Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Jazz: The Transition Years, 1940-60 John S. Wilson Džez (engl. jazz) muzički je žanr koji je nastao u afro-američkim zajednicama Nju Orleansa u SAD[1] u kasnom 19. i ranom 20. veku,[2] i razvio se iz korena u bluzu i regtajmu.[3] Od doba džeza iz 1920-ih, džez je počeo da biva prepoznat kao jedna od glavnih formi muzičkog izražavanja. On se zatim pojavio u vidu nezavisnih tradicionalnih i popularnih stilova, koji su svi povezani zajedničkim vezama afričkoameričkog i evropskoameričkog muzičkog porekla sa orijentacijom na izvođenju.[4] Džez odlikuju sving i bluz note, vokali poziva i odgovora, poliritmija i improvizacija. Džez ima korene u zapadnoafričkom kulturnom i muzičkom izražavanju, i u afro-američkoj muzičkoj tradiciji uključujući bluz i regtajm, kao i u muzici evropskih vojnih limenih bendova.[5] Mada je osnova džeza duboko ukorenjena u crnačkom iskustvu Sjedinjenih Država, različite kulture su doprinele njihovom sopstevenom iskustvu i stilovima umetničke forme. Intelektualci širom sveta su pozdravljali džez kao „jednu od američkih originalnih umetničkih formi“.[6] Osnovne muzičke karakteristike su: sinkopa, vibrato i stalna muzička pulsacija u taktu 4/4, koja nema odgovarajuću paralelu u klasičnoj muzici. Najuobičajenija forma je tema sa varijacijama koje se improvizuju na stalni harmonijski skelet originalne teme. Usled toga su stvaraoci u džezu izvođači, a ne kompozitori kao u klasičnoj muzici.[7] Centralni instrument svakog džez-ansambla je bubanj sa pomoćnim udaraljkama, koji sa klavirom, gitarom i kontrabasom čini ritam-sekciju. Naročito se primjenjuju duvački instrumenti (saksofon, klarinet, truba i trombon, mada ponekad se koriste i flauta, oboa, rog i vibrafon[8]). Veličina ansambla varira od trija do punog simfonijskog džez-orkestra, u kome svaki instrument može imati ulogu soliste. Dok u malim ansamblima svi instrumenti improvizuju na zadatu temu, džez-orkestar se služi pisanim aranžmanima, a improvizuju samo pojedini solisti. Mada džez muzika ne isključuje mogućnost plesanja, ona se približuje više tipu klasične koncertne muzike nego plesnoj muzici i oštro se razlikuje od šlagera. Kako se džez uzimao maha širom sveta, on je poprimao različite nacionalne, regionalne, i lokalne muzičko kulturne uticaje, što je dovelo do nastanka mnogih osobenih stilova. Nju Orleanski džez se javio tokom ranih 1910-ih, kombinujući postojeće marševe vojnih orkestara, francuske kvadrile, begin, ragtajm i bluz sa kolektivnom polifonom improvizacijom. Tokom 1930-ih, visoko uređeni plesno-orijentisani sving veliki bendovi, bluzoliki improvizacioni stil džeza Kanzas Sitija, i ciganski džez (stil koji je naglašavao muzetske valcere) bili su prominentni stilovi. Bi-bap se pojavio tokom 1940-ih, premeštajući džez iz plesne popularne muzike ka više zahtevnoj „muzičarskoj muzici“ koja se svirala bržim tempom i u većoj meri koristila akordno-baziranu improvizaciju. Kul džez razvijen krajem 1940-ih, uveo je smirenije, glađe zvukova i duge, linearne melodijske linije. Period 1950-ih je bio praćen pojavom fri džeza, koji je istraživao sviranje bez regularnog metra, takta i formalnih struktura, a sredinom 1950-ih, pojavio se hard bap, koji je uveo uticaje iz ritma i bluza, gospela i bluza, posebno u saksofonskom i klavirskom sviranju. Modalni džez se razvio tokom kasnih 