Prof. dr Vladana Marković - dr Ljubo Vračar, docent: PROIZVODNJA I PRERADA PAPRIKE - PAPRIKA Mek povez, 203strane, ilistrovano, izdavač: FELJTON - Novi Sad STANJE ODLIČNO!!! Paprika predstavlja jednu od najznačajnijih povrtarskih kultura u Jugoslaviji. Gaji se na velikim površinama i jedna je od osnovnih sirovina u prerađivačkoj industriji povrća. Zbog bogatstva u hranljivim i zaštitnim materijama predstavlja izuzetno cenjeno povrće za pravilnu ishranu. Prema površinama na kojima se gaji, Jugoslavija je na prvom mestu u Evropi a na osmom u svetu. Međutim, prinosi su neopravdano niski. Niski prinosi pre svega su rezultat nedovoljnog poznavanja paprike i zbog primene neodgovarajuće agrotehnike. Imajući u vidu značaj paprike kao kulture, proizvodnju paprike za korišćenje u svežem stanju a posebno prerađevina od paprike kako za snabdevanje našeg stanovništva tako i za izvoz, opredelili smo se da objavimo ovu stručnu publikaciju u kojoj je prikazana kompletna proizvodnja i prerada paprike. Ova knjiga predstavlja prvu publikaciju ove vrste u našoj zemlji što ima poseban značaj. U knjizi je kompletno obrađena primarna proizvodnja paprike kao kulture kao i svi vidovi industrijske prerade. Knjiga predstavlja rezultate brojnih i višegodišnjih istraživanja na Poljoprivrednom i Tehnološkom fakultetu u Novom Sadu kao i mnoge rezultate svetskih naučnika iz ovih oblasti. Namenjena je pre svega odgajivačima i prerađivačima paprike, stručnjacima, naučnim radnicima, đacima i studentima. Nadamo se da će ova knjiga doprinositi poboljšanju agrotehnike paprike i kvalitetnijoj preradi a time i kvalitetnijoj ishrani. Sadržaj UVOD Naziv Istorijat kulture i geografska rasprostranjenost Površine i prinosi Privredni značaj HEMIJSKI SASTAV I HRANLjIVA VREDNOST Ugljeni hidrati Proteini Masti Organske kiseline Mineralne materije Voda Vitamini Bojene materije Kapsaicin Eterična ulja BOTANIČKE KARAKTERISTIKE PAPRIKE KLASIFIKACIJA Capsicum annum Capsicum fructescens Capsicum pubescens Capsicum pendulum Capsicum chinense MORFOLOŠKE OSOBINE PAPRIKE Korenov sistem Stablo List Cvet Plod Unutrašnja građa ploda Seme SORTIMENT POVRTARSKE PAPRIKE PARADAJZ PAPRIKE ILI ROTUNDE Beli Kalvil Novosađanka Zeleni rotund SORTE BABURA AL-12 (aleksinačka babura) Novosadska bela babura Šorokšari Palanačka babura Kalifornijsko čudo Bela krupna babura Atina Anita SORTE PAPRIKE U TIPU POLU BABURE Matica Morava P 26 Viktorija Paraćinka Mačvanka Buketna 1 SORTE PAPRIKE DUGIH PLODOVA S JEDNIM VRHOM TIPA LONGUM Kurtovska kapija Slonova surla Prima Palanačka kapija Župska rana Tornado F1 Duga bela Una Sivrija Turšijara 1a Zlatna medalja LJUTE PAPRIČICE ILI ŠIPKE Kobra Romaia FEFERONI Karmen Feferona žuta Rumenka Zlata SORTIMENT ZAČINSKE PAPRIKE Horgoška slatka X 3 (HSH 3) Odvajajuća slatka 1 (OS-1) Peščani grom Tisa Gorogled BIOLOGIJA RASTENjA I RAZVIĆA PAPRIKE ZAHTEV PAPRIKE ZA USLONIMA SPOLjNE SREDINE Zahtev za toplotom Zahtev za vodom Zahtev za svetlošću ZAHTEV PAPRIKE ZA HRANIVIMA Azot Fosfor Kalijum Kalcijum TEHNOLOŠKI PROCES PROIZVODNjE