Milan Konjović čovek koji se nije bojao života / Faruk Dizderević Beograd 1991. Mek povez, ćirilica, ilustrovano, format 25 m, 91 strana. Knjiga je odlično očuvana. Razgovor koji su sa akademikom Milanom Konjovićem vodili su u Somboru 25, 26. i 27. novembra 1980. godine Vidoje Romandić, akademski slikar i Faruk Dizdarević, publicista `Razgovor smo, praktično, započeli u Konjovićevoj kući gde nas je, narednog dana, pozvao na večeru. U sobi gde smo razgovarali a potom i večerali delikatna ali dobro zapaprena jela, koja je pripremila kuvarica Mađarica, izvesne reliqlliae reliquiarum su potsećale na staru gospoštinu Konjovićevih. Iznad komoda zidovi su bili ukrašeni porodičnim i svetačkim slikama među kojima se isticao Emin portret. Uz „Tokajac” kojim smo služeni, razgovor je tekao prirodno i živahno do skoro pola noći, mada je slikareva kći Veročka, zabrinuto potsećala oca nekoliko puta da on redovno leže u dvadeset dva časa. Raspoloženi maestro je odbijao sada i naše predloge da završimo razgovor koji možemo nastaviti sutra... `

Lepo očuvano 1989 Beograd / Dubrovnik Metka Krašovec, slovenska slikarka in grafičarka, * 7. oktober 1941, Ljubljana, † 24. april 2018. Metka Krašovec Rojstvo 7. oktober 1941[1] Ljubljana Smrt 24. april 2018[2] (76 let) Narodnost Slovenija Slovenka Državljanstvo SFRJ Slovenija Poklic slikarka Nagrade Jakopičeva nagrada nagrada Prešernovega sklada Prešernova nagrada Življenje in delo Uredi Slikarka Metka Krašovec je bila svetovna popotnica po prostranstvih zemeljske oble in globinah človeške psihe. Povsod tujka, povsod doma. Najbližji ji je bil Mediteran, vendar je živela v Ljubljani in ustvarjala večinoma na Bledu. Že v rosnih otroških letih je s starši veliko potovala, saj je njen oče Stane Krašovec služboval v New Yorku, San Franciscu in Beogradu. V času Metkinega gimnazijskega šolanja se je družina ustalila v Ljubljani. Tu je dobila prvi vpogled v umetniški atelje - atelje Mihe Maleša, očeta sošolke Travice Maleš. Pri osemnajstih letih jo je potovanje po Toskani in Siciliji za vedno navdušilo za slikarstvo. Leta 1960 je maturirala na Klasični gimnaziji v Ljubljani. Na Akademiji za likovno umetnost in oblikovanje (ALUO) v Ljubljani je študirala slikarstvo. Diplomirala je leta 1964. Študij je nadaljevala na specialki za slikarstvo pri profesorju Gabrijelu Stupici in ga zaključila leta 1966 ter na specialki za grafiko pri profesorju Riku Debenjaku in ga zaključila leta 1970. Študijsko se je izpopolnjevala v Londonu na Royal College of Art v Londonu, Anglija (1974–75) in v Athens na Ohio University, ZDA ter na številnih popotovanjih širom sveta, večkrat skupaj s prijateljico slikarko Alenko Gerlovič. Po končanem šolanju je svoje celotno življenje posvetila upodabljanju skrivnosti življenja in hrepenenja po harmoniji sveta. Formalni slikarski jezik jo je zanimal samo toliko, kolikor ga je potrebovala, da je najbolje izrazila eksistencialno izkušnjo. Slikala je velike formate, akril na platno. Grafike je ustvarjala predvsem v sitotisku in litografiji. Ves čas se je posvečala risbi. Ilustrirala je številne pesniške zbirke. Od leta 1968 je redno razstavlala na številnih razstavah doma in širom sveta. Nova dela je običajno predstavila v Galeriji Equrna. Skupaj s takratno generacijo mladih slikarjev in kiparjev ter Tajo Brejc je bila njena ustanovna članica. Samostojno je začela razstavljati leta 1968 in je imela 105 samostojnih razstav. Sodelovala je na več kot 340 skupinskih razstavah doma in po svetu. Leta 1977 se je zaposlila na ALUO v Ljubljani kot docentka za risanje in slikarstvo, 1986 je dobila naziv izredne in leta 1991 redne profesorice za risanje in slikanje ter tam poučevala vse do upokojitve leta 2008. Na umetniško pot je stopila konec šestdesetih let, v času popart in novega realizma. V zgodnjih delih: Tišine, Pričakovanja - velikih monokromnih slikah upodablja poslopja (priljubljen motiv je Frančiškanska cerkev), dele poslopij in pohištva ter oblačil (nema prisotnost ljudi) v nenavadnih perspektivah in sencah. Barve so močne. Več let slika v rdečih tonih s temnimi sencami. Dela so dramatična, prežeta z močnimi čustvi. Čutimo ljubezen, bolečino odsotnosti, strah, hrepenenje in močan metafizični naboj. Pomemben prelom nastopi s potovanjem v Mehiko, kjer spozna pesnika Tomaža Šalamuna (pesem: »Balada za Metko Krašovec«) in se z njim leta 1979 poroči. Naredi serijo grafik z upodobljeno stilizirano dvojico razpotegnjenih figur lebdečo v rastlinsem svetu. Barve so žive. Sledijo grafike s simboli moškega in ženskega principa ter različnih verovanj. V osnovi prevladuje živo rdeča barva. V iskanju duhovnega sveta sistematično raziskuje govorico simbolov. Potuje v Indijo in Južno Ameriko. Navduši nas z žarečimi barvami bujne narave pod sijočim soncem. Slika kozmične simbole v velikih formatih, akril na platnu. V letih 1981-1986 ustvarja slike in risbe na papirju (čas nove podobe). Klasično izobražena se zazre v staro Evropo v postmoderni dobi razpadajočih vrednot in iskanju novega smisla. Narisana kontura figure nas spomni na arhaično grško umetnost. V slike vpeljuje posamezne živalske figure. Izbruh risb s svinčnikom in tušem na beli ploskvi papirja. Pojavijo se številne upodobitve človeške figure v paru z živasko. Figure združuje erotika ne glede na spol ali naravo. Pojavljajo se ljudje z živalskimi atributi. Kot pravi umetnica sama, risbe ustvarja njena roka, ne da bi vnaprej vedela, kaj bo narisala. V obdobju 1986-1994 sebe in nas preseneti s ciklom Prisotnosti naslikanem v neoklasičnem stilu. To so slike izjemno povečanih ženskih glav in oprsij na nevtralnem ozadju. Dvojice obrazov odslikavajo svetu skrito duševnost. Posebej zanimiv je avtoportret Trojno ogledalo iz leta 1992. Vzporedno nadaljuje z risbo in jo razvije v miniaturni akvarel (1986). Na risbah se začno pojavljati drobci krajine in angelska bitja v stiku s človekom. Pogost motiv so ciprese in gaji iz umetnici ljube Toskane. Pozimi 1999/2000 se predstavi s pregledno razstavo grafik in risb v Galeriji Tivoli, MGLC Ljubljana in z najnovejšimi Zvitki v Mali galeriji Ljubljana. Slednji po svoji temi in barvni skali posebej izstopajo. V akvarelni tehniki upodabljene sivo-rjave silhuete ljudi se druga za drugo vrstijo v neskončnost. Zvitki so nastali sočasno s slikami golih drevesnih vej in debel (razstava v Galeriji Equrna) ob takratnem bivanju umetnice v New Yorku. Dela nas pretresejo. Leta 2012 je imela obsežno retrospektivno razstavo v ljubljanski Moderni galeriji. Nadaljuje predvsem z ustvarjanjem novih serij risb/miniaturnih slik in likovno opremo pesniških zbirk. Nova dela redno razstavlja. O svojem življenju in ustvarjalnem procesu je spregovorila v avtoportretnem besedilu Ogledalo in čas, 1994 (objavljeno v monografiji Metka Krašovec, zbirka Arkade). Leta 2015 je bila izvoljena za izredno članico Slovenske akademije znanosti in umetnosti v razredu za umetnost, Metka Krašovec je za svoja dela prejela številne nagrade in priznanja, med drugimi nagrado Prešernovega sklada (1973), Jakopičevo nagrado (1983), februarja 2017 pa je prejela tudi Prešernovo nagrado za življenjski opus. Marca 2018, na 15. slovesni akademiji Univerze na Primorskem so ji podelili naziv častne doktorice.[3] 20. aprila 2018 so v KIBLI PORTAL v Mariboru odprli razstavo z naslovom `Metka Krašovec in umetniki - skupinska razstava`, na kateri se je predstavljala skupaj z umetniki, ki so študirali pod njenim mentorstvom na Akademiji za likovno umetnost in oblikovanje v Ljubljani.[4] 24. aprila 2018, štiri dni po otvoritvi razstave je Metka Krašovec umrla.[5] Bila je ena najbolj ustvarjalnih in cenjenih slovenskih slikark. Nagrade in priznanja Uredi 1971 Zagreb, 3. zagrebačka izložba jugoslovenskog crteža, Odkupna nagrada za risbo Reka, 6. Bijenale mladih, Nagrada za slikarstvo Castelnuovo - monti, Premio internazionale di pittura, Premio Emilia Milano, premio Le Arti 1972 Slovenj Gradec, Jugoslovanska razstava del likovnih umetnic, Nagrada za grafiko Zagreb, 7. zagrebačka izložba jugoslavenske grafike, odkupna nagrada za grafiko 1973 Ljubljana, nagrada Prešernovega sklada za slikarstvo, za razstavo v Mali galeriji, Ljubljana 1972 1974 Ljubljana, Kajuhova nagrada za likovno opremo 1976 Ljubljana, Kajuhova nagrada za likovno opremo 197? Čačak, 9. Memorial Nadežde Petrović, nagrada za slikarstvo 1982 Zagreb, 12. zagrebačka izložba jugoslavenske grafike, odkupna nagrada za grafiko 1983 Ljubljana, Jakopičeva nagrada 1996 nagrada bienala ARTES 1996 posebna nagrada risbe Alpe Jadran 2015 izredna članica SAZU v razredu za umetnosti 2017 Prešernova nagrada za življenjski opus 2018 častni doktorat Univerze na Primorskem

Manuel Cabré Hardcover – January 1, 1980 Spanish Edition by Juan Calzadilla (Author) Hardcover — Manuel Cabré by Juan Calzadilla. Ediciones Armitano. 1975. Hardcover. 232 pages. 140 illustraciones a color y 20 en blanco y negro. Increiblemente conservado. Nuevo!!! De la figura central del Círculo de Bellas Artes, Manuel Cabré, uno de los más importantes protagonistas del hasta entonces casi desconocido género paisajístico en Venezuela, trata este libro conformado por cuatro fuentes explicativas: un discurso crítico que, sin desmedro de la visión y evolución estilísticas globales del artista, se detiene en el análisis de algunas obras especialmente representativas; la propia palabra de Cabré, recogida por J. Calzadilla, con la cual se deja invalorables testimonios acerca de los conceptos creativos del artista, así como un anecdotario que facilita la comprensión histórica de esa época; una cronología precisa y resumida, y por último, la serie de excelentes reproducciones de las obras dedicadas a la exploración plástica de nuestro entorno, por parte de este gran maestro. Solicita fotos adicionales TVRD POVEZ,veliki format, 1h

Не дешава се често да се о једном песнику, посебно не рок песнику, у часу када је он, упркос свему, и даље стваралачки присутан – напише и објави докторска дисертација. Не дешава се пак често ни Бранимир Џони Штулић. Ни 30 година пошто је највећи песник југословенског рока напустио простор Балкана, одлучан у идеји да јавно не наступа, интересовање публике за његово дело не јењава. Напротив, и данас је (све)присутан. У овој књизи, заснованој на истраживањима која су претходила одбрани прве докторске дисертације о Штулићу, анализирају се његово поетско дело, животне епизоде, лутања, трагања – сусрети који су имали улогу у развоју песничке идеје и поетског израза култног аутора. (330 стр, илустровано) Милан Младеновић иде у ред аутора који су остварили највеће домете српске и југословенске рок поезије. Након увида у основне елементе Миланове поетике и њеног развоја, те утицаја његових сарадника, готово једнако моћних индивидуалаца и креативаца, следи појединачна књижевнотеоријска анализа жанровски карактеристичних песама овог аутора, а затим и свеобухватна типолошка подела комплетног опуса према изворима инспирације, те прегледна анализа одабране дискографије ЕКВ са увидом у њен музиколошки и књижевни сегмент. Закључно поглавље нуди детаљан преглед и анализу медијске рецепције стваралаштва овог врхунског рок аутора, чије ванвременско дело поседује изузетну вредност и снажан утицај на генерације савременика и млађе, све до данас. (230 стр, илустровано)

Knjiga koja je u trenu postala bestseler New York Timesa. Raspamećujuće zabavna, opasno inteligentna knjiga o filmu, jedinstvena i kreativna kao i ostala dela Kventina Tarantina. Pored toga što se ubraja među najslavnije savremene sineaste, Kventin Tarantino je možda osoba koja najzanosnije i sa najviše entuzijazma širi ljubav prema filmu. Godinama je napominjao da će se na kraju posvetiti pisanju knjiga o filmovima. Kucnuo je čas za to, a Bioskopska promišljanja odgovor su svim željama i nadama njegovih strasnih poklonika i ljubitelja filma. Organizovana oko ključnih američkih filmova iz sedamdesetih godina, koje je prvi put gledao kao mladi bioskopski gledalac, ova knjiga je intelektualno rigoriozna i pronicljiva koliko i razigrana i zabavna. Istovremeno filmska kritika, filmska teorija, reportraža, divan lični istorijat, napisana je jedinstvenim glasom koji se odmah prepoznaje kao Tarantinov. „Opako zabavno... Tarantino zna šta mu se dopada i mami čitaoca s lakoćom... Izuzetna pohvala prljavih i jezivih filmova njegove mladosti.“ – San Francisco Chronicle „Nimalo ne čudi što su Tarantinovi filmski prikazi jednako snažni, pametni i iznenađujući kao i njegovi filmovi: u izvesnom smislu on je godinama pisao i jedno i drugo... Tarantinova kritička inteligencija istovremeno prelama i odražava svetlost... Tarantino neumoljivo slavi ona prljavija zadovoljstva koja bioskop nudi.“ – New York Times Book Review „Briljantno i strastveno... Tarantinova radost, velikodušnost i jedinstveno stanovište podupiru njegove argumente, a kada govori loše o svojim junacima, on to čini iz ljubavi... Oštar, pametan i opsesivan, Tarantino je strahovito zabavan i teško ga je nadmašiti.“ – Publishers Weekly

Srbija od zlata jabuka / Serbia the Golden Apple Beograd 2005. Tvrd povez, zaštitni omot,zaštitna kutija, bogato ilustrovano, tekst uporedo na srpskom i engleskom jeziku, veliki format (30 cm), 328 strana. Knjiga je nekorišćena (nova). Srbija, od zlata jabuka knjiga je najlepših pejzaža Srbije. Snimili su ih najbolji fotografi. Reke, planine, gradovi, ljudi...ova knjiga prati ih u njihovim traganjima za lepotom. A Tvorac ovde nije bio štedljiv. Srbija, od zlata jabuka knjiga je pravljena u senci srpskih zvonika koji se dižu put neba. Najlepši srpski manastiri svedoče – hramovi „bogolepi i nebotični” – o srpskoj duhovnoj vertikali, kroz vekove. Freske s njihovih zidova najlepši su poklon jednog malog naroda kulturnoj baštini Evrope. Srbija, od zlata jabuka oslikana je sa dve nijanse zlatnog – vizantijskom i baroknom. Ovde su se ukrstili svetovi, ovde su se pomešali Istok i Zapad. Duša ovog naroda rodila se u borbi mističnog i racionalnog. Nedostižni cilj ove knjige bio je da otkrije tajne srpske duše, koja miriše čas na bosiok, čas na barut. Srbija, od zlata jabuka knjiga je puna prošlosti, ovo je zemlja u kojoj prošlost „dugo traje”. Ovo je knjiga o trajanju lepote i duha u oskudnim vremenima, kao i ova što su – a kad takva nisu bila. Zeleno, sivo, plavo: Iz sliva Drine Srbija, od zlata jabuka knjiga je o precima. Ona hoće da kaže kako ova zemlja u kojoj kroz život hodimo nije naša: nasledili smo je od predaka, dugujemo je potomcima. Srbija, od zlata jabuka priča je o Srbiji. Jedna od bezbroj mogućih. Počinje od Lepenskog Vira, završava na Oplencu. Ne pitajte zašto tamo počinje, ni zašto tamo završava. Znate odgovor. I da je drugačije počela i drugačije završila, opet bi ga znali. Srbija, od zlata jabuka knjiga je u kojoj, jedne kraj drugih, stoje slike strogih klasicista, zaneseni romantizam, salonski bidermajer i seoski, bojom i optimizmom pretrpani, pejsaži naših naivaca. Da bi se videlo koje o srpskoj duši jasnije svedoče. Srbija, od zlata jabuka nije knjiga o ratovima, nego o stvaralaštvu i kulturnom nasleđu. Nekima od nas jako je stalo do takvog prevrednovanja srpske istorije. U njoj su, na primer, „najvažniji Srbi” Sveti Sava, Nikola Tesla i Ivo Andrić. Srbija, od zlata jabuka knjiga je pravljena gotovo dve godine. Ovo je njena „stota” verzija. Kako da budemo sigurni da je bolja od prve. Jer, kad kažete „Srbija” svako pomisli na nešto drugo. Setite se toga kad njenim autorima budete stavljali primedbe. I nemojte nam suditi suviše strogo. Srbija, od zlata jabuka knjiga je pravljena s ljubavlju. „Nekako oštro i bistrorečno ljubavi je delo”. Ne terajte nas da odgovaramo da li je ova knjiga „nekako oštra i bistrorečna”. Ne znamo, Bog zna. Srbija, od zlata jabuka bila je zahtevna za pravljenje, pa će biti takva i za čitanje. Oni koji u Srbiju nemaju vere i nade, bolje da se ne dotiču njenih korica. Srbija, od zlata jabuka svoju će svrhu ispuniti tek ako je, posle čitanja, poklonite nekom ko Srbiju voli manje od Vas, i još je manje razume – ona je pravljena protiv svake bahatosti i predrasude. A puno je o Srbiji predrasuda i prema Srbiji bahatosti. I kod nas a kamoli kod drugih. Srbija, od zlata jabuka projekat je koji se svojim krajem ne završava. Naša izdavačka kuća uveliko priprema sličnu monografiju na temu Srbija danas. Ne ulazimo u taj izdavački i urednički posao bez straha i treme. Hoćemo li uspeti da napravimo ovaj nastavak Zlatne jabuke. Neko mora.

Boba Jovanovic. Njegove slike podjednako vole i cetnici i partizani, zato je mozete kupiti i uzivati u njoj vec sutra. Ovo je jedan nonsens, ali ne dopustite da Vas lazu. Jovanovic je zaista jedan od tri najbitnija srpska slikara druge polovine XX veka. Tacka. Po svedocenju Mire Glavurtica, Jovanovic je po povratku iz Pariza buducim Medijalcima dao smernice sta i kako se slika i sta je moderno u svetu sto ga cini veoma bitnim za razvoj Medijale i umetnosti uopste. O tom pise i u jednom Dadinom intervjuu u casopisu 3 + 4. Postavlja se pitanje da li bi bez Bobe Jovanovica postojala Medijala i karijere Olje Ivanjicki, Leonida Sejke, Mire Glavurtica, Miodraga Djurica Dada, Ljube Popovica, Vladana Velickovica, Milica od Macve, Sinise Vukovica, Svetozara Samurovica, Milovana Vidaka, Vladana Radovanovica, Koste Bradica, Urosa Toskovica, Borka Niketica, Tikala....o tome se malo zna. Vanzemaljac, Alien, 1952 (najbolja godina za autora) Jedno od retkih potvrdjenih ulja Bogoljuba Jovanovica (samo 50-ak ih je prikazano u monografiji) vazno i zbog toga sto kao sto mnogi znaju Jovanovic ne priznaje svoja dela koja nisu reprodukovana u monografiji koju je licno autorizovao. U tom smislu masu slika autor je licno unistio bacivsi ih u mocvaru pokraj Pariza o cemu se govori u monografiji. Ovo je cisto ulje i nije kombinovana tehnika. Ko prvi devojci, njemu devojka. Mozete platiti u do tri mesecne rate. ulje na papiru kasiranom na karton, 23 x 16 cm Kad kupite ovo remek delo treba uramiti kod Cope. Treba, treba. Bogme smo popili casu vina veceras.

