donjeg Kaštela [10] Dvomeč sa ekipom NK `Val` biće poslednji takmičarski nastup ekipe NK `Dinara` do njenog ponovnog pokretenja, nakon Drugog svetskog rata. Zanimljivo da se u sezoni 1940/41. godine u I razredu `3. skupina` SNP pojavila ekipa NK `Krka` iz Knina, ali je ona oslobođena igranja prvenstvenih utakmica [11]. Početkom 1945. godine obnavlja se rad kluba a prvu fudbalsku utakmicu ekipa Dinare odigrala je januara iste godine u Benkovcu protiv Šeste brigade NOVJ [12]. Prva Dinarina međunarodna utakmica odigrna je 1951. godine kada je u Kninu gostovao bečki `Red Stara`. Utakmica je završena pobedom Kninjana 4:2 [13]. Oko 30tak sezona Dinara je igrala Dalmatinsku zonu koja je u nekim slučajevima (čitaj sezonama) bila 3. a u nekim i 4. rang u tadašnjem sistemu liga SFRJ. Od 1976/77. sezone do 1978/79. Klub igra u tadašnjoj Republičkoj ligi grupa Jug gde je u poslednjoj sezoni zauzeo, kada ispada u Dalmatinsku zonu, jedanaesto mesto na tabeli sa 8 pobeda i isto toliko nerešenih rezultata, deset poraza i gol razlikom 32:31. Dinarina fudbalska škola formirana je 1983. godine, u čast braće Monti (Jove i Ante[14]), i zbog njihovih zasluga za klub i za razvoj sporta u Kninu, nosila ime `Braća Monti`. U kvalifikacijama za drugu ligu 1986. godine izgubili su tesno od BSK-a iz Slavonskog Broda. U prvoj utakmici u Kninu bilo je 0:0, dok je u revanšu BSK pobedio 1:0....