Naslov: Državna muška gimnazija u Subotici : Izveštaj za školsku 1928-29 godinu Pismo: ćirilica Br. strana: 111 Format: 23 cm Povez: meki Knjiga je u celosti (listovi, korice, povez) perfektno očuvana iako je stara 90 godina: listovi su potpuno čisti i ravni, nigde nema podvlačenja, dopisivanja, obeležavanja, `magarećih ušiju` i sl. Lep pečat, pečatni ekslibris `Knjižnica Lazara J. Ćurćića` koji je te, školske 1928-29 godine, bio profesor (francuski i nemački jezik - str. 46) ove gimnazije. Lazar Ćurčić, kasnije direktor gimnazije u Velikom Gradištu a zatim i u Kragujevcu, je pred kraj Drugog svetskog rata postao žrtva pripadnika partizanskih jedinica, koji su pod rukovodstvom oficira Ozne, mesecima nakon ulaska u Kragujevac 21. oktobra 1944, isleđivali, mučili i likvidirali „saradnike okupatora“ kraj Kapislane u fabričkom krugu „Zastave“, mahom viđene Kragujevčane, pripadnike građanske klase, kao i ugledne domaćine iz okolnih sela. Sadržaj: I Nastavničko osoblje a) Odeljenje sa srpsko-hrvatskim jezikom b) Odeljenje sa mađarskim nastavnim jezikom II Letopis školske 1928/29 godine III Đačka udruženja IV Klasifikacija učenika (spiskovi učenika po razredima i odeljenjima) V Viši tečajni ispit VI Profesorska biblioteka ◾ Štampano 1929. godine u gradskoj štampariji Subotica, Pozorišna ulica br. 2 Gimnazija Subotica , eks libris , ex libris Pogledajte i ostale izveštaje raznih predratnih prosvetnih ustanova koje trenutno imam u ponudi: https://www.kupindo.com/pretraga.php?Grupa=1&Pretraga=izve%C5%A1taj+za&CeleReci=0&UNaslovu=0&Prodavac=bebaimoca&Okrug=-1&Opstina=-1&CenaOd=&CenaDo=&submit=tra%C5%BEi

Svjedočanstva golootočkih zločina / Milinko B. Stojanović Beograd 1993. Mek povez, ćirilica, ilustrovano, 404 strane. Knjiga je odlično očuvana. V8 MILINKO B. STOJANOVIĆ, rođen je 1921. godine u selu Stijena Piperska, ondašnji srez Podgorički, Crna Gora. Gimnaziju je pohađao i završio u Podgorici 1941. godine. Učesnik je NOB-a od 1941. godine. Bio je na raznim partijskim dužnostima, a poslije oslobođenja zemlje i na državnim. Završio je Pravni fakultet u Beogradu među prvim studentima poslije oslobođenja zemlje. Uhapšen je poslije Rezolucije IB-a u Beogradu, početkom oktobra 1948. godine. Bio je u zatvorima do jula 1949. godine, kada je deportiran u logor na Golom otoku u sastavu tzv. ”prve grupe kažnjenika”, gdje je izdržavao administrativnu kaznu od 2 godine, koja mu je produžavana, te je u logoru ostao do kraja novembra 1953. godine, kada je pušten na slobodu. Septembra 1954. godine — po dogovoru sa tri svoja druga iz logora `Petrove rupe` — emigrirao je. Vratio se iz emigracije u domovinu 1957. godine, od kada se aktivno i neprekidno bavio advokaturom — sve do 1989. godine kada je penzionisan u mjestu svoje mladosti — gradu na Ribnici, sada Podgorici. Sadržaj: SVJEDOČANSTVA GOLOOTOČKIH ZLOČINA GOLOOTOČKO VRIJEME - DOBA JEDNOUMLjA I DESPOTIJE ŠTA JE TO ”PARTIJSKO-DRŽAVNA VRHUŠKA”? SADRŽINA I SMISAO TOGA POJMA RAZNI OBLICI ZLOSTAVA I TERORA — SUDBINE POJEDINACA KAKO SE SUDILO VOJNO-POLITIČKIM STARJEŠINAMA JUGOSLOVENSKE NARODNE ARMIJE Svjedočenje Upravnika logora o logorskim zločinima Ubistva na prevaru — ”Bjelopoljska kasapnica” januara 1949. godine Mučenje na vodi — ajkulama u nadležnost NA MJESTU ZLOČINA I PONOSA - OGNjIŠTU STARE BESE NARODA MALESIJE Zločini nad zločinima iz vremena besuđa ZLOSTAVE I PROGONI PORODICA UHAPŠENIH ”INFORMBIROVACA” MASOVNA HAPŠENjA OMLADINE - UKRADENI DIO NjIHOVE MLADOSTI LjUDSKA PRAVA I NjIHOVA ZAŠTITA Univerzalna Deklaracija o pravima čovjeka DEKLARACIJA O OSNOVNIM PRINCIPIMA PRAVDE U VEZI SA ŽRTVAMA KRIMINALNIH RADNjI I ŽRTVAMA ZLOUPOTREBE VLASTI - OPŠTE NORME KONVENCIJA O SPREČAVANjU I KAŽNjAVANjU ZLOČINA GENOCIDA KAKO SE SUDILO `IBEOVCIMA” U GOLOOTOČKOM VREMENU NEKOLIKO LIKOVA RUKOVODILACA - VIŠIH OFICIRA UDBE I KOS-a IZ PRVOGA EŠALONA ORGANIZATORA I IZVRŠILACA ZLOČINA KARAKTER LOGORSKIH REPRESIJA U GOLOOTOČKOM VREMENU PREGLED GLAVNIH ZATVORA I LOGORA IZ ”GOLOOTOČKOG VREMENA” ISPRAĆAJ DEPORTIRACA BRODOM ”PUNAT” ZA GOLI OTOK SLIKOVNI PRIKAZ - NEKIH PRIZORA SA `GOLOOTOČKOG POPRIŠTA` POSEBNI OBLICI OBMANjIVANjA DOMAĆE I SVETSKE JAVNOSTI SA `GOLOOTOČKOG POPRIŠTA` NEKOLIKO LIKOVA - ONIH NEZABORAVNIH, KOJI SU PRKOSILI SMRTI - NA `GOLOOTOČKOM POPRIŠTU`. Jedna uspjela — fizička — i druga neuspjela — moralno-politička — likvidacija dva odvažna Crnogorca Iz ”riječi” vrhovnog gospodara života i smrti — Tita o ”zdravim snagama” u Partiji PODACI O BROJU KAŽNjAVANIH I OSUĐIVANIH IZ UDBINIH ARHIVA Izvod iz Rankovićevog poverljivog izveštaja iz 1958. godine o problemima Informirovske djelatnosti u Jugoslaviji Opasnost teorije: ”Na slobodi ima mnogo gorih — od onih uhapšenih” DEKLARACIJA O OSNOVNIM PRINCIPIMA PRAVDE U VEZI SA ŽRTVAMA KRIMINALNIH RADNjI I ŽRTVAMA ZLOUPOTREBE VLASTI - POSEBNE ODREDBE Neotuđiva prava zatvorenika UMIRANjE U ZATVORIMA I LOGORIMA - KAO POSLEDICA GLADI I BOLESTI Golootočki hodajući ”živi leševi” POIMENIČNI SPISAK KAŽNjAVANIH I OSUĐIVANIH LICA PO REZOLUCIJI KOMINFORMA U CRNOJ GORI - IZ UDBINIH ARHIVA DOPUNE SPISKA KAŽNjAVANIH I OSUĐIVANIH `IZ OPŠTINA” A PO EVIDENCIJI UDRUŽENjA `GOLI OTOK” - `SA TERENA` Opšti osvrt na spisak i tabelarni pregled svih kažnjavanih i osuđivanih — po službenom spisku MUP-a Crne Gore SPISAK LICA IZ CRNE GORE - KAŽNjAVANIH I OSUĐIVANIH PO REZOLUCIJI IB-a - UMRLIH I UBIJENIH PO ZATVORIMA I LOGORIMA O NEZNANIM GROBOVIMA — POZNATIH SINOVA NARODA NAŠIH NEZABORAV ZLOČINA A POSEBNO GOLOOTOČKOG DUHOVNO I MORALNO VASKRESENjE `OTPISANIH` GOLOOTOČKIH MUČENIKA VODIČ - PO TRGU GOLOOTOČKIH ŽRTAVA NA TRGU GOLOOTOČKIH ŽRTAVA - FOTOSI

Polovna knjiga, izuzetno očuvana, kao nova. Autori: Ivana B. Spasović, Sreta Pecinjački, Vasilij Ženar, Izdavač: Istorijski arhiv - Pančevo, 2010. god. Broširan povez, 21 cm. 110 str. Baranda je naselje u Srbiji u opštini Opovo u Južnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 1544 stanovnika. Po vojnim planovima iz 1768. godine planirano je stvaranje jednog naselja između Opova i Sakula - Barande. Sadašnja Baranda naseljena je 1775-1778. godine. Ime je dobila po Kikindskom naselju Baranda. Većina doseljenika poticala je iz Kikinde i Sen-Đurđa, zbog čega je jedan deo sela i nazvan Šenđurcima. Neki su došli iz Melenaca i drugih naselja Gornje ilirske granice, koja je upravo tada rasformirana. Čim je naseljena, Baranda je uključena u opovačku četu XII nemačko-banatske regimente u kojoj je ostala sve do njenog ukidanja, dok je crkveno-verskim poslovima pripadala pančevačkom protopijatu Temišvarske eparhije. Osim zemljoradnjom, Baranđani su se bavili i drugim privrednim delatnostima, u prvom redu domaćom radinošću, lovom i ribolovom, kao i stočarstvom koje je najrentabilnije. Broj stanovnika u Barandi sredinom 19. veka je opadao. Tako je 1847. godine bilo 2330 pravoslavaca, a dve decenije potom 1867. godine 2133 žitelja. Dobrovoljno vatrogasno društvo u mestu je zvanično registrovano 1893. godine. Godine 1905. Baranda je velika opština u Kovačičkom srezu (Antalfalva). Tu živi 1972 stanovnika u 415 domova, Srbi dominiraju po svemu. Ima ih 1935 pravoslavnih duša sa 409 kuća. Od javnih zdanja tu su srpska pravoslavna crkva i dve komunalne škole. U Barandi radi samo pošta, brzojav je u susednom Opovu.

Sveruska izvanredna komisija za borbu protiv kontrarevolucije i sabotaže od decembra 1917. do februara 1922. godine Izdavač: Rad, Beograd Biblioteka Svedočanstva Prevod: Milica Mihajlović, Mirjana Prica Povez: tvrd sa omotom Broj strana: 444 + 40 sa fotografijama. Spolja kao na slikama (malo selotejpa na omotnici). Pečatirana, požutela po obodu, lepo očuvana. Čeka ili Črezvičajnaja komisija bila je glavna tajna policija u Sovjetskom Savezu. Na srpskom jeziku pun naziv je Sveruska komisija za borbu protiv kontrarevolucije i sabotaže. Osnovana je 5. decembra 1917. godine. Čeku je osnovao Vladimir Lenjin dekretom iz 1917. Sedište Čeke bilo je u Lubjanki. Za prvog šefa službe postavljen je Feliks Dzeržinski, Bila je glavno oružje u borbi protiv političkih protivnika Lenjinove politike. Transformirala se 1922. godine, a kasnije su nastale NKVD i KGB. S A D R Ž A J: Predgovor prvom izdanju Predgovor broširanom izdanju Uvodna napomena Glosar termina i skraćenica Prolog Glava I: POREKLO I OSNIVANJE VEČEKE Glava II: ORGANIACIONI RAZVOJ, FAZA I: IMPROVIZACIJA Glava III: LENJIN, LEVI ESERI, TEROR I REVOLUCIONARNA PRAVDA Glava IV: POBUNA LEVIH ESERA Glava V: ORGANIZACIONI RAZVOJ, FAZA II: KONSOLIDACIJA Glava VI: ERUPCIJA CRVENOG TERORA Glava VII: DRŽAVA U DRŽAVI: VEČEKA PROTIV NKVD-a I SUDSTVA Glava VIII: PARTIJA, LENJIN I VEČEKA Glava IX: REVOLUCIONARNA PRAVDA: MEHANIZAM REPRESIJE Glava X: ORGANIZACIONI RAZVOJ, FAZA III: RAZMNOŽAVANJE Glava XI: MNOGOSTRANOST VEČEKE POD ĐERŽINSKIM Glava XII: ĐERŽINSKI I NJEGOVI ČEKISTI Glava X: BORBA PROTIV ZAVERE Glava XIV: GRAĐANSKE SLOBODE, SOCIJALISTIČKA OPOZICIJA I SELJAČKA POBUNA Glava XV: OD VEČEKE DO GPU-a Epilog Dodatak A: Hronologija Dodatak B: Biografski podaci Dodatak C: Čekine žrtve Bibliografija Registar Napomena izdavača (K-128)

Nova, nekorišćena VELIKA BRITANIJA I SPOLJNOPOLITIČKI POLOŽAJ JUGOSLAVIJE 1929-1933 Dunja Hercigonja Institu za savremenu istoriju, Beograd 1987 britanska politika prema jugoslovensko-italijanskim sukobima u vreme svetske privredne krize Velika Britanija i spoljnopolitički položaj Jugoslavije: britanska politika prema jugoslovensko-italijanskim sukobima u vreme svetske privredne krize / Dunja Hercigonja. — [1. izd.]. — Beograd: Institut za savremenu istoriju, 1987. — 175 str.; 24 cm. — (Studije i monografije / Institut za savremenu istoriju) Izvori i literatura : str. 165— 172 ISBN 86-7403-020-3 Jugoslavija/Velik a Britanija, 1929— 1933 b. Međunarodni odnosi — Evropa, 1929— 1933 v. Ekonomska kriza — Jugoslavija , 1929— 1933 Završetkom prvog svetskog rata na razvalinama viševekovne Habzburške monarhije, nikla je nova južnoslovenska država, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, koja je Mirovnom konferencijom u Parizu ušla u tokove međunarodnih odnosa kao jedinstvena državna tvorevina i postala sastavni deo novog evropskog poretka, ustanovljenog mirovnim ugovorima. Samim tim njen spoljnopolitički položaj i aklivnost na medunarodnoj sceni bili su nerazlučivo vezani za tekovine proizašle iz tog mirovnog skupa. Geografski položaj koji jo zauzimala na evropskom tlu, nalazeći se na prostoru najvažnijih komunikacionih pravaca između srednje Evrope, Mediterana i puteva koji su vodili ka Bliskom istoku, bio jo takođe jedan od bitnih faktora njene međunarodne pozicije na novoj političkoj karti Evrope i važna komponenta njenog istorijskog razvitka u XX veku. Oluda je proizlazilo da je očuvanje granica stečenih Sen-Zermenskim, Trijanonskim, Neijskim i Rapalskim ugovorima predstavljalo prvenstveni cilj njene spoljne politike, podrazumevajući zaštitu teritorijalnog integriteta i državne nezavisnosti. Kao što je na Mirovnoj konferenciji u Parizu dobila međunarodno priznanje svoje nezavisnosti, tako je u isto vreme stekla i protivnika sa kojim je morala da računa punih dvadeset gođina od svog nastanka — Italiju.

U dobrom stanju Hadži Ruvim : pre celine, pre smisla. Knj. 1, Zapisi s komentarima : (1777-1790) / Borivoje Marinković Jezik srpski Godina 1989 Valјevo : `Milić Rakić` : Narodni muzej : SIZ društvenih delatnosti, 1989 (Valјevo : `Milić Rakić`) Fizički opis 401 str. ; 25 cm Zbirka Biblioteka Zajednička izdanja ; knj. 10 ISBN 86-7173-027-1 (Pl. sa omotom) Beleška o autoru na presavitku omota Str. 397-398: Završna beleška / B.[Borivije] M.[Marinković]. Predmetne odrednice Hadži Ruvim, 1754-1804 Srpski zapisi, ćirilski -- 18 v. Hadži-Ruvim (pravo ime Rafailo Nenadović ili Nenadović) (Babina Luka, 8./19. aprila 1752. – Beograd, 1804.), srpski slikar i bakrorezac. Rodom iz Babine Luke kod Valjeva, bio je arhimandrit manastira Bogovađe. Predpostavlja se da je svoje prvo obrazovanje stekao u manastiru Dokmir, a zatim u manastirima Fruške gore i u Sremskim Karlovcima. Rukopoložen je 1774. godine, a zamonašio se 1783. godine. 1795. godine postao je arhimandrit manastira Bogovađe. Učestvovao je u pripremi Prvog srpskog ustanka. Prilikom posjete mitropolitu Leontiju u Beogradu uhvatile su ga dahije. Strahovito mučen, pod sumnjom da je u ime oborknez-a Alekse Nenadovića pisao 1803. godine austrijskom zapovjedniku Mitezeru u Zemun i tražio pomoć za borbu protiv Turaka. Bačen je u tamnicu i mučen, a prema pisanju V. St. Karadžića ... sečeno mu je meso sa grudi i ispod pazuha... [1], pa ne odajući nikog i ne priznajući ništa, pogubljen je 1804. godine u Beogradu u vreme čuvene „seče knezova“. Hadži Ruvim razvio je značajnu slikarsku i rezbarsku delatnost i bio je jedan od poslednjih velikih srpskih duborezaca i grafičara iz XVIII veka. Njegova umetnička delatnost predstavlja spoj srpske tradicionalne i evropske kasnobarokne umetnosti, i zato se može reći da je on odigrao značajnu ulogu u razvoju likovne kulture u Srbiji krajem XVIII i početkom XIX veka. Radio je drvorez sa izgledom manastira Krušedola u Sremu i scenama iz života Hrista i Bogorodice, a ukrasio je i mnoge knjige svojim crtežima perom, između ostalih ktitora manastira Bogovađe na Kolubari knezova Pavla i Jovana Velimirovića. Njihove likove je rekonstruisao na osnovu fresaka iz 16. veka.

