Naziv: Vrata kikindski arhitektonski dragulj Autor: Biserka Ilijašev Godina izdanja: 2004 Izdavač: Istorijski arhiv, Kikinda Pismo: Ćirilica Povez: Tvrd Odlično očuvano. Unutrašnjost je nekorišćena. Sadržaj videti na slikama. Sa zaštitnim omotom. Pun kolor, ilustrovano. Opis: Tekstom, slikom i crtežom, Biserka Ilijašev usmerava pažnju budućeg čitaoca knjige na vrata, dveri, kapije, ulaze u kuće koje Kikindu čine gradom i krase je od vremena nastanka do savremenog doba. Okom stručnjaka, istraživača, znalca, a istovremeno zaljubljenika u urbanističko-arhitektonske teme i problematiku, Biserka Ilijašev je fokusirala pažnju na onaj, srećom još sačuvan fond bogate graditeljske baštine različitih stilskih karakteristika i epoha koje čine osobenost i identitet lokalnog prostora građanske Kikinde i njenih veza sa sredoevropskim okruženjem. Knjiga Biserke Ilijašev koju srdačno preporučujem za publikovanje i očekujem u izlozima knjižara, na policama biblioteka, na stolovima arhitekata i u kućama ne samo Kikinđana, nije samo građa, nije samo inventar kikindskih „ dragulja“. To je dokument o celinu i celovitosti umetničkog i kultu-rološkog značenja i veze građene sredine sa detaljima i fragmentima koji tu celinu i celovitost čine. To je daleko više od građe o tradiciji zanatstva, arhitekture i bogatstva Kikinde i njenih građana u prošlom dobu. To je osnovi i oslonac, obrazloženje i motiv poziva za pažnju prema baštini za njeno čuvanje kao vrednosti po sebi velike, stalne i moguće inspiracije, pouke za savremene graditelje. Knjigu, naravno, prate svi elementi potrebnog stručnog aparata, sa rezimeom na engleskom jeziku. recenzent knjige SLOBODAN JOVANOVIĆ, dipl, inž arhitekture, Novi Sad Autor nesvakidašnje knjige, dipl. inž. Biserka Ilijašev, četiri decenije emocionalno i profesionalno u damarima gradogradnje piše: „ svakodnevno še-tam ulicama KIKINDE. Svaki put kada njima prođem otkrivam nešto novo. Često zastajem pred ulazima kuća, kapijama i ajnfortima… “U mnoštvu znakova određenih značenja, ulazna vrata su primarna pouka i svedoče o domaćinu. Znači i „kikindski arhitektonski dragulji“ kazuju o gradu i građanima, ukusu investitora, obaveštenosti graditelja, znalaštvu i veštini majstora – rukotvorca, ugledanju na „Evropu“ ili prestonicu. Autor poseduje bitnu osobinu uljuđenog čoveka. Ima „naviku gledanja“. Knjiga „kikindskih dragulja“, koju iskreno preporučujem za štampanje, sazdana je tako da obnavlja „kulturu gledanja“. Zaista su zanimljivi primeri fotografisani, nacrtani i pažnji preporučeni. Nedvojbeno jesu svedočanstva svoga vremena, znalački odabrana. Meni lično, posebno su impresivne „radne skice sa terena“. One su slikovit način ukazivanja na to da se eksponati jedinstvene galerije moraju znati pažljivo i predano gledati odnosno spoznati. Zaista, koleginica Ilijašev, svesrdno, znalački složila je jedinstven „vremeplov“ kroz istoriju lica grada. Usmerava pažnju na dragulje poput dekorativnih fragmenata oblikovanih u drvetu, staklu, gvožđu i mesingu. Načinila je dragocen „nezaborav“ , maltene u zadnji čas. recenzent knjige BELA DURANCI, istoričar umetnosti, Subotica Biserkini biseri, slike odsjaja duše grada ravnice. Kapije skrivaju avlije, jorgovane, muškatle, mir, čamotinju, propadanje. Ajnforti mirišu na dunje, hladovinu i odjeke večernjeg zvona. Crtežima su izvezene impresije, ambijenti, atmosfera, melanholija, sećanja, vraćanja, trajanja... od kapija do avlija, od fajronta do ajnforta u svitanja rana i sećanja u suton dana. Grad u nama i mi u gradu. KOSTA KOSTIĆ arhitekta urbanista, Beograd