- LJE VINA. Oprez - erotizovana kompozicija, ne na prvi pogled. Berba, muljačica grožđa i radnik, 1993. godina, E.A. primerak, potpisan, 40 x 28 cm plus ram iz superiorne kolekcije. kljucne reci : Vino od A do Š Više stotina eksponata, raznih sprava, pribora i alata koji su nekada služili za spravljanje vina mogu se i danas videti u Muzeju vinarstva i vinogradarstva u Aleksandrovačkoj župi. Smešten je u podrumu Poljoprivredne škole, koja je građena davne 1924. godine, a osnovan pre četiri leta sa namerom da otrgne od zaborava tradiciju vinarstva i vinogradarstva ovog blagorodnog kraja. Već u holu muzeja, na požutelim fotografijama posetioci mogu da vide lepotice berbe, muljačice grožđa, stari način proizvodnje vina, bosonoge nadničare, gazde u gospodskim odelima kako nadgledaju berbu. Na pojedinim foto-zapisima prepoznaju se i poznate vinarske porodice kao i čuvene župske poljane, stara vinogradarska naselja koja čine vajati gde su vinogradari provodili letnje dane. Izložene su i razne vinske sprave koje već dugo nisu u upotrebi, krčazi, satlik iliti vinska flaša kao i stare „deljane“ čaše za vino. Već u prvoj sobi koja se jednostavno zove „Župska trpeza“ predstavljeno je svo bogatstvo blagorodne Župe. Na trpezi su vinari ovog kraja izložili, šta bi drugo, nego vina, rakije, sokove, razno voće. „Poljanski dvor“ je prostorija koja odiše tradicijom minulih vremena i svedoči o mitu uzgajanja i kulturi vinove loze na prostorima Župe. Tu su i vajati sa ognjištem, niskim drvenim stolom, krevetom ali i kolevkom jer su se mnoge žene radeći na polju i porađale. „Vrionica“ je prostorija gde su smeštene stare sprave za preradu grožđa, muljače, prese koje su iz Austrije stigle 1926. kao deo ratne odšete. - Vinova loza se u ovim krajevima gaji od Rimljana. U pisanim dokumentima prvi put se pominje još u studeničkoj povelji 1196. godine gde se navodi da je župan Stefan Nemanja manastiru Studenica darovao vinogradarska sela u Župi. Postoji svedočenje da je francuski konzul Deko prilikom posete Župi 1904. godine rekao za ovaj kraj da je evropska Šampanja - priča Gvozden Đolić, direktor Muzeja vinarstva i vinogradarstva Aleksandrovačke župe. Madam od Aleksandrovca, figurina iz neolita može se videti u sobi „vinarski zbor“ gde se okupljaju vinogardari i vinari a održavaju se i pesničke večeri i muzički koncerti. Majstorska soba namenjena je nadaleko čuvenim župskim vinarima u kojoj ocenjuju plodove rada. Tu je i ikona zaštitnika vinara, Svetog Trifuna kao i tron srpske gidže ili župski čokot koji može da rađa i do 150 godina. Ovu sobu posetioci najčešće opsedaju, jer na ovom mestu degustiraju različite vrste vina. Teškom mukom ih nateraju da pođu u dalje razgledanje. Sto se u majstorskoj sobi okreće, a verovatno i čitava soba pojedinim posetiocima koji preteraju u degustaciji. Uz čašu župskog pića može se čuti i zanimljiva vinska priča. - Sve vrste grožđa koje se gaje u vinogorjima Evrope uspevaju i u ovom kraju zbog župske klime. Planine Jastrebac, Kopaonik, Željin i Goč štite Župu od jakih planinskih vetrova, veliki je broj sunčanih dana u godini, malo magle, što izuzetno pogoduje uzgajanju vinove loze-priča naša sagovornik. Dominantne sorte vina u ovom kraju su prokupac, stara blizu hiljadu godina, i tamnjanika, muskantna sorta poreklom iz Francuske koja se u Srbiji gaji unazad pet stotina godina. Gaje se i sovinjon, smederevka, župljanaka, šardone, italijanski rizling, a najpoznatije vino u kraju je župska „ružica“, „župsko crno“, „rizling“, „kaberne sovinjon“ i „merlo“. - Župa je bogom dana zemlja koju zovu srpska Kalifornija, gde uspevaju sve vrste grožđa, jabuke, šljive, žitarice, zato ovaj narod opstaje bez obzira na sve, pa i na svetsku ekonomsku krizu - kaže u šali Gvozden Đolić, direktor Muzeja vinarstva i vinogradarstva Aleksandrovačke župe. Na pitanje koje je vino najbolje Aleksandrovčani imaju unapred smišljen odgovor. - Mora da zadovolji tri uslova, prvi, da ga ima mlogo, da je ladno i, što je najvažnije, da je džabe. Vođeni ovom istinom, kada je davne 1963. godine obnovljena župska berba, meštani su rakiju i vino nudili u buradima na kojima je pisalo „potegni koliko možeš, sve je džabe“. Te godine, kažu, bilo je najviše pijanih gostiju koji su teturajući napuštali Aleksandrovac.

z3 - Slika na naslovnoj strani : Prikaz seljačke bune na velikom reljefu koji je 1912. godine izradio samouki seoski umjetnik Antun Fridel iz sela Bukovja kod Pušće Bistre u Hrvatskom zagorju. Ovo je ujedno njegova prva izložba. = - Slika na pisljednjoj strani : Kao spomenar i sjećanje na proslavu 400-godišnjice seljačke bune mogla bi poslužiti ova glava Matije Gupca (kao ukrasni kip , pozdravni bilikum , vaza , čaša). Po zamisli pokretača ove akcije izradio ju je nadareni seljak i lončar Franjo Batelja iz Rastoka kod Sv. Jane, općina Jaska. = - Povijesni muzej Hrvatske , Zagreb , 1973. = - Fotografije : Ljerka Krtelj = - Tisak : `Medicinska naklada` , Zagreb ===== - 59 str. - Meki uvez - Format : 17 × 24 cm Ledić, Gerhard, hrvatski novinar i kolekcionar (Zagreb, 5. V. 1926 – Zagreb, 23. I. 2010). Građansku školu i Trgovačku akademiju završio (1943) u Zagrebu. Kao đak bio sudionik tragičnoga Križnog puta 1945. od slovenske granice do Osijeka i natrag do Bjelovara. Novinarstvom se počeo baviti 1947. u Vjesniku. U toj je novinskoj kući proveo cijeli radni vijek, s vremena na vrijeme mijenjajući uredništva (najduže radio u Vjesniku u srijedu i Večernjem listu). Veliku popularnost stekao je rubrikom Lutajući reporter pronalazi, a pisao ju je pune 32 godine. Tragajući za neobičnostima proputovao je mnoge zemlje, te skupio značajne kolekcije knjiga i slika naivne umjetnosti. Surađivao na Televiziji Zagreb, s više od 300 putopisa i serija, kao voditelj, autor i urednik. U njegovoj biblioteci nalazi se oko 25 000 knjiga i svezaka od XV. stoljeća nadalje s raritetima tiskovina i rukopisa (pjesme Katarine Zrinske, rukopis Gundulićeva Osmana i dr.). Pisao je o naivnoj umjetnosti (Seljačka buna u djelima naivnih umjetnika Hrvatske, 1973; Ivan Lacković Croata, 1974).

Bioskopska promišljanja - Kventin Tarantino Izdavač: Laguna Broj strana: 408 Pismo: Latinica Povez: Mek Godina izdanja: 8. decembar 2023. Format: 13 x 20 cm Prevodilac: Goran Skrobonja NOVA knjiga!!! Knjiga koja je u trenu postala bestseler New York Timesa. Raspamećujuće zabavna, opasno inteligentna knjiga o filmu, jedinstvena i kreativna kao i ostala dela Kventina Tarantina. Pored toga što se ubraja među najslavnije savremene sineaste, Kventin Tarantino je možda osoba koja najzanosnije i sa najviše entuzijazma širi ljubav prema filmu. Godinama je napominjao da će se na kraju posvetiti pisanju knjiga o filmovima. Kucnuo je čas za to, a Bioskopska promišljanja odgovor su svim željama i nadama njegovih strasnih poklonika i ljubitelja filma. Organizovana oko ključnih američkih filmova iz sedamdesetih godina, koje je prvi put gledao kao mladi bioskopski gledalac, ova knjiga je intelektualno rigoriozna i pronicljiva koliko i razigrana i zabavna. Istovremeno filmska kritika, filmska teorija, reportraža, divan lični istorijat, napisana je jedinstvenim glasom koji se odmah prepoznaje kao Tarantinov. „Opako zabavno... Tarantino zna šta mu se dopada i mami čitaoca s lakoćom... Izuzetna pohvala prljavih i jezivih filmova njegove mladosti.“ – San Francisco Chronicle „Nimalo ne čudi što su Tarantinovi filmski prikazi jednako snažni, pametni i iznenađujući kao i njegovi filmovi: u izvesnom smislu on je godinama pisao i jedno i drugo... Tarantinova kritička inteligencija istovremeno prelama i odražava svetlost... Tarantino neumoljivo slavi ona prljavija zadovoljstva koja bioskop nudi.“ – New York Times Book Review „Briljantno i strastveno... Tarantinova radost, velikodušnost i jedinstveno stanovište podupiru njegove argumente, a kada govori loše o svojim junacima, on to čini iz ljubavi... Oštar, pametan i opsesivan, Tarantino je strahovito zabavan i teško ga je nadmašiti.“ – Publishers Weekly

Vorbiți românește? Ne morate biti Rumun da bi kupili ovaj rad! Neculai Popa (13.08. 1919 - 20.10. 2010) Figura drvo visina 32,5 cm potpis na poledjini N POPA Nicolae Popa s-a născut la data de 13 august 1919, în satul Târpești din comuna Petricani (județul Neamț), într-o familie dăruită cu har. Urmează între anii 1934-1938 `Școala de cântăreți bisericești` din orașul Piatra Neamț, unde pe atunci era director preotul Constantin Matasă (arheolog amator - fondatorul Muzeului de Istorie din Piatra Neamț), cel care probabil îl va inspira mai târziu. În anul 1937 face primele sondaje arheologice în satul Târpești. Se înscrie voluntar în armată în 1938 și ia parte la cel de al II-lea război mondial pentru ca în august 1944 să fie rănit și lăsat la vatră. A fost arestat și condamnat pe motive politice în perioada 1952-1957, din cauza apartenenței sale la Partidul Țărănesc și a faptului că a susținut rezistența împotriva comunismului bolșevic. Eliberat din închisoare, va fi consemnat cu domiciliu forțat în satul natal. În anul 1958 sunt începute cercetările arheologice în zona Petricani. Între anii 1961-1965 se realizează primele săpături arheologice de amploare în satul Târpești - `Râpa lui Bodai`, conduse de prof. dr. Vladimir Dumitrescu de la Institutul de Arheologie din București. În aceeași perioadă are loc și debutul lui Neculai Popa ca sculptor naiv. Capurile de daci și romani creeate de acesta de-a lungul timpului vor face furori și în exteriorul țării, mai ales prin stilul abordat, asemănător cu cel al statuilor din Insula Paștelui. Începând cu această perioada va participa la numeroase expoziții personale, de grup, zonale și naționale, concursuri de artă naivă și festivaluri de folclor, din țară și străinătate. Din anul 1972 încep să vină primele grupuri de turiști străini care vor să viziteze casa creatorului din Târpești, lucrările sale și obiectele tradiționale adunate în cadrul colecțiilor muzeului, organizat de el în localitate. (acest lucru se datorează și unor documentare difuzate în afara țării, documentare ce vizau activitatea meșterului). În anul 1976 este inaugurată o noua clădire a colecțiilor muzeului. Meșterul Nicolae Popa este, la ora actuală, mai cunoscut în afara granițelor României, decât în țară. Lucrări ale sale au fost expuse în mari orașe ale lumii, despre ele scriind Michel Fortin, Raymond Charles (prof. univ. dr. la Sorbona), Samuel Glotz, Sandra și Scott Windeart etc. .[necesită citare] Meșterul Nicolae Popa a murit la 20 octombrie 2010, la venerabila vârstă de 91 de ani. Bibliografie Intrarea Muzeului N. Popa din Târpeşti Nicolae Popa este și un mare iubitor de creație folclorică orală, și de aceea a încercat s-o culeagă de pe meleagurile natale și s-o transmită mai departe. În acest sens a publicat în anul 1998, sub forma unei monografii versificate a satului Târpești, o prezentare a numeroase și diverse obiceiuri legate de momente semnificative din viața obștii. Lucrarea are titlul: LUMEA SATULUI - datini și obiceiuri pierdute; Târpeștii de altădată (1998), Nicolae Popa readuce în lumină tradițiile ocazionate de șezători și clăci, baluri și jocuri populare din zile de rând și sărbători, plecarea recruților în armată, logodnă, nuntă sau înmormântare. Alte lucrări publicate de el: Cartea vieții mele - roman autobiografic - în versuri (1996); Din lumea văzută și nevăzută - cugetări, întâmplări și snoave - în proză (2002); De la lume adunate - altfel de întâmplări, povestiri, glume și strigături - în versuri (2006). Expoziții personale 1965 - Bacău, București; 1967 - Piatra Neamț, București; 1970 - Pitești; 1971 - Piatra Neamț, București, Curtea de Argeș; 1972-1973 - Iași; 1977 - Piatra Neamț; 1982 - București, Mamaia; 1983 - Constanța, Slănic Moldova; 1984 - Mangalia Expoziții colective pe plan internațional 1969 - Bratislava; 1971 - Italia, Polonia; 1972 - Iugoslavia, Franța; 1973 - Elveția; 1974 - R.F.G., Argentina, S.U.A., Mexic; 1975 - Belgia, Germania; 1976 - Olanda, Mongolia, China, U.R.S.S; 1978 - Suedia, Franța, Japonia, S.U.A.; 1980 - Canada, S.U.A., Cehoslovacia, Bulgaria; 1982 - Italia; 1983 - S.U.A. etc. Sculpturi Casa mascată Muzeul nou

Izdavači: Narodni muzej Crne Gore, Cetinje / CID, Podgorica Biblioteka Posebna izdanja Priredio i preveo: Zoran Gavrić Povez: tvrd sa omotom Broj strana: 190 Ilustrovano. Format: 25 x 28 cm Nekorišćeno. Priređivač i pevodilac ovog zbornika u obzir je uzeo one rasprave merodavnih autora, koje ne samo predstavljaju nezaobilaznu literaturu u izučavanju Rembrantove umetnosti, nego ispunjavaju uslov da u njima sadržane analize neposredno dotiču problem odnosa videćeg i viđenog. Autori tih rasprava, u prevodu samog priređivača, predstavljaju velika imena nauke o umetnosti: Alojz Rigl, Jan Bjalostocki, Maks Imdal, Volfgang Štehov, Ketrin Skalen, Lars. O. Larson, Margaret Dojč Kerol, Kenet Krejg i Bendžamin Binstok. Sve ove rasprave kao polazište uzimaju ono što je Alojz Rigl, u svome tumačenju Rembrantovih grupnih portreta, postavio kao rešenje problema pomirenja unutrašnjeg i spoljašnjeg jedinstva, ili u terminima teorije opažanja: odnos između jedinstva slikovnog prostora i prostora posmatrača. S A D R Ž A J: - Zoran Gavrić: Reč unapred - Zoran Gavrić: Na kraju mita o „dvodelnom“ Rembrantu - Jan Bjalostocki: Novi pogled na Rembrantovu ikonografiju - Ketrin B. Skalen: Rembrantova reformacija katoličke teme - ispovednički i pokajnički sveti Jeronim - Lars Olof Larson: Portreti koji govore: Zapažanja o nekim Rembrantovim portretima - Maks Imdal: Govorenje i slušanje kao scensko jedinstvo - zapažanja s obzirom na Rembrantov „Čas anatomije doktora Tulpa“ - Maks Imdal: Promena kroz podražavanje - Rembrantov crtež prema Lastmanovoj „Suzani u kupanju“ - Maks Imdal: Rembrantova „Noćna straža“ - Razmišljanja o izvornom obliku slike - Margaret Dojč Kerol: Rembrantov „Aristotel“ - Uzorni posmatrač - Kenet M. Krejg: Rembrant i zaklani vo - Volfgang Štehov: Rembrantovi prikazi „Večere u Emausu“ - Alojz Rigl: Rembrant: Staalmeesters - Maks Imdal: Režija i struktura na poslednjim Rembrantovim i Halsovim grupnim portretima - Bendžamin Binstok: Videće predstave ili skriveni majstor na Rembrantovim „Predstavnicima“ - Zoran Gavrić: O boji, svetlosti i houding u Rembrantovom slikarstvu (K-50)

PETER CULSHAW CLANDESTINO - u potrazi za Manu Chaom Prevod - Vuk Šećerović Izdavač - Dereta, Beograd Godina - 2020 396 strana 24 cm Edicija - Biblioteka Biografije ISBN - 978-86-6457-314-6 Povez - Broširan Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja SADRŽAJ: Uvod: Casa Babylon PRVI DEO `La Vida Tombola` - Život i priključenija Manu Chaoa 1. Dvostruki život 2. Plamen rokenrola 3. Hot Pants 4. Uspon Crne ruke 5. Put za jug 6. Slom Crne ruke 7. Próxima Estación - Violencia 8. Loco Mosquito 9. Clandestino 10. Dakar, Barsa... Inshallah 11. Shot By Both Sides DRUGI DEO Otros Mundos - U potrazi za Manuom 12. Barselona - Momak iz kraja 13. Njujork - U srcu zveri 14. Buenos Ajres - Tango i delirijum 15. Sahara Libre! Dakla, Alžir 16. Meksiko - Mačete, marijači, metamfetamini 17. Pariz-Sibir 18. Brikston Vavilon 19. Brazil - Susret sa boginjom Epilog: Finistere Diskografija Bibliografija Autori fotografija Izrazi zahvalnosti `Ne tako davno, Manu Chao i njegov tadašnji bend Mano Negra bili su na kolumbijskoj turneji. Putovali su vozom i usput pregovarali sа vojskom i pobunjenicima. Kako su sami rekli, nije to bila baš „klasična rokenrol turneja” – već pre nešto nalik Napoleonovom povlačenju iz Moskve. Manu je muzičar sa višemilionskim tiražima koji više voli da spava na podu kod prijatelja na gajbi nego da odseda po hotelima sa pet zvezdica, antiglobalista koji zuji sa aktivistima za prava prostitutki po Madridu, samotnjak koji peva pred sto hiljada ljudi na stadionima Latinske Amerike i Evrope. Dobro je poznat i našoj publici: njegov koncert na „Exitu” pred 35.000 fanova mnogi smatraju najboljim koncertom u istoriji ovog festivala, ali svakako ne treba zaboraviti da je pevao i u sali durlanske osnovne škole u Nišu i tom prilikom pružio podršku aktivistima grupe „Odbranimo reke Stare planine”. Knjiga Clandestino pisana je pet godina i Peter Culshaw je za to vreme pratio Manua širom sveta.` Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku. Peter Kalšou Piter Manu Čao Mano Ćao Klandestino

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Vasilije Jordan - Josip Depolo Format: 26 x 32 cm, 264 str. Izdavač: Grafički zavod Hrvatske, 1982 Tvrdi povez Reprodukcije u boji Autori: Josip Depolo Patrick Waldberg Matko Peić Grgo Gamulin Saša Vereš Veno Zlamalik Ive Šimat Banov Radoslav Putar Jelena Uskoković Željo Sabol Stephane Rey Alain Bosquet J.M. Lo Duca Jacques Collard Monografija u odličnom stanju Vasilije Josip Jordan (Zagreb, 1. ožujka 1934. – Zagreb, 12. ožujka 2019.) bio je hrvatski akademski slikar, grafičar, kazališni scenograf i likovni pedagog.[1] Životopis Rodio se 1. ožujka 1934. godine u Zagrebu u obitelji slovenskih korijena. Školu primijenjene umjetnosti završio je 1953. godine. U Zagrebu je diplomirao na Akademiji likovnih umjetnosti u klasi profesora Ljube Babića. Za profesore je imao poznate umjetnike kao što su Krsto Hegedušić, Vjekoslav Parać, Vid Mihičić, Matko Peić i ine. Od 1960. započinje njegova profesionalna karijera samostalnog umjetnika. Prvi put je izlagao - s mladima - 1958. godine, dok je samostalno prvi put izložio svoja djela 1961. godine.[2] Bilo je to u Zagrebu u Gradskoj galeriji suvremene umjetnosti. Za tu je izložbu i sentimentalno vezan jer je na njoj upoznao svoju buduću suprugu.[3] Ukupno je samostalno izlagao više od stotinjak puta u domovini i inozemstvu. Likovni kritičari su ga uvrstili u slikare poetskog nadrealizma. Europski galeristi su ga prepoznali. Uvršten je u antologije figurativnog slikarstva 20. stoljeća. O njemu su pisali Giorgio Segato, Alain Bosquet, Stephane Rey, Paul Caso i ini. Članci o o Jordanovom slikarstvu izlazili su i u novinama kao što su to Le Soir i Le Figaro. Bavio se i grafikom i ostavio je iznimno brojne mape. Okušao se i u kazalištu kao scenograf. Napravio je scenografiju Verdijeve opere `Simon Boccanegra` u HNK-u Zagreb.[1] Bio je redovni profesor katedre za crtanje i slikanje na Akademiji likovnih umjetnosti. U istoj ustanovi bio je dekan. Sredinom 1990-ih skupa sa Stipom Sikiricom i Miroslavom Šutejom suosnivač Akademije likovnih umjetnosti u Širokom Brijegu gdje je bio i pročelnik studija za slikarstvo te dekan. [1] Ostavio je traga u sakralnoj umjetnosti: zagrebačkoj crkvi sv. Antuna izradio je četrnaest postaja Križnog puta, u zagrebačkoj kapeli sv. Dizme, crkvi sv. Frane u Splitu, crkvi sv. Marka na Plehanu, crkvi sv. Franje u Tuzli, župnoj crkvi u Osoru i dr. Djela su mu i u Vatikanskom muzeju sakralne umjetnosti. Autor je svečanog zastora Harmica u zagrebačkom Hrvatskom narodnom kazalištu. Zastor je izveo Rudi Labaš. Preminuo je 12. ožujka 2019. u 86. godini.

- Memphis Group, Milano Neenah Paper / Kimberly-Clark Corporation, 1987 58 str. meki povez stanje: vrlo dobro ŠTAMPANO KAO PROMO KATALOG ZA (TADA) NOVI NEENAH PAPIR. VRLO RETKO. __________________________________________________________ Printed on Neenah Paper. _________________________________________________________ The Memphis Group, also known as Memphis Milano, was an Italian design and architecture group founded by Ettore Sottsass. It was active from 1980 to 1987. The group designed postmodern furniture, lighting, fabrics, carpets, ceramics, glass and metal objects. The Memphis group`s work often incorporated plastic laminate and terrazzo materials and was characterized by ephemeral design featuring colorful and abstract decoration as well as asymmetrical shapes, sometimes arbitrarily alluding to exotic or earlier styles and designs. Memphis was born on the evening of December 11, 1980, when Sottsass invited a group of young designers and architects to discuss the future of design. Together, they wanted to change the concept of what design had been focused on, which had been Modernism and aimed to do so by creating and forming a new design collective. After their initial meeting, the group went away to brainstorm different ideas and concepts, and three months later, came back together ready to share over a hundred drawings they had produced during that time. The inspiration behind naming themselves `Memphis` came about during their first meeting when Bob Dylan`s record `Stuck Inside of Mobile with the Memphis Blues Again` had been playing repeatedly in the background. For Sottsass, the name `Memphis` represented two things: a city in Tennessee, and ancient Egypt`s capital city. The group of designers then went ahead and used the ambiguity behind the name `Memphis` to represent and symbolise their ambiguous design philosophies of furniture, objects and textiles. In Sottsass` case specifically, he showed great interest in the middle-class taste, the traditions of the Third World and the East, and unspoiled nature. Sottsass left the group in 1985 to focus on his design and architecture firm, Sottsass Associati. The group disbanded in 1987 because its members found it difficult to sustain their commercial success after the hype of their new movement had faded. Memphis` colorful furniture has been described as `bizarre`, `misunderstood`, `loathed`, and `a shotgun wedding between Bauhaus and Fisher-Price`. During their active years, the group designed a series of non-conformist furniture. One of their most popular and well-known designs is the `Carlton` Room Divider, a totemic pole incorporating a variety of bright colours, solid shapes and voids. The structure itself is constructed using cheap plastic laminates, though designed to be sold by a luxury market, and incorporates a series of equilateral triangles, both real and implied. The mid-1980s to early 1990s design of furniture, architecture, household items, and clothes was heavily influenced by Memphis Design. Surfing, skateboarding, skiing and BMX companies were quick to adopt the aesthetic into their designs. Television shows such as Miami Vice showcased many architectural examples. Nickelodeon used the style as the basis for their Double Dare set design. Memphis designs served as inspiration for the Fall/Winter 2011–2012 Christian Dior haute couture collection fashion show, for the Winter 2015 Missoni collection, Notable Memphis design collectors included fashion designer Karl Lagerfeld and musician David Bowie. After Bowie`s death in 2016, his collection was auctioned off at Sotheby`s for a total of £1,387,000. A `flat, geometric, figurative` illustration style `usually made up of solid colours`, popular in the late 2010s, particularly with startups, was dubbed `Corporate Memphis` by Wired Magazine for its resemblance to Memphis designs. Being the founder of the group, Ettore Sottsass became the leader of the Memphis Group and is now one of the most well known Italian post-War designers. Martine Bedin, a French designer, was also a member of Memphis. She first joined the group when she was in her twenties and was deemed in charge of overlooking all Memphis lighting that was produced. Her father had been an engineer and she was also continuously `playing with forbidden things`, all of which contributed to her designated position. During her time in Memphis, Bedin designed and thought of numerous ideas. Her design of the Super lamp placed on wheels, first designed in 1978, supposedly represented, along with a group of other objects, `friend-like` items. Bedin`s lamp was later produced in an artisanal workshop, where all Memphis products were manufactured, and her first prototype is now featured in the Victoria & Albert Museum, in London, England. Peter Shire, a sculptor, designer and potter originally from California, was another figure who formed the Memphis Group. He was first discovered thanks to Wet: The Magazine of Gourmet Bathing, a lifestyle publication on the west coast that Sottsass` partner on occasion would contribute to. In one article featuring Shire`s teapots in 1977, he quoted `I`m not much of a tea-drinker [...] Actually my first impulse is to put Coke in teapots. I`m a big Coke drinker and I`d love to see Coke flowing out of the teapots and foaming on the ground.` His unique approach and attitude later secured him a spot as a member of Memphis. After Memphis` disbandment in 1987, members went their separate ways. Some like Nathalie Du Pasquier, a French-born ex-member of the group, have collaborated with brands and companies in recent years. In 2013, she and the Danish company HAY collaborated where she designed and created Memphis-esque patterned bags. She later on also collaborated with American Apparel, a Canadian-founded fashion company that moved to California, where she designed one of their collections. The designs of the Memphis Group have acted as an inspiration to many other fashion companies, like Dior and Missoni, who both were inspired to design fashion collections based on Memphis` original work. Memphis included contributions from many international architects and designers. Notable members include: Ettore Sottsass Martine Bedin Andrea Branzi Aldo Cibic Michele De Lucchi Nathalie du Pasquier Michael Graves Massimo Iosa Ghini Shiro Kuramata Javier Mariscal Alessandro Mendini Barbara Radice Cinzia Ruggeri Peter Shire George Sowden Gerard Taylor Matteo Thun Masanori Umeda Marco Zanini Marco Zanuso izvor:wikipedia