U dobrom stanju Izdavač: Naprijed Prevod: Zvonko Skandali Godina: 1962 Broj strana: 246, 8 strana s tablama : ilustrovano Format: 20x14 Povez: tvrd Herbert Grun PROCES U JERUZALEMU Herbert Grun, književni kritičar, dramski pisac i prevodilac, jedna od najaktivnijih ličnosti u slovenskom kulturnom životu posljednjih desetak godina (rođen u Ljubljani g. 1925, tragično poginuo u automobilskoj nesreći u Celju 20. XII 1961), bio je izvjestilac ljubljanskog dnevnika »Delo« na Eichmannovu procesu u Jeruzalemu. Međutim, njegova knjiga >Proces u Jeruzalemu« nije samo niz novinskih izvještaja, nije novinarska reportaža ili publicistički prikaz toka jednog procesa koji je uzbudio svijet i mjesecima punio stupce cjelokupne svjetske Štampe, Griin je u svojoj knjizi opisao čitavu tu sudsku proceduru kao dramatični eho onog Hitlerovog fašističkog pandemonijuma|^B vladavine što je štvorila ne samo nov pojam zločina, genocid, nego i nov tip zločinca, zločinca u bijelom ovratniku, birokrata, ubicu za pisaćim stolom. A jedan od tih nečovječnih ubojica birokrata bio je i Adolf Eichmann, čovjek koji je mime savjesti poslao u smrt šest milijuna nevinih ljudi, a na procesu na petnaest tačaka optužnice, na petnaest postavljenih pitanja osjeća li se krivim, odgovara činovnički i birokratski mirno: »U smislu optužnice ne osjećam se krivim.« Ali Eichmann —kako to Griin na nekoliko mjesta izvrsno primjećuje --i nije bio prisutan na tom procesu. »Knjigovođa smrti« bio je samo statist koji više nema nikakve uloge i nema Što da kaže u svoju obranu. Sve kontroverze između branitelja i tužioca vodile su se oko pitanja nadležnosti, a ne oko pitanja krivnje — jer nju i nije trebalo dokazivati. Ali on je u svom »staklenom kavezu« ipak i nešto više nego samo statist — on nas podsjeća do kakvih se potpuno nevjerojatnih sablasnih strahota stupnjevao taj Hitlerov pakao u kome je Adolf Eichmann — kako to on sam hoće da prikaže — bio samo jedan kotačić, samo »sastavljač voznih redova« za one hiljade i hiljade transporta ljudi otpremljenih u plinske komore po desecima koncentracionih logora. Iako je ovo proces protiv Eichmanna, tu se ne radi o osobama (pa ni o Eichmannovoj), nego o sistemu, o političkom i historijskom fenomenu fašizma, o legaliziranom zločinu. Gledajući iz tog aspekta, Herbert Grlin nam je u svojoj potresnoj knjizi prikazao proces u Jeruzalemu u jednoj dimenziji koju šturi Jiovinski izvještaji ne mogu obuhvatiti, i zato nas ta knjiga ponovo uzbuđuje, i nakon toliko pročitanih izvještaja sa samog suđenja, i zaokuplja nas svojom humanošću evocirajući u nama u cjelini tu strašnu dramu onih stravičnih evropskih dana što su započeli »kristalnom noći« u Berlinu, tim prvim velikim pogromom Židova u Njemačkoj, a završili u onim travanjskim danima godine 1945, kad je Eichmann izdavao posljednje naredbe i — prema njegovim riječima — posljednje »vozne redove« za odlazak u plinske komore. Herbert Grun (1925-1961) bio je izveštač lјublјanskog dnevnika `Delo` koji je pratio suđenje Adolfu Ajhmanu. Ovo je njegova reportaža sa tog suđenja. Poginuo je u saobraćajnoj nesreći decembra 1961. Adolf Eichmann, izrael, jerusalim, suđenje nacističkim zločincima

Srpska Knjizevna Zadruga Tradicija i revolucija Ljubomir Tadic odlicno ocuvan primerak Ljubomir Tadić (Smriječno, 14. maj 1925 — Beograd, 31. decembar 2013) bio je profesor filozofije, akademik i član SANU. Datum rođenja14. maj 1925.Mesto rođenjaSmriječno Kraljevina SHSDatum smrti31. decembar 2013. (88 god.)Mesto smrtiBeograd Srbija Rođen je 14. maja 1925. godine u selu Smriječno, kod Plužina u Crnoj Gori. Njegov otac Pavle bio je poručnik crnogorske vojske. Osnovnu školu je završio u rodnom mestu. Pošto je u međuvremenu izbio Drugi svetski rat, prekinuo je školovanje i 1941. sa 16 godina otišao u partizane. Nosilac Partizanske spomenice 1941. Tokom rata više članova njegove porodice je ubijeno.[1] Gimnaziju je završio u Sarajevu 1946. godine, a pravo je studirao u Sarajevu i Beogradu. Diplomirao je 1952, a doktorirao 1959. godine. Karijeru je počeo 1954. godine kao asistent na Pravnom fakultetu u Sarajevu, a ubrzo je postao i vanredni profesor. Godine 1962. postao je viši savetnik i Institutu društvenih nauka u Beogradu. Godine 1968. bio je jedan od predvodnika studentskog protesta, a 1974. je zbog „nepodobnosti“ udaljen sa fakulteta.Jedan od osnivača Instituta za filozofiju i društvenu teoriju Univerziteta u Beogradu. Od 1985. je bio dopisni, a od 1994. redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti. Uz dr Dragoljuba Mićunovića jedan je od visokih intelektualaca koji su učestvovali u obnovi Demokratske stranke u decembru 1989. godine. Ljubomir Tadić je bio član Senata Republike Srpske od 1996. godine. Aktivno se zalagao za očuvanje državnog zajedništva Srbije i Crne Gore u okviru nekadašnje Savezne Republike Jugoslavije(1992-2003), a potom i u okviru Državne zajednice Srbije i Crne Gore (2003-2006). Početkom 2001. godine, izabran je za predsednika Odbora za odbranu jednakih prava državljana Crne Gore,[3] a početkom 2005. godine postao je predsednik ogranka Pokreta za evropsku državnu zajednicu Srbije i Crne Gore u Srbiji.[4] Godine 2006. izdao je prvi od šest tomova svoje knjige „Filozofija prava“. Preminuo je u Beogradu u noći 30/31. decembra 2013. godine.[5][6][7] Sahranjen je 4. januara 2014. na Novom groblju u Beogradu.[8] Ljubomir Tadić je imao ćerku Vjeru i sina Borisa Tadića, bivšeg predsednika Srbije. Supruga mu je bila Nevenka Tadić. Jedan je od ljudi kojima je Dobrica Ćosićposvetio poglavlje u svom romanu Prijatelji. ^ Lalić, Veljko (26. 12. 2013). „Tajna prepiska Ljube Tadića i Milovana Đilasa (Nedeljnik, 26. decembar 2013)”. Nedeljnik.co.rs. Arhivirano iz originalana datum 18. 04. 2015. Pristupljeno 24. 4. 2015.^ „Institut za filozofiju i društvenu teoriju”. Arhivirano iz originala na datum 11. 06. 2015. Pristupljeno 11. 06. 2015. Tekst „ Univerzitet u Beogradu ” ignorisan (pomoć)^ Ćupić 2001.^ Slobodna Evropa (2005): Beogradski Crnogorci osnovali Pokret za očuvanje SCG^ „Preminuo akademik Ljubomir Tadić, otac Borisa Tadića („Blic“, 31. decembar 2013)”. Blic.rs. Arhivirano iz originalana datum 19. 07. 2014. Pristupljeno 24. 4. 2015.^ „Umro Ljubomir Tadić (B92, 31. decembar 2013)”. B92.net. 31. 12. 2013. Pristupljeno 24. 4. 2015.^ Tanjug (31. 12. 2013). „Preminuo akademik Ljubomir Tadić („Politika“, 31. decembar 2013)”. Politika.rs. Pristupljeno 24. 4. 2015.^ „Sahranjen Ljubomir Tadić („Blic“, 4. januar 2014)”. Blic.rs. Pristupljeno 24. 4. 2015. Markuš, Jovan B., ur. (2007). Bijela knjiga: Referendum u Crnoj Gori 2006: Zbornik dokumenata. Podgorica: Narodna misao.Ćupić, Drago, ur. (2001). Za zajedničku državu Srbije i Crne Gore. Beograd: Odbor za odbranu jednakih prava državljana Crne Gore. Biografija na sajtu SANUDnevni list Danas, Beton, Bulevar zvezda - Tadić, Ljubomir

Nova, nekorišćena. Jezik srpski Godina 2010 Beograd : Biblioteka XX vek : Knjižara Krug, 2010 (Beograd : Čigoja štampa) Fizički opis 313 str. : ilustr. ; 17 cm Biblioteka XX vek ; 189 Prevod dela: Imagining `The Turk` Tiraž 1.000 Str. 5-7: Predgovor / B. J. [Božidar Jezernik] O autorima: str. 305-309 Napomene i bibliografske reference uz tekst Bibliografija uz svaki rad Registar. Predmetne odrednice Turci -- Kulturna recepcija -- Evropa -- Zbornici Slika Drugog -- Kulturološki aspekt -- Evropa -- Zbornici Evropska književnost -- Motivi -- Slika Drugog -- Zbornici Dvadeseti vek je svet formiranja “globalnog sela”. Narodi koje su ljudi ranijih vremena upoznavali samo kroz pripovedanja putnika, obojili su svojom šarolikom kulturom svakodnevicu dvadesetog veka. Drugi i drukčiji prošarali su svet i otvorili mu mnoge nove vidike. To što je nekad bilo samo po sebi razumljivo postalo je tako predmet istraživanja; to što se nekad činilo nepromenljivim, postalo je stvar neprestanih promena. U svakodnevicu mnogih ljudi to je unelo mnoge nepoznanice i nesigurnosti, često izazivajući nedoumice i otpore. Pitanje tolerantnosti prema drugom i drukčijem našlo se na dnevnom redu politike i publicistike. Politika I publicistika tražile su odgovore na to pitanje prema svojim mogućnostima i potrebama; zato su ti odgovori bili površni I češće su postavljali dopunska pitanja nego što su davali upotrebljiva uviđanja. A to otvara prostor i potrebu da se u širu društvenu raspravu aktivnije uključe i humanistika i sociologija. Zato je Filozofski fakultet Univerziteta u Ljubljani zainteresovanoj javnosti otvorio svoje prostorije I znanje svojih nastavnika i saradnika za promišljeno razmatranje pojedinih aktuelnih pitanja sadašnjeg vremena. Seriju manifestacija koje su se ređale na Filozofskom fakultetu od 2004. godine nazvali smo Kultura tolerancije. Međutim, tok aktuelnih zbivanja i njegovih refleksija pokazali su da nije dovoljno tek negovati toleranciju. Jer, tolerancija prema drugom i drukčijem može da ima i sasvim razgovetno lice održavanja distance, uzvišenosti, ignorancije. Istorija Osmanskog carstva na evropskom tlu nam očigledno pokazuje da puka trpeljivost ne isključuje i ugnjetavanje drugog. Prema tome, delatna koegzistencija u “globalnom selu” ne može se zasnivati na toleranciji; potrebno je nešto više, potreban je suživot koji se temelji na otvorenosti i uvažavanju drugog i drukčijeg. Biti otvoren prema drugom i drukčijem nije jednostavno, niti je jednostavno uvažavati ih. Otvorenost i uvažavanje ne dolaze sami od sebe, njih treba negovati. Zato smo seriji manifestacija promenili ime nazvavši je Kultura saživota. Poslednja u nizu manifestacija u okviru ove serije održana je krajem septembra 2007. pod naslovom The Image of ‘the Turk’ on the Territory of the Present-Day Slovenia and the Image of the ‘Frank’ in Osmanlis. Na naučnom simpozijumu, organizovanom na inicijativu tadašnje ambasadorke Republike Turske u Sloveniji, gospođe Sine Melek Bajdur, učestvovali su naučnici iz Slovenije i Turske. Na osnovu njihovih rasprava nastao je veći deo monografije Imaginarni Turčin. Svoj sadašnji oblik ova monografija je dobila na naučnom simpozijumu koji je u maju 2008. na University Bilgi u Istanbulu organizovala profesorka Nazan Aksoj pod naslovom Wild West: Images of the Other From Past to Present. Monografija Imaginarni Turčin, nastala na osnovu naučnih susreta slovenačkih i turskih naučnika, bavi se važnim pitanjem “Turčina” kao značajnog evropskog Drugog, koje je nastajalo poslednjih pet stotina godina i još se i dandanas javlja u procesu pregovaranja između Evropske unije i Republike Turske o turskom učlanjenju u EU. Utisak je, naime, da se u tim pregovorima “Turčin” još uvek pojavljuje u ulozi nekakvog deus ex machina koja zamagljuje neka bitna pitanja dnevnog reda, a da pri tom ne rešava nijedno. Želja autorâ Imaginarnog Turčina bila je da ovom monografijom doprinesu osvetljavanju i objašnjenju nekih polaznih pitanja tog procesa koja će bar još u narednoj deceniji zaokupljati evropsku diplomatiju i publicistiku.

Dan Graf B e o g r a d 2 O O 1 mek povez Knjiga ima 298 strana 24 cm ima malo podvlačenja i knjiga je uredna i dobro očuvana a) Milošević, Slobodan (1941-) 1. `Niko nema pravo da bije ovaj narod` 2. Dolazak na vlast 3. Odustajanje od Jugoslavije 4. Pretpostavke rata 5. Gospodar igre 6. Psi rata 7. Napuštanje Krajine 8. Apoteoza 9. Metež Florence Hartmann (17. veljače 1963., -) francuska je novinarka i spisateljica. Od 1987. pisala je za Le Monde o Balkanu, a početkom 1991. o Jugoslavenskim ratovima. Izvještaje je slala iz Beograda.[1] 1985. diplomirala je te stekla titulu magistra iz područja literature i stranih civilizacija na sveučilištu u Parizu. 1986. se udala u Beogradu za supruga iz SFR Jugoslavije, čiji je materinji jezik bio srpskohrvatski. S njim je dobila dvoje djece: sina 1988. i kćer 1989., koji su se rodili u Francuskoj.[2] 2000. je postala glasnogovornica za Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) u Hagu te savjetnica glavnoj tužiteljici MKSJ-a Carli Del Ponte.Godine 1992. bila je jedna od prvih novinara koji su otkrili lokaciju Ovčare, te je 2006. svjedočila pred MKSJ-om protiv `vukovarske trojke`.[1] Konkretno, tvrdi da je Veselin Šljivančanin 1992. u intervjuu izjavio sljedeće kad ga je pitala o Ovčari: `Morali smo negdje zakopati tijela`.[3] Godine 1999. objavila je prvu knjigu, Milošević, dijagonala luđaka. Kada je Slobodan Milošević završio u MKSJ-u na suđenju, Srbija je dala tribunalu povjerljive dokumente o njegovom režimu iz 1990-ih, ali pod uvjetom da se neki dijelovi `zatamne`. Hartmann je imala uvid u te tajne spise te u knjizi Mir i kazna 2006. napisala da je MKSJ prihvatio cenzurirati dijelove koji su mogli uspostaviti vezu između Miloševićevog režima i masakra u Srebrenici. MKSJ je regirao optužnicom protiv Hartmann za nepoštivanje suda objavljivanjem dokumenata koji su bili tajni za javnost.[1] Presudom je kažnjena sa €7.000, što je izazvalo kontroverzne reakcije u svijetu medija i novinara, od kojih su neki javno stali u njenu obranu.[4] Iako je Hartmann rekla da je uplatila traženu svotu, MKSJ je to opovrgnuo te izdao nalog za njeno uhićenje. Godine 2011. ona je pobjegla u Francusku. Francuske vlasti su, međutim, odbile uhititi ju jer su mislile surađivati sa MKSJ-om jedino u izručivanju ratnih zločinaca, u što ne spada i progon osoba koje kritiziraju sam sud.[5] Ipak, usprkos uhidbenom nalogu iz Haaga, nastavila se slobodno kretati i u inozemstvu: 2012. posjetila je Sarajevo, povodom 20. obljetnice opsade grada, te tamo verbalno napala Carla Bildta jer je smatrala da on nije trebao biti na obilježavanju stradanja grada jer je prije govorio da je `Milošević dobar momak`.[6] Hartmann je s vremenom postala vrlo kritična prema MKSJ-u. Još 2004. ukazala je na narušavanje neutralnosti tužilaštva tribunala kada je usvojeno novo pravilo prema kojem peteročlano sudsko vijeće kojeg pored predsjednika i potpredsjednika tribunala čine i trojica predsjedavajućih sudaca Pretresnih vijeća, odlučuje da li se nove optužnice odnose na `najviše lidere, osumnjičene da su najodgovorniji za zločine u nadležnosti tribunala.` Ukoliko ocijene da neka od optuženih osoba ne spada među `najviše lidere`, suci od tada imaju pravo optužnicu vratiti tužitelju, nezavisno od težine zločina i uvjerljivosti pratećih dokaza.[7] Godine 2013. izjavila je da je oslobađajuća presuda u slučaju bivših šefova Državne bezbednosti (DB) Srbije, Jovice Stanišića i Franka Simatovića, `najvidljiviji u nizu udaraca na kredibilitet Haškog tribunala u završenoj fazi njegovog rada` te dodala: “ Time su nagrađeni mozgovi sistema koji su obmanom uspjeli planirati i organizirati masovno nasilje, a sve preko paravan organizacije, pazeći da ne napišu direktno naređenje. Poruke sa suđenja u Nurembergu je izbrisana. Haški sud je u naglo ušao u proces ukidanja Ženevske konvencije i, time, uništava sve što je urađeno poslije Drugog svjetskog da se zaštite civili u ratu. Dešava se u Hagu jedan preokret koji žrtve posljednjeg rata u Evropi osjete na svojoj koži, ali koji ima i dalekosežne posljedice, i to širom svijeta. Mogu zamisliti reakcije žrtava čija su djeca direktno stradala od duhova tame koji su bili otjelotvoreni u likovima Stanišića i Simatovića, sada već slobodnih ljudi. Po svemu sudeći, nažalost, odgovornost za zločine (koji sud ne poriče) se svodi na lokalne igrače, a ne na mozgove. Zato imamo gorki osjećaj prijevare, jer nije ni istina, nije ni pravda`.