GRADIMO u KAMENU Priručnik o SUHOZIDNOJ BAŠTINI i VJEŠT Autor: Grupa autora Godina izdanja: 2013. Br. str. : 111 Povez: Mek Format: 150mm x 210mm Pismo: Latinica Gradimo u kamenu – Priručnik o suhozidnoj baštini i vještini gradnje u kamenu Suhozidi – Karakteristike, tehnike vađenja i prenošenja, konstrukcijske tehnike – Jednostruki i dvostruki suhozid, podzid, suhozidni volat… Gradnja kamenih kuća – Odabir i priprema lokacije – Smještaj i uklapanje u okoliš – Priprema terena – Gradnja zidova – Podizanje krova – Krovna konstrukcija – Izbor pokrova – Održavanje krovne konstrukcije – Podne i stropne konstrukcije – Izoliranje i završna obrada – Hidroizolacija krova – Toplinska izolacija zidova i krova – Suhozid u uređenju okućnice – Održivo korištenje: energija, voda, sanitarije Knjiga je NOVA..... -------------------------------- Dinara

Knjiga je dobro očuvana. ,,Izdavačka kuća “Sofos” iz Beograda objavila je monografiju “Milan Pališaški – arhitekta” (Beograd, 2013) posvećenu šezdesetogodišnjoj delatnosti ovog umetnika, jednog od osnivača Akademije arhitekture Srbije, dobitnika najviših priznanja u struci i autora nekih od najznačajnih enterijera Beograda poput Podzemne stanice “Vukov spomenik”, Narodnog pozorišta, Etnografskog muzeja i Muzeja primenjene umetnosti. Na preko tri stotine strana bogato opremljene monografije prikazani su svi aspekti stvaralaštva Pališaškog: od urbanizma, preko stambene, unutrašnje, izložbene i sajamske arhitekture do akvarela, grafičkog dizajna i dizajna nameštaja. O arhitekturi i ličnosti Pališaškog u knjizi pišu Slobodan Giša Bogunović (urednik i redaktor izdanja), Đura Kojić, Vlada Veličković, Zoran Blažina, Ranko Radović, Bogdan Bogdanović i drugi. Recenzent je profesor dr Branislav Milenković, a knjigu je štampao “Publikum” iz Beograda. Svi grafičko-likovni prilozi u ovoj knjizi – skice, crteži, projekti, detalji, perspektive, makete, akvareli – samostalan su rad Milana Pališaškog. Stoga su i omaž predkompjuterskom vremenu, kada su arhitekti, vešto ili ne, svoje vizije, ideje i projekte, izražavali rukom, služeći se odgovarajućim priborom svog vremena. To doba se završava krajem prošlog veka pojavom različitih elektronsko-tehnoloških izuma i mašina, dok je olovka gotovo i zaboravljena.``

Autor - osoba Borisavljević, Milutin Naslov Zlatni presek i drugi eseji / Milutin Borisavljević ; izbor i predgovor Zoran Manević Ostali naslovi Zlatni presek Vrsta građe knjiga Jezik srpski Godina 1998 Izdavanje i proizvodnja Beograd : Srpska književna zadruga, 1998 (Novi Sad : Budućnost) Fizički opis XX, 395 str. ; 19 cm Drugi autori - osoba Manević, Zoran Zbirka Srpska književna zadruga. ǂkolo ǂ91 ; ǂknj. ǂ603 (Plast.) Napomene Tiraž 1000 Estetičar arhitekture Milutin Borisavljević: str. VII-XX Beleška o autoru: str. 387-389. Beleške uz tekst. Predmetne odrednice Borisavljević, Milutin, 1889-1969 Estetika Arhitektura – Estetika Milutin Borisavljević