Kao na slikama Deluje nekorišćeno Cekade Ervin Piskator Zagreb, 1985. 14 x 22 cm, tvrd povez sa omotom, 198 strana Erwin Friedrich Maximilian Piscator (17 December 1893 – 30 March 1966) was a German theatre director and producer. Along with Bertolt Brecht, he was the foremost exponent of epic theatre, a form that emphasizes the socio-political content of drama, rather than its emotional manipulation of the audience or the production`s formal beauty.[2] Biography[edit] Youth and wartime experience[edit] The Volksbühne Berlin, scene of Piscator`s early successes as a stage director in 1924 Erwin Friedrich Max Piscator was born on 17 December 1893 in the small Prussian village of Greifenstein-Ulm, the son of Carl Piscator, a merchant, and his wife Antonia Laparose.[3] His family was descended from Johannes Piscator, a Protestant theologian who produced an important translation of the Bible in 1600.[4] The family moved to the university town Marburg in 1899 where Piscator attended the Gymnasium Philippinum. In the autumn of 1913, he attended a private Munich drama school and enrolled at University of Munich to study German, philosophy and art history. Piscator also took Arthur Kutscher`s famous seminar in theatre history, which Bertolt Brecht later also attended.[5] Piscator began his acting career in the autumn of 1914, in small unpaid roles at the Munich Court Theatre, under the directorship of Ernst von Possart. In 1896, Karl Lautenschläger had installed one of the world`s first revolving stages in that theatre.[6] During the First World War, Piscator was drafted into the German army, serving in a frontline infantry unit as a Landsturm soldier from the spring of 1915 (and later as a signaller). The experience inspired a hatred of militarism and war that lasted for the rest of his life. He wrote a few bitter poems that were published in 1915 and 1916 in the left-wing Expressionist literary magazine Die Aktion. In summer 1917, having participated in the battles at Ypres Salient and been in hospital once, he was assigned to a newly established army theatre unit. In November 1918, when the armistice was declared, Piscator participated in the November Revolution, giving a speech in Hasselt at the first meeting of a revolutionary Soldiers` Council (Soviet).[6] Early success in the Weimar Republic[edit] Piscator returned to Berlin and joined the newly formed Communist Party of Germany (KPD). He left briefly for Königsberg, where he joined the Tribunal Theatre. He participated in several expressionist plays and played the student, Arkenholz, in the Ghost Sonata by August Strindberg. He joined Hermann Schüller in establishing the Proletarian Theatre, Stage of the Revolutionary Workers of Greater Berlin.[7] The Piscator-Bühne in Berlin (1927–29), formerly known as Neues Schauspielhaus In collaboration with writer Hans José Rehfisch, Piscator formed a theatre company in Berlin at the Comedy-Theater on Alte Jacobsstrasse, following the Volksbühne (`people`s stage`) concept. In 1922–1923 they staged works by Maxim Gorky, Romain Rolland, and Leo Tolstoy.[8] As stage director at the Volksbühne (1924–1927), and later as managing director at his own theatre (the Piscator-Bühne on Nollendorfplatz), Piscator produced social and political plays especially suited to his theories. His dramatic aims were utilitarian — to influence voters or clarify left-wing policies. He used mechanized sets, lectures, movies, and mechanical devices that appealed to his audiences. In 1926, his updated production of Friedrich Schiller`s The Robbers at the distinguished Preußisches Staatstheater in Berlin provoked widespread controversy. Piscator made extensive cuts to the text and reinterpreted the play as a vehicle for his political beliefs. He presented the protagonist Karl Moor as a substantially self-absorbed insurgent. As Moor`s foil, Piscator made the character of Spiegelberg, often presented as a sinister figure, the voice of the working-class revolution. Spiegelberg appeared as a Trotskyist intellectual, slightly reminiscent of Charlie Chaplin with his cane and bowler hat. As he died, the audience heard The Internationale sung. Piscator founded the influential (though short-lived) Piscator-Bühne in Berlin in 1927. In 1928 he produced a notable adaptation of the unfinished, episodic Czech comic novel The Good Soldier Schweik. The dramaturgical collective that produced this adaptation included Bertolt Brecht.[9] Brecht later described it as a `montage from the novel`.[10] Leo Lania`s play Konjunktur (Oil Boom) premiered in Berlin in 1928, directed by Erwin Piscator, with incidental music by Kurt Weill. Three oil companies fight over the rights to oil production in a primitive Balkan country, and in the process exploit the people and destroy the environment. Weill`s songs from this play, such as Die Muschel von Margate, are still part of the modern repertoire of art music.[11] In 1929 Piscator published his The Political Theatre, discussions of the theory of theatre .[12] In the preface to its 1963 edition, Piscator wrote that the book was `assembled in hectic sessions during rehearsals for The Merchant of Berlin` by Walter Mehring, which had opened on 6 September 1929 at the second Piscator-Bühne.[13] It was intended to provide `a definitive explanation and elucidation of the basic facts of epic, i.e. political theatre`, which at that time `was still meeting with widespread rejection and misapprehension.`[13] Three decades later, Piscator said that: The justification for epic techniques is no longer disputed by anyone, but there is considerable confusion about what should be expressed by these means. The functional character of these epic techniques, in other words their inseparability from a specific content (the specific content, the specific message determines the means and not vice versa!) has by now become largely obscured. So we are still standing at the starting blocks. The race is not yet on ...[14] International work, emigration, and late productions in West Germany[edit] Piscator was theater manager of The Freie Volksbühne Berlin from 1962 until his death. In 1931, after the collapse of the third Piscator-Bühne, Piscator went to Moscow in order to make the motion picture Revolt of the Fishermen with actor Aleksei Dikiy, for Mezhrabpom, the Soviet film company associated with the International Workers` Relief Organisation.[15] As John Willett wrote, throughout the pre-Hitler years Piscator`s `commitment to the Russian Revolution was a decisive factor in all his work.`[16] With Hitler`s rise to power in 1933, Piscator`s stay in the Soviet Union became exile.[17] In July 1936, Piscator left the Soviet Union for France. In 1937, he married dancer Maria Ley in Paris. Bertolt Brecht was one of the groomsmen. During his years in Berlin, Piscator had collaborated with Lena Goldschmidt on a stage adaptation of Theodore Dreiser`s bestselling novel An American Tragedy; under the title The Case of Clyde Griffiths. With American Lee Strasberg as director, it had run for 19 performances on Broadway in 1936. When Piscator and Ley subsequently immigrated to the United States in 1939, Piscator was invited by Alvin Johnson, the founding president of The New School, to establish a theatre workshop. Among Piscator`s students at this Dramatic Workshop in New York were Bea Arthur, Harry Belafonte, Marlon Brando, Tony Curtis, Ben Gazzara, Judith Malina, Walter Matthau, Rod Steiger, Elaine Stritch, Eli Wallach, Jack Creley, and Tennessee Williams.[18] Established in New York, Erwin and Maria Ley-Piscator lived at 17 East 76th Street, an Upper East Side townhome, sometimes remembered as the Piscator House.[19] After World War II and the break-up of Germany, Piscator returned to West Germany in 1951 due to McCarthy era political pressure in the United States against former communists in the arts.[20] In 1962 Piscator was appointed manager and director of the Freie Volksbühne in West Berlin. To much international critical acclaim, in February 1963 Piscator premièred Rolf Hochhuth`s The Deputy, a play `about Pope Pius XII and the allegedly neglected rescue of Italian Jews from Nazi gas chambers.`[21] Until his death in 1966, Piscator was a major exponent of contemporary and documentary theatre. Piscator`s wife, Maria Ley, died in New York City in 1999. Effects on theatre[edit] This section needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed. Find sources: `Erwin Piscator` – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2017) (Learn how and when to remove this template message) Piscator, a sculpture in the London Borough of Camden by Eduardo Paolozzi In lieu of private themes we had generalisation, in lieu of what was special the typical, in lieu of accident causality. Decorativeness gave way to constructedness, Reason was put on a par with Emotion, while sensuality was replaced by didacticism and fantasy by documentary reality. Erwin Piscator, 1929.[22] Piscator`s contribution to theatre has been described by theatre historian Günther Rühle as `the boldest advance made by the German stage` during the 20th century.[23] Piscator`s theatre techniques of the 1920s — such as the extensive use of still and cinematic projections from 1925 on, as well as complex scaffold stages — had an extensive influence on European and American production methods. His dramaturgy of contrasts led to sharp political satirical effects and anticipated the commentary techniques of epic theatre.[citation needed] In the Federal Republic of Germany, Piscator`s interventionist theatre model enjoyed a late second zenith. From 1962 on, Piscator produced several works that dealt with trying to come to terms with the Germans` Nazi past and other timely issues; he inspired mnemonic and documentary theatre in those years until his death. Piscator`s stage adaptation of Leo Tolstoy`s novel War and Peace[24] has been produced in some 16 countries since 1955, including three productions in New York City.[citation needed] Legacy and honors[edit] Opening of an exhibition on the occasion of the 50th anniversary of Erwin Piscator`s death, Berlin, 2016 In 1980, a monumental sculpture by Scottish artist Eduardo Paolozzi was dedicated to Piscator in central London.[25] In the fall of 1985, an annual Erwin Piscator Award was inaugurated in New York City, the adopted home of Piscator`s widow Maria Ley. Additionally, a Piscator Prize of Honors has been annually awarded to generous patrons of art and culture in commemoration of Maria Ley since 1996. The host of the Erwin Piscator Award is the international non-profit organisation `Elysium − between two continents` that aims to foster artistic and academic dialogue and exchange between the United States and Europe. In 2016, a Piscator monument was erected in his birthplace of Greifenstein-Ulm.[26] Piscator`s artistic papers are held by the archive of the Academy of Arts, Berlin (since 1966) and the Southern Illinois University Carbondale (Morris Library, since 1971).[27] Broadway productions[edit] Gotthold Ephraim Lessing, Nathan the Wise (Belasco Theatre, April 1942) Irving Kaye Davis, The Last Stop (Ethel Barrymore Theatre, September 1944) Films[edit] Revolt of the Fishermen (Восстание рыбаков). Director: Erwin Piscator, Screenplay: Georgi Grebner, Willy Döll, Producer: Mikhail Doller, USSR 1932–1934. Works[edit] Piscator, Erwin. 1929. The Political Theatre. A History 1914–1929. Translated by Hugh Rorrison. New York: Avon, 1978. ISBN 978-0-380401-88-8 (= London: Methuen, 1980. ISBN 978-0-413335-00-5). The ReGroup Theatre Company (ed.): The `Lost` Group Theatre Plays. Volume 3. The House of Connelly, Johnny Johnson, & Case of Clyde Griffiths. By Paul Green and Erwin Piscator. Prefaces by Judith Malina & William Ivey Long. New York, NY: CreateSpace, 2013. ISBN 978-1-484150-13-9. Tolstoy, Leo. War and Peace. Adapted for the Stage by Alfred Neumann, Erwin Piscator, and Guntram Prüfer. English adaptation by Robert David MacDonald. Preface by Bamber Gascoigne. London: Macgibbon & Kee, 1963. Literature[edit] Connelly, Stacey Jones. Forgotten Debts: Erwin Piscator and the Epic Theatre. Bloomington: Indiana University 1991. Innes, Christopher D. Erwin Piscator`s Political Theatre: The Development of Modern German Drama. Cambridge: Cambridge University Press 1972. Ley-Piscator, Maria. The Piscator Experiment. The Political Theatre. New York: James H. Heineman 1967. ISBN 0-8093-0458-9. Malina, Judith. The Piscator Notebook. London: Routledge Chapman & Hall 2012. ISBN 0-415-60073-1. McAlpine, Sheila. Visual Aids in the Productions of the First Piscator-Bühne, 1927–28. Frankfurt, Bern, New York etc.: Lang 1990. Probst, Gerhard F. Erwin Piscator and the American Theatre. New York, San Francisco, Bern etc. 1991. Rorrison, Hugh. Erwin Piscator: Politics on the Stage in the Weimar Republic. Cambridge, Alexandria VA 1987. Wannemacher, Klaus. Moving Theatre Back to the Spotlight: Erwin Piscator’s Later Stage Work. In: The Great European Stage Directors. Vol. 2. Meyerhold, Piscator, Brecht. Ed. by David Barnett. London etc.: Bloomsbury (Methuen Drama) 2018, pp. 91–129. ISBN 1-474-25411-X. Willett, John. The Theatre of Erwin Piscator: Half a Century of Politics in the Theatre. London: Methuen 1978. ISBN 0-413-37810-1. External links[edit] Biography portal Erwin Piscator at IMDb Website on Erwin Piscator, including `Annotated Erwin Piscator Bibliography` with more than 1300 title entries (German) Erwin Piscator Papers, 1930–1971 at Southern Illinois University Carbondale, Special Collections Research Center Information on the annual Erwin Piscator Award Photo of Piscator at Find a Grave Tags: Politika i knjizevnost bertolt Breht angažovana knjizevnost sartr avangarda

Dusan MISKOVIC (Aleksinac, 11. 11. 1915 - Beograd, 1993) Beograd, 1967 ulje na kartonu 30 x 38 cm plus ram signatura dole desno, zapis dole levo Original ram iz perioda. Fotoatest. Душан Мишковић је преживео све промене у сликарству и слободно изабрао онај свет уметности за који се определио од младости. Душан Мишковић - сликар (1915 - 1993) Биографија Душан Мишковић, сликар, родио се у Алексинцу 29. октобра 1915. године. Основну школу завршио је у Пироту, а гимназију и трговачку академију у Београду. Уметничку школу у Београду похађао је од 1935. до 1939. године код професора Бете Вукановић, Ивана Радовића, Љубе Ивановића и Николе Бешевића. У ликовном животу Београда присутан је од 1938. године. Излагао је на пролећним и јесењим изложбама југословенских уметника у Уметницком павиљону Цвијета Зузорић 1938, 1939. и 1940. године. После II светског рата, у периоду од 1948. до 1955. године Мишковић живи у Нишу, где оснива Школу примењених уметности у којој је радио као директор и предавач. 1955. године прелази у Београд , где живи и ради све до своје смрти 1993. године. У послератном периоду његово бављење сликарством добија пун интензитет. Излаже на многобројним излжбама у Беогарду и другим градовима Југославије. Учествује на изложбама УЛУС-а, Октобарском салону, изложбама ЛАДЕ, Изложби југословенског портрета, као и на изложбама атељеа АРС и на другим ликовним смотрама. У иностранству је излагао у Риму, Напуљу и Фиренци где на међународној изложби 1970. године добија златну медаљу за сликарство овог града. Излагао је и у Немачкој, Америци и Канади. Радови Душана Мишковића налазе се у Музеју савремене уметности у Београду, Народном музеју у Београду, Музеју града Београда, Музеју града Земуна, Народном музеју Ниша, Народном музеју Смедеревске Паланке, Завичајном музеју Алексинца и бројним установама и приватним колекцијама. У иностранству његови радови се налазе у Равени, Венецији, Минхену, Паризу и Вашингтону. Мишљења Професор др. Павле Васић, 1978: Душан Мишковић је преживео све промене у сликарству и слободно изабрао онај свет уметности за који се определио од младости. То су традиционални мотиви сликарства, интима и тиха зрачења бића и ствари везаних за наш круг, нас свакодневни живот, једном речју, уобичајене теме које до сада нису престале да буду занимљиве. Уметност је једна, али има хиљаду видова. Према томе, сликару је слободно да изабере пут који му највише одговара. У том оквиру Мишковић је развио своје уобичајене особине, аналитички колористички однос према свету, према пределу, стварима или човеку; непосредан без усиљавања да изгледа нешто друго него што јесте и што је био. Тај континуитет развоја и пута трпео је једва веће промена. Оне су се огледале махом у наглашавању фактуре, која је постала главни циљ апстрактном сликарству, па није мимоисла ни Мишковића у свом тријумфалном походу. Мишковић је остао везан за природу, присно и нераздвојно, до садасње изложбе... Срето Бошњак, ликовни критичар, 1978: Мајстор боје и атмосфере Сликар Душан Мишковић се формирао у духу оног интимистичко-поетског концепта који је карактерисао српску ликовну уметност с краја четврте деценије и у том духу оставио је неколико упечатљивих дела која, без обзира на младост уметника, сведоче о зрелости стваралачке свести и у исто време о њеној отворености за нове могућности. Инспирисан природом, њеним духом и њеним лепотама, он слику третира као изазов страсти и лепоте материје: полази од виђеног, али још више од доживљеног, стварајући префињене композиције и хроматске оркестрације. Облик није само визуелна чињница која се ослања на препознавање објективно постојећег, већ пре свега извориште слободне интерпретације доживљаја. Такав је и у пејзажима и миртвим природама, сличан је и у портрету, али оно што је битно за овај сликарски концепт, то је процес који боју, као средство израза, трансформише из визуелне у лирску духовну чињеницу. И по томе је Мишковић модеран сликар, без обзира на његово свесно ослањање на традицију. Паралелно са уљима, Мишковић стално, много и зналачки, из године у годину све зрелије, црта, све мање се ослањајући на објективне визуелне податке, а све више на свој унутрашњи свет, сан и подсвест; дух легенди и народног предања отварају нове димензије и у његовом цртежу и у његовој слици; у првом плану су пластичне вредности, светлост и боја, и облик који заједно чине нераскидиву целину. Светлост је услов дефинисања облика, али и више од тога - она је носилац лирске атмосфере слике, њено лице и њена душа. Боја, топла и зрела, покаткад пригушена, а покаткад звонка и отворена, час у густим наносима, час у танким лазурама, гради ону фину хармонијску целовитост сваког платна, пуно топлине и неког наглашеног јединства. др. Станислав Живковић, историчар уметности, 1978: ... Небо, тишина и простор јесу при том три основна садржаја која испуњавају завучене кутке обојене патином; простори који служе као сцена за одвијање медитација о суштинским питањима живота и смрти. На неки начин, Мишковић се у тој синтези још једном сећа неизбрисивог сусрета са сликарством Делакроа, па је тако један стваралачки круг затворен. Међутим, оно битно опредељење сликара, који уједно представља и његов највећи квалитет, јесте истанчано колористичко осећање, схватање да је слика - бојом испуњена површина. Без обзира што Мишковић, у зависности од мотива и тренутног расположења, мења повремено гаму, више или мање деформише цртеж и растаче форму, његова основна концентрација увек остаје на музикалној транспозицији мотива, на склапању акорда оплемењеног звука. У богатој оркестрацији најчесће доминирају посивели зелени, плави и црвени тонови, у комплементарном сазвучју са оптимистички ведрим окерима, или драматичним тамно-љубичастим, готово црним мрљама. Ипак, његова платна нису драматични сукоби маса, егзалтиране ескплозије нити фанфаре, већ деликатна колористичка ткања, чија је заједничка ознака одређена сиво-сребрнаста, помало опора гама. Сликарско дело Душана Мишковића још није завршено. Али већ сада можемо закључити да оно по свом интимистичком карактеру, као и по свом искључивом интересу за лапоту сликарске материје, несумњиво припада кругу традиционалне. београдске школе Самосталне изложбе 1947. Соко Бања - Дом културе 1954. Алексинац - Дом културе 1954. Алексинац - Алексиначки рудници 1955. Београд - Клуб ССРЊ, Вождовац 1957.Београд - Галерија УЛУС 1958. Београд - Галерија `Наш дом` 1959. Београд - Галерија УЛУС 1959. Земун - Галерија Земун 1965. Београд - Галерија УЛУС 1971. Београд - Галерија УЛУС 1972. Београд - Галерија УЛУС 1973. Београд - Галерија УЛУС 1975. Земун - Галерија Дома ваздухопловства 1977. Смедеревска Паланка - Галерија `Абрашевић` 1978. Смедеревска Паланка - Народни музеј 1978. Београд - Културни центар 1996. Смедеревска Паланка, Народни музеј Колективне изложбе 1939. Београд - Уметнички павиљон “Цвијета Зузорић” - Јесења изложба београдских уметника 1940. Београд - Уметнички павиљон “Цвијета Зузорић” - Пролећна изложба југословенских уметника 1947-1955. Ниш - Друштво ликовних уметника Ниша 1956. Београд - редовне изложбе УЛУС-а 1966. Скопље - Међународна изложба солидарности 1967. Београд - Дом ЈНА 1968. Београд - Културни центар - Уметници Београда Фиренци 1968-1970. Фиренца (Италија) - Међународна изложба “Санта Цроце” 1969. Пистоиа (Италија) - Први бијенале акварела 1975. Београд - 30 година УЛУС-а 1975. Сомбор - Тријенале савременог цртежа 1976. Београд - Октобарски салон 1976. Београд - Културни центар, Београд као инспирација ликовних уметника 1976. Штутгарт - Келн (Немачка), - Београдски уметници 1977. Њујорк - Бостон (САД и Канада) - Атеље АРС 1978. Сомбор - Тријенале савременог цртежа 1987. Београд - САНУ - Уметничка школа у Београду (1919-1939) 1988. Београд - Народни музеј - Тековине (уметничка збирка слика Народног музеја у Смедеревској Паланци 1993. Сремски Карловци - Изложба “Ладе” 1995. Београд - Народни музеј, Поглед у прошлост (1904-1994) 1995. Врњачка Бања - Замак културе, Акварел у Србији (1900-1950) 1996. Чачак - Уметничка галерија `Надежда Петровић`, - Акварел у Србији - из Збирке југословенског сликарства XX века (1900-1950) Београд - Народни музеј Нови Сад - Галерија Матице српске Награде 1969. Златна медаља за сликарство града Фиренце - Италија 1969. Писмена похвала Првог бијенала акварела у Пистои - Италија

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Posveta! Folklor je uopšteno ime za kulturu koja, u ustaljenim tradicionalnim oblicima, živi u narodu. Ovaj kulturni oblik prelazi od starijih na mlađe. Dug razvojni i vekovni put uticao je na prenošenje originalnosti narodnih tvorevina. Kao i sve ostalo, narodna umetnost evoluira. Ovo se u muzici lako uočava na pesmama sa istim tekstom koje se na raznim udaljenostima interpretiraju na razne načine. Isto se dešava i sa narodnim igrama: narodna kola danas i ona od pre pedeset godina, iako sa istim imenima i nazivima, razlikuju se. Narodni duh, najsnažniji pokretač svih ideja u umetnosti, nikada ne miruje. Narod obavezno i uvek stvara svoju umetnost, sa svojom etikom i posebnom karakteristikom. Proučavajući folklor naučnici rekonstruišu duhovnu vrednost i kulturnu prošlost naroda. Muzički folklor prenosi se predanjem i pomaže nam da upoznamo narodno stvaralaštvo prošlih epoha. Poreklo naziva Termin folklor prvi je upotrebio Englez Džon Tomas (engl. William John Tomas) 1846. godine, gde folk znači narod, a lore se odnosi na znanje.[1] Srpske narodne igre Narodne igre su važna karakteristika pojedinih naroda ili etničkih grupa. Svaki narod ili etnička grupa u svojim igrama ima osobenosti koje je posebno obeležavaju. U srpskom jeziku izrazom narodna igra označavalo se više pojmova. Njime su se označavale utakmice u skakanju, trčanju, bacanju i dizanju kamena i drugih tereta, ukratko sve ono sto bi se današnjim jezikom moglo nazivati sportskim igrama.[2] Istim terminom su se označavale i ostale igre (društvene, zabavne, igre na sreću i dr.). O ovim i orskim igrama piše poznati etnolog Tihomir Đorđević. Po njegovom viđenju orske igre su igre u kolu ili oru, kod kojih se na ritmičkoj osnovi nižu određeni pokreti tela. Narodne igre spadaju u plastične umetnosti, zbog toga što se estetska osećanja izražavaju pokretom. Od najstarijih početaka do današnjih stanja one su prešle dug razvojni put, kojim su ih vodile mnoge okolnosti. Ljudski pokreti zavisili su prvenstveno od prirodne sredine, odnosno tla. Po ravnom zemljištu lakše se kretalo nego po valovitom i planinskom. Reljef je diktirao organizaciju, usmeravao i ustaljivao rad celokupne muskulature. Hod po zemlji je nesumnjivo uticao i na pokrete u igri, jer je i on sam ritmičko kretanje u prostoru. U daljem razvoju primitivnog čoveka koji još nije racionalno shvatao uzroke i redosled zbivanja u prirodi, javljaju se i religijske predstave. Ljudi su preduzimali mađijske radnje i vršili obrede kako bi stekli naklonost natprirodnih bića, za koja su smatrali da upravljaju pojavama u prirodi, na korist ili štetu ljudi. Sastavni deo ovih obreda postaje igra, tj. ona postaje sredstvo kojim su ljudi sticali naklonost natprirodnih bića ili otklanjali njihove štetne uticaje. Ovo su samo neki od činilaca koji su učestvovali u nastavku i doprineli razvoju srpskih narodnih igara. Etnokoreološka područja Kao što jezik jednog naroda nije svuda ujednačen, već može imati dijalekatskih varijanata, tako ni srpske narodne igre nisu svuda ujednačene, već se mogu izraziti na više načina, iako je etnos isti.[3] Ista igra se u različitim krajevima igrala na različite načine, jer su svaki kraj, a ponekad i svako naselje imali svoje igre. Igre su se prenosile i preuzimale iz kraja u kraj, naročito u susednim krajevima, što je ponekad dovodilo do njihovog ujednačavanja. Na teritoriji Srbije može se razlikovati nekoliko većih etnokoreoloških područja u kojima se igra na sličan način, ali donekle različit u odnosu na ostala područja. U pregledu koji dolazi biće opisane igre različitih područja koje imaju zajedničke i posebne karakteristike. Panonsko područje Od severa prema jugu, prvo na razmatranje dolazi panonsko područje. Panonska ravnica je prostrana, otvorena u svim pravcima, te je zbog toga bila megdan stalnih strujanja stanovništva. Tu su se odigravale značajne etničke i kulturne promene, dolazilo je do uzajamnih uticaja i kulturnih prožimanja. U sklopu šireg panonskog područja nalazi se Vojvodina u celini. Ona ima posebnu etničku strukturu, pored srpskog sloja, koji je najbrojniji i najstariji, žive i Mađari, Rumuni i narodi čije su matične zemlje daleko. Pošto je Vojvodina ravnica, njene igre imaju karakter ravničarskih i zemljoradničkih igara. Način igranja je vedar, a igralo se lakim i sitnim koracima, bez mnogo odvajanja od zemlje. Ovo dolazi do izražaja u igranju žena. Igranje muškaraca ne izlazi iz opšteg stila, ali se ističe mnogim ukrasnim koracima i improvizacijama. Ovo je bilo vidljivo naročito u nadigravanju. Igranje je uglavnom bilo grupno, dok je kod nadigravanja dolazilo do samostalnih isticanja. Gornji deo tela igrača bio je miran, dok su noge improvizovale najrazličitije pokrete. Vešti igrači su igrali sa punom čašom na glavi. Srpske narodne igre u Vojvodini su se izvodile u raznovrsnim oblicima, ali je najrasprostranjenije bilo kolo. Posle kola bi dolazile parovne, a zatim igre u trojkama. Vojvođanska kola su se igrala pretežno udesno, a susedna slavonska ulevo. Jedna od karakterističnih igara je mađarac, a pored njega bilo je i solo igara, pretežno muške, kao što su numera i španac. Što se tiče muzičke pratnje, preovlađuje orkestarsko sviranje i to uglavnom tamburaški orkestri...