VLADIMIR JOVANOVIĆ - Mihovil Tomandl Prilog kulturno - političkoj istoriji Srbije Autor: Mihovil Tomandl Izdavač: Istorijski arhiv, Pančevo Godina izdanja: 2010 Broj strana: 274 Pismo: ćirilica Povez: mek Format: 24x17 Stanje kao na slici. Odlično očuvana. Predstavljeni su život i rad Vladimira Jovanovića (1833–1922), začetnika srpskog liberalizma, novinara-urednika „Slobode” i „Srpske slobode”, saradnika „Zastave”, naučnika i profesora na Velikoj školi u Beogradu, člana Društva srpske slovesnosti i predsednika Srpskog učevnog društva. Jovanović je kao ministar finansija bio zaslužan za donošenje Zakona o srpskim narodnim novcima i Zakona o osnivanju Srpske narodne banke. Od 1890. bio je doživotni senator. Publikacija je podeljena na deset poglavlja, u okviru kojih je Tomandl, između ostalog, opisao stvaranje Liberalne stranke i Jovanovićevo angažovanje u Londonu na polju ostvarivanja nezavisnosti Srbije, zatim Jovanovićevu emigrantsku delatnost u Ženevi, njegovo hapšenje u vezi s ubistvom kneza Mihaila, te njegovu delatnost kao ministra finansija i predsednika Srpskog učenog društva. Autor je posebnu pažnju posvetio Jovanovićevom delu „Srpski narod i istočno pitanje”. Knjiga sadrži i osvrt na naučne i publicističke radove Vladimira Jovanovića, kao i na samu njegovu ličnost. „Nizu objavljenih radova Mihovila Tomandla nedostajao je dragulj koji se sada nalazi pred čitaocima. Biografija Vladimira Jovanovića četiri decenije nalazila se, kao rukopis, u Arhivu SANU u Beogradu. Sada, na stogodišnjicu Tomandlovog doseljavanja u Pančevo, njegov Istorijski arhiv predstavlja je kao knjigu koja će biti dragocen doprinos političkoj i kulturnoj istoriji Srbije 19. i početka 20. veka”, navela je u predgovoru ove knjige mr Ivana B. Spasović. Kada je pre punih devet godina istoričarka Ivana Spasović, preturajući po Arhivu SANU, tražeći materijal za magistarsku tezu o Vojnoj granici, naišla na rukopis Mihovila Tomandla „Vladimir Jovanović, prilog kulturno-političkoj istoriji Srbije”, istinski je bila iznenađena i obradovana. Znala je da stručnjaci pančevačkog Arhiva istrajno tragaju za neobjavljenim rukopisima poznatog istoričara, u nameri da ih objave. U ovom slučaju rad je bio zanimljiv i zbog činjenice da je reč o ocu Slobodana Jovanovića, koji je vazda bio, iako je njegov značaj u istoriji Srba značajan, u senci sina. Ivana Spasović koja je bila spremna da o svom otkriću obavesti direktora pančevačkog Arhiva, poseban podsticaj je dobila pošto je o Tomandlovom rukopisu zatražila mišljenje akademika Vasilija Krestića. Bio je, kaže, veoma povoljan. Godine 1988. akademik Krestić je za štampu priredio memoare Vladimira Jovanovića, koji su izašli pod nazivom „Uspomene”. Sticajem okolnosti, sada magistar Ivana Spasović, zaposlila se 2009. u pančevačkom Arhivu, zatraživši od akademika Krestića dozvolu da 332 strane rukopisa Mihovila Tomandla pančevački Arhiv izda kao knjigu. Kako je renome Arhiva u Pančevu kao izdavača već bio poznat i priznat, akademik se nije mnogo premišljao. Odobrenje je stiglo a ubrzo i kopija rukopisa. Predat je u štampu prošle godine, a pre dva meseca stigla je i knjiga. Milan Jakšić, direktor pančevačkog Arhiva, kaže da se mišljenje akademika Krestića još čeka, ali pretpostavlja se da zamerki neće biti. – Ovo je šesta knjiga Mihovila Tomandla, koga smatramo pančevačkim istoričarem. Namera nam je da objavimo sve neobjavljene rukopise ovog pravnika po obrazovanju, koji je bio istoričar od formata, pa je kao takav postao i vanredni član SANU. Već su u pripremi još dve knjige ovog plodnog istoričara – kaže Milan Jakšić. Knjiga donosi mnoge zanimljivosti iz života Vladimira Jovanovića, novinara i urednika „Slobode” i „Zastave”, člana Društva srpske slovesnosti i predsednika Srpskog učenog društva, predavača na Visokoj školi, u nekoliko mandata ministra finansija Srbije i doživotnog senatora. Magistar Ivana Spasović u predgovoru knjige o ocu Slobodana Jovanovića kaže da je spis tim dragoceniji što Tomandl, pišući o Jovanoviću, očigledno nije znao da u rukopisu postoje njegovi memoari, pa ih stoga nije mogao ni koristiti. Čovek kojeg Tomandl naziva „najvećim ekonomistom na slovenskom jugu”, rođen je 1833. godine u Šapcu. ,,Jovanovićeva politička delatnost bila je patriotska, nacionalno-liberalna sa revolucionarnim težnjama”, piše Mihovil Tomandl. Zahvaljujući tome, bio je kao buntovnik i propagator liberalizma uklonjen sa katedre Velike škole, a zatim je odležao sedam meseci u kazamatima Petrovaradina i Pešte, kao jedan od osumnjičenih za ubistvo knjaza Mihaila 1868. godine. U vrednom rukopisu, koji je zahvaljujući pančevačkom Arhivu stigao do čitalaca (svoja izdanja Arhiv deli besplatno) Tomandl piše: ,,Jovanović spada u onu valjanu generaciju koja je s punom snagom duha i sa najvećom požrtvovanošću radila na izgrađivanju moderne srpske države u drugoj polovini prošlog stoleća”. Vladimir Jovanović, čija je veličina ostala u senci sina Slobodana, umro je u Beogradu 1922. godine.

U dobrom stanju Spomenica Gimnazije u Kragujevcu : 1833-1983 / autori Radoš Ljušić, Blagoje Stokić, Milan Stanković, Milutin Milutinović, Živadin Stepanović Jezik srpski Godina 1989 Kragujevac : Odbor za obeležavanje 150-godišnjice Kragujevačke gimnazije, 1989 (Kragujevac : `Nikola Nikolić`) Tiraž 4.000. Napomene i bibliografske reference uz tekst. Predmetne odrednice Gimnazija -- Kragujevac -- 1833-1983 SADRŽAJ I POČETAK (1833—1842) 1. Društvene i prosvetne prilike ...17 2. Nastava ...31 3. Učenici i nastavnici ... 41 II OD POLUGIMNAZIJE DO GIMNAZIJE (1845—1863) 1. Društvene i prosvetne prilike ...55 2. Nastava .. ...66 3. Učenici i nastavnici ...75 III KA POTPUNOJ SREDNJOJ ŠKOLI (1863—1891) 1. Društvene i prosvetne prilike ...87 2. Nastava .....99 3. Učenici i nastavnici ...124 IV OSMORAZREDNA GIMNAZIJA (1891—1918) 1. Društvene i prosvetne prilike ... 139 2. Nastava .. 149 3. Učenici i nastavnici ...170 4. U doba ratova ... 185 I PERIOD 1919—1929. GODINE Prve posleratne godine ...205 II RAD U ŠKOLI 1929—1941. GODINE ..235 Po novom Zakonu o srednjim školama 252 3. Obeležavanje stogodišnjeg jubileja gimnazije ...257 4. Na poslovima obrazovanja i vaspitavanja ... 271 4a. Učenici i nastavno-vaspitni proces ...276 5.. Vannastavne aktivnosti učenika ....282 6. Otvaranje Druge muške gimnazije 284 6a. Učešće učenika i nastavnika u političkom životu Kragujevca ... 284 III OKUPACIJA I NOR 1941—1944. U okupiranom gradu ...319 Tri godine prkosa kragujevačkih gimnazijalaca od 1942. do 1944. godine ...336 I OBNOVA I NORMALIZACIJA RADA (1945—1951) 1. U zgradi gornje osnovne škole ... 375 2. Nastavni plan i program. Nastavnici ... 375 3. Duh nove škole ... 373 4. Upravljanje školom ... 330 5. Učenici ...333 A. ŠKOLA U VREME OBNOVE ZEMLJE 6. U svojoj zgradi — ...335 7. Nastava i vaspitanje ... 339 8. Rad Školskog saveta ... 394 9. Uspeh učenika — ... 395 10. Rad društvenih organizacija ...399 11. Osnovni rezultati rada u vreme obnove ...402 B. ŠKOLA U VREME PRVOG PETOGODIŠNJEG PLANA 12. Materijalna osnova ...405 13. Obrazovno-vaspitni rad ...407 14. Rad školskih organa ...420 15. Učenici...431 16. Omladinska organizacija ...436 17. Pionirska organizacija ...441 18. Omladinska organizacija ...442 19. Partijska i skojevska organizacija (1945—1951) ...444 20. Osnovne karakteristike prvog perioda ...445 II REORGANIZACIJA GIMNAZIJE (1951—1959) 1. Materijalna osnova škole ...449 2. Nastavno-vaspitni rad ...452 3. Učenici ...471 4. Školski organi ...479 5. Osnovna organizacija Saveza komunista (1951—1959) ..492 6. Sindikalne podružnice ...493 7. Omladinska organizacija ...495 8. Osnovne karakteristike drugog perioda ...504 III REFORMA GIMNAZIJE (1959—1977) 1. Modernizacija materijalne osnove nastavno-vaspitnog rada ...507 2. Nastavni i vaspitni rad ...513 3. Učenici ...538 4. Samoupravni organi škole ...549 5. Stručni organi ...553 6. Društveno-političke organizacije ...556 7. Osnovne karakteristike trećeg perioda ...571 IV USMERENO OBRAZOVANjE (1977—1983) 1. Nastava i vaspitanje ... 575 2. Obrazovno-vaspitno veće ... 605 3. Organi upravljanja — ... 606 4. Društveno-političke organizacije ... 608 5. Osnovne karakteristike četvrtog perioda ... 616 „PODMLADAK` I ŠESTOJANUARSKA DIKTATURA ..639 1. Novi oblici rada, ista idejna orijentacija —641 2. Marksističke ideje u „Podmladku` ... 644 3. Časopisi: „Mladi Šumadinac`, i „Podmladak 644 4. Makedonci u „Podmladku` ... 647 5. Uoči drugog svetskog rata i revolucije ... 651 ZAPISI I SEĆANjA Dr LJubiša Glišić — Sindikalizam među đacima Kragujevačke gimnazije ...665 Jovan Grozdanović — Kakva js naša gimnazija ...669 Mihailo S. Berberian — Generacija koja je preživela ratove 1912, 1913. i 1914—1918. godine ...672 Dr Borivoj Tasovac — Bačko udruženje „Podmladak` ...678 Prof. dr Bogosav Dragojević — Moj odlazak u Gimnaziju ...680 Mr Milutin Milutinović — Ostavke profesora Gimnazije 1923. godine...683 Ljubiša Popović — Beleške iz Gimnazije ...697 Dr Živan Radojković — Na grobnici streljanih đaka i profesora...702 Jovan Popovski — Školovanje Makedonaca u Kragujevcu ...706 Dr Vladimir Veljović — Naš profesor Igor Rudski ..712 Dragiša A. Stevanović — Gimnazija u mojim sećanjima 715 Ljubiša Manojlović — Moji profesori pod tačkom razno ... 721 Živa Đorđević — Demonstracije u Gimnaziji protiv diktature ...728 Akademik Vojislav Burić — Prvi i jedini susret sa Milojem Pavlovićem ... 730 Čedom Burćević — Napredna srednjoškolska omladina u Kragujevcu 1932—1934 ... 733 Nada Gligorijević Smiljanić — Proslava stogodišnjice muške — Gimnazije ... 735 Tihomir Janić — Sećanja iz Kragujevačke gimnazije ..736 Dušan Nikolić — Trideset dve godine u Kragujevačkoj gimnaziji ... 741 Akademik Blagoje Koneski — Naši časopisi ...746 Prof. dr Petar Marković — Dva draga lika ...747 Taško Golić — Iz profesorske zbornice ...750 Prof. dr. sci. med. Milorad Savićević — Blagi osmeh direktora Tripkovića ... ..752 Mija Aleksnć — Zvezde iznad Kragujevca ...757

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Latinski citati sa lakoćom i preciznošću iskazuju filozofsku, poetsku i književnu misao. Oni su kratki, jezgroviti, koncizni, logični. Stalnim podsećanjem na njihovo postojanje pokušavamo da vratimo moralnost, čovečnost i dostojanstvo. U ovoj zbirci sadržani su najpoznatiji latinski citati velikih mislilaca, mudraca, vladara... Albin Vilhar (Postojna, Slovenija 27. februar 1902 — 24. jul 1975, Beograd) klasični filolog, prevodilac i leksikograf. Rođen je kao sedmo dete zanatlijske porodice u slovenačkoj Postojni. Pohađao gimnaziju u Šentvidu, koju su vodili katolički sveštenici. Započeo studirati teologiju u Ljubljani, ali je napušta posle godinu dana, te nastavlja studirati klasičnu filologiju u Ljubljani i Beču. Doktorat stiče na Ljubljanskom univerzitetu 1924. (Questiones Parthenianae, Izabrana pitanja o Parteniju). Kada je Istra pripojena Italiji, s drugovima beži u Jugoslaviju. Radi kao gimnazijski profesor u Novom Mestu u Sloveniji, premeštaju ga potom u Zaječar, gde predaje osam godina, onda radi u Niškiću, Novom Sadu, Sremskim Karlovcima i Zemunu do Drugog svetskog rata. Do odlaska u penziju, radio je u Drugoj muškoj gimnaziji u Beogradu i tamošnjoj Klasičnoj gimnaziji, od njenog osnivanja. Nekoliko godina bio je lektor za latinski jezik na Filološkom fakultetu u Beogradu. Radeći u Zaječaru, upoznao je profesora istorije Vukosavu Rašić i oženio se njome. Dobili su sina Vladimira, neuropsihijatra. Poznavao je klasične i moderne jezike (nemački, talijanski i engleski), uz maternji slovenački, i mnogo prevodio s njih. Sastavio je nekoliko rečnika (srpsko–talijanski, talijansko–srpski; nemačko–srpski, srpsko–nemački), gimnazijske udžbenike za latinski i engleski i latinsku čitanku. Prikupio je Latinske citate, koji su imali više od deset izdanja. Preveo je Apuleja (Zlatni magarac), Marka Aurelija (Samom sebi), Platona (Menon, Gorgija, Država, Zakoni), Plutarha (Dion i Brut), Seneku (Pisma prijatelju), Prokopija iz Cezareje (Tajna istorija), Plinija Mlađeg (Pisma) i više latinskih tekstova u zborniku Poetika humanizma i renesanse I–II. Nagradu za najbolji prevod dobio je 1973. za Diogena Laertija (Život i mišljenja istaktunih filozofa). S modernih jezika dao je prevode Žlebnika (Istorija školstva), Frojda, Ozguda, Aksela Muntea, Sabine Osvalt, Džozefa Konrada, H. G. Velsa i drugih. Priredio je Legende o junacima starog Rima (Beograd 1967) i objavio više originalnih naučnih studija na srpskom, nemačkom i slovenačkom. Pisao je samo ćirilicom. Autorska dela Doktorska disertacija: Izbrana vprašanja ο Parteniju, 1924. Đurđevdan i rimske parilije. 1926. Zaječar, godišnji izveštaj gimnazije. Orfej i orfizem. Studija ο grčkoj religiji, 1931. Ljubljana zur Bellerophonsage: Philologische Wochenschrift, 1927. Zu Vergils Handschriften, Philologische Wochenschrift, 1928. Latinski citati, 11 izdanja. Matica srpska i „Dereta“, 2002. Čitanka za V razred gimnazije (Latinska), 1929. Udžbenik latinskog jezika za I razred gimnazije, 1966. Udžbenik latinskog jezika za II razred gimnazije, 1966. Oba ova udžbenika štampana su i na albanskom jeziku. Legende ο junacima starog Rima, 1967. Narodna knjiga i „Dereta“, 2002. Udžbenik engleskog jezika (u zajednici sa puk. P. Ećimovićem) za vojne akademije, 1945. Srpskohrvatsko-slovenački rečnik, Ljubljana, 1927. Slovenačko-srpskohrvatski rečnik, Ljubljana, 1927. Nemačko-srpski rečnik, Beograd, 1941. Srpsko-nemački rečnik, Beograd, 1941. Italijansko-srpskohrvatski rečnik, Beograd, 1957. Srpskohrvatsko-italijanski rečnik, Beograd, 1963. Prevodilački rad Prevodio je sa slovenačkog, nemačkog, engleskog, latinskog, starogrčkog, italijanskog i francuskog jezika. Žlebnik: Opšta istorija školstva i pedagoških ideja, 1960. Naučna knjiga, Beograda. Žlebnik: Za plemenitije međuljudske odnose, Narodna knjiga Beograd. A. Vedam: Priručnik „B“ za radio-amatere, 1953. Tehnička knjiga, Beograd. Aksel Munte: Knjiga ο San Mikelu, 1969. Beograd. H. Dž. Vels: Rat planeta, 1951. Tehnička knjiga, Beograd. Džozef Konrad: Freja sa sedam ostrva, 1960. Džepna knjiga. Čarls Ozgud: Metod i teorija u eksperimentalnoj psihologiji, 1964. Savremena škola. Sigmund Frojd: Tumačenje snova I-II, 1969., Matica srpska. U knjizi „Poetika humanizma i renesanse“ u zajednici sa drugim prevodiocima je preveo tekstove sa latinskog i italijanskog jezika, 1963. Platon: Država, 1957. 1966.2002. Kultura, BIGZ. Platon: Gorgija ili ο solistima, Kultura, Beograd. Platon: Menon ili ο vrlini, Kultura, Beograd. Platon: Zakoni, Kultura, Beograd. Seneka: Pisma prijatelju, 1976. Matica srpska, „Dereta“, 2003. Apulej: Zlatni magarac, 1954. Novo pokoljenje, „Dereta“, 1993. Plutarh: Dion i Brut, 1964. Rad, Beograd i „Dereta“, 2002. Marko Aurelije: Samom sebi, Novi Sad, Matica srpska, Milprom 1999. Plato, 1999. Plinije Mlađi: Epistule, 1981. Srpska književna zadruga. Šmit: Rečnik mitologije, „Vuk Karadžić“, Beograd, 1974. Prokopije iz Cezareje: Tajna istorija, Matica srpska 1986. V. Buhvald, A. Holoveg, O. Princ: Grčki i latinski pisci antike i srednjeg veka, „Vuk Karadžić“, 1974. Evangelije po Luki, Beograd, 1937. Diogen Laertije: Životi i mišljenja istaknutih filozofa, BIGZ 1973. „Dereta“2003. Priredio i preveo U izdanju „Dečja radost“ 1952. i „Dereta“ 2002/2003. Danijel Defo: Robinzon Kruso Istočnjačke priče (Izbor) Andersen (Bajke izbor) Prema Servantesu: Don Kihot Grimove bajke (izbor) Džonatan Svift: Guliverova putovanja Pored navedenih radova imao je više priloga u Profesorskom glasniku i „Domu i školi“, bio je urednik i redaktor za nemački, engleski i francuski jezik lista „Perfekat“ namenjenog učenju i usavršavanju jezika. Skoro sve njegove knjige doživele su više izdanja, neke i po desetak. Za svoj prevodilački rad a posebno za prevod dela: „Životi i mišljenja istaknutih filozofa“ od Diogena Laertija 7. decembra 1973. godine dodeljena mu je prevodilačka nagrada Miloš N. Đurić.