zapamćen je u našoj sredini kao arhitekta, autor uređenja Studentskog parka u Beogradu, one prelepe ograde i raskošnih kapija koje odišu duhom francuske arhitektonske tradicije. Ova knjiga predstavlja antologiju Borisavljevićevih ogleda iz estetike arhitekture. Glavna obeležja naučne estetike arhitekture, po Borisavljeviću, u tome su što nam omogućava da shvatimo na koji način nepokretne, beživotne i mrtve stvari, kao što su linije, površine i geometrijska tela, mogu postati pokretne i žive, i kako mogu da izraze različita duševna stanja. Milutin Borisavljević (25. jun 1889, Kragujevac – 3. jul 1970, Pariz, Francuska) bio je ugledni srpski arhitekta i estetičar, koji je studirao je na Sorboni, gde je i doktorirao. Navodi se kao ugledni arhitekta i jedan od najistaknutijih kritičara međuratne arhitekture. Danas se Borisavljević smatra rodonačelnikom Društva arhitekata Beograda. Od 2007. godine kružna ulica (upravna na Prelivačku ulicu) u Borči nosi ime Milutina Borisavljevića Arhitektonska dela Izvesni nepouzdani izvori tvrde da je najznačajnije Borisavljevićevo delo zgrada Beogradske berze iz 1934. godine, u koju se 1951. uselio Etnografski muzej, što je, međutim, netačno – ovu zgradu projektovao je beogradski arhitekta Aleksandar Đorđević uz saradnju arhitekte Grigorija Samojlova (koji je izradio perspektivni prikaz u projektu Berze). Stambeni objekti Nakon Prvog svetskog rata usledila je intenzivna gradnja na području Beograda. To se odrazilo i na gradnju Kopitareve gradine. Ovo područje naseljavaju pripadnici srednje klase, a kao autori projekata njihovih kuća pojavljuju se u to vreme poznate beogradske arhitekte poput Milutina Borisavljevića, Branislava Kojića i Bogdana Nestorovića. Jedan od Borisavljevićevih najznačajnijih radova je kuća Flašar u ulici Kornelija Stankovića 16 Kao objekat rezidencijalnog tipa (vila) odlikuju ga precizna izrada detalja spoljašnjosti, lakoća perceptivnosti i harmoničan odnos jasno proporcionalnih delova i celine. Posebno je interesantna njegova aktivnost u poznatoj termalnoj banji Velingradu u Rodopima (Bugarska), gde je 1928. g. za račun beogradskog industrijalca, Stojadina Stevovića (1888–1945), projektovao Vilu „Rajna” za potrebe porodica Stevović i Simić. Vila je izgrađena iste godine u duhu tada preovlađujućeg francuskog klasicizma, ali sa diskretnim dekorativnim elementima u stilu Art Dekoa. Danas je Vila „Rajna”, u skladu sa propisima Republike Bugarske, zaštićena kao spomenik kulture od regionalnog značaja. U Nišu je 1930. godine projektovao zgradu trgovca Andonovića na broju 41, koja se smatra najvrednijom arhitektonskom građevinom između dva svetska rata. Rađena je u duhu francuskog klasicizma. U pitanju je dvospratna kuća sa jednim većim i šest manjih balkona. Čitav objekat je prekriven dubokim reljefom u veštačkom kamenu, a posebno se izdvajaju pilastri i kapiteli, kao i figura nagog Merkura u centralnom delu zgrade koji u rukama drži simbole bogatstva što je u skladu sa statusom tadašnjeg bogatog trgovca, vlasnika zgrade. I pored intenzivne međuratne arhitektonske prakse i izvesnog nastojanja da se prilagodi, Borisavljević se teško uklopio u posleratni graditeljski milje. Tokom ovog perioda (po sopstvenom priznanju) projektovao