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Folklor je uopšteno ime za kulturu koja, u ustaljenim tradicionalnim oblicima, živi u narodu. Ovaj kulturni oblik prelazi od starijih na mlađe. Dug razvojni i vekovni put uticao je na prenošenje originalnosti narodnih tvorevina. Kao i sve ostalo, narodna umetnost evoluira. Ovo se u muzici lako uočava na pesmama sa istim tekstom koje se na raznim udaljenostima interpretiraju na razne načine. Isto se dešava i sa narodnim igrama: narodna kola danas i ona od pre pedeset godina, iako sa istim imenima i nazivima, razlikuju se. Narodni duh, najsnažniji pokretač svih ideja u umetnosti, nikada ne miruje. Narod obavezno i uvek stvara svoju umetnost, sa svojom etikom i posebnom karakteristikom. Proučavajući folklor naučnici rekonstruišu duhovnu vrednost i kulturnu prošlost naroda. Muzički folklor prenosi se predanjem i pomaže nam da upoznamo narodno stvaralaštvo prošlih epoha. Poreklo naziva Termin folklor prvi je upotrebio Englez Džon Tomas (engl. William John Tomas) 1846. godine, gde folk znači narod, a lore se odnosi na znanje.[1] Srpske narodne igre Narodne igre su važna karakteristika pojedinih naroda ili etničkih grupa. Svaki narod ili etnička grupa u svojim igrama ima osobenosti koje je posebno obeležavaju. U srpskom jeziku izrazom narodna igra označavalo se više pojmova. Njime su se označavale utakmice u skakanju, trčanju, bacanju i dizanju kamena i drugih tereta, ukratko sve ono sto bi se današnjim jezikom moglo nazivati sportskim igrama.[2] Istim terminom su se označavale i ostale igre (društvene, zabavne, igre na sreću i dr.). O ovim i orskim igrama piše poznati etnolog Tihomir Đorđević. Po njegovom viđenju orske igre su igre u kolu ili oru, kod kojih se na ritmičkoj osnovi nižu određeni pokreti tela. Narodne igre spadaju u plastične umetnosti, zbog toga što se estetska osećanja izražavaju pokretom. Od najstarijih početaka do današnjih stanja one su prešle dug razvojni put, kojim su ih vodile mnoge okolnosti. Ljudski pokreti zavisili su prvenstveno od prirodne sredine, odnosno tla. Po ravnom zemljištu lakše se kretalo nego po valovitom i planinskom. Reljef je diktirao organizaciju, usmeravao i ustaljivao rad celokupne muskulature. Hod po zemlji je nesumnjivo uticao i na pokrete u igri, jer je i on sam ritmičko kretanje u prostoru. U daljem razvoju primitivnog čoveka koji još nije racionalno shvatao uzroke i redosled zbivanja u prirodi, javljaju se i religijske predstave. Ljudi su preduzimali mađijske radnje i vršili obrede kako bi stekli naklonost natprirodnih bića, za koja su smatrali da upravljaju pojavama u prirodi, na korist ili štetu ljudi. Sastavni deo ovih obreda postaje igra, tj. ona postaje sredstvo kojim su ljudi sticali naklonost natprirodnih bića ili otklanjali njihove štetne uticaje. Ovo su samo neki od činilaca koji su učestvovali u nastavku i doprineli razvoju srpskih narodnih igara. Etnokoreološka područja Kao što jezik jednog naroda nije svuda ujednačen, već može imati dijalekatskih varijanata, tako ni srpske narodne igre nisu svuda ujednačene, već se mogu izraziti na više načina, iako je etnos isti.[3] Ista igra se u različitim krajevima igrala na različite načine, jer su svaki kraj, a ponekad i svako naselje imali svoje igre. Igre su se prenosile i preuzimale iz kraja u kraj, naročito u susednim krajevima, što je ponekad dovodilo do njihovog ujednačavanja. Na teritoriji Srbije može se razlikovati nekoliko većih etnokoreoloških područja u kojima se igra na sličan način, ali donekle različit u odnosu na ostala područja. U pregledu koji dolazi biće opisane igre različitih područja koje imaju zajedničke i posebne karakteristike. Panonsko područje Od severa prema jugu, prvo na razmatranje dolazi panonsko područje. Panonska ravnica je prostrana, otvorena u svim pravcima, te je zbog toga bila megdan stalnih strujanja stanovništva. Tu su se odigravale značajne etničke i kulturne promene, dolazilo je do uzajamnih uticaja i kulturnih prožimanja. U sklopu šireg panonskog područja nalazi se Vojvodina u celini. Ona ima posebnu etničku strukturu, pored srpskog sloja, koji je najbrojniji i najstariji, žive i Mađari, Rumuni i narodi čije su matične zemlje daleko. Pošto je Vojvodina ravnica, njene igre imaju karakter ravničarskih i zemljoradničkih igara. Način igranja je vedar, a igralo se lakim i sitnim koracima, bez mnogo odvajanja od zemlje. Ovo dolazi do izražaja u igranju žena. Igranje muškaraca ne izlazi iz opšteg stila, ali se ističe mnogim ukrasnim koracima i improvizacijama. Ovo je bilo vidljivo naročito u nadigravanju. Igranje je uglavnom bilo grupno, dok je kod nadigravanja dolazilo do samostalnih isticanja. Gornji deo tela igrača bio je miran, dok su noge improvizovale najrazličitije pokrete. Vešti igrači su igrali sa punom čašom na glavi. Srpske narodne igre u Vojvodini su se izvodile u raznovrsnim oblicima, ali je najrasprostranjenije bilo kolo. Posle kola bi dolazile parovne, a zatim igre u trojkama. Vojvođanska kola su se igrala pretežno udesno, a susedna slavonska ulevo. Jedna od karakterističnih igara je mađarac, a pored njega bilo je i solo igara, pretežno muške, kao što su numera i španac. Što se tiče muzičke pratnje, preovlađuje orkestarsko sviranje i to uglavnom tamburaški orkestri...

Odlično Retko! Plavi dvorac 1977 Gojko Berkuljan je rođen 6. septembra 1923. godine u Nikšiću. Poticao je iz porodice školovanih građanskih zanatlija, koji su još u vrijeme Kraljevine Crne Gore osnovali zadružnu manufakturu. Gojkov otac Konstantin bio je borac crnogorskih jedinica u Balkanskim ratovima i I svjetskom ratu. U Albaniji je ranjavan. Koncem dvadesetih godina prošlog vijeka preselio se sa porodicom na kratko u Kotor, a zatim na Cetinje, da bi se tamo definitivno nastanio i osnovao stolarsku radnju. Gojko je na Cetinju završio osnovnu školu i nižu gimnaziju, a kao učenik učestvovao u radu «Crvenog krsta» i više školskih sekcija. Bilo je to i vrijeme druženja sa Filom Filipovićem, nešto mlađim Batom Pravilovićem i još nekoliko prijatelja iz djetinjstva, koji će takođe postati likovni umjetnici. Već sa sedam - osam godina Gojko je pokazivao sklonost ka onome što će postati njegovo životno opredjeljenje, isprva uz oca, gledajući kako skicira komade namještaja, da bi potom sam počeo da crta, često inspirisan dešavanjima iz najbliže okoline. Na jednom od prvih crteža iz tog perioda, koji predstavlja tušem urađenu figuru Albanca u narodnoj nošnji, sa donje desne strane nalazi se karakteristična ćirilična signatura, koja će u najvećoj mjeri ostati nepromijenjena do kraja slikarevog života. Gojka je rat zatekao kao sedamnaestogodišnjaka. Pošto mu je otac interniran. pridružio se 1943. partizanima. Kraj rata dočekao je u Hercegovini, gdje je i ranjen. Demobilisan je početkom 1947. Neko vrijeme je proveo u Dobrovoljnom vatrogasnom društvu i često uživo pjevao na Radio Cetinju, koje je funkcionisalo do osnivanja radio Titograda 1949. Dobro je svirao gitaru, a njen metalni zvuk dobiće mnogo godina kasnije svoj vizuelni izraz, kao posebna i potpuno zaokružena slikareva stvaralačka faza. Gitara se vidi i na jednom od Gojkovih radova s početka pedesetih godina prošlog vijeka. Radi se o autoportretu s prijateljima, na kojem su on, Filo i Aleksandar Aco Prijić. 1947. godine postaje učenik prve generacije Umjetničke škole osnovane na Cetinju, na odsjeku za slikarstvo kod profesora Mila Milunovića i Petra Lubarde. Pored ova dva vrsna umjetnika i pedagoga, predavači su bili i Đorđe Oraovac, Svetomir Poček, Milan Božović i Marko Kažić. Nakon preseljenja škole u Herceg Novi 1948. i Gojko tamo odlazi. Institucijom je u ovom periodu upravljao slikar i karikaturista Miloš Vušković, koji će kasnije postati jedan od Gojkovih nerazdvojnih prijatelja. Tokom školovanja Berkuljan je, pored ostalog, bio angažovan na kopiranju i zaštiti freskopisa u Pećkoj Patrijaršiji i drugim crkvama i manastirima u Makedoniji i Crnoj Gori. Posebno je pohvaljen od Đorđa Andrejevića Kuna nakon izložbe učeničkih radova, koja je upriličena u čast ovog umjetnika. Nakon diplomiranja izvjesno vrijeme je radio kao tehnički urednik lista „Pobjeda“, gdje je upoznao Zagorku Mitrović, utemeljiteljicu crnogorskog ženskog reporterskog novinarstva i svoju buduću suprugu. Nakon što je napustio „Pobjedu“ Gojko Berkuljan je prešao u Zavod za zaštitu spomenika kulture na Cetinju na poslove konzervatora za štafelajno i fresko slikarstvo. Radio je, pored ostalog, na „Gospi od Škrpjela“ i, kako stoji u dokumentaciji, napravio prvu „skicu“ ovog sakralnog objekta za potrebe Zavoda. Zajedno sa prijateljima i kolegama Aleksandrom Prijićem i Brankom Filipovićem – Filom, 1951. godine osnovao je grupu „Trojica“, koja je, po mnogima, u crnogorskoj likovnoj umjetnosti, označila raskid sa ideološkim stereotipima soc-realizma i prelazak na zapadne likovne modele. Od 1952. godine je radio kao scenograf u „Narodnom pozorištu Zetski dom“ i dječjem pozorištu „Rajko Begović“. Za potrebe dramske i lutkarske scene tokom dvije i po decenije realizovao je više od 200 scenografija. Starije generacije još uvijek pamte „Dom Bernarda Albe“, „Hasanaginicu“ ili dječje predstave „Ivicu i Maricu“, „Crvenkapu“, Aladina i čarobnu lampu“... Nažalost, veliki broj skica i gotovih riješenja jednostavno je pretvoren u pepeo nemarom kasnijih korisnika pozorišnih objekata. U ovom periodu Gojko postaje korisnik dvije stipendije fonda „Moša Pijade“: za specijalizaciju u Italiji 1954. i Francuskoj 1959. Tokom boravka u inostranstvu imao je priliku da se neposredno upozna sa najznačajnijim evropskim dostignućima iz oblasti likovne umjetnosti i osjeti „dah“ vremena i stremljenja kojima je i sam težio. Dugi niz godina Gojko Berkuljan je sa entuzijazmom vodio „Pozorišni muzej“ u Zetskom domu. Radilo se o pionirskom poduhvatu, koji je tokom šezdesetih godina XX vijeka obuhvatao reprezentativni izbor fotografija, plakata i drugog generacijama skupljanog dokumentarnog materijala, izloženog na panoima i u vitrinama lociranim u antreu pozorišnog zdanja. Međutim, i ovaj napor, namijenjen čuvanju jednog veoma važnog segmenta našeg kolektivnog trajanja, tokom sedamdesetih je sa gašenjem aktivnosti u Zetskom domu završio kao i neki prethodni, u dimu nemara i indiferentnosti. Gojko se takođe bavio grafičkim dizajnom i društvenim radom. Ilustrovao je nekoliko edicija i pojedinačnih izdanja, kao i logoe više firmi. Radio je i plakate za pojedine manifestacije ili propagandne kampanje. Berkuljan je bio inicijator, jedan od osnivača i prvi direktor likovnog salona „13 novembar“. Od ove inicijative nastala je vrijedna kolekcija od preko 300 radova, koja se danas čuva u Narodnom muzeju Crne Gore. Slikar je 1967. godine napravio značajan otklon u smislu primjene slikarskih tehnika i tehnologija, realizujući u zgradi cetinjske Skupštine seriju zidnih slika inspirisanih crnogorskim pejzažom i epikom. Pažnju u tom smislu posebno privlače dvije monumentalne figurativne kompozicije na spratu, bez pandana u crnogorskoj likovnoj umjetnosti, koje prikazuju Crnogrce i Crnogorke u narodnim nošnjama sa pejzažom u pozadini doživljenim na tipično Berkuljanov način. Slike su „vezane“ za zid, kao što su Crnogorci vezani za kamen. Godinu dana kasnije umjetnik potpuno mijenja „rukopis“ serijom radova pod zajedničkim nazivom „Kameni cvijet“. Tokom sedamdesetih Berkuljanova interesovanja su uglavnom bila usmjerena na realizaciju likovnih ideja, koje je elaborirao u prethodnom periodu. Na skoro frenetičan način smijenjuju se faze jedna za drugom. Tako nastaju enformelske kompozicije sa pastuoznim akcentima, po prvi put prikazane publici 1972, zatim lazurne „Jezerske igre“, „Ruj planine“, „Metalni zvuci“... Bilo je tu i dosta „Cvijeća“, kojim bi se, kako je sam uobičavao da kaže, „odmarao“ od svakodnevnih preokupacija. Neki likovni kritičari nijesu blagonaklono gledali na toliki broj mijena, ali slikara to u principu nije zanimalo, kao što ga nikada u životu nijesu zanimali klišei bilo koje vrste, osim, ponekad, štamparski. Podršku mu je skoro svakodnevno davao učitelj i prijatelj Miloš Vušković, kada bi u popodnevnim časovima dolazio na „ritualnu“ čašu rakije ili da neobavezno popriča. U Gojkovoj kući-ateljeu, ovaj uvijek dragi gost imao je svoju stolicu, čašu, svoje vrijeme. Svraćali su i Aco Prijić, Bato Pravilović, Nikola Vujošević, Drago Vujanović, Čedo Vuković, Coko Marović... Uslijedilo je nekoliko samostalnih i veliki broj grupnih izložbi u zemlji i inostranstvu. Gojko je bio i član crnogorske delegacije koja je gostovala u Belgiji. Sve je to u stvari bila uvertira u umjetnikovu retrospektivu, koja je organizovana u Plavom dvorcu 1977. godine. I umjesto da bude svečani „vrhunac“ njegove karijere, Berkuljan doživljava razočaranje zbog činjenice da izložba biva otvorena bez kataloga, koji je odštampan nekih mjesec dana kasnije i to u skraćenoj i tehnički loše izvedenoj varijanti. Cetinjski muzeji, kao zvanični organizator retrospektive, namjenska sredstva opredijeljena za štampu kataloga utrošili su u druge svrhe. Radilo se o prelomnom trenutku, kada umjetnik odlučuje da prekine kontakt sa nekim dotadašnjim „prijateljima“. Opet se vraća cvijeću i radi seriju karikaturalnih likova, klovnova, koji u stvari nijesu bili ništa drugo do specifičan izraz duhovnog stanja u kojem se našao, ironični doživljaj ljudi koji ga okružuju i hipokrizije u kojoj je prinuđen da bitiše. Pokušao je potom da se „vrati“ na klasične teme, pa je opet slikao planine, ali ne za dugo. Na kraju je odlučio da se povuče, nakon čega mu je vlada SR Crne Gore dodijelila Nacionalnu penziju. Neposredno prije odlaska u penziju obavljao je dužnost direktora Crnogorskog narodnog pozorišta u Titogradu, današnjoj Podgorici. Početkom osamdesetih počeli su da se manifestuju prvi simptomi bolesti. Gojko Berkuljan je imao dvije teške operacije, ali se nije predavao do kraja. Bio je i dalje prisutan na grupnim izložbama. To vrijeme je sam nazvao „bijelom fazom“. Trudio se da njome obuhvati manje-više sve ono što mu je predstavljalo preokupaciju tokom života. Ima tu cvijeća, planina u magli, urbanih tema, čunova, šumskih motiva ... Bijelo dominira. Konačno ga je slomio odlazak supruge januara 1987. godine. Ciklus je okončan zimskim pejzažima. Posljednja dva pastela nastala su u zimu 1988. godine, a slikar nas je napustio decembra mjeseca one sljedeće. I tada je sve opet bilo kao na njegovim slikama. Gojko Berkuljan je bio član ULUCG (Udruženja likovnih umjetnika Crne Gore) i ULUJ (Udruženja likovnih umjetnika Jugoslavije). Bio je dobitnik 13 julske nagrade za slikarstvo 1967, Nagrade grada Cetinja 1968, druge nagrade salona „13 novembar“ 1965, prve nagrade salona „13 novembar“ 1966, Ordena rada sa zlatnim vijencem, Ordena zasluga za narod sa srebrnim zracima i više priznanja i nagrada za društvene i humanitarne aktivnosti. SAMOSTALNE IZLOŽBE: 1953. Cetinje; 1963. Titograd (Podgorica); 1972. Titograd (Podgorica); 1972. Nikšić; 1973. Budva 1973. Cetinje; 1977. Cetinje, Retrospektiva; 1979. Mojkovac, Kolašin, Ivangrad (Berane), Bijelo Polje, Pljevlja, Priboj, Prijepolje, Nova varoš, Tutin, Rožaje, Goražde, Foča, Višegrad; 1995. Bar, Podgorica, Retrospektiva (posthumno); 2000. Podgorica, Izložna skica i minijatura (posthumno) GRUPNE IZLOŽBE 1950. Cetinje, Jesenja izložba; 1951. Cetinje, Izložba likovnih umjetnika Jugoslavije; 1951. Cetinje, Izložba likovne grupe „Trojica“ 1952. Kotor, Jesenja izložba ULUCG; 1953. Beograd, Bijelo Polje, Ivangrad, Jesenja izložba ULUCG; 1954. Zagreb, Ljubljana, Bar, Jesenja izložba ULUCG; 1954. Dubrovnik, Izložba likovnih umjetnika Jugoslavije; 1955. Sarajevo, Cetinje, Pljevlja, Proljećna izložba ULUCG; 1955. Cetinje, Izložba grupe „Trojica“; 1956. Beograd, Titograd, Nikšić, Jubilarna izložba ULUCG; 1956. Beograd, Titograd, Nikšić, Jubilarna izložba ULUCG; 1956. Ljubljana, Izložba likovnih umjetnika Jugoslavije; 1957. Skoplje, Jesenja izložba ULUCG; 1958. Titograd, Nikšić, Izložba grupe „Trojica“; 1959. Beograd, Novi Sad, Titograd, Jesenja izložba ULUCG; 1960. Ljubljana, Priština, Titograd, Jesenja izložba ULUCG; 1962. Titograd, Kotor, Jesenja izložba ULUCG; 1963. Beograd, Ljubljana, Rijeka, Dom JNA; 1964. Cetinje, Majska izložba; 1965. Budva, Izložba ULUCG; 1965. Cetinje, Prva izložba salona „13 novembar“; 1966. Cetinje, Budva, Izložba salona „13 novembar“; 1967. Cetinje, Titograd, Izložba salona „13 novembar“; 1967. Titograd, Izložba ULUCG; 1968. Kluž (Rumunija), Izložba crnogorskih likovnih umjetnika; 1970. Zagreb, Izložba likovnih umjetnika Jugoslavije; 1972. Rim, Savremena crnogorska likovna umjetnost; 1973. Brisel, Šarleroa, Savremena crnogorska likovna umjetnost; 1974. Cetinje, Izložba „Umjetnici Jug slavije Njegošu“; 1974. Zrenjanin, Izložba „Pejzaž u savremenoj umjetnosti Jugoslavije“; 1975. Aranđelovac, Likovna manifestacija „Mermer i zvuci“; 1975. Titograd, XXIII tradicionalna izložba ULUCG; 1975 – 1976. Dablin, Lankašajr, Belfast, Sasex, Glasgov, Grupna izložba jugoslovenskih slikara u gradovima Velike Britanije i Irske; 1976. Titograd, Jubilarna izložba ULUCG; 1976. Priština, Izložba „Savremena crnogorska likovna umjetnost“; 1979. Cetinje, XIII izložba salona „13. novembar“; 1979. Kairo, Izložba „Pejzaž u crnogorskom slikarstvu“; 1981. Moskva, Izložba „Umjetnost u Crnoj Gori od najstarijih vremena do danas“; 1982. Cetinje, XVI izložba salona „13. novembar“; 1982. Titograd, Tradicionalna izložba ULUCG“; 1985. Titograd, 80 tradicionalna izložba ULUCG; 1985. Cetinje, XIX izložba salona „13 novembar“; 1986. Titograd, Jubilarna tradicionalna izložba ULUCG (’46-’86); 1986. Tuzla, Izložba saveza likovnih umjetnika Jugoslavije; 2005. Pariz (posthumno), Izložba „Vrhovi crnogorske likovne umjetnosti“; 2009. Prijepolje (posthumno), Izložba „Dani evropske baštine“; Slike Umetnost Slikarstvo Slikarski katalozi