Theodore H. White - The Making of the President 1960 Pocket Books, 1966 481 str. meki povez stanje: vrlo dobro Waiting -- The Democrats : first stirrings -- The Republicans : first stirrings -- The art of the primary : Wisconsin and West Virginia -- Pre-convention : Democrats -- Rendezvous at Los Angeles : the Democratic Convention -- The Republicans : from the summit to Chicago -- Retrospect on yesterday`s future -- Kennedy for President : round one -- Nixon for President : round one -- Round two : the television debates -- Nixon for President : round three -- Kennedy for President : round three -- To wake as President -- The view from the White House -- Appendix A. Final presidential vote -- Appendix B. State of New York Executive Chamber Albany : following is the text of a statement released by Governor Rockefeller in New York, Saturday, July 23, 1960 -- Appendix C. Remarks of Senator John F. Kennedy on church and state : delivered to Greater Houston Ministerial Association, Houston, Texas, Sept. 12, 1960. More than a year before the election of John F. Kennedy, Theodore H. White began to explore the secret planning and private aspirations of seven men, each of whom, in his own way, found his dreams tormented by the power that might be his in the White House. By spring, White had begun to follow the candidates through the early jousting of the primaries. Continuing through the conventions, the campaigns and the final drama of election night, he fashioned a work of contemporary history that highlights the decisions, the acts, the accidents, that created an American President, and also the cold political realities of a country upon whose decision the world of freedom waits. At once a political study of power in America, and a chronicle of individual Americans caught in the act of leadership, it was a story no other writer attempted to tell before.--Adapted from book jacket. What is a presidential election? `The most awesome transfer of power in the world—, the power to marshal & mobilize, the power to send men to kill or be killed, the power to tax & destroy, the power to create & the responsibility to do so, the power to guide & the responsibility to heal —all committed into the hands of one man.` These words, written by Theodore H. White in the opening chapter of this book, are as true today as when they were written over a half-century ago. His unprecedented examination of crucial campaign, in which the young, charismatic John F. Kennedy squared off against the seasoned vice president, Richard M. Nixon, is both a fascinating historical document & a compelling narrative of character & consequence. The reporter`s detailed appreciation of the instinct & experience that shape the political process is a revelation in our current age of sound bites, relentlessly chattering punditry & the all-consuming influence of tv, —an influence 1st felt in the Kennedy-Nixon debates that proved to be a critical factor in the 1960 election. Following seven candidates from the earliest stirrings of aspiration thru the rigors of the primaries, the drama of the conventions & the grueling campaigning that culminated in one of the closest electoral contests in history, White provides a valuable education in the ways & means of our political life. The Making of the President 1960 is an extraordinary document, a celebration of the genius of American democracy & an anatomy of the ambition, cunning & courage it demands from those who seek its highest office. For what it can teach us about the forces that determine the destiny of presidential candidates, it remains required reading today. White was born in Boston in 1915. After Harvard graduation, he was recruited by John Hersey to cover E. Asia for Time, becoming chief of its China Bureau in `45. This experience inspired his 1st book, Thunder Out of China (written with Annalee Jacoby). In `48 he went to live in Europe. His experience as a European correspondent led to Fire in the Ashes, published in `53. That same year he returned to the USA to work as national correspondent for The Reporter, then for Collier`s. After its collapse in `56, he completed two novels, The Mountain Road & The View from the Fortieth Floor, in the next four years. At the time Collier`s closed, he was planning a story on `The Making of the President 1956` for the magazine. He revived the idea in the next election year, resulting in his most famous book, The Making of the President 1960, which was awarded the Pulitzer Prize for General Nonfiction in 1962. Having found his vocation as our `storyteller of elections,` he went on to produce three more Making of the President volumes, covering 1964, 1968 & 1972 campaigns. Subsequently, he was author of Breach of Faith: The Fall of Richard Nixon; In Search of History: A Personal Adventure; & America in Search of Itself: The Making of the President 1956-80. He died in 5/86. Nonfiction, Politics

Autor - osoba Cajić, Radisav, 1926-2016 = Cajić, Radisav, 1926-2016 Naslov Bibliografija Srpske književne zadruge : 1993-2002 / Radisav Cajić Vrsta građe knjiga Jezik srpski Godina 2002 Izdavanje i proizvodnja Beograd : Srpska književna zadruga, 2002 (Bor : Bakar) Fizički opis 514 str. ; 20 cm Drugi autori - korporacija Srpska književna zadruga (Beograd) Zbirka Srpska književna zadruga ; ǂkolo ǂ94, ǂknj. ǂ627 (karton) Napomene `Štampano o stodesetogodišnjici Srpske književne zadruge u Beogradu 2002.` --> nasl. str. Tiraž 500 Registri. Predmetne odrednice Srpska književna zadruga (Beograd) -- Izdanja -- 1993-2002 -- Bibliografije Srpska književna zadruga je naša najstarija izdavačka ustanova i jedna od retkih kulturnih institucija srpskog naroda osnovanih u XIX veku koje su uspele da se održe do danas, uprkos teškoćama i iskušenjima kroz koje su prolazile. Osnivači Srpska književna zadruga osnovana je 29. aprila 1892. godine (16. aprila po starom kalendaru) u Beogradu, u zgradi tadašnje Srpske kraljevske akademije, u Brankovoj ulici broj 15. Njeni osnivači bili su: Stojan Novaković, Jovan Jovanović Zmaj, Ljubomir Stojanović, Ljubomir Kovačević, Svetislav Vulović, Milan Jovanović Batut, kao i drugi tadašnji značajni srpski pisci i naučnici. Za prvog predsednika Zadruge izabran je istoričar, državnik i filolog Stojan Novaković, a za potpredsednika pesnik Jovan Jovanović Zmaj, koji je i autor čuvenog znaka SKZ. Kroz dugu istoriju, koja povezuje čak tri veka, uvek su na čelu Zadruge bili najznačajniji srpski pisci i naučnici. Čuvajući tradicionalne i prepoznatljive vrednosti, Zadruga je uvek bila otvorena prema novim pravcima i strujama u književnoj, teorijskoj i naučnoj misli, držeći se najviših estetskih i izdavačkih kriterijuma u svom radu. Iz Pravila SKZ Osnivači su potpisali Pravila Srpske književne zadruge kao glavni osnivački akt, u kojima je naglašeno da se SKZ osniva „u nameri da pomogne pravilnije širenje odabranih dela iz lepe književnosti i iz opšte korisne pouke i tako da stvara knjižnicu za sve redove naroda“. U drugoj tački Pravila stoji da će se Srpska književna zadruga starati: „da kritički priređuje izdanja starijih i novijih književnika srpskih, da izdaje izabrana dela iz suvremene lepe i opšte korisne književnosti, da prednjači izborom u prevođenju i pozajmici iz slovenskih, inostranih i klasičnih književnosti, da u opšte pripomogne širem razviću narodne književnosti, olakšavajući izdavanje i širenje knjiga svima sredstvima koja joj budu na raspoloženju“. Osnovni organ Srpske književne zadruge je Skupština. Prva Skupština SKZ održana je 22. maja (9. maja po starom kalendaru) 1893. godine. Na njoj je Stojan Novaković izgovorio poznate reči, da su osnivači Srpske književne zadruge „ostavljali na stranu sve što bi nas moglo deliti“, da bi, s druge strane, „jače potražili ono što nas može zbližiti i sastaviti“, što je ostao jedan od osnovnih principa u našem radu do danas. Ustanovljeno je da će Zadruga svake godine izdavati po jedno kolo knjiga, koje „ne može obuhvatiti manje od šest knjiga ni manje od šest štampanih tabaka” u knjizi. Tako je stvorena prva biblioteka SKZ – „Kolo“, jedna od najstarijih živih biblioteka u Evropi, prepoznatljiva po svojim plavim koricama. Do danas je izašlo 114 kolâ Srpske književne zadruge, sa preko 750 naslova. „Kolo“ je lična karta SKZ, u njemu je sadržana srpska istorija, kultura, nauka, književnost, umetnost, naša i svetska klasika i naša i svetska savremenost. Posle „Kola“ osnovane su i druge biblioteke: „Zabavnik“ sa izabranim delima svetske klasike, „Poučnik“, „Savremenik“, a posle Drugog svetskog rata i niz novih, prateći savremeno domaće i svetsko stvaralaštvo i odgovarajući na potrebe i interesovanja čitalaca. Upravljanje Srpskom književnom zadrugom upravljaju njeni članovi. Upravni odbor ima dva odseka – Književni i Ekonomski, i nekoliko posebnih komisija – za „Kolo“, za članstvo, za pravila. Zadrugine biblioteke imaju uređivačke odbore sastavljene od najpozvanijih stručnjaka za pojedine periode i žanrove književnosti i pojedine oblasti nauke i kulture, tako da se provera vrednosti i značaja primljenih rukopisa i objavljenih knjiga vrši na najdemokratičniji način i u nekoliko neophodnih nivoa. Priznanja Među priznanjima koja je Srpska književna zadruga dobila za svoj rad najznačajnija su: Orden Svetog Save prvog stepena, koji je Zadruzi za njenu stogodišnjicu (1992) dodelio Njegova svetost patrijarh srpski gospodin Pavle i Orden Vuka Karadžića prvog stepena, koji joj je za sto desetu godinu rada (2002) dodelio predsednik SR Jugoslavije dr Vojislav Koštunica. Zadruga je dobila Vukovu nagradu, kao i Povelju Matice srpske za doprinos razvoju srpskog jezika. Od 1992. godine Zadruga dodeljuje Nagradu za životno delo, a dosadašnji dobitnici su: Desanka Maksimović, Radovan Samardžić, Vojislav Đurić, Branko V. Radičević, Milorad Ekmečić, Miodrag B. Protić, Branimir Živojinović, Milorad Đurić, Stevan Raičković i Miodrag Pavlović, Momo Kapor, Milovan Danojlić, Zoran Radisavljević, Ljubomir Simović, Branislav Baćović. Takođe, iz Fonda Dušana Baranina pri Srpskoj književnoj zadruzi dodeljivala se nagrada za delo sa istorijskom temom ili za značajnu istoriografsku studiju. Čuvar tradicije i ćirilske knjige Srpska književna zadruga, kao izdavač i ustanova kulture od posebnog nacionalnog značaja, ima i poseban Zakon o Srpskoj književnoj zadruzi, donesen maja 1997. godine u Narodnoj skupštini Srbije. Na taj način se i Srpska književna zadruga pridružila onim malobrojnim ustanovama srpske kulture osnovanim u XIX veku, poput Matice srpske, Srpske akademije nauka i umetnosti i drugih. SKZ je u vreme osnivanja bila prvi i pravi moderni izdavač među Srbima, sa posebnim mestom i zadatkom u kulturnom prostoru svoga naroda. Njeni osnovni zadaci bili su da objavljuje i širi u narodu najznačajnija dela starije, narodne i savremene srpske književnosti i nauke, kao i da upoznaje srpske čitaoce sa značajnim ostvarenjima svetske književnosti svih vremena. Zahvaljujući svom mnogobrojnom članstvu koje je živelo u nekoliko tadašnjih država, ubrzo je postala stožer okupljanja srpskog naroda preko značajnih kulturnih i književnih vrednosti s kojima ga je upoznavala. Zato je njena misija oduvek bila koliko književna i kulturna, toliko i nacionalna i društvena. Izdanja Srpske književne zadruge bila su najsigurniji putokaz vrednosti, bogatstva i raznovrsnosti koje poseduje srpska kultura. Danas, kada srpski narod, kao u vreme osnivanja Zadruge, živi u rasejanju širom sveta, njena kulturna, književna i nacionalna misija jednako je neophodna kao što je bila i krajem XIX i u prvim decenijama XX veka. Duh tradicije i duh savremenosti dva su ključna principa kojima se rukovodi Srpska književna zadruga u svom radu. Krunu svoga nacionalnog i kulturnog rada u poslednjoj deceniji XX veka ostvarila je monumentalnom desetotomnom „Istorijom srpskog naroda“, najobimnijom i najpouzdanijom političkom, ekonomskom i kulturnom istorijom koju Srbi i srpska nauka i kultura imaju. MG133

