Stari balkanski gradovi, varoši i varošice / Branislav Đ. Kojić Beograd 1976. Mek povez sa klapnama , ilustrovano, veliki format (32 cm), 103 strane. Knjiga je veoma dobro očuvana. Tokom svoje duge evolucije ovi gradovi dobijali su svojstven karakter koji svrstava u posebnu kategoriju čije urbanističke osobine nisu ispitane, proučene i u literaturi prikazane. S obzirom da postoje još značajni očuvani delovi ovih gradova ali i s obzirom na činjenicu da oni brzo nestaju, Institut za arhitekturu i urbanizam Srbije preuzeo je zadatak da stare balkanske gradove na teritoriji republike Srbije, Makedonije i Crne Gore ispita i da obradi regionalnu i urbanističku studiju njihove pojave, razvitka i završnog oblika. Stari balkanski grad proučavan je sa stanovišta antropogeografije. Ova proučavanja sintetizovana su u delu Jovana Cvijića o Balkanskom poluostrvu. Međutim, urbanistički posmatrano ovi gradovi nisu kod nas proučavani a monografske urbanističke studije su takođe malobrojne. U objavljenim delima o istoriji svetskog urbanizma kategorija starih balkanskih gradova nije posebno zabeležena. Ona se najčešće podrazumeva pod kategorijom »muslimanskih«, ili »orijentalnih« gradova zajedno sa gradovima severne Afrike i celokupne prednje Azije. Međutim, ta ogromna i raznolika teritorija nije pružila mogućnosti i uslove za razvitak jedinstvene kategorije gradova. Na njoj se izdvaja Balkansko poluostrvo sa njegovim centralnim pokrajinama i Mala Azija sa njenim zapadnim pokrajinama, na kojima je nastala i razvila se posebna urbanistička kategorija gradova. Izvesne sličnosti svakako postoje među gradovima Balkanskog poluostrva i Srednje Azije i Severne Afrike: čaršija kao trgovinsko poslovni centar sa podelom po vrstama robe , zanata, urbanistička struktura vrlo nepravilne ulične mreže i oblika blokova; loša komunalna oprema i dr. Međutim stari balkanski gradovi nisu bili stešnjeni između odbrambenih zidina već su se udobno širili slobodno u okolini i prelivali u zeleni pejzaž. U njima je postojao kao važni sastavni deo hrišćanski kvart koji je u sebi zadržavao neke karakteristike srednjevekovnog evropskog grada i koji se u svojoj urbanističkoj strukturi znatno razlikovao od muslimanskih mahala. Po ulicama balkanskog grada, iako uskim i nepravilnim, mogla su da se kreću vozila i zaprega. Navedeni primeri sadržinskih i strukturnih svojstvenih karakteristika balkanskog grada dovoljno pokazuju da on predstavlja zasebnu urbanističku kategoriju. Jedan od ciljeva ove studije je da se u izvesnoj meri popuni ova praznina u naučnoj literaturi i da se prikaŽU neke osnovne karakteristike ove urbanističke kategorije ukoliko se odnose na teritorije Srbije, Makedonije i Crne Gore. Sadrža: UVOD Definicija pojma »stari balkanski grad« Periodizacija Popis proučavanih mesta REGIONALNE KARAKTERISTIKE Geografski i topografski položaj Geneza i razvitak Sistemi naselja i teritorija URBANISTIčKA SADRŽINA Glavne karakteristike strukture naselja Čaršija Pazarišta Mahale Tvrđava Zgrade sa jednom namenom Zelenilo i vode URBANISTIčKA STRUKTURA Ulica i ulična mreža Trgovi Blokovi i kućišta Broj stanovnika i gustina naseljenosti Komunalna oprema ARHITEKTURA I IZRAžAJNE KARAKTERISTIKE Arhitektonsko-urbanistički lik Arhitektura Rekonstrukcija starog balkanskog grada i urbanističko naselje Zaključak Napomena i navodi uz tekst Literatura Izvodi na stranim jezicima