Nova knjiga G7 Bilješka o autoru Rođen je na Cetinju, 15. novembra 1967. godine. Fotografijom se amaterski bavio u srednjoj školi. Od 1990. godine je radio kao fotograf u Republičkom zavodu za zaštitu spomenika kulture na Cetinju. Osim dokumentarne fotografije koju je radio u Zavodu, učestvovao je u snimanju nekoliko monografija, kao i u snimanjima većeg broja kataloga i kalendara. Više puta je izlagao na kolektivnim izložbama u Zemlji. Fotografiju je, kako je zapisao, doživljavao kao način bilježenja prolaznosti vremena i vid umjetnosti koji mu omogućava izražavanje unutrašnjih osećanja i ideja. Bio je član Udruženja profesionalnih fotografa Crne Gore. Život je izgubio, nesrećnim slučajem, 22. januara 2003. godine. O TESTAMENTU PEĐE ĐONOVIĆA U kompleksnim tumačenjima koja se odnose na pojam `fotografije kao umjetnosti` - rada koji umjetnici realizuju u mediju fotografije - izmedju ostalog, potenciraju se metodi istraživanja ovog medija kroz ispitivanje elemenata `likovnosti` i aktivnosti na ostvarenju narativne fotografske predstave. Upravo pomenuta dva elementa čine se osnovnim karakteristikama koncepta izložbenog projekta Pedje Djonovića, od strane autora nominovanog kao `Testament`. Ovaj naziv u domicilnoj, a i u mnogim drugim sredinama, se uglavnom identifikuje sa modelima, pravno uobličenih, personalnih oporuka čija realizacija slijedi nakon prestanka ljudskog života. U slučaju kreativnog koncepta Pedje Djonovića, pojam `Testament` se sa sigurnošću može uopšteno tumačiti kao naslov tematskog sklopa izabranih dogadjaja iz Starog i Novog Zavjeta, koji čine osnovne djelove jednog od najznačajnijih spisa u istoriji čovječanstva - Biblije, tog `beskonačnog izvora` brojnih tema koje u svim evropskim umjetničkim epohama, stilovima, pokretima i pravcima pratimo od vremena početka ranohrišćanske umjetnosti. Tematsku problematiku tretiranu vjekovima ne samo od strane likovnih umjetnika - krucijalna je to tema djelovanja i brojnih značajnih kompozitora, prozaista i pjesnika, filozofa i teologa... - odabrao je Pedja Djonović, svjesno rizikujući situaciju ukojoj bi se njegov kreativni rad mogao poistovjetiti sa brojnim projektima u prošlosti od kojih su mnogi rezultirali stvaranjem niza remek-djela svjetske umjetničke kulture. Takva, eventualna situacija - zamka u koju često, svjesno ili nesvjesno, upadaju umjetnici različitih poetika, kod Pedje Djonovića, je na način dostojan svakog poštovanja, eliminisana. Njegova izuzetna senzualna i humanistička priroda, višestruki umjetniči talenat iskazan na poljima dokumentarne i umjetničke fotografije, slikarstva, dizajna, književnosti, te obrazovanje istinskog intelektualca, rezultirali su realizacijom projekta `Testament`, čije idejne tematske i likovne analize zaslužuju mnogo više pažnje, od prostorom ograničenih, komentara koji prate kataloške tekstove. U projektu `Testament` selektirane su fotografije sa odabranim temama iz Starog i Novog Zavjeta koje su autorski signirane i mogu se pažljivom analizom precizno identifikovati. Veći dio tematskog ciklusa svoju narativnu potku temelji na dogadjajima opisanim u Novom Zavjetu. Iako odabrani biblijski tematski segmenti, transponovani u sferu vizuelnog, svjedoče o teološkoj obrazovanosti autora, njegove interpretacije dogadjaja iz burne istorije hrišćanstva nijesu motivisane religijskim stavom vjernika. Svjestan istorijske činjenice da evropska umjetnička kultura, i pored nespornog značaja antičke Grčke, dobrim dijelom počiva na postulatima hrišćanske religije, moralnim i estetskim normama hrišćanstva, Pedja Djonović preko fotografija u `Testamentu` razmatra i tumači univerzalne dualističke kategorije smisla i suštine ljudskog života - svjetlost i tama, rodjenje i smrt, početak i kraj, dobro i zlo, radost i tuga..... Ljudsku figuru u ovoj specifičnoj interpretaciji početka, trajanja i kraja, autor je eliminisao, pozicirajući kao centralno mjesto predmet koji se od vremena prvih civilizacija tretirao na poseban način. Jaje sa zametkom, iz koga će se razviti svijet, je univerzalan simbol. Mišljenje da je svijet nastao iz jajeta, primjera radi, zastupljeno je kod starih Egipćana, Feničana, Kananaca, Tibetanaca, Kelta, Vijetnamaca, Kineza i Indijaca, Japanaca i Indonežanaca... u hrišćanstvu, ono je simbol Vaskrsenja - periodične obnove, ponovnog radjanja i obnavljanja. Jaje, kao uočljivi centralni objekat na Pedjinim fotografijama dominira kompozicijom u kojoj su, prema autorovim rafiniranim zamislima, aranžirani odredjeni materijalni objekti čija tipologija i sastav od davnina pripadaju poštovanim simbolističkim sistemima. Kamen, sa svojom heterogenom simbolikom, zbog svoje nepromjenljive prirode, prema biblijskim predanjima, simbolizuje mudrost a pripisuje mu se i najbliskija veza sa dušom. Simbolom zarobljeništva, poraza i ropstva, smatra se lanac, koji je i univerzalna oznaka veza i odnosa neba i zemlje, i uopšte uzevši, spona izmedju dvije krajnosti ili dva bića. Simbol Vaseljenske ose - klin, tumači se kao sudbina i nužnost a jedan je i od osnovnih znakova Hristovog stradanja. U hrišćanstvu, budući da iz njega izlaze i loši i dobri plodovi, drvo je slika čovjekova - posredstvom Hristove smrti na krstu i obnova, vaskrsenje. Konopcem se simbolizuje uspjeh i uspon a može predstavljati i svaki oblik veze, pa posjeduje mistične i magijske vrijednosti. Vlasi kose se često identifikuju kao simboli snage, moći i vrlina. Ova kratka analiza složenog skupa simbola na Pedjinim fotografijama, ukazuje na svu kompleksnost pristupa temama univerzalnog karaktera, gdje se autor odlučio na primjenu specifičnog modela konstrukcije scene koja ima u sebi karakter teatarskog. Relacija jajeta - centralnog objekta prema odabranim, smišljeno pozicioniranim, konstruktivnim elementima od kamena, drveta, metala, kose, slame, jasno dešifruje temu i čini je razumljivom, kako umjetnički obrazovanoj tako i najširoj lepezi publike. Pretjerana naracija, složeni alegorijski aranžmani i naglašena ilustrativnost primijenjeni prilikom umjetničke prezentacije biblijskih tema i simbolističkih scena univerzalnog značaja, često, kako svjedoče primjeri prošlih i sadašnjih vremena, pomijeraju kod umjetnika u drugi plan elemente likovnosti. Svjestan mogućnosti degradacije kvaliteta `likovnosti` u takvom mediju kakva je fotografija, Pedja Djonović uspješno primjenjuje originalne reduktivne modele koji se mogu, dobrim dijelom, pripisati poetici Minimalarta. Sve fotografije su izradjene u crno-bijeloj tehnici a kompoziciona rješenja idu ka tako definisanom odnosu konstruktivnih elemenata gdje se, maksimalno moguće, izbjegava prenatrpanost scene. Majstorski definisan odnos `svijetlo - tamno`, redukcija scene i predmetnost u pažljivo osmišljenom konceptu bez prisustva ljudske figure, obezbjedjuju umjetničkom projektu `Testament` istinsku suštinu drame nasuprot melodramatičnim efektima, dominantu kompleksnog filozofskog karaktera, nad patetičnošću isključivo vjerske propagandne slike, i likovne atribute koji se ne udvaraju populistčkim očekivanjima i zahtjevima široke publike. `Testament` Pedje Djonovića, kako ovi sažeti analitički komentari pokazuju, ne predstavlja samo izložbu djela potencirane `likovnosti` - u pitanju je i jedna kompleksna, ali i krajnje razumljiva, filozofska i humanistička vizija u okviru koje autor na originalan način, koristeći biblijske teme i jezik univerzalnih simbola, tumači svijet i nas u njemu. Na kraju ovog kataloškog komentara, podsjetimo se i citirajmo riječi Pedje Djonovića zapisane povodom posthumnog priznanja princeze Ksenije za majstora umjetničke fotografije : `I šteta je što takva priznaja obično dolaze kasno po onoga ko ih dobije i što taj nikad ne uspijeva da uživa u saznanju da je priznat. No to je još jedno od nepisanih pravila`. Izrečeno i napisano neosporno se može upotrijebiti u ocjeni umjetničkog kvaliteta projekta `Testament` i svaki dalji komentar je suvišan. Aleksandar Čilikov - istoričar umjetnosti - Projekat fotografika Testament Peđe Đonovića čine biblijski iskazi preko jajeta, simbola rođenja, ali i znaka povratka u život. Nastao je u sredini koja i danas fotografiju često naziva slikom. Sjećam se radova koje je snimio za Cetinjski bijenale posvećen ruskoj avangardnoj umjetnosti pod nazivom “U sobama”. Svaki je bio na određeni način slika, bliže: fotografika. Rađeni su “klasičnim” objektivom i fotografskim materijalima. Neponovljivi, kao i trenutak u kojem su nastali. I to je bilo najdragocjenije, ta jedinstvena istina fotografije. Mislim da je angažovanje na Cetinjskom bijenalu i početak rada na kompjuteru bilo odlučujuće za Peđinu posvećenost fotografici i temi biblijskih priča, koja se može protumačiti kao potraga za znamenjem besmrtnosti. U njegovoj ateističkoj viziji svijeta pojavila se potreba za Bogom i zahvalnost za njegovo umiranje i uskrsnuće... Rođena je ona u strašnoj nemoći pred fatalnim silama o kojima je davno razmišljao, pišući u svom Dnevniku o smrti Danila Kiša, prijatelja porodice Đonović: Jednostavno, on je živ i tamo gdje je ne može se poći, a on, možda, ipak jednog dana se pojavi. Čisto dođe i tačka. Godinu dana po nastanku ovog zapisa, poginuo je u lovćenskoj divljini mladi crnogorski pisac Igor Đonović, Peđin brat. Potreba za Biblijom nametnula mu se kao izlaz iz košmara i to preko fotografika sa scenama jevanđelja, i jajetom, kao znakom za koji M. Eliade kaže da “... potvrđuje i potiče uskrsnuće koje... nije rođenje nego povratak, ponavljanje.” Narativnost lista Iskušenje Hristovo (jaje na ivici stijene koja podsjeća na deformisani ljudski profil) je suština Peđine životne jeze - neizbrisive apokaliptične drame na lovćenskoj litici. I niz drugih scena, koje u prvi mah ostavljaju utisak lucidne vizuelizacije biblijskog teksta, otkrivaju vizije ličnog pakla, bez patosa i jadikovke. Sablazan, Pakao, Usjekovanje glave Svetog Jovana Krstitelja, Smrt Samsonova su poruke sažete u kriptičnoj suštini. Rana smrt Peđe Đonovića nije odnijela bljesak njegovog Testamenta ali, nažalost, jeste još jednu mogućnost savremenog crnogorskog stvaralaštva. Cetinje, 14. april 2008. Mladen Lompar ...Fotografije povezane idejnom i literarnom odrednicom TESTAMENT, predstavljaju zaokruženu cjelinu originalne interpetacije. Naime, Peđa je saglasno svom idejnom polazištu formirao instalacije i objekte simboličko-semantičke konotacije, koje je kasnije fotografisao, definišući kompleksno multimedijano djelo. Centralni motiv na njima predstavlja jaje iz kojega se razvio svijet univerzuma, a koje za Peđu predstavlja nukleus od kojeg je polazio u samosvojnom tumačenju pojedinih segmenata Starog i Novog zavjeta. Ova izložba svojim intelektualno-idejnim i kreativnim vrijednostima zaslužuje našu punu profesionalnu i etičku pozornost.... Cetinje, 09.02.2007. Ljiljana Zeković istoričar umjetnosti PRELAZAK PREKO CRVENOG MORA 21. I pruži Mojsije ruku svoju na more, a gospod uzbi more vjetrom istočnijem, koji jako duvaše cijelu noć, i osuši more, i voda se rastupi. 22. I podjoše sinovi Izrailjevi posred mora suvim, i voda im stajaše kao zid s desne strane i lijeve strane. 23. I Misirci tjerajući ih podjoše za njima posred mora, svi konji Faraonovi, kola i konjici njegovi. 24. A u stražu jutarnju pogleda Gospod na vojsku misirsku iz stupa od ognja i oblaka, smete vojsku misirsku. 25. I pobaca točkove kolima njihovim, te ih jedva vucijahu. Tada rekoše Misirci: Bježimo od Izrailja, jer se Gospod bije za njih s Misircima. 26. A Gospod reče Mojsiju: Pruži ruku svoju na more, neka se vrati voda na Misirce, na kola njihova i na konjike njihove. 27. I Mojsije pruži ruku svoju na more, i dodje opet more na silu svoju pred zoru, a Misirci nagoše bježati prema moru; i Gospod baci Misirce usred mora. II knjiga Mojsijeva, glava 14. MOJSIJE NA SVETOJ GORI – deset Božijih zapovijesti – 2. Ja sam Gospod Bog tvoj, koji sam te izveo iz zemlje misirske, iz doma ropskog. 3. Nemoj imati drugih bogova uza me. 4. Ne gradi sebi lik rezani niti kakvu sliku od onog što je gore na nebu, ili dolje na zemji, ili u vodi, ispod zemlje. 7. Ne uzimaj uzalud ime Gospoda Boga svog; jer neće pred Gospodom biti prav ko uzme ime Negovo uzalud. 8. Sjećaj se dana od omora da ga svetkuješ. 12. Poštuj oca svog i mater svoju, da ti se produže dani na zemlji, koju ti da Gospod Bog tvoj. 13. Ne ubij. 14. Ne čini preljube. 15. Ne kradi. 16. Ne svjedoči lažno na bližnjeg svog. 17. Ne poželi kuću bližnjeg svog, ne poželi ženu bližnjeg svog, ni slugu njegovog, ni sluškinju njegovu, ni vola njegovog, ni magarca njegovog, niti išta što je bližnjeg tvog. II knjiga Mojsijeva, glava 20. POGIBIJA CAREVA AMOREJSKIH 22. Tada reče Isus: Otvorite vrata od pećine, i izvedite k meni onih pet careva iz pećine. 23. I učiniše tako, i izvedoše k meni onih pet careva iz pećine: cara jerusalimskog, cara hevronskog, cara jarmutskog, cara lahiskog, cara jeglonsklog. 24. A kad izvedoše te careve k Isusu, sazva Isus sve ljude izrailjce i reče vojvodama od vojske koji bjehu išli s njim: Pristupite i stanite nogama svojim na vratove ovim carevima. I oni pristupiše i stadoše im na vratove nogama svojim. 25. A Isus im reče: Ne bojte se i ne plašite se; Budite slobodni i hrabri, jer će tako učiniti Gospod svijem neprijateljima vašim na koje zavojštite. 26. Potom ih pobi Isus i pogubi ih, i objesi ih na pet drveta, i ostaše viseći na drvetima do večera. Kniga Isusa Navina, glava 10. KLETVA JOTAMOVA 51. A bješe tvrda kula usred grada, i u nju pobjegoše svi ljudi i žene i svi gradjani i zatvorivši se popeše se na krov od kule. 52. A Avimeleh dodje do kule i udari na nju, i doje do vrata od kule da je zapali ognjem. 53. Ali jedna žena baci komad žrvnja na glavu Avimelahu i razbi mu glavu. 54. A on brže viknu momka koji mu nošaše oružje, i reče mu: Izvadi mač svoj i ubij me, da ne kažu za me: Žena ga je ubila. I probode ga sluga njegov, te umre. 55. A kad vidješe Izrailjci gdje pogibe Avimeleh, otidoše svaki u svoje mjesto. 56. Tako plati bog Avimelehu za zlo koje je učinio ocu svom ubivši sedamdeset braće svoje. 57. I sve zlo ljudi Sihemljana povrati Bog na njihove glave, i steče im se kletva Jotama sina Jerovalovog. Knjiga o sudijama, glava 9. SMRT SAMSONOVA 18. A Dalida videći da joj je otvorio cijelo srce svoje, posla i pozva knezove Filistejske poručivši im: Hodite sada, jer mi je otvorio cijelo srce svoje. Tada dodjoše knezovi Filistejski i donesoše novce u rukama svojim. 19. A ona ga uspava na krilu svojem, i dozva čovjeka te mu obrija sedam pramenova kose s glave, i ona ga prva savlada kad ga ostavi snaga njegova. 20. I ona reče: Eto filisteja na te, Samsone! A on probudivse od sna reče: Izaći ću kao i prije i oteću se. Jer neznadijaše da je gospod odstupio od njega. 21. Tada ga uhvatiše Filisteji, i iskopaše mu oči, i odvedoše ga u Gazu i okovaše ga u dvoje verige mjedene; i meljaše u tamnici. 23. I knezovi Filistejski skupiše se da prinesu veliku žrtvu Dagonu bogu svojemu, i da se provesele; pa rekoše: Predade nam bog naš u ruke naše Samsona neprijatelja našega. 28. Tada Samson zavapi ka Gospodu i reče: Gospode, Gospode!opomeni me se, molim te, i ukrijepi me, molim te, samo sada, o Bože! da se osvetim jedamput Filistejima za oba oka svoja. 30. Pa onda reče Samson: Neka umrem s Filistejima. I naleže jako, i pade kuća na knezove i na sav narod koji bješe u njoj; i bi mrtvijeh koje pobi umirući više nego onijeh koje pobi za života svojega. Knjiga o sudijama, glava 15. ROĐENJE HRISTOVO 1. A kada se Isus rodi u Vitlejemu judejskome u dane Iroda cara, gle, dodjoše mudraci od Istoka u Jerusalim i rekoše: 2. Gdje je car judejski koji se rodi? Jer vidjesmo njegovu zvijezdu na Istoku i dodjosmo da mu se poklonimo. 3. Kada to ču car Irod, uplaši se, i sav Jerusalim sa njim. 4. I sabravši sve prvosveštenike i književnike narodne, pitaše ih gdje će se Hristos roditi. 5. A oni rekoše: U Vitlejemu judejskome; jer je tako prorok napisao: 6. I ti Vitlejeme, zemljo Judina, ni po čem nisi najmanji medju kneževima Judinim; jer će iz tebe izići Vodja koji će napasati narod moj Izrailja. 7. Onda Irod, tajno dozvavši mudrace, saznade od njih kada se pojavila zvijezda. 8. I poslavši ih u Vitlejem, reče: Idite i raspitajte se dobro za dijete, pa kada ga nadjete, javite mi, da i ja dodjem da mu se poklonim. 9. A oni, saslušavši cara, podjoše, i gle, zavijezda, koju su vidjeli na Istoku, idjaše pred njima dok ne dodje i stade odozgo gdje bješe dijete. 11. I ušavši u kuću, vidješe dijete sa Marijom materom njegovom, i padoše i pokloniše mu se, pa otvorivši riznice svoje prinesoše mu dare: zlato, tamjan i smirnu. Jevandjelje po Mateju, glava 2. KUŠANJE HRISTOVO 1. Tada Isusa dovede Duh u pustinju da ga djavo kuša. 2. I postivši dana četrdeset i noći četrdeset, naposljetku ogladnje. 3. I pristupi k njemu kušač i reče: ako si Sin Božiji, reci da kamenje ovo postanu hljebovi. 4. A on odgovori i reče: Pisano je: Ne živi čovjek o samom hljebu, no o svakoj riječi koja izlazi iz usta Božijih. 5. Tada ga djavo odvede u Sveti grad i postavi ga na krilo hrama. 6. Pa mu reče: Ako si sin Božiji, skoči dolje, jer je pisano: Andjelima svojim zapovijediće za tebe, i uzeće te na ruke, da kako ne zapneš za kamen nogom svojom. 7. A Isus mu reče: Nemoj kušati Gospoda Boga svojega. 8. Opet ga uze djavo i odvede na goru vrlo visoku, i pokaza mu sva carstva ovoga svijeta i slavu njhovu. 9. I reče mu: Sve ovo daću tebi ako padneš i pokloniš mi se. 10. Tada mu Isus reče: Idi od mene, Satano, jer je napisano: Gospodu Bogu svome klanjaj se i njemu jedinome služi! 11. Tada ga djavo ostavi, i gle, andjeli pristupiše i služahu mu. Jevandjelje po Mateju, glava 4. SV. PETAR PRED VRATIMA RAJA 13. A kada dodje Isus u krajeve Kesarije Filipove, zapita učenike svoje govoreći: Šta o meni govore ljudi ko je Sin Čovječiji? 14. A oni rekoše: Jedni govore da si Jovan Krstitelj, drugi da si Ilija, drugi opet Jeremija, ili koji od proroka. 15. Reče im Isus: A vi šta velite ko sam ja? 16. A Simon Petar odgovori i reče: Ti si Hristos, Sin Boga živoga. 17. A Isus odgovarajući reče mu: Blažen si, Simone, Sine Jonin? Jer tijelo i krv ne otkriše ti to, nego Otac moj koji je na nebesima. 18. A i ja tebi kažem da si ti Petar, i na tome kamenu sazidaću Crkvu svoju, i vrata pakla neće je nadvladati. 19. I daću ti ključeve Carstva nebeskoga: I što svežeš na zemlji biće svezano na nabesima; i što razdriješiš na zemlji biće razdriješeno na nebesima. Jevandjelje po Mateju, glava 16. SABLAZAN 1. U onaj čas pristupiše učenici Isusu govoreći: Ko je, dakle najveći u Carstvu nebeskome? 2. I dozva Isus dijete, i postavi ga medju njih, 3. I reče: Zaista vam kažem, ako se ne obratite i ne budete kao djeca, nećete ući u Carstvo nebesko. 4. Koji se, dakle, ponizi kao dijete ovo, onaj je najveći u Carstvu nebeskome. 5. I koji primi jedno takvo dijete u ime moje, mene prima. 6. A koji sablazni jednoga od ovih malih koji vjeruju u mene, bolje bi mu bilo da se objesi kamen vodenički o vrat njegov, i da potone u dubinu morsku. 7. Teško svijetu od sablazni; jer potrebno je da dodju sablazni, ali teško čovjeku onom kroz koga dolazi sablazan. 8. Ako li te ruka tvoja ili noga tvoja sablažnjava, odsjeci je i baci od sebe; bolje ti je ući u život hromu ili kljastu nego da imaš dvije ruke ili dvije noge, a da te bace u oganj vječni. 9. I ako te oko tvoje sablažnjava, izvadi ga i baci od sebe; bolje ti je s jednim okom u život ući nego da imaš dva oka, a da te bace u pakao ognjeni. Jevandjelje po Mateju, glava 18. PAKAO 41. Tada će reći i onima što mu stoje s lijeve strane: Idite od mene, prokleti, u oganj vječni koji je pripremljen djavolu i andjelima njegovim. 42. Jer ogladnjeh, i ne dadoste mi da jedem; ožednjeh, i ne napojiste me; 43. Stranac bijah, i ne primiste me; nag bijah, i ne odjenuste me; bolestan i u tamnici bijah, i ne posjetiste me. 44. Tada će mu odgovoriti i oni govoreći: Gospode, kada te vidjesmo gladna ili žedna, ili stranca ili naga, ili bolesna ili u tamnici, i ne poslužismo ti? 45. Tada će im odgovoriti govoreći: Zaista vam kažem: kad ne učiniste jednome od ovih najmanjih, ni meni ne učiniste. 46. I ovi će otići u muku vječnu, a pravednici u život vječni. Jevandjelje po Mateju, glava 25. USJEKOVANJE GLAVE SV. JOVANA KRSTITELJA 18. Jer Jovan govoraše Irodu: Ne možeš ti imati ženu brata svojega. 19. A Irodijada bješe kivna na njega, i htjede da ga ubije, ali ne mogaše. 20. Jer se Irod bojaše Jovana, znajući ga da je čovjek pravedan i svet, i čuvaše ga; i mnogo šta činjaše kako mu on reče, i rado ga slušaše. 21. I dodje dan pogodan, kad Irod na dan svoga rodjenja davaše večeru velikašima svojim i vojvodama i starješinama galilejskim. 22. I kad udje kći ove Irodijade i igravši i ugodivši Irodu i gostima njegovim, reče car djevojci: Išti od mene što god hoćeš, i daću ti. 23. I zakle joj se: Što god zaišteš od mene daću ti, makar bilo i pola carstva moga. 24. A ona izišavši reče materi svojoj: Šta ću iskati? A ona reče: Glavu Jovana Krstitelja. 25. I odmah, brzo ušavši k caru, zaiska govoreći: Hoću da mi odmah daš na tanjiru glavu Jovana Krstitelja. 26. I ožalosti se car veoma, ali zakletve radi i gostiju svojih ne htjede joj odreći. 27. I odmah posla car dželata, i zapovijedi da donese glavu njegovu. 28. I on otišavši posiječe ga u tamnici, i donese glavu njegovu na tanjiru, i dade je djevojci, a djevojka je dade materi svojoj. Jevandjelje po Marku, glava 6. ZAČEĆE PRESVETE BOGORODICE 26. A u šesti mjesec poslan bi od Boga andjeo Gavrilo u grad Galieljski po imenu Nazaret, 27. Djevojci zaručenoj za muža, po imenu Josif, iz doma Davidova; i djevojci bješe ime Marija. 28. I ušavši k njoj andjeo reče: Raduj se, blagodatna! Gospod je s tobom, blagoslovena si ti medju ženama! 29. A ona vidjevši ga, uplaši se od riječi njegove i mišljaše: kakav bi ovo bio pozdrav? 30. I reče joj andjeo: Ne boj se, Marija, jer si našla blagodat u Boga! 31. I evo začećeš i rodićeš sina, i nadjenućeš mu ime Isus. 32. On će biti veliki, i nazvaće se Sin Višnjega, i daće mu Gospod Bog prijesto Davida oca njegova; 33. I carovaće nad domom Jakovljevim vavijek, i carstvu njegovu neće biti kraja. 34. A Marija reče andjelu: Kako će to biti kad ja ne znam za muža? 35. I odgovarajući andjeo reče joj: Duh Sveti doći će na tebe, i sila Višnjega osjeniće te; zato i ono što će se roditi biće sveto, i nazvaće se Sin Božiji. Jevandjelje po Luki, glava 1. PREOBRAŽENJE ISUSA HRISTA 28. A oko osam dana poslije ovih riječi, uze on Petra i Jovana i Jakova i pope se na goru da se pomoli Bogu. 29. I dok se moljaše postade izgled lica njegovog drugačiji, i odijelo njegovo bijelo i blistajuće. 30. I gle, dva čovjeka govorahu s njim, a to bijahu Mojsej i Ilija, 31. Koji se pokazaše u slavi, i govorahu o ishodu njegovom koji je imao da se ispuni u Jerusalimu. 32. A Petar i oni s njim bjehu savladani snom; ali probudivši se vidješe slavu njegovu i dva čovjeka što stajahu s njim. 33. I kad se odvajahu oni od njega, reče Petar Isusu: Učitelju, dobro nam je ovdje biti; da sagradimo tri sjenice: jednu tebi, i jednu Mojseju, i jednu Iliji – ne znajući šta govori. 34. A dok on to govoraše nastade oblak i zakloni ih: i uplašiše se kad zadjoše u oblak. 35. I ču se iz oblaka glas koji govoraše: Ovo je Sin moj ljubljeni, njega slušajte. 36. I kad se ču glas, nadje se Isus sam. I oni zaćutaše i nikom ne objaviše u one dane ništa od onoga što su vidjeli. Jevandjelje po Luki, glava 9. TAJNA VEČERA 14. I kada dodje čas, sjede za trpezu, i dvanaest apostola s njim. 15. I reče im: Veoma zaželjeh da ovu Pashu jedem s vama prije nego postradam; 16. Jer vam kažem da je neću više jesti dok se ne ispuni u Carstvu Božijem. 17. I uzevši čašu zablagodari, i reče: Uzmite i razdijelite je medju sobom; 18. Jer vam kažem da neću piti od roda vinogradskoga dok ne dodje Carstvo Božije. 19. I uzevši hljeb zablagodari, prelomi ga i dade im govoreći: Ovo je tijelo moje koje se daje za vas; ovo činite za moj spomen. 20. A tako i čašu po večeri, govoreći: Ova je čaša Novi zavjet u krvi mojoj, koja se za vas izliva. 21. Ali evo ruke izdajnika mojega sa mnom na trpezi. Jevandjelje po Luki, glava 22. SVADBA U KANI GALILEJSKOJ 1. I u treći dan bi svadba u Kani Galilejskoj, i ondje bješe mati Isusova. 2. A pozvan bješe i Isus i učenici njegovi na svadbu. 3. I kad nesta vina, reče mati Isusova njemu: Nemaju vina. 4. Isus joj reče: Šta hoćeš od mene, ženo? Još nije došao čas moj. 5. Reče mati njegova slugama: Što god vam reče učinite. 6. A ondje bješe šest kamenih sudova za vodu, postavljenih po običaju judejskog očišćenja, koji hvatahu po dvije ili po tri mjere. 7. Reče im Isus: Napunite sudove vodom. I napuniše ih do vrha. 8. I reče im Isus: Zahvatite sad i nosite peharniku. I odnesoše. 9. A kad okusi peharnik vino koje je postalo od vode, i ne znadjaše od kuda je, a sluge znadijahu koje su zahvatile vodu, pozva peharnik ženika. 10. I reče mu: Svaki čovjek najprije dobro vino iznosi, a kada se opiju, onda lošije; a ti si čuvao dobro vino do sada. 11. Ovim, u Kani Galilejskoj, učini Isus početak znamenja, i pokaza slavu svoju; i vjerovaše u njega učenici njegovi. Jevandjelje po Jovanu, glava 2 VASKRSENJE LAZAREVO 34. I reče: Gdje ste ga metnuli? Rekoše mu: Gospode dodji da vidiš. 35. Isusu udariše suze. 36. Onda Judejci govorahu: Gle, kako ga ljubljaše. 37. A neki od njih rekoše: Ne mogaše li ovaj koji otvori oči slijepome učiniti da i ovaj ne umre? 38. A Isus se opet potrese u sebi, i dodje na grob. A to bijaše pećina, i kamen ležaše na njoj. 39. Isus reče: Sklonite kamen! Reče mu Marta, sestra umrloga: Gospode, već zaudara; jer je četiri dana u grobu. 40. Reče joj Isus: Ne rekoh li ti da ako vjeruješ, vidjećeš slavu Božiju? 41. Tada skloniše kamen gdje ležaše mrtvac. A Isus podiže oči gore i reče: Oče, blagodarim ti što si me uslišio! 42. A ja znadoh da me svagda slušaš; nego rekoh naroda radi koji ovdje stoji, da vjeruju da si me ti poslao. 43. I ovo rekavši, viknu gromkim glasom: Lazare, izidji napolje! 44. I izidje umrli uvijen po rukama i nogama pogrebnim povojima, i lice mu ubrusom povezano. Isus im reče: Razdriješite ga i pustite neka ide. 45. Onda mnogi od Judejaca koji bijahu došli Mariji, vidjevši šta učini Isus, povjerovaše u njega. 46. Neki pak od njih otidoše farisejima i kazaše im što učini Isus. Jevandjelje po Jovanu, glava 11. RASPEĆE HRISTOVO 14. A bješe petak uoči Pashe, oko šestoga časa; i on reče Judejcima: Evo car vaš! 15. A oni povikaše: Uzmi, uzmi, raspni ga! Pilat im reče: Zar cara vašega da razapnem? Odgovoriše prvosveštenici: Nemamo cara osim ćesara. 16. Tada, dakle, predade ga njima da se razapne. A oni uzeše Isusa i odvedoše. 17. I noseći krst svoj izidje na mjesto zvano Lobanja, a jevrejski Golgota. 18. Ondje ga razapeše, i sa njim drugu dvojicu, s jedne i sa druge strane, a Isusa u sredini. 19. Pilat pak napisa i natpis, pa postavi na krst; a bješe napisano: Isus Nazarećanin car judejski. 20. I ovaj natpis čitaše mnogi Judejci, jer blizu grada bješe mjesto gdje razapeše Isusa; i bješe napisano jevrejski, jelinski i rimski. Jevandjelje po Jovanu, glava 19. SVETOM PETRU SPADAJU LANCI 5. Petra, dakle, čuvahu u tamnici, a Crkva se usrdno moljaše za njega Bogu. 6. A kada htjede Irod da ga izvede, te noći spavaše Petar izmedju dvojice vojnika, okovan u dvoje verige, i stražari pred vratima čuvahu tamnicu. 7. I gle, andjeo Gospodnji se pojavi i svjetlost obasja prostoriju, i kucnuvši Petra u rebra probudi ga govoreći: Ustani brzo! I spadoše mu verige s ruku. 8. I andjeo mu reče: Opaši se, i obuj obuću svoju. I učini tako. I reče mu: Obuci haljinu svoju, pa hajde za mnom. 9. I izišavši idjaše za njim, i ne znadijaše da je stvarnost to što andjeo činjaše, nego mišljaše da gleda vidjenje. 10. A kad prodjoše prvu stražu i drugu, dodjoše vratima gvozdenim koja vode u grad; ona im se sama otvoriše, i izišavši prodjoše jednu ulicu, i andjeo odmah odstupi od njega. 11. I kad dodje Petar sebi, reče: Sada zaista znam da Gospod posla andjela svojega te me izbavi iz ruku Irodovih i od svega što je očekivao narod Judejski. Djela Apostolska, glava 12. SV. PAVLE PIŠE POSLANICE KORINĆANIMA 1. A ovo odlučih u sebi da vam opet ne dodjem u žalosti. 2. Jer, ako vas ja žalostim, ko je taj koji mene veseli, ako ne onaj koga ja žalostim? 3. I ovo vam baš napisah, da kada dodjem ne budem ožalošćen od onih od kojih bi trebalo da se radujem, uzdajući se u sve vas, da je radost moja radost sviju vas. 4. Jer od mnoge žalosti i s bolom srca napisah vam sa mnogijem suzama, ne da se ožalostite nego da poznate preobilnu ljubav koju imam prema vama. 5. Ako li je ko ožalostio, nije ožalostio mene, no donekle, da ne pretjeram, sve vas. 6. Takvome je dovoljno ovo karanje od mnogih; 7. Tako da je, naprotiv, bolje da opraštate i tješite, kako taj ne bi bio savladan od prevelike žalosti. 8. Zato vas molim, potvrdite ljubav prema njemu. 9. Jer vam zato i pisah, da bih poznao oprobanost vašu, jeste li u svemu poslušni. II Poslanica Sv. Pavla, glava 2. SVETA TROJICA 1. Svaki koji vjeruje da Isus jeste Hristos, od Boga je rodjen; i svaki koji ljubi roditelja, ljubi i rodjenog od njega. 2. Po tome znamo da ljubimo djecu Božiju kad Boga ljubimo i zapovijesti njegove držimo. 3. Jer ovo je ljubav Božija – da zapovijesti njegove držimo; a zapovijesti njegove nijesu teške. 4. Jer sve što je rodjeno od Boga pobjedjuje svijet; i ovo je pobjeda koja pobijedi svijet – vjera naša. 5. Ko je taj koji pobjedjuje svijet do onaj koji vjeruje da Isus jeste Sin Božiji? 6. On je taj što dodje vodom i krvlju, Isus Hristos; ne samo vodom, nego vodom i krvlju; i Duh je onaj koji svjedoči, jer Duh je istina. 7. Jer je troje što svjedoči na nebu: Otac, Logos (Riječ), i Sveti Duh; i ova trojica su jedno. 8. I troje je što svjedoči na zemlji: duh, i voda, i krv; i ovo troje su ujedno. 9. Ako primamo svjedočanstvo čovječije, svjedočanstvo je Božije veće; jer ovo je svjedočanstvo Božije koje je posvjedočio o sinu svojemu. Prva Poslanica Sv. Jovana Bogoslova, glava 5. Bilješka o piscu IGOR ĐONOVIĆ rođen je na Cetinju 21. 01. 1966. godine. Život je izgubio, nesrećnim slučajem, 05. 05.1994. godine. Studirao je srpskohrvatski jezik i jugoslovensku književnost na Filološkom fakultetu u Beogradu. Pored proze, pisao je kratke eseje i poeziju. Roman OGLEDALO, pronađen je u njegovoj zaostavštini. Nastao je u periodu 1992-93 godine. ODLOMCI IZ ROMANA UMJESTO PREDGOVORA (Iz dnevnika) 21. 04.1992. Ovih dana sam razmišljao o tome da počnem sa pisanjem jednog romana. Njegovu temu imam u glavi samo je pitanje kako da je realizujem. Dvoumim se između dvije forme. Prva bi bila pet ili šest različitih priča stopljenih zajedničkom niti-dvoumljenja oko porijekla Crnogoraca i dilema ondašnjih ljudi kojem carstvu da se priklone. Druga forma je sa osnovnom pričom smještenom na sami početak ovoga vijeka. Dvojica komita raspredaju o ovoj temi pretresajući neke istorijske istine i poluistine, stim što bi posljednja priča bila odvojena od njih i govorila o čovjeku, koji brijući se ispred ogledala razmišlja o svemu tome i odlazi na glasanje. Još nijesam odlučio što da izaberem, ali sam više naklonjen ovoj drugoj varijanti, koja je manje pretenciozna, pruža više sloboda i mogućnosti rasplinjavanja. Mislim da ovim romanom (ako nastane) neće biti rečeno puno toga što je novo, ali će svakako biti srušeni neki tabui i skinuti oreali sa tema koje se doskora nijesu smjele pominjati, sve u interesu nekih `viših` ciljeva. Došlo je vrijeme u kojem nema više šuškanja i u kojem se otkrivaju i govore mnoge istine, samo što sve to treba napraviti tako da poslije tišine i šaputanja ne bude sirove graje koja kratko traje, onoliko koliko je ljudima potrebno da se izduvaju, a onda prestane i padne u zaborav i sjećaju je se samo oni koji graju i na koje je grajano; nego da to bude razumno i konstruktivno pripovijedanje koje će ostati ljudima u sjećanju, bar po nečemu. Samo da prikupim snagu i izdržim do kraja, poslije će biti dobro i ovo mora uroditi plodom. To neće biti svjetovni roman, biće duhovni i posvećen crnogorskom duhu, mentalitetu, moralu tradiciji i još po nečemu. Jedino me strah da me to ne odvuče u životu da pišem o istorijskom romanu i samo na tu temu. U svakom slučaju, to ne smije biti nacionalni ili nacionalistički roman. To treba da bude evropski roman koji će u sebi imati jednu tanku nacionalnu nit, veoma tanku, ali dovoljno interesantnu koja će natjerati inostranca da zaviri i vidi o čemu se radi ne samo tu nego i u ostalim djelovima crnogorske književnosti, koja je surovo utopljena u neke nacionalne podjele i kojoj je na taj način učinjena nepravda. Ovo ne želim reći samo o toj mojoj prvoj knjizi koja se začinje. Čini mi se da je to jedini i pravi put kojim treba da krene crnogorska književnost da bi poslije toliko vremena doživjela svoju satisfakciju i svoje zasluženo mjesto u baštini evropske i svjetske kulture. Ako ta moja knjiga bude samo korak napretka na takvom putu biću zadovoljan. Sada je samo treba napisati. Možda ja previše očekujem od nje. U svakom slučaju ima puno dobrih i boljih od mene, ali ja moram ispuniti ono što se toliko dugo taloži u meni. Igor Ova pripovijest ne nastaje u miru Jasne Poljane, u pauzi između lova па zečeve, obilatog ručka i duge šetnje. Ne nastaje u hladu zlatnožutih breza, niti u toplini sobe sa masivnim baroknim namještajem, persijskim tepisima i bogatom bibliotekom nа koju se nahvatala višegodišnja prašina. Pored nogu pisca ne leži tankonogi hrt, kroz hodnike njegovog stana ne čuje se šuštanje uštirkanih haljina debele sobarice i njegova žena ne veze goblene u susjednoj sobi, niti čita knjigu nekog renesansnog poete. O va pripovijest nastaje u iznajmljenoj sobi u kojoj se nalaze: braon - bijeli itison, crvenim skajem presvučena stolica sa `jastukom` od crvenog pliša, vezanim za njene nogare, svijetlozeleni sto (takvu boju ima šara u kući jedne majke) na kojem nikada nije prinesena prava pretila žrtva, starinski, masivni braon šifonjer, tamno zeleni škanj, kauč sivomaslinaste boje i sumnjivog stilskog određenja, mali bijeli luster ukrašen braon ružama, bijela vrata i zavjesa i braon roletne na prozorima. Da se ne bi čitalac premorio od detalja, dovoljno je još reći da se soba nalazi u gradu u kojem se već godinama rješava sudbina naših junaka i njihovih potomaka, u jednoj od novoprobijenih beogradskih ulica. Priča nastaje noću daleko od tuđih, znatiželjnih pogleda. Rađa se u vrijeme opšteg haosa i košmara kada ni treća smjena ne proizvodi zbog nestanaka repromaterijala. Izrasta, dakle, u dubokom samosusretu i nikog nema da poremeti stvaralački mir, sem rijetkog rafala nekog razuzdanog polupijanog ratnika koji više nema svoj dom - kojem je ulica jedino utočište. Glavno mjesto radnje nije ovaj grad, mada bi to lako mogao biti, nego neка od planina u Crnoj Gori. Mogla je to biti bilo koja od njih, ali su se glavni junaci, po nagovoru autora, opredijelili za Konj građanski. Godina radnje je 1921. i sve se događa neposredno poslije smrti crnogorskog kralja Nikole Petrovića. Noć u kojoj se sve dešava sablasno djeluje i na same јunакe. Mnogi bi za takvu noć vezali zavijanje par izgladnjelih krvoločnih vukova koji ne prezaju ni od čega kada je hrana u pitanju, (jer njihova glatka rebra iz dana u dan načinju kožu i prave unutrašnja krvarenja), da i sami nijesu pobjegli i primirili se po svojim jazbinama u strahu da ne postanu žrtve i ukras na improvizovanom ražnju novih vukova koji krstare ovim planinama. Kukavice, ljudi podložni vradžbinama i svemu irealnom, ove bi noći vidjeli smrt u obliku kostura u čijoj se ruci na mjesečini, sija nazubljena kosa koja je več odnijela mnogo života, preko čijeg je tijela navučen ogrtač, a preko glave napola spala kapuljača, kao na nekoj od Direrovih grafika. Smrt je često vrebala naše junake ali u ovoj` maglovitoj noći, kada padanje rose prelazi u оnu dosadnu kišu koja liči na prskanje vode iz mašine za kropljenje loza, oni su sigurni kao rijetko kad do sada i ako smrt bude daleko od njih kao što je to večeras onda će poživjeti, poput starozavjetnih junaka, stotinama godina. Već danima ne rade ništa. Njih desetorica sjede u mlinu ubijajući vrijeme kartama, tihom pjesmom i spavanjem. Svaki od njih je u mislima sa svojom porodicom, ali do njih ne mogu - tamo ih već odavno čekaju spremljene busije, žbiri i osvetoljubivi rođaci. Tek s vremena na vrijeme poneki od njih pođe do Građana ili Utrga za malo hrane i duvana i vrati se nazad. Čekaju obnovu Vrhovne komande pomoću koje će smoći snage za odlučujući udarac, ali sve je to samo nada, u koju sve manje vjeruju poslije Kraljeve smrti. Mlin u kojem su našli utočište je mali i jedva uspijevaju u njemu da se smjeste, ali na drugo nijesu navikli; ni kući im nije bilo mnogo bolje. Sazidan je od kamena i ima jake drvene škure tako da može poslužiti kao dobra utvrda u slučaju žandarskog napada. Pedesetak godina je potpuno napušten, još od vremena kada je оnај silni zemljotres od potoka, koji je tekao ovim bespućem, napravio ponornicu. Dugo su birali pravo mjesto odakle bi mogli kontrolisati kretanje vojske iz Gornje Crmnice i Ljubotinja i najzad se skrasili ovdje. Zorom se odavde mogao vidjeti Skadar, a sunce kao da je izranjalo iz jezera, no za ove ljude čovjek bi teško pomislio da uživaju u pejzažu. Imali su dobar pogled i na žandarmerijsku stanicu u Brčelima odakle su im u pohode dolazili uniformisani momci nove države, sa narednikom Atanackovićem na čelu. Ovaj, u razvoju zaostali mladić, koji se dodvoravao svima, od kapetana Jovanovića do majora Nešića i pukovnika Gligorića, koji su stolovali u Viru crmničkome, Baru i na Cetinju, gonio je bezuspješno naše junake pune tri godine po Paštrovskoj gori i crmničkim planinama. Oni su postali uslov njegovog napredovanja, njegova noćna mora i hobi. O njima i njihovim porodicama znao je sve do u tančine, čak i po nekoliko pasova unazad i kada bi se sreli u miru mogao bi pričati sa njima kao dobar poznanik, ali ovako sav razgovor svodio se na priču preko nišana, paljenje njihovih domova, maltretiranje njihovih porodica i traženje njihovih jataka. Oni su o njemu znali da su mu preci bili torbari, a sada neupadljivi beogradski trgovci, da je ovamo poslan po kazni, da je odličan trgovac i da je neprirodno naklonjen muškom rodu. Mrzjeli su ga i najradije bi ga, po starom turskom običaju, nabili na kolac, ali mu se nijesu mogli primaći bliže od puškometa. Nijesu ni sanjali da mu se dovoljno svete sjedeći tu, u mlin u u koji bez velike oružane pratnje ne bi ni smio ući. I za jedne i za druge ovo je bila pat pozicija iz koje se svako pokušavao iščupati na sopstveni način. Ali vratimo se onoj maglovitoj noći kojom smo sve i počeli. Da je dan vidjeli bi ispred mlina borik i dva čovjeka koji sjede na borovim iglicama. Nijesu na straži, jer se ne plaše da će im iko doći u pohode po ovakvoj noći. Ovim putem ne prolaze ni žene koje idu na Cetinje da prodaju malo sira, vina i rakije. Sve je ovih dana pusto i sigurno će tako potrajati još koji dan, jer je magluština baš pritisla. Izgledaju kao braća, iako su samo poznanici koje je ista nevolja natjerala na saživot. Obojica su tridesetogodišnjaci, crnokosi, koščatih ispijenih lica, sa prodornim očima dugim crvenim vratovima, širokim ramenima i dugačkim žuljevitim prstima naviklim na težak rad. Prosječne su visine, odjeveni u crnogorsku vojničku odeždu i ogrnuti austrijskim oficirskim šinjelima. Čizme su im takođe plijen skinut sa nekih austrijskih oficira i nijesu baš najbolje za skakanje po ovim terenima, ali za ovakvo vrijeme bolje su od opanaka. Na koljenima drže kape sa inicijalima tek preminulog vladara. Dodiruju se ramenima i jedan gleda prema mlinu, a drugi u pravcu gdje bi trebalo da bude Blato. Puše isti duvan koji im je donio neki seljak iz Utrga i jedino po čemu se, gledajući iz daleka, razlikuju je Mašanov ožiljak preko cijelog lica, uspomena sa Taraboša. Konačno, vrijeme je da se oslušne njihova priča. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------------------------------- - 1905. godine, kad je knjaz Nikola slao naše momke u svijet na škole i moj otac je poša kod njega da izmoli stipendiju za mene. Tako nešto knjaz mu nije moga osporit zbog zasluga koje je napravio i ja sam ka perjaničko momče poslan u Rusiju na školu, a moj otac, da ne bi iznevjerio porodičnu tradiciju, izdejstvova mi je vojnu školu, želeći za svaki slučaj da spriječi mogućnost da učim za kakvoga profesora, doktora ili višega činovnika, đe bi mi prsti otanjili, a guzica se nažuljala.