-Izdavač: `Muzej žrtava genocida` -Povez: Mek -Pismo: Ćirilica -Broj strana: 197 -Format: 26 cm -Stanje: dobro očuvano Predmetne odrednice: Drugi svjetski rat 1939-1945 – Kozara – 1941-1945 – Ratni zločini – Ustaše – Kozara – 1941-1945 – Srbi – Genocid – Kozara – 1941-1945 Tokom januara i početkom februara 1942. godine ustaški funkcioneri iz Banja Luke i Zagreba isplanirali su masovan pokolj srpskog stanovništva u rudniku Rakovac i selima Drakulić, Šargovac i Motike. Glavni organizatori pokolja bili su Viktor Gutić ustaški povjerenik za bivšu Vrbasku banovinu, župnik iz samostana Petrićevac Miroslav Filipović i drugi ustaški funkcioneri u Banjoj Luci i Zagrebu. Ovi zločini izvršeni su „sa znanjem i odobrenjem ustaških vrhova i glavnih funcionera“. U njemu su učestvovale ustaše iz Banje Luke, Motika, Ivanjske, Petrićevca, Šargovca i Druga tjelesna Poglavnikova bojna“ pod vođstvom nadporučnika Josipa Mišlova u jačini nekoliko stotina ustaša.[1] U jutarnjim satima 6/7. februar ustaše su počele da se razmještaju po rudniku i opkoljavaju pomenuta sela. Toga jutra oko 4 časa desetak ustaša iz Druge tjelesne Poglavnikove bojne došli su u rudnik Rakovac i pobili nekoliko rudara srpske nacionalnosti. Potom je oko 8 časova došlo još 50 ustaša i tada je počela likvidacija svih zatečenih srpskih rudara. Hladnim oružjem ubijeno je 37 rudara srpske nacionalnosti.[2] Nakon zločina u rudniku Rakovac ustaše su sa pristiglim pojačanjima krenuli u selo Drakulić. Tu su im pomagali lokalni Hrvati, koji su dan prije pokolja bili pozvani „kod crkve u Petrićevcu“ i odatle su odvedeni u „ustaški tabor u B. Luci gdje su nam priredili večeru“. Svi prisutni Hrvati iz Drakulića su nakon večere bili „zakleti ustaškom zakletvom“.[3] Ustaše pod vođstvom župnika Filipovića, nadporučnika Mišlova i drugih, krvavi pir u Drakuliću počeli su pred kućom Đure Glamoča: „gdje je njihov vođa Filipović uzeo u ruke djete Glamoč Đure staro 6 meseci i ustašama održao jedan ohrabrujući govor, da se neboje greha za dela koja treba da čine, nego da ovako postupe kao on, a greh on prima na sebe, ako koji nebi hteo tako ćiniti on će ga ubiti. Odmah je detetu koje je držao u ruci otsekao glavu, pokazujući na taj naćin primjerom ustašama šta im valja ćiniti u našem mestu. Posle toga ustaše su sekirama i noževima pobile ovu grupu od oko 80 osoba u kući Glamoč Đure. Posle toga djele se na tri grupe i kreću kroz selo vođeni od domaćih ustaša u Srpske kuće i ovde sve živo bez razlike na pol i starost pada pod krvavim ustaškim nožem i sekirom. Pokolj je poćeo ujutro rano a do 11 časova pre podne preko 700 leševa ležalo je sa razmrskanim glavama i unakaženim telom po svim kućama… Istog dana oko 4 sata posle podne ustaše odlaze iz sela, a već sutra dan vraćaju se u selo i sa saonicama počinju da izvlaće iz kuća, u kojima su ležali tako reći neohlađeni leševi, sve što im je do ruke došlo, naročito namirnice i rakiju. U ove kuće već posle dva do tri mjeseca ustaške vlasti naseljavaju izbjeglice iz okoline Livna, Duvna, Glamoča i Hercegovine, ovi naseljenici su se zadržali sve do oslobodđenja u Drakulićima.“[4] U ovim zločinima učestvovali su i Hrvati iz Drakulića među kojima su bili: Andrija Golub, Marko Pletikosa, Šimo Pletikosa, Petar Pletikosa, Frido Azler i drugi. Nakon Drakulića ustaše su nastavile pokolj u Šargovcu: „Tu su ustaše pod vođstvom istog nadporučnika Josipa Mišlova sa organizatorima pokolja i u Šargovcu Miroslavom Filipovićem, Andrijom Golubom, Ivanom Jurićem, Viktorom Nanutom, Markom Pletikosom, Ilijom Golubom i Markom Golubom koji su ih vodili od kuće do kuće, pokazivajući srpsko-pravoslavne kuće, i kao gore što je navedeno vršili pokolje. U Šargovcu je u 22 doma pobijeno 89 žrtava, a na isti način po izvršenju pokolja opljačkali su 23 doma…“[5] U povratku iz Šargovca ustaše prave pokolj u selu Motike koje se nalazi u neposrednoj blizini grada Banja Luke. Tim ustašama pomagali su domaće ustaše iz Motika, prve komšije pobijenih Srba: „Selo Motike su bile već 6. II. 1942 g. u 4 sata popodne od strane takozvane ‘Legije Motičana’ koju su sačinjavali naoružani meštani a koji su ovi blokadu držali sve do jutra do dolaska ustaške vojske, pa su na svojim mestima ostali i poslije ustaškog ulaska u selo, da bi pazili ako bi neko iz sela pokušao da pobegne da bi ga mogli iz puške ubiti. Vršeći ovu dužnost pucali su za Brković Mirkom koji je uspeo da pobegne iz sela i da se na taj način spase sigurnoj smrti. Ustaše su poslije svoga dolaska u Motike odmah i same blokirale ceo zaselak Todići i Vasići gdje su naseljeni sami Srbi. Prvo su skupili iz više kuća oko 75 osoba, raznog pola i starosti pa čak i djecu iz kolevke, doveli ih pred kuću Vasića Ilije gdje su ih ubijali sikirama… Pošto su pobili sve u zaseoku Todići i Vasići, prelaze mirno preko zaseoka Šobe i Knežići, u kojima su naseljeni katolici i dolaze u zaseok Stijakovići. U ovom zaseoku kuće su raštrkane pa su morali ići od kuće do kuće gdje su pobili također sve živo u kućama. Ovaj strahovit pokolj završen je oko 3 sata poslije podne a za cijelo vrijeme opaljen je iz ustaške puške jedan jedini metak i to na Vasić Stola, koji je pokušao da izbegne smrt od sekire ali je pogođen od metka poginuo… Zajedno sa ovim pokoljem ustaše vrše jednu opštu pljačku sela i to prvi dan naročito odvode stoku a u večer već stižu u Banja Luku. Sutradan se opet vraćaju i pljačkaju sve iz kuća… U ovoj raboti im se priključuju mnogi Motičani iz zaseoka Šobe i Knežići koji odnose svojim kućama jedan dobar deo pljačke, tako da su kuće žrtava ovog pokolja ostale prazne jedino su lješevi, koji su ostali oko 15 dana po kućama davali sliku tog zverskog ustaškog klanja nevinih žrtava.“[6] Od ustaša iz Motika koji su učestvovali u ovom pokolju svjedoci su upamtili ove: Petar Marić, Anto Stepančević, Mato Domazet, Ivo Domazet, Niko Durbić, Jure Durbić, Joso Durbić, Ivo Durbić, Mile Lipovac, Mile Josipović, Joso Josipović, Mile Kasipović i drugi. Istrebljenje Srba u rudniku Rakovac i selima Drakulić, Šarkovac i Motike, bilo je pažljivo isplanirano i temeljno izvedeno. Likvidirana su srpska sela u blizini Banja Luke koja je trebala biti glavni grad NDH. Zbog toga se i pristupilo čišćenju okoline grada od srpskog stanovništva. Masovno istrebljenje srpskog stanovništva u pomenutim selima imalo je između ostalog za cilj i lakšu asimilaciju Srba iz drugih sela banjalučkog sreza. Tako je npr. bilo u selu Dragočaj: „U toku 1943. g naše selo je bilo pošteđeno od zločina ustaša jer smo poslije pokolja u Drakulićima bili pozvani na jedan skup na kome su pravoslavcima govorili Šalić Toma, Marić Ivica i Komnenović Ivan, a koji je skup održan tri dana posle pokolja u Drakulićima tj. u februaru 1942. g. na kome su nam preporučivali da pređemo na katoličku veru, ako neželimo da pređemo kao oni u Drakulićima i Motikama. Pod ovakom presijom skoro svi pravoslavni iz Dragočaja bili su prisiljeni promeniti veru da bi spasli svoju glavu.“

Autor - osoba Gavrilović, Slavko, 1924-2008 = Gavrilović, Slavko, 1924-2008 Naslov Vojvodina i Srbija u vreme Prvog ustanka / Slavko Gavrilović Vrsta građe stručna monografija Ciljna grupa odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.) Jezik srpski Godina 1974 Izdavanje i proizvodnja Novi Sad : Institut za izučavanje istorije Vojvodine, 1974 (Novi Sad : Prosveta) Fizički opis 473 str. ; 25 cm Zbirka Monografije / Institut za izučavanje istorije Vojvodine ; ǂknj. ǂ9 ISBN (Broš.) Napomene `Povodom 170-godišnjice Prvog srpskog ustanka` --> str. 3 Napomene i bibliografske reference uz tekst Zusammenfassung Registri. Predmetne odrednice Prvi srpski ustanak 1804-1813 Vojvodina -- Istorija -- 1804-1813 Stanje: mestimično uredno podvlačeno, ne smeta čitanju. PREDGOVOR Odnosi izmeću Vojvodine i Srbije u vreme prvog ustanka nisu tema nepoznata našoj istorijskoj nauci, kao što nisu ni odnosi izmeću Srbije u Habsburške Monarhije. U manjoj ili većoj meri ali sporadično i u diskontinuitetu; odnosa Austrije u Srbije dotiču se L. Ranke, St. Novaković, Mil. Vukićević, M. Đorđević i drugi. Celovitije ta je tema obrađivana u delima A. Bera, Fr. Kronesa i B. Kalaija. čije je rezultate naša nauka, u opštijim pregledima istorije ustanka i Srbije, uglavnom i preuzimala. Ber je, na osnovu građe bečkih arhiva, dao dobar, mada samo u glavnim crtama, istorijat austrijsko-srpskih odnosa u celom toku ustanka, dok su Krones i Kalai to učinili, iako dokumentovanije, prvenstveno za period 1807–1810, koji se, uglavnom, poklapa sa delovanjem barona Simbšena kao komandujućeg generala u Sremu i Slavoniji preko koga je ostvarivana politika bečkog dvora prema Srbiji. Odnos pravoslavnih u Monarhiji, a prvenstveno Srba u današnjoj Vojvodini, prema Srbiji u vreme prvog ustanka prikazivan je u mnogim radovima domaćih istoričara te u delu Kronesa, a naročito Kalaija. Celovitog monografskog dela o toj tematici, ipak, nema; prikazivane su pojedine ličnosti u vezi sa ustankom, pojedini aspekti srbijansko-vojvođanske saradnje, odjeci ustanka u seljačkim bunama u Sremu i Banatu, nacionalno-revolucionarna propaganda i njeno suzbijanje, udeo Vojvođana u naoružavanju Srbije, trgovina i krijumčarenje, dezerterstvo i emigracija. Od ličnosti iz Vojvodine vezanih za prvi ustanak, najviše pažnje poklonjeno je mitropolitu Stevanu Stratimiroviću i episkopu Jovanu Jovanoviću, Savi Tekeliji, Vićentiju Rakiću i, naravno, Dositeju Obradoviću, Ivanu Jugoviću, Božidaru Grujeviću i drugima čije je delovanje bilo od naročite važnosti kako za razvitak ustanka tako i za Srpstvo uzeto u celini. Veći deo radova o prvom ustanku nastao je pre Drugog svetskog rata na podlozi dotad pristupačnih izvora, pa je stoga razumljivo da je u njima moralo biti praznina, a tu sudbinu nisu izbegli ni radovi koji su direktnije prikazivali odnos pravoslavnih, odnosno Srba u Monarhiji prema njemu, kako oni predratni tako i mnogi posleratni. Danas, međutim, dobar deo tih praznina moguće je popuniti s obzirom na novu građu koja je publikovana od oslobođenja naovamo. Mislimo, u prvom redu, na Ivićeve Spise bečkih arhiva o prvom srpskom ustanku, 1809 1812, na Građu zemunskih arhiva o prvom srpskom ustanku, na građu iz zagrebačkih i karlovačkih arhiva, sakupljenu u našoj knjizi Građa o Sremu i njegovim vezama sa Srbijom 1804–1815. i knjizi Živana Sečanskog Građa o Ticanovoj buni, na Građu za istoriju prvog srpskog ustanka od Radoslava Perovića, na druge manje zbirke i pojedinačna akta po raznim časopisima. Pored toga, praznine se moraju popunjavati i još neobjavljenom građom o ustanku i njegovim odjecima u Habsburškoj monarhiji, kao što su građa arhiva u Pančevu, te ponešto akata u arhivima SANU u Beogradu i Karlovcima, u Arhivu Vojvodine u Karlovcima, Arhivu Hrvatske u Zagrebu i drugde, što je, dobrim delom, učinjeno u našem radu. Sve u svemu, skoro jedan vek posle Rankea, Bera, Kronesa, Kalaija, St. Novakovića, Mil. Vukićevića te više decenija posle Dimitrija Ruvarca, Nikole Radojčića, Jovana Toškovića, Đoke Slijepčevića, Alekse Ivića i drugih, oseća se potreba za celovitijim, monografskim a na dosadašnjoj literatura, starijoj i novijoj publikovanoj građi, te na arhivskim izvorima pisanim delom o Vojvodini, odnosno Habsburškoj Monarhiji i prvom srpskom ustanku. Ovaj rad predstavlja takav pokušaj. Prijatna mi je dužnost da se zahvalim akademiku prof. dr Pavlu Iviću, koji mi je omogućio da se koristim još neobjavljenim delovima Spisa bečkih arhiva o prvom srpskom ustanku, koje on, kao ostavštinu svog pok. oca Alekse Ivića priprema za publikovanje u izdanju SANU. Slavko Gavrilović (Sremske Laze, 1. februar 1924 – Novi Sad, 15. septembar 2008) je bio srpski istoričar i akademik SANU. Osnovnu školu završio je u rodnom selu, a šest razreda gimnazije u Vinkovcima. Sedmi razred gimnazije završio je u Sremskim Karlovcima školske 1941/42, a potom je prekinuo školovanje i vratio se u rodni kraj. Priključio se Narodnooslobodilačkom pokretu 1943. i u njemu ostao do 1945. kada je nastavio školovanje i naredne 1946. maturirao u gimnaziji u Novom Sadu. Iste godine je upisao studije istorije na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Diplomirao je 1951. godine diplomskim radom iz Opšte istorije novog veka. Od septembra 1949. bio je stalno zaposlen u Srednjoj fiskulturnoj školi u Zemunu, a potom je od 1951. do 1953. bio profesor Učiteljske škole u Prizrenu, kada je položio i državni stručni ispit u Beogradu. U septembru 1953. prešao je na dužnost kustosa u Muzeju Vojvodine u Novom Sadu, da bi 1955. bio izabran za asistenta na grupi za istoriju Filozofskog fakulteta u Novom Sadu. Aprila 1956. doktorirao je sa tezom „Agrarni pokret u Sremu i Slavoniji početkom XIX veka“ i iste godine izabran za docenta na katedri za Istoriju naroda Jugoslavije novog veka. U nastavničkom zvanju kao vanredni i redovni profesor bio je sve do početka 1988. kada je prešao u Istorijski institut Srpske akademije nauka i umetnosti u Beogradu, zadržavši se istovremeno kao predavač u skraćenom radnom odnosu na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu. U istorijskom institutu je bio naučni savetnik, a vršio je i funkciju predsednika Naučnog veća sve do penzionisanja. Naučne institucije Za dopisnog člana SANU izabran je u novembru 1978, a za redovnog člana u decembru 1985. godine. Pristupnu besedu Učešće Srba u društvenom i političkom životu Hrvatske i Slavonije u prvoj polovini 19. veka održao je 14. juna 1986. godine. U Odeljenju istorijskih nauka SANU rukovodio je odborom za istoriju srpskog naroda od XVI do XVIII veka, kao i Odborom za istoriju Srpske revolucije 1803-1830. Nekoliko puta je bio i na čelu Sentandrejskog odbora SANU. Bio je stalni član Matice srpske, član njenog upravnog odbora. Bio je prvi urednik Zbornika Matice srpske za istoriju i član uređivačkog odbora Srpskog biografskog rečnika. Istraživanja Predmet istraživanja akademika Slavka Gavrilovića bila je istorija panonskog i balkanskog prostora u rasponu od XVI do XIX veka, pre svega istorija srpskog naroda i njegovih neposrednih suseda. Objavio je nekoliko desetina monografija, zbornika arhivske građe kao i stotine naučnih radova i priloga. Nagrade Dobitnik je Oktobarskih nagrada Beograda i Novog Sada i nagrade za životno delo Univerziteta u Novom Sadu. Zanimljivosti Sin akademika Slavka Gavrilović, Vladan Gavrilović, vanredni je profesor na Nacionalnoj istoriji novog veka u Novom Sadu. MG144 (N)