je veliku zgradu preko puta sporednog ulaza u Beli dvor. Ubrzo, odbačen od sredine, seli se u Pariz gde umire 1970. Javni objekti Borisavljević je pored mnoštva privatnih, mahom stambenih objekata i pokojeg javnog, projektovao i ogradu oko Studentskog parka na istoimenom trgu u Beogradu, koja je podignuta 1929. godine. Urađena je u obliku ćiriličnog slova „P” sa dve kapije od kovanog gvožđa, a orijentisanih ka samom trgu. Pominje se i kao jedan od kritičara i zagovornika urbanističko-arhitektonskog uobličavanja Trga republike, Terazija i tzv. „Terazijske terase”, protiv čije izgradnje je napisao niz članaka u dnevnoj štampi, ali poput njegovih brojnih kolega, nije postigao neki veći uspeh Projektovao je dve manje kapelice u dnu Francuskog vojnog groblja u Beogradu 1930. godine (ogradu i uređenje groblja projektovao je naknadno arh. Rajko Tatić), koje je potpuno obnovljeno 2004. godine. Estetika i teorija arhitekture Borisavljević, Dr Milutin: „Arhitektonski problemi iz monumentalne, nadgrobne, crkvene, javne, privatne i industrijske arhitekture”, izd. Geca Kon, Beograd, 1931, str. 71, ilustracija br. 69. Borisavljević, Dr Milutin: „Ce que l`architecture peut exprimer”, in „La construction moderne”, no.30,XXXIXème année, 1924, str. 27–29. Borisavljević, Dr Milutin: Neimar, časopis za arhitekte, preduzimače i kućevlasnike, Beograd, 1930, str. 1–12. MG88 (N)

Novo, nekorišćeno! Retko u ponudi! Autor - osoba Norberg-Schulz, Christian = Norberg-Šulc, Kristijan Naslov Egzistencija, prostor i arhitektura / Kristijan Norberg-Šulc ; [prevod Milutin J. Maksimović] Jedinstveni naslov Existence, Space & Architecture. scc Vrsta građe knjiga Jezik srpski Godina 2006 Izdanje 4. izd. Izdavanje i proizvodnja Beograd : Građevinska knjiga, 2006 (Zrenjanin : Budućnost) Fizički opis 160 str. : ilustr. ; 25 cm Drugi autori - osoba Maksimović, Milutin J. = Maksimović, Milutin J. Radović, Ranko, 1935-2005 = Radović, Ranko, 1935-2005 Zbirka Velike knjige arhitekture ; 9 ISBN 86-395-0457-1 (karton) Napomene Prevod dela: Existence, Space & Architecture / Christian Norberg-Schulz Tiraž 500 Str. 7-9: Najviši smisao arhitekture je da podrži ljudsku egzistenciju / Ranko Radović Napomene i bibliografske reference uz tekst Bibliografija: str. 157-160. Predmetne odrednice Arhitektura Prostor Nivoi prostora su Šulcu draga tema i knjiga Egzistencija, prostor, arhitektura ima o tome sjajne stranice. Identitet, duh mesta, urbani nivo, koliko i kuća, do stvari oko nas, deluju uzajamno i to za mnoge ostaje nedokučiva istina. „Građena sredina” u svojoj celovitosti te nivoe okuplja i osmišljava, podstiče njihova dejstva i vrednosti. Norberg-Šulc iz „egzistencijalnog prostora” izlazi na put „arhitektonskog prostora”. Ovaj konkretizuje prostore našeg postojanja i u tome je njegova uzvišena pozicija, verovatno ne samo za „stručnjake”, nego za svakog čoveka, korisnika, epohu ili grupu. (Iz Uvoda knjige, Ranko Radović) MG124 (N)