Radi poredjenja dat je snimak akvarela jedne Natalije Cvetkovic da se stekne uvid u slikarski nivo obrazovanja i dara Emila Krenajza. Emil KRENAJZ ( HRENEIS ) Beograd - termoelekrana Snaga i svetlost, o. 1933 akvarel, 19 x 28 cm signirano dole levo „Могао сам да зауставим Лењина!” ДНЕВНИК Суб, 10/23/2010 - 20:40 Да ли би европска и светска историја попримила другачији ток да је пред крај 1917. године аустријски генералштабни пуковник Емил Кренајз, потоњи сремскокарловачки грађанин, знао да се у блиндираном вагону из Швајцарске, преко Беча за Русију, превози главом и брадом друг Владимир Иљич Лењин? – Хатте ицх ја ес нур гењусст, хатте виелеицхт дас сцхицксал Еуропас ганз андере зукунфт ерлебт! (Да сам само тада ово знао, можда би будућност Европе сасвим другачију судбину доживела!) – записао је и дебелом линијом подвукао пуковник Емил Кренајз у свом дневнику, који је педантно и брижљиво водио. Биће да је овај човек врхунског образовања и широких интересовања често размишљао о томе, јер као да никад није прежалио то што су га „околности” омеле да спречи одлазак Лењиновог воза у Русију. Наиме, као начелник Општег одељења за транспорт при Главном генералштабу у Бечу, Емил Кренајз је добио новембра 1917. године запечаћени коверат као изузетно поверљив документ у ком је стајало да „блиндирани вагон композиције из Швајцарске, одређеног датума и часа, има проследити неотворен преко аустријске територије, од улазне до излазне границе”. Након два дана стигла је препорука с врха да одмах испуни оно што му је наређено, и то под претњом санкција „које ће утолико бити ригорозније пошто је он високи официр”. На крају је дошло до потпуног преокрета ситуације и Кренајз је елегантно склоњен на неколико дана са свог места. Преко веза у обавештајним круговима убрзо је пуковник Кренајз сазнао да је у блиндираном вагону, због чијег су га проласка послали на службени пут, био главом и брадицом – друг Лењин. – Очигледно – записао је касније Емил – наредбодавац је био добро упознат са садржајем блиндираног вагона и имао је посебне разлоге да то остане у највећој тајности. Тек, ретки су Карловчани који знају да је овај негдањи аустријски официр и потоњи директор Дунавског паробродског друштва, а заправо сликар, виноградар и винар, живео у њиховој вароши, а још мање је оних који су о њему нешто више чули. Пре 12 година у Карловачком музеју приређена је изложба његових радова сакупљених из установа и приватних колекција, али се чини да то ипак није било довољно да се сагледа сва питорескност његове личности. Највећи корак у намери да не ишчезне сећање на њега начинила је написавши књигу “Одолели забораву” Мирјана Кончар - Ђурђевић, у чијој је породици у Карловцима пуковник боравио до смрти. Емил Кренајз је родом из Петроварадина, односно Мајура. Рођен је 1872. у скромној породици немачког занатлије. Завршио је Карловачку гимназију с одличним успехом и наставио школовање на Војној академији Аустроугарске монархије. Од малена је био заинтересован за свет око себе, а све што би му се током школовања у Карловцима и у Аустрији догађало, бележио је оловком и бојама на папирићима. Од сликарског прибора и платна није се одвајао до последњих тренутака у животу. Оставио је иза себе много недовршених слика, за које је пред смрт рекао да ће се „ваљда једном наћи неко ’мазало’ које ће их довршити”. Пејзаже је радио акверелом, мртве природе уљем, портрете оловком или пастелом. Није желео да излаже то што је радио из чистог задовољства, тако да је једина његова изложба заправо та, приређена у Карловачком музеју 1998. године. По завршетку војне Академије и као добар познавалац речних путева добио је место у у Одсеку речне флоте при Главном генералштабу у Бечу, где је живео. Први светски рат проводи у Бечу обављајући поменуте дужности начелника Општег одељења за транспорт при Главном генералштабу. Списи кажу да је помогао многим ратним заробљеницима, међу којима је било и доста Срба. Крајем рата одликован је за изузетну хуманост показану током рата високим признањем, оредном витеза Малтешког реда, на предлог Међународног Црвеног крста. Након рата почео је да ради у Београду у представништву Дунавског паробродског друштва, а живео је мало у престоници, а мало више у Сремским Карловцима: код рођака у породици Кончар - Ђурђевић, код Јелисавете и Које. Кућа у којој је живео у Карловцима, у Улици митрополита Стратимировића, данас припада породици Шовљански. Убрзо је отишао и у пензију, посветивши се лову, риболову, виноградарству и наравно, сликању. Револтиран политиком Аустрије која се приближавала Хитлеровој нацистичкој идеологији, одрекао се пензије. То је образложио тиме да од „нове власти у Аустрији, која је фашистичког опредељења, не жели да прима више ни један пфенинг”. Приликом пописа у Карловцима 1941. године изјаснио се као Југословен, а када су му рекли да то више не постоји, одговорио је да је онда – “нико”. Касније су му понудили да постане члан Културбунда, одбио је и казао да се сматра Југословеном. Након провере, поново су га позвали, на шта је он одговорио је:„Ја, додуше, јесам Емил Кренајз, али Југословен”, после чега су га оставили на миру. Током рата у кући у Карловцима са њим су биле Јелисавета и две старице. Јелисаветина деца и муж живели су у Беогаду. Вероватно је та чињеница, а потом и развој догађаја након рата, навео Карловчане на сумњу у природу Емиловог и Јелисаветиног односа. Њу, иначе, памте као жену изузетне лепоте и елеганције, а када говоре о њој и “онклу”, како су Емила сви звали, чине то са посебним призвуком у гласу. Педесетих година Емил Кренајз је добио од Секретаријата за народну одбрану СФРЈ решење о додели пуковничке пензије. Умро је 1954. године и сахрањен на православном делу гробља на Магарчевом брегу, у породичној гробници Кончар -Ђурђевић и породице Милошевић. Нема дилеме, уз оне које је јако волео. - Зорица Милосављевић

