Retko četvrto izdanje „Jame“ objavljeno 1944. godine u Beogradu. Korica mestimično iskrzana, unutrašnjost sasvim solidna, kompletna i kompaktna. Izdanja: 1. Bari, septembar 1944 2. Topusko, novembar/studeni 1944 (povezana u padobransko platno) 3. Crna Lokva 1944. 4. Beograd decembar 1944 (više od 14 izdanja do 1999) 5. Zagreb 1947 (više od 9 izdanja do 2001), 6. Sarajevo 1954 (6 izdanja do 1971) Autor - osoba Kovačić, Ivan Goran, 1913-1943 = Kovačić, Ivan Goran, 1913-1943 Naslov Jama : poema / Ivan Goran Kovačić ; priredio i predgovor napisao Ivo Frol Vrsta građe poezija Jezik hrvatski Godina 1944 Izdavanje i proizvodnja Beograd : Kultura, 1944 (Beograd : Kultura) Fizički opis 53 str. ; 19 cm Drugi autori - osoba Frol, Ivo, 1908-1986 = Frol, Ivo, 1908-1986 Zbirka Savremena književnost Južnih Slovena ; 1 ISBN (Broš.) Napomene Ivan Goran Kovačić: str. 7-14 Napomene o nekim izmjenama, o manje jasnim mjestima i neobičnijim riječima u `Jami`: str. 51-53. Predmetne odrednice Kovačić, Ivan Goran, 1913-1943 Jama je poema Ivana Gorana Kovačića ispjevana kao protest protiv ustaških pokolja nad Srbima u drugom svjetskom ratu. Poemu „Jama` Kovačić je napisao u partizanima. Pjesmu je prvi put čitao ranjenicima Prve U Kovačićevoj poemi je oblikovana tema zločina na potpuno vjerodostojan način. Pisana je u prvom licu pa kao monološka ispovijed vodi čovjeka iz života u smrt i ponovno ga vraća u život u vidu duhovne ljepote pjesme. Oblikovana je tradicionalnim oblikom. Sastoji se od 10 pjevanja, a stihovi su većinom jedanaesterci, raspoređeni u pravilno rimovane šestine. Krv je moje svjetlo i moja tama. Blaženu noć su meni iskopali Sa sretnim vidom iz očinjih jama; Od kaplja dana bijesni oganj pali Krvavu zjenu u mozgu, ko ranu. Moje su oči zgasle na mome dlanu. (...) Rekli su o poemi „Goran Kovačić, nije proživio nedaće pete ofanzive. Mladi hrvatski pjesnik, koji je u pjesmi ’Jama’ tako snažno oformio najžešći u ovom ratu ispjevani protest protiv ustaških pokolja nad Srbima, bio je ubijen od ’srpskih osvetnika’, tih švapskih i ustaških saveznika. Prerezali su grlo, koje je tako iskreno i snažno grmjelo iz bratske hrvatske duše protiv ustaških zločina nad srpskom nejači. Nikada poštenije i čovječnije djelo pjesnika nije bilo grđe kažnjeno i nikad čelo ubice nije bilo ukaljano sramnijim zločinom. Čitajući Goranovu ’Jamu’, pokoljenjima i pokoljenjima srpske omladine stezat će se srce nad zločinima, koji su izazvali takav krik pjesnika, ali isto tako i nad zločinom, koji je tome divnom galebu prerezao grlo.“ (Moša Pijade) Ivan Goran Kovačić (Lukovdol, 21. mart 1913 – Vrbnica, 13. jul 1943) je bio hrvatski i jugoslovenski pesnik, pripovedač, esejista, kritičar i partizan. Rođen je 21. marta 1913. godine u Lukovdolu, selu u Gorskom kotaru, od oca Hrvata Ivana i majke Jevrejke Ruže (devojačko Klajn). Osnovnu školu je završio u rodnom mestu, a kasnije se školovao u Karlovcu i Zagrebu. Još kao gimnazijalac I. G. Kovačić je počeo da objavljuje književne radove u časopisima i listovima. Sa dvojicom svojih prijatelja objavljuje prvu