Spoljašnjost kao na fotografijama, na nekih desetak mesta ima podvucenih recenica hem. olovkom, nista strasno, sve ostalo uredno! Predmetne odrednice: Drugi svjetski rat 1939-1945 – Kozara – 1941-1945 – Ratni zločini – Ustaše – Kozara – 1941-1945 – Srbi – Genocid – Kozara – 1941-1945 Tokom januara i početkom februara 1942. godine ustaški funkcioneri iz Banja Luke i Zagreba isplanirali su masovan pokolj srpskog stanovništva u rudniku Rakovac i selima Drakulić, Šargovac i Motike. Glavni organizatori pokolja bili su Viktor Gutić ustaški povjerenik za bivšu Vrbasku banovinu, župnik iz samostana Petrićevac Miroslav Filipović i drugi ustaški funkcioneri u Banjoj Luci i Zagrebu. Ovi zločini izvršeni su „sa znanjem i odobrenjem ustaških vrhova i glavnih funcionera“. U njemu su učestvovale ustaše iz Banje Luke, Motika, Ivanjske, Petrićevca, Šargovca i Druga tjelesna Poglavnikova bojna“ pod vođstvom nadporučnika Josipa Mišlova u jačini nekoliko stotina ustaša.[1] U jutarnjim satima 6/7. februar ustaše su počele da se razmještaju po rudniku i opkoljavaju pomenuta sela. Toga jutra oko 4 časa desetak ustaša iz Druge tjelesne Poglavnikove bojne došli su u rudnik Rakovac i pobili nekoliko rudara srpske nacionalnosti. Potom je oko 8 časova došlo još 50 ustaša i tada je počela likvidacija svih zatečenih srpskih rudara. Hladnim oružjem ubijeno je 37 rudara srpske nacionalnosti.[2] Nakon zločina u rudniku Rakovac ustaše su sa pristiglim pojačanjima krenuli u selo Drakulić. Tu su im pomagali lokalni Hrvati, koji su dan prije pokolja bili pozvani „kod crkve u Petrićevcu“ i odatle su odvedeni u „ustaški tabor u B. Luci gdje su nam priredili večeru“. Svi prisutni Hrvati iz Drakulića su nakon večere bili „zakleti ustaškom zakletvom“.[3] Ustaše pod vođstvom župnika Filipovića, nadporučnika Mišlova i drugih, krvavi pir u Drakuliću počeli su pred kućom Đure Glamoča: „gdje je njihov vođa Filipović uzeo u ruke djete Glamoč Đure staro 6 meseci i ustašama održao jedan ohrabrujući govor, da se neboje greha za dela koja treba da čine, nego da ovako postupe kao on, a greh on prima na sebe, ako koji nebi hteo tako ćiniti on će ga ubiti. Odmah je detetu koje je držao u ruci otsekao glavu, pokazujući na taj naćin primjerom ustašama šta im valja ćiniti u našem mestu. Posle toga ustaše su sekirama i noževima pobile ovu grupu od oko 80 osoba u kući Glamoč Đure. Posle toga djele se na tri grupe i kreću kroz selo vođeni od domaćih ustaša u Srpske kuće i ovde sve živo bez razlike na pol i starost pada pod krvavim ustaškim nožem i sekirom. Pokolj je poćeo ujutro rano a do 11 časova pre podne preko 700 leševa ležalo je sa razmrskanim glavama i unakaženim telom po svim kućama… Istog dana oko 4 sata posle podne ustaše odlaze iz sela, a već sutra dan vraćaju se u selo i sa saonicama počinju da izvlaće iz kuća, u kojima su ležali tako reći neohlađeni leševi, sve što im je do ruke došlo, naročito namirnice i rakiju. U ove kuće već posle dva do tri mjeseca ustaške vlasti naseljavaju izbjeglice iz okoline Livna, Duvna, Glamoča i Hercegovine, ovi naseljenici su se zadržali sve do oslobodđenja u Drakulićima.“[4] U ovim zločinima učestvovali su i Hrvati iz Drakulića među kojima su bili: Andrija Golub, Marko Pletikosa, Šimo Pletikosa, Petar Pletikosa, Frido Azler i drugi. Nakon Drakulića ustaše su nastavile pokolj u Šargovcu: „Tu su ustaše pod vođstvom istog nadporučnika Josipa Mišlova sa organizatorima pokolja i u Šargovcu Miroslavom Filipovićem, Andrijom Golubom, Ivanom Jurićem, Viktorom Nanutom, Markom Pletikosom, Ilijom Golubom i Markom Golubom koji su ih vodili od kuće do kuće, pokazivajući srpsko-pravoslavne kuće, i kao gore što je navedeno vršili pokolje. U Šargovcu je u 22 doma pobijeno 89 žrtava, a na isti način po izvršenju pokolja opljačkali su 23 doma…“[5] U povratku iz Šargovca ustaše prave pokolj u selu Motike koje se nalazi u neposrednoj blizini grada Banja Luke. Tim ustašama pomagali su domaće ustaše iz Motika, prve komšije pobijenih Srba: „Selo Motike su bile već 6. II. 1942 g. u 4 sata popodne od strane takozvane ‘Legije Motičana’ koju su sačinjavali naoružani meštani a koji su ovi blokadu držali sve do jutra do dolaska ustaške vojske, pa su na svojim mestima ostali i poslije ustaškog ulaska u selo, da bi pazili ako bi neko iz sela pokušao da pobegne da bi ga mogli iz puške ubiti. Vršeći ovu dužnost pucali su za Brković Mirkom koji je uspeo da pobegne iz sela i da se na taj način spase sigurnoj smrti. Ustaše su poslije svoga dolaska u Motike odmah i same blokirale ceo zaselak Todići i Vasići gdje su naseljeni sami Srbi. Prvo su skupili iz više kuća oko 75 osoba, raznog pola i starosti pa čak i djecu iz kolevke, doveli ih pred kuću Vasića Ilije gdje su ih ubijali sikirama… Pošto su pobili sve u zaseoku Todići i Vasići, prelaze mirno preko zaseoka Šobe i Knežići, u kojima su naseljeni katolici i dolaze u zaseok Stijakovići. U ovom zaseoku kuće su raštrkane pa su morali ići od kuće do kuće gdje su pobili također sve živo u kućama. Ovaj strahovit pokolj završen je oko 3 sata poslije podne a za cijelo vrijeme opaljen je iz ustaške puške jedan jedini metak i to na Vasić Stola, koji je pokušao da izbegne smrt od sekire ali je pogođen od metka poginuo… Zajedno sa ovim pokoljem ustaše vrše jednu opštu pljačku sela i to prvi dan naročito odvode stoku a u večer već stižu u Banja Luku. Sutradan se opet vraćaju i pljačkaju sve iz kuća… U ovoj raboti im se priključuju mnogi Motičani iz zaseoka Šobe i Knežići koji odnose svojim kućama jedan dobar deo pljačke, tako da su kuće žrtava ovog pokolja ostale prazne jedino su lješevi, koji su ostali oko 15 dana po kućama davali sliku tog zverskog ustaškog klanja nevinih žrtava.“[6] Od ustaša iz Motika koji su učestvovali u ovom pokolju svjedoci su upamtili ove: Petar Marić, Anto Stepančević, Mato Domazet, Ivo Domazet, Niko Durbić, Jure Durbić, Joso Durbić, Ivo Durbić, Mile Lipovac, Mile Josipović, Joso Josipović, Mile Kasipović i drugi. Istrebljenje Srba u rudniku Rakovac i selima Drakulić, Šarkovac i Motike, bilo je pažljivo isplanirano i temeljno izvedeno. Likvidirana su srpska sela u blizini Banja Luke koja je trebala biti glavni grad NDH. Zbog toga se i pristupilo čišćenju okoline grada od srpskog stanovništva. Masovno istrebljenje srpskog stanovništva u pomenutim selima imalo je između ostalog za cilj i lakšu asimilaciju Srba iz drugih sela banjalučkog sreza. Tako je npr. bilo u selu Dragočaj: „U toku 1943. g naše selo je bilo pošteđeno od zločina ustaša jer smo poslije pokolja u Drakulićima bili pozvani na jedan skup na kome su pravoslavcima govorili Šalić Toma, Marić Ivica i Komnenović Ivan, a koji je skup održan tri dana posle pokolja u Drakulićima tj. u februaru 1942. g. na kome su nam preporučivali da pređemo na katoličku veru, ako neželimo da pređemo kao oni u Drakulićima i Motikama. Pod ovakom presijom skoro svi pravoslavni iz Dragočaja bili su prisiljeni promeniti veru da bi spasli svoju glavu.“

Autor - osoba Novaković, Stojan, 1842-1915 = Novaković, Stojan, 1842-1915 Naslov Selo / Stojan Novaković Vrsta građe knjiga Ciljna grupa odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.) Jezik srpski Godina 1965 Izdavanje i proizvodnja Beograd : Srpska književna zadruga, 1965 (Beograd : Kultura) Fizički opis 243 str. ; 19 cm Drugi autori - osoba Ćirković, Sima M. Zbirka Srpska književna zadruga ; ǂkolo ǂ58, ǂknj. ǂ393 (Karton) Napomene Str. 7-12: Selo Stojana Novakovića / Sima M. Ćirković Bibliografija: str. 181-218 Na nasl. str. tekst: 30. oktobra 1965. god. u Beogradu Rad Pavlović penz. prof.: MBVA: N RP 126 Registar. Predmetne odrednice Selo -- Istorijski razvoj – Srbija Konstantin „Stojan“ Novaković (1842–1915) je bio srpski političar, diplomata, filolog, istoričar književnosti, predsednik Srpske kraljevske akademije. Rođen je 1. novembra 1842. u Šapcu. Nižu gimnaziju je završio u Šapcu kao najbolji učenik 1857. godine, višu gimnaziju je završio 1860. u Beogradu a Licej (odsek za pravne nauke) tri godine kasnije. Novaković je 1865. postavljen za profesora gimnazije i izabran za člana Srpskog učenog društva. U Jugoslavensku akademiju znanosti i umjetnosti ušao je pet godina docnije, tj. sa dvadeset i sedam godina. Od 1869. Novaković je bio bibliotekar Narodne biblioteke, 1872. profesor Velike škole (preteče današnjeg Univerziteta). Već 1873. postaje Ministar prosvete u Vladi Jovana Ristića, na tom se mestu nalazio u tri mandata (1873–1875 i 1880–1885), u konzervativnim i docnije naprednjačkim vladama. Kao ministar prosvete sproveo je reformu srednjeg obrazovanja čije tekovine i danas postoje (podelio je gimnaziju na društveni I prirodni smer). Godine 1875. Novaković se vratio u Veliku školu da predaje Svetsku i Srpsku književnost i slovensku filologiju. Diplomatsku karijeru započeo je prvom misijom u Carigradu koja je trajala sedam godina (od 1885. do 1892). Po povratku je postao predsednik Državnog saveta da bi, nakon tri godine, 1895-1896. postao predsednik jedne od dugovečnijih dvanaest Vlada kralja Aleksandra Obrenovića. Pad Vlade ponovo odvodi Novakovića u diplomatiju, poslanik je u Carigradu do 1900, zatim kratkotrajno u Parizu, pa do 1905. u Petrogradu gde je i penzionisan. To je, ipak bio kraj samo diplomatske karijere Novakovićeve. Po povratku u zemlju, on je jedan od obnovitelja Napredne stranke. U vreme Aneksione krize Novaković je izabran, uprkos malom uticaju svoje stranke, za predsednika Vlade. Vlada je trajala koliko i kriza, ali je Novaković ostao jedan od najuglednijih političara sve do svoje smrti 18. februara 1915. u jeku Prvog svetskog rata. Unuk Stojana Novakovića je Radoš Novaković. Bibliotekar Bio je upravnik Narodne biblioteke u Beogradu u periodu 1869-1874. Uspeo je da se zakonom iz 1870. obezbede za Biblioteku tri obavezna primerka i da se pomogne razvoj školskih i narodnih biblioteka u unutrašnjosti. Njegovom zaslugom donet je 1881. zakon o Narodnoj biblioteci i Narodnom muzeju Bio je član prvog Odbora Zadužbine Nikole Čupića. Ova Zadužbina je nastala 1871. posle smrti Nikole Čupića (1836–1870), Stojan Novaković je bio jedno vreme njen sekretar i 4 godine predsednik. 1877. je odlučeno da Zadužbina izdaje jednom godišnje svoj časopis koji se zvao „Godišnjica Nikole Čupića“ i u ovom časopisu je i Stojan Novaković objavio veliki broj svojih radova. Prevodilac Bavio se i prevođenjem, preveo je knjigu „Gražina“ najvećeg poljskog pesnika Adama Mickjeviča, izdanje na srpskom 1886. godine. Akademik Prilikom osnivanja Srpske kraljevske akademije 1886. izabran je za jednog od prvih 16 redovnih članova – akademika, u odeljenju filozofskih nauka. Ukazom kralja je postavljen (1. februar 1906.) za predsednika Akademije i na tom položaju je ostao do smrti 1915. 10. septembra 1888. na svečanom skupu u slavu stogodišnjice Vuka Karadžića Stojan Novaković govori o zadacima Akademije u negovanju srpskog jezika i iznosi naučno utemeljen i stručno obrazložen predlog za izradu velikog nacionalnog rečnika savremenog jezika, koji se ostvario sledećeg veka: Rečnik srpskohrvatskog književnog i narodnog jezika. Bio je član Ruske akademije nauka i dopisni član Académie des sciences morales et politiques. Književnik i istoričar Osnovao je 1865. časopis „Vila“ i uređivao ga sve vreme njegovog izlaženja, tj. do 1868. Od samog početka izlaženja on je prikupljao i objavljivao informacije o knjigama objavljenim na srpskom i hrvatskom jeziku, ili na drugim jezicima o srpskom narodu ili uopšte o Slovenima. Svu sakupljenu građu o tome objavio je u knjizi „Srpska bibliografija za novu književnost 1741-1867“, Srpsko učeno društvo, Beograd 1869. (624 str.). Bibliografije je kasnije objavljivao za svaku godinu posebno od 1868. do 1876. (devet godina) u Glasniku Srpskog učenog društva. Ovo su bile prve bibliografije za knjige na srpskom jeziku i od ogromnog značaja za kasnija istraživanja. Krajem sedamdesetih godina XIX veka napisao je srpsku gramatiku za niže gimnazije i realke (u više delova, nekoliko izdanja). Priredio je Dušanov zakonik („Zakonik Stefana Dušana cara srpskog“) i štampao ga 1870. i 1898. u Beogradu. Smatra se za jednog od najplodnijih srpskih istoričara. Njemu u čast Društvo istoričara Srbije nosi naziv „Stojan Novaković“. Njegova najznačajnija dela su: „Srpska bibliografija za noviju književnost 1741–1867“, Srpsko učeno društvo, Beograd 1869. (624 str.) „Istorija srpske književnosti“, Državna štamparija, Beograd 1871. (332 str.) „Fiziologija glasa i glasovi srpskog jezika“, Državna štamparija, Beograd 1873. (108 str.) „Srpske narodne zagonetke“, Zadužbina Čupićeva, Pančevo 1877. (283 str.) „Selo“, Srpska kraljevska akademija, Beograd 1891. (261 str.) „Srbi i Turci XIV i XV veka“, Čupićeva zadužbina, Beograd 1893. (397 str.) „Prvi osnovi slovenske književnosti među balkanskim Slovenima“, Srpska kraljevska akademija, Beograd 1893. (299 str.) „Srpska gramatika“, Državna štamparija, Beograd 1894. (512 str.) „S Morave na Vardar – putne beleške“ Kralj. srp. državna štamparija, Beograd 1894. (192 str.) „Srpska knjiga, njeni prodavci i čitaoci u XIX veku“, SKZ, Beograd 1900. (118 str.) „Vaskrs države srpske“, Srpska književna zadruga, Beograd 1904. (252 str.) „Ustanak na dahije 1804“, Zadužbina Ilije M. Kolarca, Beograd 1904. (208 str.) „Balkanska pitanja i manje istorijsko-političke beleške o Balkanskom poluostrvu 1886-1905“, Zadužbina I. M. Kolarca, Beograd 1906. (559 str.) „Tursko carstvo pred srpski ustanak“, Srpska književna zadruga, Beograd 1906. (429 str.) „Ustavno pitanje i zakoni Karađorđeva vremena“, Zadužbina I. M. Kolarca, Beograd 1907. (131 str.) „Zakonski spomenici srpskih država srednjeg veka“, Srpska kraljevska akademija, Beograd 1912. (912 str.) „Dvadeset godina ustavne politike u Srbiji 1883–1903“, Knjižarnica S. B. Cvijanovića, Beograd 1912. (336 str.) „Kaluđer i hajduk“, Zadužbina I. M. Kolarca, Beograd 1913. (296 str.) Zavod za udžbenike i nastavna sredstva je objavio izabrana dela Stojana Novakovića u 16 knjiga, njihovi naslovi su (redom): Zemlje i narod u staroj srpskoj državi, Spisi iz istorijske geografije, Srbi i Turci, Tursko carstvo pred srpski ustanak, Vaskrs države srpske, Balkanska pitanja, Nacionalna pitanja i misao I, Nacionalna pitanja i misao II, Autobiografski spisi, Istorija srpske književnosti, Prvi osnovi slovenske književnosti, Stara srpska književnost I, Stara srpska književnost II, Primeri književnosti i jezika starog srpskoslovenskog, O narodnoj tradiciji i narodnoj književnosti, Srpska bibliografija. Prilikom osnivanja Srpske književne zadruge 1892. izabran je za njenog prvog predsednika, a Jovan Jovanović Zmaj za potpredsednika i Ljubomir Jovanović za sekretara. Bio je dugo godina predsednik Srpske književne zadruge. Nagrade „Stojan Novaković“ Bibliotekarsko društvo Srbije ustanovilo je 1997. godine, godišnju nagradu „Stojan Novaković“. Nagrada se dodeljuje pojedincu ili grupi autora za objavljeno delo iz oblasti bibliotečko-informacione delatnosti, koje predstavlja značajan doprinos bibliotekarstvu. 2004. godine pod istim imenom je ustanovljena nagrada za najbolje osnovnoškolske i srednjoškolske udžbenike u Srbiji, sa namerom da se dodeljuje svake godine. MG127