1950-ih, koristeći mod, ili muzičku skalu, kao osnovu muzičke strukture i improvizacije. Džez-rok fuzija se pojavila u kasnim 1960-tim i ranim 1970-tim, kombinujući džez improvizaciju sa ritmovima rok muzike, električnim instrumentima, i visoko pojačanim scenskim zvukom. U ranim 1980-tim, komercijalna forma džez fuzije zvana smud džez je postala uspešna, ostvarujući znatnu radio zastupljenost. Drugi stilovi i žanrovi su bili izobilno zastupljeni u 2000-tim, kao što su latinski i afrokubanski džez. Etimologija i definicija Pitanje porekla reči jazz je rezultiralo u znatnom istraživanju, te je njena istorija dobro dokumentovana. Smatra se da je srodna sa jasm, sleng terminom koji datira iz 1860. sa značenjem „polet, energija“.[9] Najraniji zapisani rekord reči je u članku iz 1912. u novinama Los Anđeles tajms u kome je pitčer niže lige bejzbola opisao bacanje koje je on nazivao jazz ball „jer se klati i jednostavno ne možete ništa učiniti s tim“.[9] Upotreba reči u muzičkom kontekstu je bila dokumentovana još 1915. u Čikago tribjunu.[10] Njena prva dokumentovana upotreba u muzičkom kontekstu u Nju Orleansu je bila 14. novembera 1916 u novinama Times-Picayune u članku o „jas bendovima“.[11] U jednom intervjuu sa NPR, muzičar Jubi Blejk je ponudio svoje sećanja originalne sleng konotacije termina, govoreći: „Kad ga je Brodvej preuzeo, oni su ga zvali J-A-Z-Z, mada se to nije tako zvalao. Reč se pisala sa J-A-S-S, što je bilo prljavo, i ako ste znali o čemu se radi, ne biste to rekli ispred dama.“[12] Američko društvo dijalekata je imenovalo džez rečju 20. veka. Pokazalo se da je veoma teško definisati džez, pošto je on obuhvatao tako širiok opseg muzike koja pokriva period od preko 100 godna, od ragtajma do 2010-ere rokom-prožete fuzije. Bilo je pokušaja da se definiše džez iz perspektive drugih muzičkih tradicija, kao što je evropska muzička istorija afričke muzike. Kritičar Joahim-Ernst Berendt smatra da njegov mandat i njegova definicija treba da budu širi,[13] definišući džez kao „formu umetničke muzike koja vodi poreklo iz Sjedinjenih Država kroz konfrontaciju crnačke i evropske muzike“[14] i tvrdi da se on razlikuje od evropske muzike po tome što džez ima „specijalni odnos s vremenom definisanim kao `sving`“, da obuhvata „spontanost i vitalnost muzičke produkcije u kojoj improvizacija igra ulogu“ i da sadrži „zvučnost i način fraziranja koji odražava individualnost izvođačkog džez muzičara“.[13] Po mišljenju Roberta Kristgaua, „većina nas bi rekla da je izmišljanje značenja uz opuštenost u osnovi i obećanje džeza“.[15] Širu definiciju koja obuhvata sve radikalno različite oblasti džeza je predložio Travis Džakson: „to je muzika koja obuhvata kvalitete kao što je sving, improvizaciju, grupnu interakciju, razvijanje `individualnog glasa` i otvaranje različitih muzičkih mogućnosti“.[16] Krin Gibard je dao jedan pregled diskusije o definicijama, navodeći da je „džez konstrakt“ koji mada je veštački, još uvek je koristan za označavanje „brojnih muzičkih pravaca sa dovoljno zajedničkog da se shvate kao deo koherentne tradicije“.[17] Za razliku od napora komentatora i entuzijasta određenih tipova džeza, koji su se zalagali za uže definicije koje isključuju druge tipove, sami muzičari obično nerado definišu muziku koju sviraju. Kako Djuk Elington, jedan od najpoznatijih figura džeza kaže: „To je sve muzika“.