Autor - osoba Marej, Piter Naslov Arhitektura italijanske renesanse : 202 ilustracije / Piter Marej ; [prevod Branislava Živković, Jelena Elez] Jedinstveni naslov ǂThe ǂArchitecture of the Italian Renaissance. scc Vrsta građe knjiga Jezik srpski Godina 2005 Izdavanje i proizvodnja Beograd : Građevinska knjiga, 2005 (Novi Sad : AMB grafika) Fizički opis 252 str. : ilustr. ; 22 cm Drugi autori - osoba Živković, Branislava Elez, Jelena (karton) Napomene Prevod dela: The Architecture of the Italian Renaissance / Peter Murray Tiraž 500 Bibliografija: str. 239-243 Registar. Predmetne odrednice Arhitektura -- Renesansa – Italija U pitanju je knjiga vredna pažnje stručne javnosti i studenata arhitekture, koja obrađuje arhitektonska dešavanja u rasponu od šest vekova – počinjući romanikom i gotikom, i završavajući se manirizmom. Koncepcijski zamišljena kao istorijski, društveni, kulturni i umetnički pregled, ova knjiga se bavi stilskim problemima u arhitekturi, kritički i utemeljeno sagledavajući značajne građevine pojedinih epoha i njihove uticajne stvaraoce. Po prvi put prevedena na srpski jezik, u izdanju Građevinske knjige, Arhitektura italijanske renesanse predstavlja uspešan pokušaj sintetizacije velikog razdoblja u istoriji arhitekture. Metodološki obradivši period pre renesanse u Italiji, Piter Marej je u velikoj meri obratio pažnju na uzročno-posledične veze dešavanja u istoriji i umetnosti, na osnovu čega je stvorio homogenu i logičku celinu. Autor je u ovom, trećem izdanju, naročitu pažnju posvetio bibliografiji, koja je ispravljena i predstavljena u celosti, zbog velikog interesovanja za italijansku arhitekturu od pre četiri decenije (1963), kada je knjiga prvi put i izdata. Sadržaj Uvod 7 Prvo poglavlje 15 Romanika i gotika u Toskani Novi verski redovi * širenje francuske gotike* istrajnost klasične umetnosti* Asizi* cistercitske crkve* Firentinske crkve Drugo poglavlje 31 Bruneleski Kupola firentinske katedrale* Bruneleskijevo rešenje* Bolnica za siročiće* San Lorenco * Kapela Paci * Santa Marija delji Anđeli * Santo Spirito Treće poglavlje 51 Alberti Alberti i humanizam, Vitruvije * Rimini * Firenca, Santa Marija Novela * Mantova, San Sebastijano, San Andrea Četvrto poglavlje 63 Koncepcija palata u Firenci, Veneciji i na drugim mestima Firentinske društvo: Gilde * Bargelo * Palata Davancati * Palata Medici * Palate Piti i Ručelaj i * Pijenca * Rim, Palata Venecija i Kancelarija * Urbino * Duždeva palata * Venecija: tipični projekat venecijanske palate * Lombarđani, Kodusi, San Mikele in Izóla, San Salvatore G.da Sangalo, Santa Marija dele Karčeri, Prato Peto poglavlje 105 Milano: Filarete,Leonardo, Bramante Mikeloco u Milanu * Filarete i njegov traktat * Leonardo da Vinci, projekti centralno planiranih crkava * Bramante u Milanu Šesto poglavlje 121 Bramante u Rimu: Crkva Svetog Petra Julije II * Santa Marija delà Pače * Tempijeto * martirijumi i bazilike * Kuća Rafaela * Nova crkva Svetog Petra * kasnije verzije plana Poglavlje sedam 143 Rafaelo i Đulio Romano Rafaelo kao Bramanteov učenik * njegova delà u Rimu * Manirizam * Firenca, Palata Pandolfini * Rim, Vila Madama * Đulio Romano u Mantovi Poglavlje osam 161 Perući i Antonio da Sangalo Mlađi Perucijeve Vila Farnezina i Palata Masimi u Rimu * Sangalova Palata Farneze Poglavlje devet 171 Mikelanđelo Mikelanđelova arhitektonska delatnost u Firenci * San Lorenco, Kapela Medici i Biblioteka Laurencijana * njegova rimska delà * crkva Sv. Petra, Kapitol Poglavlje deset 183 Sanmikeli i Sansovino Sanmikelijevo delo