Autor - osoba Novaković, Stojan, 1842-1915 = Novaković, Stojan, 1842-1915 Naslov Istorija i tradicija : izabrani radovi / Stojan Novaković ; priredio Sima Ćirković Vrsta građe knjiga Ciljna grupa odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.) Jezik srpski Godina 1982 Izdavanje i proizvodnja Beograd : Srpska književna zadruga, 1982 (Beograd : Kultura) Fizički opis XX, 478 str., [8] str. s tablama (fotogr.) : ilustr. ; 19 cm Drugi autori - osoba Ćirković, Sima Zbirka Srpska književna zadruga. ǂkolo ǂ75 ; ǂknj. ǂ496 (Karton) Napomene Tiraž 4000 Str. [VII]-XX: Tradicija i istorija u delu Stojana Novakovića / Sima Ćirković Dopune i objašnjenja: str. 437-478 Napomene i bibliografske reference uz tekst. Predmetne odrednice Uroš, srpski car, 1336-1371 -- Ubistvo Stefan Dečanski, kralj, 1321-1331 -- Smrt Branković (porodica) Srpska narodna književnost -- Istoriografija Grbovi – Srbija Konstantin „Stojan“ Novaković (1842-1915) je bio srpski političar, diplomata, filolog, istoričar književnosti, predsednik Srpske kraljevske akademije. Rođen je 1. novembra 1842. u Šapcu. Nižu gimnaziju je završio u Šapcu kao najbolji učenik 1857. godine, višu gimnaziju je završio 1860. u Beogradu a Licej (odsek za pravne nauke) tri godine kasnije. Novaković je 1865. postavljen za profesora gimnazije i izabran za člana Srpskog učenog društva. U Jugoslavensku akademiju znanosti i umjetnosti ušao je pet godina docnije, tj. sa dvadeset i sedam godina. Od 1869. Novaković je bio bibliotekar Narodne biblioteke, 1872. profesor Velike škole (preteče današnjeg Univerziteta). Već 1873. postaje Ministar prosvete u Vladi Jovana Ristića, na tom se mestu nalazio u tri mandata (1873–1875 i 1880–1885), u konzervativnim i docnije naprednjačkim vladama. Kao ministar prosvete sproveo je reformu srednjeg obrazovanja čije tekovine i danas postoje (podelio je gimnaziju na društveni I prirodni smer). Godine 1875. Novaković se vratio u Veliku školu da predaje Svetsku i Srpsku književnost i slovensku filologiju. Diplomatsku karijeru započeo je prvom misijom u Carigradu koja je trajala sedam godina (od 1885. do 1892). Po povratku je postao predsednik Državnog saveta da bi, nakon tri godine, 1895-1896. postao predsednik jedne od dugovečnijih dvanaest Vlada kralja Aleksandra Obrenovića. Pad Vlade ponovo odvodi Novakovića u diplomatiju, poslanik je u Carigradu do 1900, zatim kratkotrajno u Parizu, pa do 1905. u Petrogradu gde je i penzionisan. To je, ipak bio kraj samo diplomatske karijere Novakovićeve. Po povratku u zemlju, on je jedan od obnovitelja Napredne stranke. U vreme Aneksione krize Novaković je izabran, uprkos malom uticaju svoje stranke, za predsednika Vlade. Vlada je trajala koliko i kriza, ali je Novaković ostao jedan od najuglednijih političara sve do svoje smrti 18. februara 1915. u jeku Prvog svetskog rata. Unuk Stojana Novakovića je Radoš Novaković. Bibliotekar Bio je upravnik Narodne biblioteke u Beogradu u periodu 1869-1874. Uspeo je da se zakonom iz 1870. obezbede za Biblioteku tri obavezna primerka i da se pomogne razvoj školskih i narodnih biblioteka u unutrašnjosti. Njegovom zaslugom donet je 1881. zakon o Narodnoj biblioteci i Narodnom muzeju Bio je član prvog Odbora Zadužbine Nikole Čupića. Ova Zadužbina je nastala 1871. posle smrti Nikole Čupića (1836–1870), Stojan Novaković je bio jedno vreme njen sekretar i 4 godine predsednik. 1877. je odlučeno da Zadužbina izdaje jednom godišnje svoj časopis koji se zvao „Godišnjica Nikole Čupića“ i u ovom časopisu je i Stojan Novaković objavio veliki broj svojih radova. Prevodilac Bavio se i prevođenjem, preveo je knjigu „Gražina“ najvećeg poljskog pesnika Adama Mickjeviča, izdanje na srpskom 1886. godine. Akademik Prilikom osnivanja Srpske kraljevske akademije 1886. izabran je za jednog od prvih 16 redovnih članova – akademika, u odeljenju filozofskih nauka. Ukazom kralja je postavljen (1. februar 1906.) za predsednika Akademije i na tom položaju je ostao do smrti 1915. 10. septembra 1888. na svečanom skupu u slavu stogodišnjice Vuka Karadžića Stojan Novaković govori o zadacima Akademije u negovanju srpskog jezika i iznosi naučno utemeljen i stručno obrazložen predlog za izradu velikog nacionalnog rečnika savremenog jezika, koji se ostvario sledećeg veka: Rečnik srpskohrvatskog književnog i narodnog jezika. Bio je član Ruske akademije nauka i dopisni član Académie des sciences morales et politiques. Književnik i istoričar Osnovao je 1865. časopis „Vila“ i uređivao ga sve vreme njegovog izlaženja, tj. do 1868. Od samog početka izlaženja on je prikupljao i objavljivao informacije o knjigama objavljenim na srpskom i hrvatskom jeziku, ili na drugim jezicima o srpskom narodu ili uopšte o Slovenima. Svu sakupljenu građu o tome objavio je u knjizi „Srpska bibliografija za novu književnost 1741-1867“, Srpsko učeno društvo, Beograd 1869. (624 str.). Bibliografije je kasnije objavljivao za svaku godinu posebno od 1868. do 1876. (devet godina) u Glasniku Srpskog učenog društva. Ovo su bile prve bibliografije za knjige na srpskom jeziku i od ogromnog značaja za kasnija istraživanja. Krajem sedamdesetih godina XIX veka napisao je srpsku gramatiku za niže gimnazije i realke (u više delova, nekoliko izdanja). Priredio je Dušanov zakonik („Zakonik Stefana Dušana cara srpskog“) i štampao ga 1870. i 1898. u Beogradu. Smatra se za jednog od najplodnijih srpskih istoričara. Njemu u čast Društvo istoričara Srbije nosi naziv „Stojan Novaković“. Njegova najznačajnija dela su: „Srpska bibliografija za noviju književnost 1741–1867“, Srpsko učeno društvo, Beograd 1869. (624 str.) „Istorija srpske književnosti“, Državna štamparija, Beograd 1871. (332 str.) „Fiziologija glasa i glasovi srpskog jezika“, Državna štamparija, Beograd 1873. (108 str.) „Srpske narodne zagonetke“, Zadužbina Čupićeva, Pančevo 1877. (283 str.) „Selo“, Srpska kraljevska akademija, Beograd 1891. (261 str.) „Srbi i Turci XIV i XV veka“, Čupićeva zadužbina, Beograd 1893. (397 str.) „Prvi osnovi slovenske književnosti među balkanskim Slovenima“, Srpska kraljevska akademija, Beograd 1893. (299 str.) „Srpska gramatika“, Državna štamparija, Beograd 1894. (512 str.) „S Morave na Vardar – putne beleške“ Kralj. srp. državna štamparija, Beograd 1894. (192 str.) „Srpska knjiga, njeni prodavci i čitaoci u XIX veku“, SKZ, Beograd 1900. (118 str.) „Vaskrs države srpske“, Srpska književna zadruga, Beograd 1904. (252 str.) „Ustanak na dahije 1804“, Zadužbina Ilije M. Kolarca, Beograd 1904. (208 str.) „Balkanska pitanja i manje istorijsko-političke beleške o Balkanskom poluostrvu 1886-1905“, Zadužbina I. M. Kolarca, Beograd 1906. (559 str.) „Tursko carstvo pred srpski ustanak“, Srpska književna zadruga, Beograd 1906. (429 str.) „Ustavno pitanje i zakoni Karađorđeva vremena“, Zadužbina I. M. Kolarca, Beograd 1907. (131 str.) „Zakonski spomenici srpskih država srednjeg veka“, Srpska kraljevska akademija, Beograd 1912. (912 str.) „Dvadeset godina ustavne politike u Srbiji 1883–1903“, Knjižarnica S. B. Cvijanovića, Beograd 1912. (336 str.) „Kaluđer i hajduk“, Zadužbina I. M. Kolarca, Beograd 1913. (296 str.) Zavod za udžbenike i nastavna sredstva je objavio izabrana dela Stojana Novakovića u 16 knjiga, njihovi naslovi su (redom): Zemlje i narod u staroj srpskoj državi, Spisi iz istorijske geografije, Srbi i Turci, Tursko carstvo pred srpski ustanak, Vaskrs države srpske, Balkanska pitanja, Nacionalna pitanja i misao I, Nacionalna pitanja i misao II, Autobiografski spisi, Istorija srpske književnosti, Prvi osnovi slovenske književnosti, Stara srpska književnost I, Stara srpska književnost II, Primeri književnosti i jezika starog srpskoslovenskog, O narodnoj tradiciji i narodnoj književnosti, Srpska bibliografija. Prilikom osnivanja Srpske književne zadruge 1892. izabran je za njenog prvog predsednika, a Jovan Jovanović Zmaj za potpredsednika i Ljubomir Jovanović za sekretara. Bio je dugo godina predsednik Srpske književne zadruge. Nagrade „Stojan Novaković“ Bibliotekarsko društvo Srbije ustanovilo je 1997. godine, godišnju nagradu „Stojan Novaković“. Nagrada se dodeljuje pojedincu ili grupi autora za objavljeno delo iz oblasti bibliotečko-informacione delatnosti, koje predstavlja značajan doprinos bibliotekarstvu. 2004. godine pod istim imenom je ustanovljena nagrada za najbolje osnovnoškolske i srednjoškolske udžbenike u Srbiji, sa namerom da se dodeljuje svake godine.