zbirku pesama pod naslovom Lirika 1932. U to vreme I. G. Kovačić je već bio student Filozofskog fakulteta u Zagrebu, ali je kasnije studije napustio. Kao student filozofije na Zagrebačkom univerzitetu, Goran je sarađivao u časopisima sa jasnom levičarskom orijentacijom. Svoje obimno, a ipak nedovršeno književno delo Ivan Goran Kovačić je, kao svoj mladi život, neraskidivo vezao za jugoslovensku narodnu revoluciju. On je od onih mlađih pesnika koji su u svemu sjedinili svoj pesnički i revolucionarni put. U najsudbonosnijim trenucima jugoslovenske istorije Goran je tu doslednost potvrdio sopstvenom krvlju. Pored poezije, I. G. Kovačić se bavio i prozom, esejistikom i kritikom. Godine 1936. štampao je knjigu novela Dani gnjeva. I. G. Kovačić je živeo u vrlo teškim materijalnim prilikama, pa je zbog toga morao da radi u redakciji jednog zagrebačkog lista (Hrvatski dnevnik). Inače je prevodio sa nekoliko jezika i imao je zavidnu književnu i jezičku kulturu. Progresivno opredeljen, Goran je već 1942. zajedno sa poznatim hrvatskim pesnikom Vladimirom Nazorom, stupio u redove partizana. Poznatu poemu „Jama“ napisao je u partizanima inspirisan ustaškim zločinima u okolini Livna kada je bačen veliki broj Srba u kraške jame oko Livanjskog polja. Nju je prvi put čitao ranjenicima Prve proleterske divizije glumac Vjekoslav Afrić. Već sredinom jula 1943. godine I. G. Kovačića su u selu Vrbnica, blizu Foče, ubili četnici. U trenutku smrti je imao 30 godina. Nepojmljivo tragično su se obistinile njegove reči iz pesme Moj grob: U planini mrkoj nek mi bude hum, Nad njim urlik vuka, crnih grana šum. Ljeti vječni vihor, zimi visok snijeg, Muku moje rake nedostupni brijeg. U relativno kratkom stvaralačkom radu, koji je trajao nepunih deset godina, Goran je pisao „pesme, novele, kritike, započeo dva romana, prevodio s engleskog, francuskog, ruskog i slovenačkog jezika“. Čitao je mnogo, i to odabranu literaturu. Prevodio je, pored ostalih, Šekspira, Bajrona, Šelija, Vajlda, Tenisona, Remboa i Jesenjina. Voleo je usmenu književnost, Mažuranića, Matoša, Nazora i Župančiča. Po svojim pesničkim shvatanjima pripadao je onoj grupi umetnika koja je u prvu lepotu pesničkog dela tražila u punom skladu forme i sadržine. Borio se protiv „bezidejnog artizma“, ali se nije slagao ni sa onim pesnicima koji su „poricali ili zanemarivali estetiku izraza“. Za života Kovačić je izdao zbirku pripovedaka Dani gnjeva i pripremao za štampu zbirku pesama Ognji i rože. Značajan je i njegov esejističko-kritičarski rad, u kome je ispoljio smisao za veoma tanana idejno-estetska opažanja i uopštavanja. U toj oblasti poznati su mu napisi o Bjekoslavu Kalebu, Ranku Marinkoviću, Petru Šegedinu, Dragutinu Tadijanoviću i drugim. Posle oslobođenja Nakladni zavod Hrvatske izdao je celokupno Kovačićevo književno delo u sedam knjiga, iz kojih je prevedeno na mnoge jezike. O njemu je 1979. godine snimljen istoimeni film. Dela Poezija (1932) Dani gnjeva (1936) Ognji i rože (posthumno objavljeno) Sveti psovač (posthumno objavljeno) Eseji i ocjene (posthumno objavljeno) KC (K)