u Veroni * Sansovinova delà u Veneciji Poglavlje jedanaest 195 Serlio, Vinjola, i kasni šesnaesti vek Serlijev traktat * uticaj na Evropu * Vinjolina delà u Rimu * Vinjolin traktat * Delà Porta i Del Duka * urbanističko planiranje Siksta V Poglavlje dvanaest 207 Firentinski maniristi: Paladio Amanad * Palata Piti * stav Kontrareformacije * Vazari kao arhitekta, Ufici * Buontalenti * Paladio * njegovi spisi * njegova delà u Vićenci * Venecija, San Đorđo Mađore i Redentore Poglavlje trinaest 224 Vile:Vinjola i Paladio Antičke vile * Rim, Vinjola * Medičijeve vile * Sanmikeli i Sansovino * Paladijeve vile u Venetu, Tivoliju i Fraskati; Vila Aldobrandini Dodatak tekstu 237 Bibliografski dodatak 2 39 Potvrde 243 Lista ilustracija 244 Registar 250 MG67 (N)

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Bogdan Nestorović (Beograd, 28. april 1901 — Beograd, 28. decembar 1975) bio je srpski arhitekta, autor i univerzitetski nastavnik. Posebno je uključen u izradu plana hrama Svetog Save, spojene sa doprinosom Aleksandra Deroka, za koji je bio glavni odgovorni arhitekta od 1935. do 1941. godine. Kao dizajner dizajnirao je nekoliko poznatih beogradskih zgrada. Bogdanov otac bio je poznati arhitekta Nikola Nestorović. Profesionalna karijera Bogdan Nestorović je studirao arhitekturu u Beogradu 1923. godine. Zatim je studirao u Parizu, gdje je radio iu velikim arhitektonskim uredima. Po povratku u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca radio je između 1926. i 1930. godine u arhitektonskoj firmi `Arhitekt`. Godine 1930. izabran je za asistenta na Arhitektonskom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Ona je ostala njegov stalni posao do penzije. Na fakultetu je predavao dizajn stambenih zgrada kao i stil i arhitektonsku istoriju. Za svoj životni rad 1971. godine dobio je sedmojulsku nagradu. Pre Drugog svetskog rata Nestorović je osvojio dva arhitektonska konkursa, 1931-33. Zanatski dom (kasnije Radio Beograd) i 1938. zgradu PRIZAD-a (kasnije TANJUG-a). Na drugom tenderu za izgradnju hrama Svetog Save 1926-27. dobio je drugu nagradu. Komisija je utvrdila da bi konačni projekat trebalo da bude realizovan spajanjem njegovog nacrta i nacrta Aleksandra Deroka. Dalji razvoj dogodio se do 1934. Od 1934. Do 1941. Nestorović je bio odgovoran za izgradnju crkve kao glavni arhitekta, što je prekinuto Drugim svetskim ratom, posle koga je gradnju zabranila Komunistička partija Jugoslavije, što je trajalo do 1984. godine. Sledeći opšte smernice, Nestorovića i Deroka nasledio je Branko Pešić. Na drugom takmičenju u Kraljevini Jugoslaviji 1926. godine učestvovalo je ukupno 22 arhitekte. Evaluaciju su obavili patrijarh Dimitrije, Jovan Cvijić kao predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti, arhitekti i akademici Andra Stevanović i Bogdan Popović i arhitekte Pera Popović i Momir Korunović.[1] Ipak, oni nisu bili među 22 takmičarska dela koja su ispunila sve specifikacije. Nijedan od njih nije pratio poziv da se uzvišenje crkve zasniva na `nacionalnom` stilu kasne vizantijske `moravske škole`. Vecina priloga je nastala po uzoru na manastirsku crkvu Gračanicu ili Aja Sofiju. Komisija se takođe žalila da su ukupni doprinosi ponuđeni na niskom nivou.