NOVA URAMLJENA IKONA BOGORODICE SA ISUSOM Dimenzije ikone su 29,8cmx22,8cm,pozadi ima metalni trougao da se može zakači na ekser na zidu. Najprije par riječi o roditeljima Majke Božje. Njezina majka Sveta Ana rođena je u Betlehemu iz roda kralja Davida. Od djetinjstva je bila urešena svim krepostima. Dobro je poznavala Sveto Pismo i njegova otajstva. Žarko je molila da dođe Spasitlej. Po poruci Arkanđela Gabrijela uzima Svetog Joakima za muža. Živjeli su u Nazaretu. Dugo nisu imali potomastva. Učinili su zavjet da će Bogu posvetiti svoje dijete, poput majke Samuelove. Arkanđeo Gabrijel se ukaza Svetoj Ani kao najljepši mladić. Javlja joj da je Svevišnji Gospodin uslišao njezine molitve: “Ti i Jopakim ponizili ste se u svojim prošnjama, zato će vam Svevišnji velikom darežljivošću ispuniti vaše želje. Ustrajte u molitvama. Znaj, kako sam i Joakimu već navijestio – on će imati Blaženu i Blagoslovljenu Kćerku. Ali njemu Gospodin nije otkrio tajnu, njemu nije objavljeno da će Ona biti Majka Mesije, stoga moraš ovu tajnu čuvati.” Za vrijeme Marijina začeća Sveta Ana je imala 44, a Sveti Joakim 66 godina. Taj događaj Crkva slavi velikom svetkovinom 8. prosinca. Stoljećima se rođendan Blažene Djevice Marije spominje 8. rujna. Nebeska Kraljica je koncem dvadesetog stoljeća objavila da je Njezin datum rođenja bio 5. kolovoza -na koji je dan par stoljeća kasnije učinila u Rimu čudo snijega na mjestu gradnje prve crkve sebi u čast. Po savjetu Neba Sveta Ana je spoznala da je dužnost da svojoj kćerki dade ime Mirjam – Marija, što znači Zvijezda mora. Nekoliko dana prije, nego li je Bl. Djevica Marija navršila tri godine, Sveta Ana u zanosu primi od Boga nalog, da izvrši zavjet te Kćerku zadnji dan njene treće godine prikaže u jeruzalemskon Hramu. Tog se događaja spominjemo u bogoslužju 21. studenog, kada je na taj dan posvećena u Jeruzalemu crva Sveta Marija Nova ( godine 543.) pokraj jeruzalemskog Hrama. Sveta Ana je završila zemaljski život u 56. godini sa ovim riječima svojoj Kćeri: “Baštinu Joanima i Ane dijeli sa siromasima. Tajne svoje čuvaj u dubini Srca svojega i moli neprestance Svemogućega da pošalje na svijet spasenje po obećanom Mesiji.!” Po Božjem promislu kad je Djevici Mariji bilo 14 godina zaručena je sa Svetim Josipom iz Nazareta koji je imao 33 godine. Prošlo je šest mjeseci i 17 dana od zaruka kada se – 25. ožujka po pristanku Josipove zaručnice Marije, u njezinom krulu začeo primivši tijelo Sin Božji. Djevica je postala živi ciborij u koji silazi Kruh koji dolazi s Neba. Tijelo Gospodinovo postalo je tijelom u krilu Bezgrešne, koja je to ostala od časa začerća. Najčišća Djevica je prihvatila Nebo u svoje krilo odijevajući svojim tijelom Riječ Očevu nakon božanskog vjenčanja s Duhom Svetim. Tako je Blažena Djevica postala prvo živo Svetohranište Presvetog Trojstva gdje se Otac Nebeski neprestano slavi, Sin savršeno ljubi a Duh Sveti u potpunosti posjeduje. 25 prosinca Djevica Marija rodi u Betlehemu Spasitelja. Prema objavi Isusa Krista Službenici Božjoj Mariji Agredskskoj prošlo je od stvaranja Adama do Božića ukupno 5199 godina.Činom stalne vjere Bogorodica je u svom Sinu Isusu vidjela svog Boga i duboko Mu se ljubavlju klanjala:- kao sitnom zametku dajući Mu svoju krv i tijelo; nakon rođenja promatrajući Ga u jaslama siromašne spilje; dječaku Isusu koji raste, mladiću koji se razvija te mladom čovjeku nad svakodnevnim tesarskim poslom i Mesiji koji vrši svoje javno poslanje. Klanjala se Isusu primivši Ga u prilikama Kruha i Vina nakon Apostola na Posljednjoj Večeri. Kad su Isusa svukli na Kalvariji Majka Mesije daruje svoj bijeli veo da se zaštiti Sin u svojoj stidljivosti. Tako je na Veliki Petak bila prisutna kod Isusovog prikazivanja Njegove krvave žrtve na Križu. Osobitim načinom ostale su u njezinu Srcu slike Muke Isusove redom kako su slijedile te je kod razmatranja uvijek osjećala one boli, koje je podnosio njezin Božanski Sin. Iz ljubavi prema Bogu trpjela je više nego Mučenci ili Sveci. Svaki petak duboko je Gospa proživljaval smrt i ukop svojeg Sina. U svojoj sobi bi započela razmatranje kako je Gospodin prao noge svojim učenicima te proslijedila do sjećanja na prvi susret sa Uskrslim Sinom. Nakon silaska Duha Svetoga Marija je skoro svaki dan najsavršenije sudjelovala u prikazivanju Nekrvne Žrtve koju je obično slavio Sveti Ivan. Najprije bi se molili Psalmi i čitali odlomci Starog Zavjeta Pretvorba je bila kao i danas. Službenica Božja Marija Agredska spominje da je vidjela kako se Bogorodica tri puta do zemlje poklanjala i tada s godućom ljubavlju primala Nebreski Kruh.. (Poklon do zemlje prije Svete Pričesti navodi kao redovitu praksu u svoje vrijeme Sveti Augustin). Nakon Pričesti povukla bi se Bogorodica u svoju sobu i ostala u svojoj sobi čak po tri sata. Tako žarka bijaše njena priprava i zahvala Svete Pričesti da je njezin Božanski Sin na to odgovarao osobnom posjetom Svojoj Majci. Kroz to vrijeme zanosnog motrenja Sveti Ivan je viđao kako blistave sjajne zrake izlaze iz Majke Božje. Presveta Djevica Marija je zadnjih godina svojega života vrlo malo jela i spavala. Spavala bi po jedan sat a jela par komadića kruha i malo ribe. Ali je brižno spremala hranu i majčinski dvorila Apostola Ivana. Prva je živjela od Svete Pričesti, Ona je mogla živjeti samo od Nebeske Hrane što će se ponoviti kroz stoljeć kod Svetaca koji su posebno častili Oltarski Sakramenat. U ovom prikazu će o tim karizmama biti riječ. Od 16. do 25. pripravljala se Bogorodica na spoemn Utjelovljenja te je samo primala Svetu Pričest i bila bez jela i pila. Majka Velikog Svećenika Isusa biva prisutna kod svakog oltara kada Isus u osobi svojeg službenika žrtvuje Sebe za sve nas na nekrvni način u Svetoj Misi. Isus sa slavnim Tijelom ostaje Marijin Sin, koji je nama za ljubav prisutan pod bijelom pojavom posvećenog Kruha. Bogorodica je prostrta pred svakim Svetohraništem u činu vječnog klanjaja i zadovoljštine sa Zborovima Anđela i mnoštvom Svetih. Blažena Djevica, Majka Emanuela - Boga s nama, je naša Majka Euharistije. Zemaljski život završila je u pedeset petoj godini, 22 godine nakon Isusova uzašašća. Dušom i tijelom uzeta je u Nebo i okrunjena kao Kraljica Anđela i Svetih 15. kolovoza kada Crkva slavi svetkovinu Uznesenja Blažene Djevice Marije u Nebo.

Autor - osoba Read, Herbert, 1893-1968 = Rid, Herbert, 1893-1968 Naslov Henry Moore : studija o životu i delu / Herbert Read ; [prevod Ivan V. Lalić] Vrsta građe stručna monografija URL medijskog objekta odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.) Jezik hrvatski, srpski Godina 1970 Izdavanje i proizvodnja Beograd : `Jugoslavija`, 1970 (Beograd : `Srbija`) Fizički opis 284 str. : ilustr. ; 22 cm Drugi autori - osoba Lalić, Ivan V., 1931-1996 = Lalić, Ivan V., 1931-1996 (Karton s omotom) Napomene Beleške u tekstu: str. 263-264 Odabrana bibliografija: str. 265-266 Spisak ilustracija: str. 267-281 Registar. Predmetne odrednice Mur, Henri, 1898-1986 Henri Mur (engl. Henry Moore; Kaslford, 30. jul 1898 – Mač Hedam, 31. avgust 1986) je bio britanski vajar. Njegove skulpture nalaze se na mnogim javnim mestima, kao što su zgrada UNESKO u Parizu i centar „Linkoln“ u Njujorku. Rodio se kao sedmo od osmoro dece u porodici rudara. Otac mu je bio ubeđeni socijalista. Iz Prvog svetskog rata se vratio kao invalid usled trovanja bojnim otrovima. Posle rata je studirao i putovao po Francuskoj, Italiji i Španiji. Krajem 19. veka Kaslford u Jorkširu nalikovao je drugim industrijskim gradovima u Engleskoj tog vremena: imao je rudnik, grnčarske radionice, istovetne kuće u nizu. Opšte sivilo ublažavalo je postojanje biblioteke, javnog parka i pijace. Na prvi pogled život je proticao mirno, ali u pozadini su organizovani brojni štrajkovi: svesni značaja i opasnosti svog poziva, rudari su pokušavali da poboljšaju uslove rada i plate. U toj sredini, 30. jula 1898. godine, u mnogočlanoj porodici rodio se Henri Mur. Kao sedmo od osmoro dece, odrastao je uz veliku ljubav bližnjih i nije primećivao da mu išta u skromnom domu nedostaje. Od malena je slušao očeve poučne priče: o pradedi koji je zbog gladi i prenaseljenosti morao da napusti Irsku, teškom poslu rudara, lepoti učenja i muzike. U kući od crvenih opeka, jednoj u nizu istih, porodica Mur imala je dnevni boravak, kuhinju i kupatilo u prizemlju, dve spavaće sobe na spratu i izlaz u zadnje dvorište. Sve je odzvanjalo od dečje graje, ali se poštovala reč starijih. Po povratku s posla otac je najpre sedao u kadu da opere čađ sa sebe, a nakon kraćeg odmora hvatao knjigu u ruke. Pomagao je Henriju da reši zadatke iz matematike i čita Šekspira, ali je i sam učio. Sa setom se sećao svog dečaštva, kada je morao da zarađuje plašenjem vrana na njivi. Zbog iskustva siromaštva, u pripravnosti je čuvao zanat obućara, kojim se bavio tokom štrajkova u rudniku. Za svoju dušu svirao je violinu, čime je unosio dobro raspoloženje među ukućane. Ko je pored predivne muzike mario što će nekad za obrok, umesto celog, dobiti pola kuvanog jajeta? Radost i tuga Svestan nedostataka sviranja po sluhu, otac je Henrija upisao u muzičku školu, na odsek violine. Međutim, ništa nije teklo po planu: đak se žalio da ne može da podnese škripu koju neveštim rukovanjem proizvodi na instrumentu i bol u zglobu šake. Kada je dva puta pao na ispitu, ispisali su ga sa nastave. Od tada je imao više vremena za igru, što je koristio koliko god je mogao. Zimi se duže zadržavao u toploj sobi (ugalj su dobijali besplatno), ali leti gotovo nije ulazio u kuću. S ostalom decom jurcao je po okolnim ulicama, dvorištima i livadama, čas vadio iz džepa klikere, a čas klis. Pošto je za igru klisa valjalo napraviti odgovarajući oblik drveta, za deljanje je koristio nožić. U tim početničkim vajarskim koracima uživao je više nego u samoj igri! Dok je s drugovima lutao poljima tragao je za gnezdima, poljskim cvećem, ali i glinom za grnčariju. Čim bi se snabdeo materijalom, krenuo je da veoma vešto vaja figure i razne igračke. Pomišljao je koliko je srećan što mu roditelji nisu bogati, jer bi u tom slučaju boravio u internatu, lišen slobode. Nije mogao da zamisli nikakvu nesreću, osim tuče sa dečacima iz druge škole. Nažalost, sudbina ga je uverila u suprotno! Kada je sa dve godine starijom sestrom otišao na javno kupalište, otvoreno te 1911. godine, uporno je tražio da se trkaju u plivanju. Sestra je više puta prihvatala izazov, nesvesna da njeno slabo srce ne može da izdrži napor. Kada je iznenada preminula, Henri je, pored užasne tuge, osećao i grižu savesti (premda za bolest niko nije znao). S pitanjima o večnom životu duše pokušao je da pronađe utehu u crkvi. U petnaestoj godini snažno se predao veri: na konfirmaciji (krizma, miropomazanje, čin svesnog stupanja u verski život kod rimokatolika, posle krštenja) učinilo mu se kao da „lebdi četiri stope nad tlom”. Nedeljom ujutru odlazio je na molitvu, posle koje su sledili pevanje himni i propoved. Veoma se iznenadio kada je sveštenik, kao primer razborite poslušnosti, naveo priču o genijalnom Mikelanđelu. Upijao je svaku reč: „Jednoga dana u dvorskoj radionici na otvorenom, četrnaestogodišnji Mikelanđelo klesao je glavu Fauna. Vrtom je prošao Lorenco Mediči, zvani Veličanstveni, koji je pogledao rad i u šali rekao kako starcima ipak nisu svi zubi na broju. Pošto je primedba ozbiljno shvaćena, nasmejani Faun ostao je bez jednog zuba. A kada je po povratku iz šetnje Lorenco video ispravku, toliko se oduševio da je mladog umetnika pozvao kod sebe na dvor”. Od toga dana Henri je počeo da čita likovnu enciklopediju, proučava skulpture, pravi skice i sanja da postane vajar. Drugovima se hvalio da toliko dobro vlada oblicima da može da prepozna svaku devojku iz kraja samo po izgledu njenih nogu. Đubre u muzeju? Kao srećna okolnost pokazalo se to što je u gimnaziji dobio novu nastavnicu likovnog, jer mu se prethodna izrugivala kad je na figurama prikazivao stopala koja „vise”, na način srednjovekovnih slikara. Sada je dobio priliku da se iskaže: sa mnogo uspeha crtao je kostime za školske priredbe, izrađivao keramiku, vajao. S nekoliko drugova odlazio je na obuku u atelje, gde su posle časova pili čaj, razgovarali i čitali časopis „Studio” (koji je pisao o novitetima na polju umetnosti, posebno o vladajućem „art nuvou”). Na kraju godine pojavila se mogućnost da dobije stipendiju iz likovnog, ali očev savet u vezi s učiteljskim pozivom ipak je nadjačao. Nakon diplomiranja morao je da se prijavi u vojsku, pa je 1917. godine otišao u London. Iskoristio je priliku da obiđe Nacionalnu galeriju i Britanski muzej, što mu je proširilo vidike. Odmah posle obuke, kao pripadnik Petnaeste londonske brigade, našao se na zapadnom frontu u Francuskoj. Borio se u rovu kao mitraljezac, a jednom je čak morao da preuzme komandovanje grupom jer se desetar napio. Kada se nakon nemačkog bombardovanja otrovao gasom, odneli su ga na nosilima u bolnicu. Posle oporavka vratili su ga u Englesku i već tokom puta u sebi je ponavljao samo dve reči – biću vajar! Izložba „Henri Mur – grafičar” održava se u Narodnom muzeju u Beogradu od 11. septembra do 31. oktobra 2014. godine. Predstavljeno je osamdeset grafika, pet modela skulptura, jedan radni model (uz dodatak koji čine fotografije umetnika). Radovi pripadaju zbirci Britanskog saveta i deo su međunarodnog gostovanja. Izložba se u novembru seli u Muzej Vojvodine u Novom Sadu. Septembra 1919. godine počeo je da studira u Umetničkoj školi u Lidsu: kretao je jutarnjim vozom iz Kaslforda, a vraćao se tek u jedanaest uveče. Iznenadio se kada je shvatio da je jedini student vajarstva, ali se tešio da će mu profesor pružiti više pažnje. Uskoro je dobio dozvolu da posećuje bogatu zbirku umetničkih dela (Tarner, Matis, Gogen, Sezan), koja se nalazila u vlasništvu upravnika škole. Od 1921. do 1924. godine pohađao je Kraljevski koledž umetnosti u Londonu, srećan što mu se ostvaruje dugogodišnji san. Međutim, kada je jednoga dana naslikao „Noć”, po uzoru na etrurski sarkofag, od profesora je dobio kritiku da se „hrani đubretom”! Zapitao se šta će se desiti kad počne da vaja prema drevnoj crnačkoj i meksičkoj skulpturi ili po osećaju, a ne po prirodi. Za slučaj nove osude, smislio je odgovor: „Tvrdi kamen nije isto što i živi zec. Njegova lepota ne može da bude ista lepota”. Velika majka Sa dobijenom stipendijom otputovao je u Italiju, a po povratku se zaposlio kao predavač na istom koledžu. Tih godina vredno je stvarao, s uverenjem da umetnik treba da bude „nežni gospodar materijala”. S prvom samostalnom izložbom 1928. godine napravio je pravu senzaciju, ali i uzbunu! Novine su pisale da je delo „nemoralno i boljševičko” i da je sramota što čovek poput njega uči studente. Pošto se i na koledžu raspravljalo o njegovom otkazu, sa istim brojem glasova „za” i „protiv”, zatražio je premeštaj za umetničku školu u Čelziju. Slobodno vreme i dane raspusta koristio je za vajanje, rešen da ne skreće sa svog puta. U vreme najžešćih napada dobio je podršku devojke Irine, studentkinje slikarstva, sa kojom se uskoro venčao. Kupili su kuću u selu Barfreston, u grofoviji Kent, koja im je služila kao atelje. Neko vreme živeli su u Kingstonu, a zatim su se trajno preselili u selo Peri Grin, u grofoviji Hertford. Henri je nalazio vremena da se druži s umetnicima iz Londona, drži predavanja i stvara čudesna dela („Majka sa detetom”, „Devojka”, „Dve forme”, „Figure sa žicama”). U crtežima i grafikama beležio je rađanje zamisli za skulpture, ali je zbog Drugog svetskog rata proširio teme. Godine 1940. ovekovečio je prestrašene i napaćene ljude koji su se od bombardovanja skrivali u skloništima, a kasnije i prizore iz rudnika u kome je radio njegov otac. Godine 1941. sakupio je sva svoja dela i napravio veliku izložbu u Lidsu. Ovoga puta mnogo bolje je primljen, pa je dobio porudžbinu da iskleše Bogorodicu s Hristom, za crkvu Sv. Mateja u Northemptonu. Posao je sa oklevanjem prihvatio, jer je manje razmišljao o veri a više o dostignućima umetnosti. Sa željom da razmenjuje iskustva sa velikanima vajarstva, posetio je Brankusija u njegovom ateljeu i ostao zadivljen pravilom „ništa suvišno”. (Inače, umetnike nije delio na realiste i moderniste, već samo na darovite i nedarovite.) Od 1946. godine, kada mu se rodila kćerka Meri, za teme je birao porodične grupe, a umesto u drvetu i kamenu, sve češće je stvarao u bronzi. Svake druge ili treće godine pravio je izložbe, pa je nakon Njujorka, Pariza, Londona, Sao Paola stekao svetsku slavu! Uskoro je stigao i u naše krajeve: 1955. godine boravio je sa suprugom Irinom u Jugoslaviji i posetio Ljubljanu, Zagreb, Dubrovnik, Beograd. U Umetničkom paviljonu „Cvijeta Zuzorić” na Kalemegdanu održao je izložbu sa devedeset radova – skulptura, slika, crteža. A kada se upoznao sa stvaralaštvom vajara Tome Rosandića, nije krio oduševljenje. Od 1975. godine postao je inostrani član Srpske akademije nauke i umetnosti (SANU). Poslednjih dvadeset godina rada opredelio se uglavnom za dve teme – ležeću figuru (misao) i Veliku majku (osećanja). U nekim delima nesvesno je dotakao dubine ljudske duše, o kojima su raspravljali psihoanalitičari. Recimo, kada je predstavio dete koje kljunom napada majku koja ga doji, podsetio je na teorije Melani Klajn o dečjim doživljajima „dobre” i „loše” majke. S druge strane, svesno je slao opomenu svetu: pored figura ratnika koji pada i glave šlema, uradio je „Atomski komad” 1964. godine. Oblik koji nastaje posle eksplozije atomske bombe, ujedno je lep i užasan a govori o snazi i uništenju. Predmet lepote I kada je postao slavan i bogat, Henri Mur zadržao je skromnost: radio je kao kustos Tejt galerije, živeo u istoj staroj kući, vredno stvarao. Većinu novca usmeravao je u fondaciju sa svojim imenom. Govorio je: „Najviše me zanima ljudska figura, a principe oblika i ritma pronašao sam u prirodi – u kamenu, stenama, kostima, drveću, biljkama”. Isticao je da poštuje materijal koji obrađuje i da nema osećaj da mu udahnjuje život, jer neka energija tu već postoji. Pre nego što je preminuo, 31. avgusta 1986. godine, ponovio je: „Radije bih svoju skulpturu stavio u pejzaž, bilo koji pejzaž, nego u najlepšu zgradu za koju znam”. Godinu dana kasnije izložba njegovih dela postavljena je u Jorkšir parku, 2007. godine u najvećoj londonskoj botaničkoj bašti Kju Gardens, kao i na drugim mestima. Ljudi su dobili mogućnost da uživaju u umetničkim radovima dok šetaju ili odmaraju se nakon napornog posla. San jednog od najznačajnijih skulptora dvadesetog veka time je do kraja ispunjen! Vreme je pokazalo da skulpture Henrija Mura podjednako osvajaju gledaoce, kao i prostor. Primećeno je da neobično snažno deluju na decu koja pokušavaju da ih pomaze, zagrle ili da se na njih popnu. Uvedeno je i takmičenje da se pored njegovog dela načini što zanimljivija fotografija, najčešće portret. Ali, ispostavilo se da lako dostupna umetnost ima i tamnu stranu – njegovi radovi našli su se na meti brojnih kradljivaca! Nestale su skulpture iz jedne njujorške galerije, fondacije u Hertfordširu, parka u Škotskoj (neke su pronađene). Počinioce nije zanimalo što dela imaju „snagu velikih planina”, već novac koji mogu da dobiju prodajom, a koji se meri hiljadama i milionima dolara. Međutim, u filmu „Predmet lepote” Majkla Lindzija-Hoga u kome igraju Endi Mekdauel i Džon Malkovič, pomenuta je i druga mogućnost. Na pitanje zašto je odnela skupocenu Murovu skulpturu iz hotelske sobe, gluvonema devojka dala je objašnjenje – „Čula sam je!” MG97 (N)

