Istorijski fijasko sistema monoorganizacije hijerarhije: Godine raspada (1987-1992) / Najdan Pašić Beograd / Podgorica 1996. Mek povez, IV + 176 strana. Napomena: na tri strane tragovi olovke (uredno obeležena rečenica ili njen deo); ako se to izuzme, knjiga je odlično očuvana. R24 Sadržaj: UVODNA REČ AUTORA Da li se i u čemu se menjaju odnosi ideologije, nauke i politike. Večito traganje za nepristrasnim, natklasnim, intersno-neutralnim upravljačima Liberalno demokratska negacija nepodržavljenog „civilnog društva” u korist profesionalnih upravljača: „država blagostanja” i korporatizam. Najopasniji parcijalni interes - uži upravljački interesi onih koji profesionalno i ovlašćeno izražavaju i brane opšti društveni interes. Savremena „sovjetologija”: kritika i „samokritika” Naučna kritika utopije ili sudar suprotnih „blokovskih ideologija”? Prvi deo: QUO VADIS „TRANZICIJA” RAZORNI POLITIČKI ZEMLJOTRES: UZROCI, POSLEDICE, STVARNA SUŠTINA Operacija spasavanja institucija i personala birokratske vlasti Naciocentrizam: suština, poreklo i konkretni pojavni oblici Nesavladana tendencija restauracije autoritarnog monopolizma i „političkog jednoumlja” Stare dileme u novom istorijskom ruhu Gvozdeni trougao autoritarnog naciocentrizma Novi oblik religijskog mišljenja: kult obogotvorene Nacije Hipertrofirana ustavna zaštita nacionalnog samoopredelenja i ravnopravnosti - nov dodatni izvor naciocentrizma Sudar i sprega „zemaljskog” i „nebeskog carstva” (svetovne i duhovne VLASTI) NESAVLADANI (NESAVLADIVI?) PUT: OD PARTIJSKE DO PRAVNE DRŽAVE Partijsko „posedovanje” države Razvenčavanje administrativne sfere i sfere politike Zašto je pravna država nezamenjiv temelj svake istinske pluralističke demokratije Vlast obuzdava vlast Elementi institucionalizovane odbrane od birokratskog političkog voluntarizma i samovolje autoritarnih „vođa” Raskid sa „starim”: prividi i stvarnosti Najteži problem: kako doći do pravne države u uslovima raspadanja pravnog sistema Privid jedinstva i sazrevanje rascepa u „monolitnoj” partiji i u društvu Gde leže uzroci krize legitimnosti sistema partijsko-državnog monolitizma Nepriznati faktori realnog političkog života: borba za vlast iza paravana idiličnog jedinstva Nova dimenzija protivrečnosti i sukoba političkih vlastodržaca i „civilnog društva” Novi pogledi na prirodu i „razvojne faze” sistema partijsko-državnog monolitizma Agonija sistema monoorganizacione hijerarhije: traženje izlaza u dva različita pravca Drugi deo : IZMEĐU TRŽIŠNE 1 POLITIČKE PRAVDE SAMODESTRUKCIJA IDEOLOŠKIH APARATA PARTIJSKE DRŽAVE Istorijski mandat političke avangarde Povlačenje u neredu Kraj jednopartizma ili kraj Partije? Teleokratski sistemi: odlike i razlike Napuštanje vere u socijalističku „predestinaciju” Šta spasavaju vlastodršci: svoju vlast ili tekovine socijalističkog razvoja? Kriza legitimnosti jednopartijskog monopola vlasti i neuspeh „simuliranog” pluralizma HIPERTROFIJA NORMATIVIZMA U POLITIČKOM SISTEMU SOCIJALISTIČKOG SAMOUPRAVLJANJA: UZROCI I POSLEDICE Treći deo: NACIJA, NACIONALIZAM I NACIOCENTRIZAM KAKO NASTAJU MODERNE NACIJE Slabosti evropocentičnih teorija nacije ELEMENTI DRUŠTVENOG BIĆA NACIJE Politička instrumentalizacija nacije i prodor nacionalizma Zakoniti oblik društvene integracije KPJ I NACIONALNO PITANJE U KRALJEVINI JUGOSLAVIJI (1918-1941) NACIONALNO PITANJE U NOB-u I SOCIJALISTIČKOJ REVOLUCIJI OSNOVNI PRAVCI I DILEME REŠAVANJA NACIONALNOG PITANJA U SOCIJALISTIČKOJ JUGOSLAVIJI EVOLUCIJA JUGOSLOVENSKOG FEDERALIZMA Izvori nacionalizma u jugoslovenskom društvu juče i danas Kosovo, Srbija i Jugoslavija NACIONALNA PODVOJENOST - RAK-RANA KOSOVSKE POLITIKE I PRIVREDE Kosovo između straha i nade PRILOG DISKUSIJI O AUTONOMIJI VOJVODINE Istorijski ćorsokak naciocentrizma i pitanje autonomija Suvereni građanin ili suverena nacija Pluralistička priroda modernog društva i jednodimenzionalna organizacija globalnog društva Naciocentrizam: Ružno lice hipertrofiranog, egocentričnoo nacionalizma Ideal „etnički čiste” (očišćene) nacionalne države Razoma sila jednonacionalnog političkog organizovanja Četvrti deo: NACIONALNA DRŽAVA, SLOBODNI GRAĐANIN I CIVILNO DRUŠTVO KLASNI OKVIRI I GRANICE INTERESNOG PLURALIZMA Fokus analize: ostvarivanje interesa radničke klase. Dva jednostrana pristupa Ograničavajuće dejstvo svojinsko-pravnog monopola Ograničavajuće dejstvo autoritarno-hijerarhijske organizacije Ograničavajuće dejstvo mehanizma političkog posredovanja METAMORFOZE „APSTRAKTNOG GRAĐANINA” Okosnica i mera konkretno-istorijskog ostvarivanja i realnog dometa demokratske političke organizacije društva Imaginarna prošlost u službi projektovane budućnosti Zašto je formalna parlamentarno-predstavnička demokratija nadživela svoje kritičare i razne „alternativne metode” demokratske organizacije Ključna uloga samoregulacionog robno-novčanog tržišta. „Tržišna pravda” umesto političke Zahtevi za potpuno razvijenom „konkretnom” i „potpunom” demokratijom bili su često samo oblik ideološkog otpora stvarnoj demokratizaciji političkih odnosa i institucija. Sloboda između dva mehanizma društvene prinude. Konstituisanje „civilnog društva” Istorijska šansa pluralističkih demokratija u uslovima opšte krize sistema monoorganizacione hijerarhije Od „apstraktnog građanina” do konkretne slobode za pojedince i društvene grupe Sloboda OD i sloboda ZA Pitanje jednakopravnosti građana u prvim sovjetskim ustavima ZAKLJUČNE NAPOMENE