[2] Najbolje mesto je došao od Bogdana Nestorovića, čije je delo zauzelo drugo mesto i predstavilo monumentalnu kopiju Gračanice. Uopšteno, stečajni doprinos Nestorovića dodelio je relativno neiskorišten model, sa kompilacijom jednostavnih elemenata bliskih modelu crkve manastira Gračanica, dok su drugi doprinosi takmičenju snažnije doprineli ekspresionističkim oblicima.[3] Samo sa daljom kompletnom revizijom Nestorović je prilagodio volumen i dimenzije bliže modelu Aja Sofije i njenog sistema kupole, koji je bio povezan sa veličinom zgrade.[4] Nestorović je autor brojnih studija istorije arhitekture. Obuhvata studije od antike do 19. veka. Klasik je `Arhitektura Srbije XIX veka` (Arhitektura u Srbiji u 19. veku). Knjiga prikazuje celokupni stilski razvoj arhitekture u Srbiji sa njenom stilskom tranzicijom od istočnjačko-islamske baštine do modela zapadne arhitekture. Nesotorović je Nestor arhitektonske istorije kroz svoju zbirku starih fotografija zgrada u Srbiji. Njegova kolekcija se danas čuva u Srpskoj akademiji. [5] Za razvoj arhitekture Srbije značajno je 12 banaka koje je izgradio Nestorović.[5] U Beogradu je bio dizajner velikog broja stambenih objekata do Drugog svetskog rata. Na primjer, kuća Vitomira Konstantinovića u ul. Kralja Milana 3 (1926-27).

Autor - osoba Le Corbusier, 1887-1965 Naslov Ka pravoj arhitekturi / Le Korbizije ; [preveo Radivoje Nikolajević] Jedinstveni naslov Vers une architecture. srpski jezik Vrsta građe knjiga Jezik srpski Godina 2014 Izdanje 5. izd. Izdavanje i proizvodnja Beograd : Građevinska knjiga, 2014 (Novi Sad : AMB grafika) Fizički opis XLVII, 243 str. : ilustr. ; 24 cm Drugi autori - osoba Nikolajević, Radivoje Radović, Ranko, 1935-2005 = Radović, Ranko, 1935-2005 Minić, Oliver Zbirka Velike knjige arhitekture ; 7 ISBN 978-86-395-0640-7 (broš.) Napomene Prevod dela: Vers une architecture / Le Corbusier Pravo ime autora: Charles Édouard Jeanneret-Gris Tiraž 1.000 Str. I-IV: Knjiga graditeljske energije i otvorenog duha / Ranko Radović Str. VI-XX: Le Corbusier, arhitekt, istraživač, slikar i mislilac / Oliver Minić. Predmetne odrednice Le Korbizje, 1887-1965 Arhitektura Ka pravoj arhitekturi „Ka pravoj arhitekturi“ treba shvatiti kao težnju za određivanje odnosa između dva savremena kretanja: industrije i neimarstva. U arhitekturi , Le Korbizije, svoje delo temelji na transparentnim prizemljima kuća, staklenim površinama, ravnim krovovima sa terasama sa divnim cvetnim vrtovima namenjenim odmoru i uživanju čoveka, razbijačima sunca i instalaciji kondicioniranog vazduha, proporcije usklađene sa metrikom „Modulor“-a, i dr. U urbanizmu učenje mu se zasniva na principima „Atinske povelje“ i principu „sedam puteva“, dakle na principima elemenata sunce, prostor i zelenilo, kao i na opštoj regulaciji i segregaciji saobraćaja. Pristalica visokih stambenih kula sa mnogo zelenila, želeo je svima da obezbedi dovoljno sunca, vazduha i zelenila. Njegova najpoznatija dela su: grad Brazilija, urbanističko rešenje Pariza, palata UN, Čandigar – grad u podnožju Himalaja. Le Korbizje (franc. Charles-Édouard Jeanneret, Le Corbusier) ili samo Korbizje je pseudonim francuskog arhitekte švajcarskog porekla, čije je pravo ime bilo Šarl-Eduar Žanre-Gri (franc. Charles-Édouard