PAPRIKE GAJENjE PAPRIKE NA OTVORENOM POLjU Izbor zemljišta Plodored Bubrenje Obrada zemljišta Proizvodnja rasada Priprema rasada za sadnju i rasađivanje Popuna praznih mesta Međuredna kultivacija Navodnjavanje Prihranjivanje Zaštita od korova Zaštita od bolesti i štetočina Proizvodnja paprike direktnom setvom iz semena Berba, klasiranje, pakovanje i čuvanje GAJENjE PAPRIKE U ZAŠTIĆNENOM PROSGORU Uslovi za gajenje u zaštićenom prostoru Ospovne karakteristike sorti za gajenje u zaštićenom prostoru Proizvodnja rasada Obrada zemljišta, đubrenje i sterilizacija Rokovi proizvodnje rasađivanjem Nega i berba PROIZVODNjA ZAČINSKE PAPRIKE Ishrana začinske paprike Obrada zemljišta Proizvodnja direktnom setvom iz semena Proizvodnja iz rasada Njega useva Berba i dozrevanje SEMENARSTVO PAPRIKE Proizvodnja semena Čuvanje i skladištenje semena BOLESTI I ŠTETOČINE PAPRIKE NEINFEKTIVNE BOLESTI Sunčane fleke Peščano oštećenje Oštećenja od grada Oštećenja od suviška vode Prskanje plodova Deformacije plodova VIRUSNA OBOLjENjA Virus mozaika duvana (Tobaco mosaic virus -TMV) Nekrotični soj virusa mozaika duvana Virus mozaika krastavaca (Cucumber mosaic virus – SMV) Virus mozaika lucerke (Alfaalfa mosaic virus – AMV) BAKTERIJALNA OBOLjENjA Bakterijalna trulež (Patogen: Xantomonas campestris) Bakterijalna trulež (pseudomonas syringe var. capsici) GLjIVIČNA OBOLjENjA Poleganje rasada (Patogen: Rhizoctonia solani, Pythium spp.) Verticiliozna uvelost, Zeleno uvenuće (Patogen: Verticillium alboatrum) Fuzariozno uvenuće (Patogen: Phytophtora capsici) Plamenjača paprike (Patogen: Phytophtora capsici ) Pepelnica paprike (Patogen: Levellula taurica) Botritis (Patogen: Botrytis cinerea) Sklerocinija (Patogen: Sclerotinia sclerotiorum) Antraknoza (Patogen: Colletotrichum atramentarium) Tamna plesan (Patogen: Alternaria tenuis) MIKOPLAZMATSKE BOLESTI Žuto uvenuće – mikoplazma paprnke (stolbur) ŠTETOČINE Hematode (Meloidogyne incognita) Žičari (Eleteridae) Rovci (Gryllotalpa gryllotalpa) Baštenski puž (Agrolimax agrestis) Bela mušica (Trialeurodes vaporarium) Lisne vaši (Aphididae) Crveni pauk (Tetranychus urticae) Lisne vaši (Mamestara sp.) Kukuruzni plamenac (Ostrinia pentagona) PARAZITSKE BILjKE Vilina kosica (Cuscuta pentagona) PRERADA PAPRIKE Prijem paprike Priprema i distribucija sveže paprike PASTERIZOVANA PAPRIKA SMRZNUTA PAPRIKA MARINIRANA PAPRIKA BIOFERMENTISANA PAPRIKA SUŠENA PAPRIKA Oblik i dimenzije Boja Ukus i miris Rehidracija i konzistencija Sadržaj vlage Fizička i hemijska zagađenost Strane primese MLEVENA ZAČINSKA PAPRIKA PEČENA PAPRIKA AJVAR KAŠASTI KONCENTRAT PAPRIKE EKSTRAKT PAPRIKE KONTROLA KVALITETA Senzorna ocena Hemijske i fizičke analize Određivanje sadržaja boje u paprici Određivanje ukupnog sadržaja boje u paprici po metodi BENEDEKA Baždarenje spektrofotometra Određivanje ukupnog sadržaja boje u začinskoj paprici po metodi ASTA 20 Određivanje ukupnog sadržaja boje u proizvodima paprike (oleorizin, koncentrati, itd.) po metodi ASTA 20 Odrsđivanje kapsaicina Mikrobiološke analize LITERATURA