Kao na slikama, iscepljena prva prazna strana na kojoj je bila posveta, ostalo dobro očuvano Rembrant Harmenson van Rajn (hol. Rembrandt Harmenszoon van Rijn; 15. juli 1606. Lajden — 4. oktobar 1669. Amsterdam) bio je holandski barokni slikar i grafičar, jedan od najveštijih slikara „naracije” u istoriji umetnosti, izuzetnog umeća u umetnosti portreta i dramskih scena.[1] Rembrant je takođe poznat kao slikar svetla i sene i jedan od onih koji su bili skloni beskompromisnom realizmu tako da su neki njegovi kritičari izjavili da je „više voleo ružno od lepog”. Na početku svoje karijere i nešto kasnije, Rembrant je uglavnom slikao portrete. Mada je nastavio da slika, radi gravire i ponekad crta portrete tokom svoje karijere, vremenom je to radio sve ređe. Ipak, otprilike jednu desetinu njegovog ukupnog dela čine naslikani i gravirani autoportreti, činjenica koja je među kritičarima njegovog dela dovela do različitih nagađanja. Rembrant je najveći i najpoznatiji holandski slikar i jedan od najuticajnijih umetnika zapadnoevropske umetnosti 17. veka. Psihološka dubina njegovih portreta i produbljena interpretacija biblijskih događaja koje je rado slikao, ostale su do danas jedinstvene i neponovljive. Njegovo slikarstvo stilski pripada baroku. Ovo doba je poznato kao Zlatno doba Holandije, kada je Holandija doživela politički, privredni i umetnički procvat. Već za života Rembrantova dela su kopirana i podražavana. Posle njegove smrti kritičari pristalice klasicizma nisu imali visoko mišljenje o njegovom slikarstvu, dok su njegove slike ostale omiljene i na ceni kod privatnih kolekcionara. U 18. veku pojavili su se slikari u Nemačkoj i Engleskoj koji su bili nadahnuti njegovim delom. Rembrantov život postao je predmet različitih mitova i legendi. Tek sredinom 19. veka pojavili su se ozbiljni istraživači njegovog života i stvaralaštva. Od 1970. „Istraživački projekat Rembrant” se bavi istraživanjem i pripisivanjem njegovih dela. Danas se smatra da je sam Rembrant naslikao oko 350 dela.[2] Glavninu Rembrantovog stvaralaštva čine biblijska – i nešto manje – istorijska, mitološka i alegorijska dela, u različitim verzijama slike, grafike i crteža perom i mastilom i crvenom i crnom kredom.[1] Kroz njegovu karijeru, promene u stilu su izuzetne. Njegov pristup kompoziciji i prikazu svetla i sene – kao i formalnih elemenata slike, konture, forme, boje i poteza četkice, a u crtežu i grafici, tretman linije i tona, podložan je postepenoj a ponekad i nagloj promeni, čak i tokom izrade jednog dela. Slika poznata kao Noćna straža (1640-42) je jasno prekretna tačka njegovog stilskog razvoja.[1] Te promene nisu rezultat nekog slučajnog razvoja, već dokument svesnog istraživanja slikovnog i narativnog, ponekad kao rezultat dijaloga s drugim velikim umetnicima istorije umetnosti.[1] Po mitu koji je nastao nakon njegove smrti, Rembrant je umro siromašan i neshvaćen. Istina je da je pred kraj njegovog života u Holandiji realizam izašao iz mode u korist neoklasicizma. U svakom slučaju, njegova međunarodna slava među upućenima i kolekcionarima nije prestajala da raste. Određeni nemački i venecijanski umetnici osamnaestog stoleća su čak stvarali skoro sva svoja dela koristeći se njegovim stilom. U doba romantizma Rembrant je postao naročito popularan i smatran njegovim prethodnikom; od tog momenta je viđen kao jedan od najvećih umetnika istorije umetnosti. U samoj Holandiji njegova popularnost je obnovljena, i Rembrant je ponovo postao simbol veličine u holandskoj umetnosti. Ime Rembran(d)t[uredi | uredi izvor] Lično ime Rembrant u Holandiji je – i još uvek jeste – veoma neobično. Srodno je običnijim holandskim imenima kao Remert, Herbrant i Ejsbrant (Remmert, Gerbrand, i IJsbrand). Način na koji se Rembrant potpisivao na svojim delima je doživeo značajne varijacije. Kao mladić, svoja dela je potpisivao monogramom RH (Rembrant Harmenson, „sin Harmenov”); od 1626/27, sa RHL; i od 1632. kao RHL van Rijn (gdje L u monogramu najverovatnije znači Lajdenđanin, „iz Lajdena”, ime mesta u kom je rođen). Sa 26 godina počeo je da potpisuje svoja dela jedino ličnim imenom, prvo kao Rembrant; a od 1633. godine pa nadalje do smrti, kao Rembrandt (sa dt). Govorilo se da je počeo da koristi samo ime u potpisu zato što je sebe smatrao jednakim velikim umetnicima renesanse, Mikelanđelu, Ticijanu i Rafaelu, koji su generalno takođe poznati samo preko ličnog imena. Biografija[uredi | uredi izvor] Detinjstvo i obrazovanje[uredi | uredi izvor] Autoportret iz oko 1630, Rijksmuzeum Rembrant je rođen u Lajdenu 15. jula 1606. godine kao deveto dete u dobrostojećoj porodici mlinara Harmena Geritsona van Rajna (Harmen Gerritszoon van Rijn) i pekarke Neltgen Vilemsdohter van Zojtbruk (Neeltgen Willemsdochter van Zuytbrouck). Kao gradsko dete, Rembrant je od 1612. do 1616. pohađao osnovnu školu, a u periodu 1616—1620, kalvinističku latinsku školu.[3] Tu je učio biblijsku istoriju i dela klasika. Uz to, dobio je poduku iz retorike, što je moglo da utiče na njegov kasniji slikarski rad.[3] Posle osmogodišnjeg školovanja upisao se na studije filozofije na Univerzitetu u Lajdenu. Ubrzo je napustio studije da bi započeo školovanje za slikara. Njegov prvi biograf, Jan Jancon Orleš (Jan Janszoon Orlers; 1570–1646), je napisao Rembrantov životopis pun hvale na pola stranice u svom „Opisu grada Lajdena” (Beschrijvinge der stadt Leyden, 1641). Tu je Orleš kazao da je Rembrant rano napustio latinsku školu, i na svoj zahtev, bio poslat da uči slikarstvo. Činjenica da je Rembrant bio upisan na Univerzitet u Lajdenu 20. maja 1620., nije u suprotnosti sa ovim. Bilo zbog poreza, ili prosto zato što su pohađali latinsku školu, u Lajdenu nije bilo neuobičajeno da studenti budu registrovani na Univerzitetu bez očekivanja da će prisustvovati ili pohađati nastavu. Širina Rembrantovog intelektualnog razvoja i njegovog mogućeg uticaja na njegovo delo, i dalje je predmet raznih nagađanja. Od 1620. do 1624. bio je učenik Jakoba Isaksa van Svanenburga.[4] Ovaj učitelj, školovan u Italiji, specijalizovao se za slikanje arhitekture i predstava pakla. Postoji mišljenje da su Svanenburgove slike pakla pobudile u mladom Rembrantu interesovanje za predstavljanje svetlosti.[5] Godine 1624. proveo je 6 meseci kod istorijskog slikara Pitera Lastmana u Amsterdamu, što je na njega ostavilo jači uticaj nego ranije obrazovanje.[6] Lastman ga je usmeravao ka istorijskom slikarstvu, koje je u to vreme smatrano najvišim rodom slikarstva. Školovanje u radionicama dva majstora je bio uobičajen način sticanja slikarskih znanja. Početak profesionalnog bavljenja slikarstvom[uredi | uredi izvor] Slikar u svom atelju, 1626–1628, Muzej lepih umetnosti u Bostonu Rembrant se 1625. vratio u Lajden. Tamo je sa prijateljem Janom Livensom otvorio slikarsku radionicu.[7] Najviše se bavio istorijskim slikarstvom, po uzoru na učitelja Lastmana, i portretskim studijama karaktera (troni). Tri godine kasnije izradio je prvu graviru i počeo je da uzima učenike.[8] Iste godine, sekretar štathoudera Holandije, Konstantin Hajgens, pokazao je interesovanje za Rembrantovo slikarstvo. On je posetio Lajden novembra 1628. Pomagao je umetnika i donosio mu narudžbine. Tako je Rembrant 1629. i 1630. prodao dve slike engleskom kralju Lazarovo uskrsnuće i Juda vraća 30 srebrnjaka. Ta dela su često kopirali drugi umetnici.[6] Rembrantov otac je umro 27. aprila 1630. Posle prvih uspeha, i svestan značaja holandske prestonice, Rembrant je 1631, zajedno sa Livensom, napustio lajdenski atelje i preselio se u Amsterdam. Tu je radio za trgovca umetninama Hendrika van Ujlenburga, koji je imao veliku radionicu u kojoj su se slikale kopije i radile restauracije. Ubrzo je počeo da dobija narudžbine od bogatih trgovaca. Sledeće godine štathouder je na nagovor Konstantina Hajgensa kupio neke njegove slike i naručio ciklus Hristove pasije. Godine 1632. Rembrant dobija narudžbinu za sliku Čas anatomije doktora Nikolasa Tulpa, koju je završio iste godine. Te godine ukupno je naslikao 30 slika. Rembrant je radio kao šef Ujlnburgove radionice pre prijema u slikarski majstorski ceh, što je bio uobičajen put profesionalnog napredovanja.[9] Samostalnost i brak[uredi | uredi izvor] Portret Saskije (Saskija kao devojka), Dvorac Vilhelmshoe u Kaselu Dana 2. jula 1634. Rembrant se venčao sa Saskijom van Ujlenburg, nećakom njegovog patrona i kćerkom bogatog građanina. Iste godine postao je član udruženja majstora-slikara. To mu je omogućilo da kao samostalni majstor uzima učenike. Godine 1635. radio je na slikama Isakova žrtva i Samson optužuje svoga svekra. Rembrantov prvi sin Rombertus (ili Rombartus), kršten je 15. decembra 1635, ali je preminuo posle nekoliko mesci. Bračni par Rembrant se 1636. preselio iz kuće trgovca Ujlenburga u sopstveni dom.[10] Pored umetničke aktivnosti, Rembrant se tamo bavio sakupljanjem umetničkih, istorijskih i naučnih eksponata, biljaka, životinja i predmeta iz egzotičnih zemalja (poput Indije). Rembrantovi rođaci su 1638. tužili Saskiju zbog prekomernog trošenja imovine. Tvrdili su da je potrošila gotovo 40.000 guldena koje su očekivali kao nasledstvo.[10] Iste godine rođena je kćerka Kornelija, koja je brzo preminula kao i sin. Rembrant je 5. januara 1639. kupio novu kuću u kojoj se danas nalazi Muzej Rembrantove kuće (Museum Het Rembrandthuis). Za nju je uzeo kredit koji je nameravao da vrati za 5 do 6 godina.[6] Poslednju sliku iz ciklusa Hristovih pasija izradio je 1639. Naredna godina, 1640, bila je godina kada su Rembranta pogodile dve tragedije; 29. jula krštena je njegova druga kći koja je ubrzo umrla, dok je mesec dana kasnije umrla njegova majka. U to vreme slikao je i izrađivao grafike sa motivom pejzaža. Drugi sin, Titus, kršten je 22. septembra 1641. Naredne godine završio je sliku Noćna straža. Supruga Saskija umrla je 14. juna 1642. Ovaj događaj je jako potresao slikara. Prethodnih godina je slikao mnogo, dok je sada slikao dosta manje.[11] Meću retke slike i grafike iz ovog perioda spada Grafika od 100 guldena.[12] Jako se posvetio ulozi oca svoga sina Titusa. To je primetno u njegovim delima, na primer na crtežu koji prikazuje čoveka koji hrani dete.[13] Kao pomoć u domaćinstvu, angažovao je Gertge Dirks (Geertghe Dircx), koja je postala vrlo bliska sa detetom. Tako je Titusa označila kao svog glavnog naslednika u testamentu napisanom tokom bolesti 1648.[14] Rembrant se 1649. oženio znatno mlađom Hendrikje Stofels.[15] Finansijski problemi i poslednje godine[uredi | uredi izvor] Gertge Dirks je 1649. tužila Rembranta za neispunjeno obećanje posle jedne svađe. Hendrikje je svedočila protv nje, pa je Gertge izgubila spor i provela nekoliko godina u zatvoru. Sicilijanski mecena Antonio Rufo je od Rembranta 1652. naručio sliku Aristotel sa Homerovom bistom. Uprkos povoljnim narudžbinma, prihodima od prodaje grafika i honoraru za poduku učenika, nije uspeo da pokrije dugove i morao je da još pozajmljuje. Hendrikje Stofels je 1654. pozvana da pred crkvenim sudom objasni prirodu svog suživota sa Rembrantom, jer se smatralo da je ovaj odnos grešan. Ona je Rembrantu rodila treću kći, krštenu 30. oktobra 1654, koja je takođe dobila ime Kornlija. Rembrant je 17. maja 1656. prepisao vlasništvo nad kućom svome sinu Titusu, i uskoro posle toga je bankrotirao. U naredne dve godine kuća, pokućstvo i umetnička kolekcija su prodani na aukcijama. Prihod nije bio dovoljan da se dugovi sasvim izmire. Rembrant se preselio u deo grada u kome u živeli siromašni. Tu je vodio povučen život družeći se sa menonitima i Jevrejima. Titus je posle dugog procesa uspeo da izdvoji svoje nasledstvo iz stečajne mase. On i Hendrikje su 1660. otvorili trgovinu za prođu Rembrantovih radova. Preko nje su uspostavljani poslovni kontakti, ugovori i organizovana poduka učenika. Rufo je 1661. dobio sliku Aleksandar Veliki i naručio sliku Homera. Hendrikje Stofels je umrla 1663. Titus je postao punoletan 1665. i primio svoje nasledstvo. U to vreme Rembrant je radio na slici Jevrejska nevesta. Tri godine kasnije, umro je sin Titus, i sahranjen 7. septembra 1668. Pre toga Titus je bio u braku oko 6 meseci. Rembrant se tada preselio kod kćeri. Posle rođenja unuka, bio mu je kum 22. marta 1669. Rembrant je umro 4. oktobra iste godine. Slika Samson u hramu ostala je nedovršena. Sahranjen je 8. oktobra u crkvi Vestkerk u Amsterdamu. Dela[uredi | uredi izvor] Rembrant je radio kao slikar i grafičar, vodio je slikarsku radionicu i podučavao učenike. Bio je pre svega uspešan portretista, ali se pretpostavlja da je sebe pre svega smatrao istorijskim slikarom. Njegovo delo se sastoji iz portreta i autoportreta, pejzaža i obrada biblijskih i mitoloških tema.[16][17][18] Na portretima mu je uspevalo da uverljivo predstavi likove u nekoj aktivnosti. U istorijskim kompozicijama slikao je motive koje pre njega niko nije koristio, ili je stare motive predstavljao na nov način. U mnogim Rembrantovim delima majstorski je korišćen kontrast svetlog i tamnog (kjaroskuro). Rembrantovi autoportreti ilustruju kako je video sebe kao umetnika i kako je stario. Posebno su na grafikama vidljivi različiti izrazi lica i gestovi koji su služili kao studije. Rembrant je naslikao i nacrtao mali broj pejzaža i žanr scena. Slika „Mrtvi paunovi“ je jedina njegova poznata mrtva priroda.[19] Mnoge od crteža Rembrant je načinio isključivo u svrhu obuke svojih učenika. Atribucija[uredi | uredi izvor] Tokom 1920-ih istraživači su Rembrantu pripisivali više od 700 slika[20], dok danas preovlađuje mišljenje da se njegovo ukuno delo sastoji iz oko 350 slika, 300 grafika i 1000 crteža. Bakropisi[uredi | uredi izvor] Hristos leči bolesne, bakropis iz oko 1647—1649. Rembrant je izrađivao bakropise većim delom svoje karijere, od 1626. do 1660. kada je bio prinuđen da proda svoju štamparsku presu i praktično prekine sa bakropisom. Jedino tokom nesrećne 1649. nije stvorio nijedan datirani bakropis.[21] Sa lakoćom je radio bakropise i, iako je poznavao i nekada koristio tehnike bakroreza, sloboda tehnike bakropisa je postala temelj njegovog dela. Poznavao je sve faze postupka izrade bakropisa i izvesno je da je sam otiskivao makar rane primerke svojih bakropisa. Prvobitno mu se stil oslanjao na crtež, ali se ubrzo preorijentisao na slikarski pristup koristeći mnoštvo linija i brojna nagrizanja ploče kiselinom, čime su linije dobile raznovrsne debljine. Krajem 1630-ih, uprostio je svoj stil i koristio je manje nagrizanja kiselinom.[22] Na čuvenom bakropisu Hristos leči bolesne radio je u fazama tokom 1640-ih. To je bilo „prelomno delo usred umetničke karijere“, iz koga se razvio njegov stil bakropisanja.[23] Iako je ovaj bakropis sačuvan u samo u primercima iz prve dve serije, primetne su prepravke u završnoj verziji o čemu svedoče mnogi crteži.[24] Tri krsta, Rembrantov bakropis iz 1653. U zrelim delima iz 1650-ih, Rembrant je bio spremniji da improvizuje, tako da su veliki otisci rađeni u do 11 serija, često radikalno drugačijih. Sada je koristio špartanje da dočara tamne površine, koje su često velike. Eksperimentisao je i sa efektima štampe na različitim vrstama papira. Često je koristio japanski papir i papir od životinjske kože. Počeo je da primenjuje „površinske tonove“, ostavljajući tanak sloj mastila na pojedinim delovima grafičke ploče, umesto da ga potpuno ukloni. Češće je koristio suvu iglu, posebno u prikazima zamagljenih pejzaža.[25] Njegovi otisci tretiraju slične teme kao i njegove slike. U bakropisu je izradio 27 autoportreta, dok su drugi portreti ređi. Izradio je 46 uglavnom malih pejzaža, koji su postali uzor u predstavljanju pejzaža u grafičkoj umetnosti sve do kraja 19. veka. Trećina bakropisa se odnose na religijske teme, neki od njih odišu jednostavnošću, dok su drugi monumentalni. Nekoliko erotskih kompozicija nema ekvivalente u njegovom slikarskom delu.[26] Rembrant je posedovao, dok nije bio prinuđen da je proda, izuzetnu kolekciju grafika drugih umetnika. U njegovim bakropisima su vidljivi uticaji koje je primio od Mantenje, Rafaela, Herkulesa Segersa i Đovanija Kastiljonea. Poznata dela[uredi | uredi izvor] Rembrantova kuća u Amsterdamu Noćna straža Čas anatomije doktora Nikolasa Tulpa Jevrejska nevesta Ana i Tobija Žena uhvaćena u preljubi Belsazarova gozba Bludni sin u krčmi Povratak bludnog sina Zavera Klaudija Civilisa Avram i Isak Skidanje sa krsta Artemizija Danaja 36 autoportreta janson istorija umetnosti istorija svetskog slikarstva