Autor - osoba Karadžić, Vuk Stefanović, 1787-1864 = Karadžić, Vuk Stefanović, 1787-1864 Naslov Opisanije Srbije : izabrana književna proza / Vuk Stef.[Stefanović] Karadžić ; izbor i napomene Milorad Đurić Vrsta građe kratka proza Jezik srpski Godina 1987 Izdavanje i proizvodnja Beograd : Srpska književna zadruga, 1987 Fizički opis 317 str. ; 25 cm Drugi autori - osoba Đurić, Milorad, 1937-2013 = Đurić, Milorad, 1937-2013 Zbirka Srpska književna zadruga. ǂkolo ǂ80 ; ǂknj. ǂ527 Napomene Napomene: str. 313-317. Predmetne odrednice Srbija -- Istorija -- 19 v. Vuk Stefanović Karadžić (Tršić, 6. novembar 1787 – Beč, 7. februar 1864) bio je prvi srpski lingvista u 19. veku, reformator srpskog jezika, sakupljač narodnih umotvorina i pisac prvog rečnika srpskog jezika. Vuk je najznačajnija ličnost srpske književnosti prve polovine XIX veka. Rođen u vreme zlo i mučno, u dane kada se činjaše da je skoro ugašen život srpskog naroda. Vuk je stao na snagu u vreme junačko. Stekao je i nekoliko počasnih doktorata. Imao je nekoliko braće i sestara koji su umrli. U tadašnje vreme se verovalo da je to zbog duhova i veštica. Posle smrti dosta njegove braće njegovi roditelji su mu dali ime Vuk da bi to ime oteralo duhove i veštice. Učestvovao je u Prvom srpskom ustanku kao pisar i činovnik u Negotinskoj krajini, a nakon sloma ustanka preselio se u Beč, 1813. godine. Tu je upoznao Jerneja Kopitara, cenzora slovenskih knjiga, na čiji je podsticaj krenuo u prikupljanje srpskih narodnih pesama, reformu ćirilice i borbu za uvođenje narodnog jezika u srpsku književnost. Vukovim reformama u srpski jezik je uveden fonetski pravopis, a srpski jezik je potisnuo slavenosrpski jezik koji je u to vreme bio jezik obrazovanih ljudi. Tako se kao najvažnije godine Vukove reforme ističu 1818, 1836, 1839, 1847. i 1852. Vuk Stefanović Karadžić je rođen 1787. godine u Tršiću blizu Loznice, u porodici u kojoj su deca umirala, pa je po narodnom običaju, dobio ime Vuk kako mu veštice i duhovi ne bi naudili. Njegova porodica se doselila iz Crne Gore iz Drobnjaka. Majka Jegda, devojački Zrnić, rodom je iz Ozrinića kod Nikšića. Pisanje i čitanje je naučio od rođaka Jevte Savića Čotrića, koji je bio jedini pismen čovek u kraju. Obrazovanje je nastavio u školi u Loznici, ali je nije završio zbog bolesti. Školovanje je kasnije nastavio u manastiru Tronoši. Kako ga u manastiru nisu učili, nego terali da čuva stoku, otac ga je vratio kući. Na početku Prvog srpskog ustanka, Vuk je bio pisar kod cerskog hajdučkog harambaše Đorđa Ćurčije. Iste godine je otišao u Sremske Karlovce da se upiše u gimnaziju, ali je sa 17 godina bio prestar. Jedno vreme je proveo u tamošnjoj bogosloviji, gde je kao profesor radio Lukijan Mušicki. Ne uspevši da se upiše u karlovačku gimnaziju, on odlazi u Petrinju, gde je proveo nekoliko meseci učeći nemački jezik. Kasnije stiže u Beograd da upozna Dositeja Obradovića, učenog čoveka i prosvetitelja. Vuk ga je zamolio za pomoć kako bi nastavio sa obrazovanjem, ali ga je Dositej odbio. Vuk je razočaran otišao u Jadar i počeo da radi kao pisar kod Jakova Nenadovića. Zajedno sa rođakom Jevtom Savićem, koji je postao član Praviteljstvujuščeg sovjeta, Vuk je prešao u Beograd i u Sovjetu je obavljao pisarske poslove. Kad je Dositej otvorio Veliku školu u Beogradu, Vuk je postao njen đak. Ubrzo je oboleo i otišao je na lečenje u Novi Sad i Peštu, ali nije uspeo da izleči bolesnu nogu, koja je ostala zgrčena. Hrom, Vuk se 1810. vratio u Srbiju. Pošto je kraće vreme u Beogradu radio kao učitelj u osnovnoj školi, Vuk je sa Jevtom Savićem prešao u Negotinsku krajinu i tamo obavljao činovničke poslove. Nakon propasti ustanka 1813. Vuk je sa porodicom prešao u Zemun, a odatle odlazi u Beč. Tu se upoznao sa Bečlijkom Anom Marijom Kraus, kojom se oženio. Vuk i Ana imali su mnogo dece od kojih su svi osim kćerke Mine i sina Dimitrija, umrli u detinjstvu i ranoj mladosti (Milutin, Milica, Božidar, Vasilija, dvoje nekrštenih, Sava, Ruža, Amalija, Aleksandrina). U Beču je takođe upoznao cenzora Jerneja Kopitara, a povod je bio jedan Vukov spis o propasti ustanka. Uz Kopitarevu pomoć i savete, Vuk je počeo sa sakupljanjem narodnih pesama i sa radom na gramatici narodnog govora. Godine 1814. je u Beču objavio zbirku narodnih pesama koju je nazvao „Mala prostonarodna slaveno-serbska pjesnarica“. Iste godine je Vuk objavio „Pismenicu serbskoga jezika po govoru prostoga naroda napisanu“, prvu gramatiku srpskog jezika na narodnom govoru. Iduće godine je izdao drugu zbirku narodnih pesama pod imenom „Narodna serbska pesnarica“. Zbog problema sa knezom Milošem Obrenovićem bilo mu je zabranjeno da štampa knjige u Srbiji, a jedno vreme i u austrijskoj državi. Svojim dugim i plodnim radom stiče brojne prijatelje, pa i pomoć u Rusiji, gde je dobio stalnu penziju 1826. godine. U porodici mu je ostala živa samo kćerka Mina Karadžić. Sjedinjenjem Magistrata i Suda beogradskog u proleće 1831. godine, Vuk Karadžić je imenovan 29. marta 1831. za predsednika te institucije, što se u današnjim terminima smatra gradonačelnikom Beograda. Kao godina Vukove pobede uzima se 1847. jer su te godine objavljena na narodnom jeziku dela Đure Daničića „Rat za srpski jezik“, „Pesme“ Branka Radičevića, Njegošev „Gorski vijenac“ (pisan starim pravopisom) i Vukov prevod Novog zavjeta, ali Vukov jezik je priznat za zvanični književni jezik tek 1868, četiri godine nakon njegove smrti. Vukova smrt, opelo i sahrana Vuk je umro u Beču, 7. februara / 26. januara 1864. godine, popodne, `u Traunovoj kući, u Marokanskoj ulici, u Landštrasima`. „Primećujući da pisac najopsežnije monografije o Vuku, Ljubomir Stojanović, nije imao pri ruci nijedno svedočanstvo savremenika o Vukovoj smrti, Andra Gavrilović je skrenuo pažnju na dva članka Aleksandra Sandića u kojima je dat kraći opis samoga događaja. Međutim,ostalo je zaboravljeno da je Sandić još jednom, po treći put, nešto šire zabeležio svoja sećanja o tome kako je Vuk umro`. „Kada je umro – 26 januara 1864 godine – Vuk Karadžić bio je „oplakan od celog srpstva i celog učenog slovenskog sveta”. Na vest o smrti, Vuk Vrčević pisao je odmah Mini: „Ovo je prvi put u mome životu da Bam pišem, a koliko god je velika moja čast, tolika je dvostruka moja žalost što sad moram učastnik biti žalosti blagorodne duše vaše za izgubitak neumrlog vašeg oca a mojega najvećega prijatelja i nezaboravljenog blagodjetelja”. „Na pogrebu Vukovom, piše jedan suvremenik, bila je – razume se – sva omladina, a do groba na Sankt-Marksovom groblju nosili su Vuka ovi omladinci: filozof Aleksandar Sandić i pet medicinara: Đura Bastić, Isa Stojšić, Aleksandar (Šaca) Stepanović, Milan Jovanović (Morski) i ja. Na opelu održao je dugački govor Aleksandar Sandić, dugogodišnji Vukov prijatelj i pomoćnik u radu, a posle opela, u grčkoj kapeli, govorio je, tada još bečki student, Vladan Đorđević`. Govor mu je tom prilikom održao arhimandrit Gerasim Petranović. Posmrtni ostaci preneseni su u Beograd 12. oktobra 1897. godine i uz velike počasti sahranjeni u porti Saborne crkve, pored Dositeja Obradovića. Počasni je građanin hrvatske prestonice, grada Zagreba. Vukov rad Reforma ćirilice i rad na gramatici i rečniku Podstaknut Kopitarevim savetom da napiše i gramatiku narodnog jezika, Vuk se prihvatio ovog posla, za koji nije imao dovoljno stručne spreme. Ugledajući se na gramatiku slavenosrpskog jezika, koju je u 18. veku napisao Avram Mrazović Vuk je uspeo da završi svoje delo. Njegova gramatika koju je nazvao „Pismenica serbskoga jezika po Govoru prostoga naroda napisana“, izašla je u Beču 1814. Bez obzira na nesvršenost i nepotpunost, ovo delo je značajno kao prva gramatika govora prostoga naroda. Svestan nesavršenosti svoje Pismenice, Vuk je prihvatio primedbe Kopitara i drugih naučnih radnika, pa je uz prvo izdanje „Srpskog rječnika“ iz 1818. objavio i drugo, prošireno izdanje svoje gramatike. U rečniku je bilo 26.270 reči koje su se koristile u govoru naroda u Srbiji, Sremu i Vojvodini. Ovo drugo izdanje gramatike je nekoliko godina kasnije (1824) na nemački jezik preveo Jakob Grim. Osnovna vrednost Pismenice je bilo njeno radikalno uprošćavanje azbuke i pravopisa. Vuk je u njoj primenio Adelungov princip: „Piši kao što govoriš, a čitaj kao što je napisano.“ Raniji pokušaji, poput Save Mrkalja, su bili nesistematski i neuspeli. Vuk je smatrao da svaki glas treba da ima samo jedno slovo, pa je iz dotadašnje azbuke izbacio sve nepotrebne znakove, koja su se pisala iako nisu imala svojih glasova. Stara slova je podržavala Srpska pravoslavna crkva, koju je u njima videla neku vrstu veze kulture i pismenosti sa religijom. Vuk je stvorio nove znake tako što je pojedina slova spojio sa tankim poluglasom (l + ь -> lj, n + ь -> nj). Izgled slova đ je prihvatio od Lukijana Mušickog, dž je uzeo iz nekih starih rumunskih rukopisa, a ć iz starih srpskih rukopisa. Uzimanje slova j iz latinice su mu njegovi protivnici iz crkvenih krugova pripisivali kao najteži greh, uz optužbe da radi na pokatoličavanju srpskog naroda. Iz staroslovenske azbuke Vuk je zadržao sledeća 24 slova: A a B b V v G g D d E e Ž ž Z z I i K k L l M m N n O o P p R r S s T t U u F f H h C c Č č Š š Njima je dodao jedno iz latinice: J j I pet novih: Lj lj Nj nj Ć ć Đ đ Dž dž Izbacio je sledeća slova: Ѥ ѥ (je) Ѣ, ѣ (jat) І ї (i) Ѵ ѵ (i) Ѹ ѹ (u) Ѡ ѡ (o) Ѧ ѧ (mali jus) Ѫ ѫ (veliki jus) Ы ы (jeri, tvrdo i) Ю ю (ju) Ѿ ѿ (ot) Ѳ ѳ (t) Ѕ ѕ (dz) Щ щ (št) Ѯ ѯ (ks) Ѱ ѱ (ps) Ъ ъ (tvrdi poluglas) Ь ь (meki poluglas) Я я (ja) U početku Vuk nije upotrebljavao slova f i h. Slovo h je dodao u cetinjskom izdanju „Narodnih srpskih poslovica“ iz 1836. godine. Karadžić je 1839. godine izbacio jotovanje glasova d i t u srpskom književnom jeziku. Za drugo izdanje „Srpskog rječnika“ Vuk je prikupljao građu iz govora stanovništva Crne Gore, Dubrovnika, Dalmacije i Hrvatske. Ovo izdanje je objavljeno u Beču 1852. godine, i u njemu se našlo 47.427 reči. Ovo izdanje Rječnika na nemački je preveo Jakob Grim. Do kraja svog života Vuk je radio na daljem prikupljanju građe, ali ga je smrt sprečila da spremi i treće izdanje. To su tek 1898. godine učinila dvojica njegovih poštovalaca, Pera Đorđević i Ljubomir Stojanović. Borba za uvođenje narodnog jezika u književnost Tokom rada na gramatici, rečniku i izdavanju narodnih pesama, Vuk je počeo da se bavi pitanjem književnog jezika, koji je u njegovo vreme predstavljao haotičnu mešavinu. Stara srpska književnost razvijala se na srpskoj redakciji staroslovenskog jezika sve do početka 19. veka. U 18. veku došlo je do snažnog uticaja ruskih crkvenih knjiga na književni život Srba. Elementi ruskog jezika su sve više prodirali u dotadašnji crkveno-književni jezik i tako je stvoren veštački rusko-slovenski jezik, koji je u Vukovo vreme bio zvanični jezik crkve, škola i književnosti. Školovani ljudi učili su iz knjiga na starom jeziku, unoseći u njega elemente ruskog i srpskog narodnog jezika. Na taj način stvoren je slavenosrpski jezik, kojim se pisalo kako je ko znao. Takva nesređena situacija je bila osnova sa koje je Vuk krenuo u borbu protiv pisaca stare škole. Borba je počela Vukovom kritikom romana Usamljeni junoša 1815. i Ljubomir u Elisijumu 1817. Milovana Vidakovića. Kritika je bila usmerena na loše piščevo poznavanje jezika, koji je predstavljao nesređenu mešavinu imenskih i glagolskih oblika starog, slovenskog i narodnog jezika. Kako je Vidaković u to vreme bio najpopularniji srpski pisac, pa je ovakav Vukov napad izazvao buru u književnoj javnosti. Pored Vidakovića, u polemici su učestvovali i Joakim Vujić, Lukijan Mušicki, Pavle Berić i Gliša Geršić. Crkva i njeni najviši predstavnici su prednjačili među Vukovim protivnicima. Karlovački mitropolit Stefan Stratimirović, je već posle prvih Vukovih knjiga, dejstvovao preko budimskih vlasti da se onemogući štampanje knjiga. Stratimirović se posebno nije mirio sa Vukovom azbukom, zbog izbacivanja starih ćiriličnih slova i uvođenja slova J, smatrajući to napuštanjem pravoslavlja i pokatoličavanjem. Vuk je preveo Novi zavet na srpski 1819. godine i objavio ga, posle 27 godina pokušaja da dobije preporuku, pod naslovom Novi zavjet Gospoda našega Isusa Hrista. Pored srpske crkve, najveći Vukov protivnik je bio Jovan Hadžić, osnivač i predsednik Matice srpske i jedan od najobrazovanijih Srba tog vremena. Hadžić, koji je u početku bio Vukov saradnik, ali su se kasnije razišli po pitanjima jezika, je 1837. počeo polemiku sa Vukom Karadžićem. U spisu „Sitnice jezikoslovne“, Hadžić je dao uputstva za rad budućim gramatičarima. Vuk je potom napisao svoj „Odgovor na sitnice jezikoslovne“, u kom je zamerio Hadžiću na slabom poznavanju narodnog jezika i neprincipijelnosti u pisanju. Vukov odgovor je bio oštar, pa je Hadžić nastavio polemiku napisavši nekoliko članaka i brošura („Utuk I“, „Utuk II“, „Utuk III“...). Polemika između Karadžića i Hadžića je trajala skoro deceniju, a Karadžić je odneo pobedu tek 1847. godine. 1847. Godina 1847. je godina Vukove pobede, i godina u kojoj je konačno dokazao da je srpski narodni jezik jedini pravi jezik Srba, tj. da je slavenoserbski jezik mešavina ruskoslovenskog i srpskog narodnog jezika bez čvršćih pravila. Te godine izdate su četiri knjige Vuka i njegovih saradnika: prevod „Novog zavjeta“ sa crkvenoslovenskog na srpski jezik, autor:Vuk rasprava o jeziku „Rat za srpski jezik i pravopis“, Đuro Daničić, „Pesme“,Branka Radičevića „Gorski vijenac“ Petra Petrovića Njegoša Izdavanjem „Gorskog vijenca“, dokazano je da se i najveća filozofska dela mogu pisati čistim srpskim narodnim jezikom. Od 1814. do 1847. godine Vukova pobeda nije bila izvesna. Iako je njegov rad naišao na odobravanje evropskih filologa i lingvista, on je među samim Srbima imao žestoke protivnike, koji su mu prigovarali da njima ne treba prosti, govedarski jezik. Slamajući protivnike u polemikama i štampajući srpske narodne umotvorine, kojima se oduševljavala cijela Evropa, pa čak i najveći evropski pesnik toga vremena Nijemac Gete, Vuk je svojim protivnicima sve više dokazivao da nisu u pravu. Istovremeno je dobijao sve više pristalica među mlađim srpskim književnim i kulturnim radnicima. Do Vukove pobede 1847. dolazi upravo zahvaljujući mladom pokoljenju intelektualaca. Te godine su objavljena gore navedena dela kojima je dokazano da se na prostom narodnom jeziku može pisati kako poezija, filozofija tako i sama Biblija, čiji prevod ne zaostaje ni za jednim prevodom na drugi jezik. Delo Đure Daničića je dokrajčilo višegodišnju Vukovu polemiku sa njegovim glavnim protivnikom Jovanom Hadžićem i potpuno opravdalo Vukovu reformu srpske azbuke i pravopisa. Iako je Vukova reforma ove godine postala stvarnost, trebaće dvadeset i jedna godina da se u Srbiji zvanično prihvati Vukov pravopis. Njegoš o Vukovoj redakciji srpskog jezika Njegoš svjedoči i potvrđuje svoju saglasnost Vukovom prevodu `Novog zavjeta` na srpski jezik (prihvata Vukovu redakciju srpskog jezika)- Beč, 9. oktobra 1833. g.: „SVJEDODŽBA - Kojom mi doljepotpisani svjedočimo da je poznatog srpskog spisatelja g. Vuka Stefanovića Karadžića prevod ’Novog zavjeta’ na srpski jezik čist i pravilan i da je naša volja i želja da se pomenuti prevod na svijet izda na polzu jezika i duševno spasenije srpskog naroda ... Potpis :vladika crnogorski i brdski Petar Petrović” Sakupljanje narodnih umotvorina Na beleženju narodnih umotvorina Vuk je počeo da radi odmah po poznanstvu sa Kopitarom. Kopitar je gajio veliku ljubav prema slovenskim narodima, interesujući se naročito za narodne pesme, a nemački kulturni radnici, koji su u svojoj zemlji sakupljali starine i izučavali narodnu prošlost, bili su mu bliski prijatelji. U Beču je Vuk 1814. štampao zbirku narodnih pesama nazvanu „Mala prostonarodna slaveno-serbska pjesnarica“, u kojoj se našlo oko 100 lirskih i 6 epskih pesama. Ovo je bio prvi put da se jezik prostog naroda pojavio u štampi. Iduće godine je izdao drugu zbirku narodnih pesma pod imenom „Narodna serbska pesnarica“, sa oko stotinu lirskih i 17 epskih pesama, koje je zabeležio po Sremu, kod Mušickog u Šišatovcu, Zemunu, Pančevu, Sremskoj Mitrovici i Novom Sadu. U ovoj zbirci su se našle pesme koje su ispevali Tešan Podrugović i Filip Višnjić. Kopitar je u stranim listovima pisao o srpskoj narodnoj poeziji, pa čak i prevodio na nemački jezik. Među zainteresovanim za srpski jezik našli su se Nemac Johan Volfgang Gete i braća Grim. Nova izdanja narodnih pesmama izašla su 1823. i 1824. u Lajpcigu i 1833. u Beču. Nova izdanja počela su izlaziti u šest knjiga od 1841. Zbog velikih štamparskih troškova peta i šesta knjiga su se pojavile tek 1862. i 1864. Posle velikog uspeha sa narodnim pesmama, Vuk je počeo da radi na sakupljanju svih vrsta narodnih umotvorina. Prva zbirka pripovetki „Narodne srpske pripovijetke“ su se štampale 1821. u Beču. U ovom izdanju se našlo 12 pripovedaka i 166 zagonetki. Godine 1853, u Beču je izašlo novo izdanje pripovedaka, koje je Vuk posvetio Jakobu Grimu. Vukova kćerka Mina je sledeće godine prevela pripovetke na nemački jezik. Beleženje narodnih poslovica je išlo paralelno sa sakupljanjem pesama i pripovedaka. Zbog intervencije mitropolita Stratimirovića, bečke vlasti nisu dozvolile izdavanje zbirke bez dozvole budimskih vlasti. Kako je Vuk u to vreme boravio u Crnoj Gori, na Cetinju je 1836. štampao „Narodne srpske poslovice“ koje je posvetio vladici Petru II Petroviću Njegošu. Posle ovog izdanja Vuk je za života objavio još jedno izdanje poslovica. Sakupljanje narodnih običaja Specifičan život srpskog naroda za vreme vladavine Turaka, izolovan od savremenosti, učinio je da se arhaična patrijarhalna verovanja i običaji u njemu dugo očuvali. Stoga je Vuk Karadžić predano radio na opisivanju narodnog folklora. „Srpski rječnik“ je pružio prve bogate opise običaja i verovanja naroda. Tumačeći pojedine reči, Vuk je unosio i opise. Istoriografski rad Pored rada na reformi srpskog jezika i prikupljanju narodnih umotvorina, Vuk Karadžić se bavio i istoriografskim radom. Kao učesnik Prvog srpskog ustanka, Vuk je spremio ogroman materijal o događajima sve do 1814, kao i o vladavini kneza Miloša Obrenovića. Godine 1828. je objavio rad „Miloš Obrenović knjaz Serbiji“. Od obilne građe o Prvom srpskom ustanku, Vuk je izdao samo jedan deo „Praviteljstvujušči sovjet serbski...“, u kom je opisao najvažnije bitke iz Prvog srpskog ustanka i neslogu između srpskih starešina. Najistaknutije vođe Prvog srpskog ustanka Vuk je opisao u nekoliko istorijskih monografija. Tu su obuhvaćeni Hajduk Veljko Petrović, Miloje Petrović, Milenko Stojković, Petar Dobrnjac, Hadži Ruvim i drugi. Konačno, Vuk je poznatom nemačkom istoričaru Leopoldu Rankeu dao materijal o Prvom srpskom ustanku, prema kojoj je Ranke kasnije napisao svoje delo „Srpska revolucija“ (nem. Die serbische Revolution). Vukov uticaj Filološki rad U prvoj polovini 19. veka, uz pomoć tadašnjih vrhunskih filologa, kao što su braća Grim i austrijskih državnih vlasti koje je predstavljao Jernej Kopitar, Vuk Stefanović Karadžić je reformisao srpsku ortografiju i pravopis, praveći veliki rez između dotadašnje slavenosrpske kulture i novog standarda. Karadžićeva kapitalna dela, među kojima se ističu prvo izdanje „Srpskog rječnika“ (1818), drugo, znatno prošireno (1852), te prevod „Novoga zavjeta“ (1847), postavili su temelje za savremeni standardni srpski jezik, a znatno su uticala i na oblik savremenog standardnog hrvatskog jezika, ponajviše u fazi hrvatskih vukovaca ili mladogramatičara. Osnovna načela Karadžićeve reforme se mogu sažeti u tri tačke: izjednačavanje narodnog i književnog jezika, tj. insistiranje na folklornim jezičkim oblicima, za koje se smatralo da su pouzdan vodič zabeležen u narodnim pesmama i poslovicama; prekid sa svim starijim oblicima srpske književnosti i pismenosti i novo utemeljenje standardnog jezika bez oslona na tradiciju; i, novoštokavski folklorni purizam, što se ogledalo u čišćenju jezika od crkvenoslavizama koji su identifikovani kao ruskocrkvena naplavina koja ne odgovara glasovnoj i gramatičkoj strukturi srpskog jezika. Na tehničkom nivou, Karadžićeva reforma se manifestovala u novoj srpskoj ćirilici u kojoj su izbačeni nepotrebni poluglasnici (ъ, ь), apsorbovani (upijeni) grafemi za lj, nj, dž koje je predlagao Sava Mrkalj (Vuk je gotovo u potpunosti preuzeo grafiju „narodnog“ pisanog idiolekta Gavrila Stefanovića Venclovića, monaha u manastiru Rači s kraja 17. i početka 18. veka), te uvedena grafema j iz (nemačke) latinice. Novi fonološki pravopis, primeren prozirnom idiomu kakav je srpski, zamenio je stariji tvorbeno-morfološki. Jezički supstrat je bila novoštokavska ijekavština (istočnohercegovačko-krajiško narečje), koju je Vuk Karadžić stilizovao delom i prema hrvatskim pisanim djelima (tjerati umesto ćerati, djevojka umesto đevojka, hoću umesto oću). Ali, zbog uticaja srpske građanske klase u Vojvodini i Srbiji, ta je reforma prihvaćena u nešto izmenjenom obliku: ijekavski refleks jata (ѣ) je zamenjen ekavskim (npr. dete umesto dijete). Srpski književni jezik ijekavskog refleksa jata ostao je u Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini, među Srbima i Hrvatskoj, kao i u narodnim govorima zapadne i jugozapadne Srbije. Nefilološki rad Vuk je pored svog najvećeg doprinosa na književnom planu, dao veoma značajan doprinos i srpskoj antropologiji u kombinaciji sa onovremenom etnografijom. Uz etnografske zapise ostavio je zapise i o fizičkim osobinama tela. U književni jezik je uneo bogatu narodnu terminologiju o delovima tela od temena do stopala. Treba napomenuti da se ovim terminima i danas koristimo, kako u nauci tako i u svakodnevnom govoru. Dao je, između ostalog, i svoje tumačenje veze između prirodne sredine i stanovništva, a tu su i delovi o ishrani, o načinu stanovanja, higijeni, bolestima, kao i o pogrebnim običajima. U celini posmatrano, ovaj značajni doprinos Vuka Karadžića nije toliko poznat niti izučavan. Nagrade Vuk je bio cenjen u Evropi: biran je za člana berlinske, bečke, petrogradske akademije nauka, primljen je za člana naučnih društava u Krakovu, Moskvi, Getingenu, Parizu i drugim gradovima. Odlikovan je od ruskog i habzburškog cara, od pruskog kralja, i Ruske akademije nauka. Dodeljeni su mu Orden knjaza Danila I, Orden Svete Ane sa krunom, Orden crvenog orla i Orden Franca Jozefa. Godine 1861, dodeljena mu je titula počasnog građanina grada Zagreba. Pokrenuta je inicijativa da jedna ulica u Beču dobije njegovo ime. MG134