Jeanneret-Gris). Rođen je 6. oktobra 1887. u mestu Šo de Fon (franc. La Chaux-de-Fonds) u Švajcarskoj i postao francuski građanin 1930. godine, a umro je 27. avgusta 1965. u Francuskoj. Le Korbizje je bio arhitekta i urbanista a takođe i slikar, vajar i pisac a poznat je i kao saosnivač purizma. Tokom svoje pedesetogodišnje karijere dizajnirao je zgrade u Evropi, Japanu, Indiji, i Severnoj i Južnoj Americi. Posvećen pružanju boljih uslova za život stanovnicima preopterećenih gradova, Le Korbizje je bio uticajan u oblasti urbanističkog planiranja, i bio je osnivački član Međunarodnog kongresa moderne arhitekture (CIAM). Le Korbizje je pripremio glavni plan grada Čandigar u Indiji, i doprineo je specifičnim dizajnerskim projektima za više zgrada u tom gradu. Dana 17. jula 2016, sedamnaest Le Korbizjeovih projekata u sedam zemalja je upisano u Uneskov spisak lokacija Svetskog nasleđa kao Arhitektonski rad Le Korbizjea, izuzetan doprinos modernom pokretu. Le Korbizje je rođen u porodici umetnika: njegov otac je bio slikar i graver brojčanika na časovnicima, a mati muzičarka. Njegov stariji brat Albert je bio amaterski violinista. Počeo je rano da slika i uči graverski zanat. Sa četrnaest godina počeo je da pohađa umetničku školu, ali se uskoro posvetio arhitekturi. Godine 1902. na međunarodnoj izložbi cizeliranih časovnika u Torinu njegov rad je nagrađen diplomom. Od 1906. posvećuje se isključivo arhitekturi, živi skromno, putuje po svetu, a u Italiji proučava tamošnju arhitekturu. Sledeće godine odlazi u Austriju. Počinje da proučava armiranobetonske konstrukcije da bi 1912. realizovao prve arhitektonske projekte. Tokom Prvog svetskog rata radio je kao učitelj. Godine 1917. trajno se nastanjuje u Parizu i sa kasnijim dugogodišnjim saradnikom Amadeom Ozefantom izdaje manifest kubizma koji postaje osnov purizma. Godine 1929. godine postaje saosnivač časopisa za estetska pitanja. Godine 1921. sa rođakom Pjerom Žanreom otvara atelje u kome radi do 1965. godine. Od 1923. gradi zgrade širom sveta (Francuska, Švajcarska, Nemačka, Rusija, Južna Amerika, Alžir...). Le Korbizje, april 1965. U prisilnoj izolaciji je od 1939, odnosno od početka Drugog svetskog rata. Godine 1941. objavljuje u Parizu „Atinsku povelju“ a 1944. „ Tri ljudska uređenja“. Radi i projektuje od završetka Drugog svetskog rata pa sve do smrti od infarkta 27. avgusta 1965. Izbor iz dela Muzej u Tokiju od Le Korbizjea Administrativna zgrada od Le Korbizjea u Čandigaru-Indija Objekat Le Poème Électronique ispred Tehničkog univerziteta u Aidhovenu Dvostruka kuća od Le Korbizijea i Pjera Žanrea u Štutgartu kao primer za primenu pet principa nove arhitekture Dom lno (njegov prvi projekat) Prvi Le Korbizijeov projekat koji generalizuje promišljene crte i principe kao i metode konstrukcije zgrada, je iz 1914. godine i inspirisan je Garnierovim industrijskim gradom u kome još možemo naslućivati kompozicione nedoslednosti razmeštanja reprodukovanog modula i ipak tu ne spaja pojedine elemente u organizovani gradski organizam i celine. Vila na morskoj obali Ovo je projekat iz 1916. koji jasno ukazuje na nerešene protivrečnosti dve kompozicione osnove; tradicionalne srednjomorske, koja se karakteriše lukovima i lođama i druge dinamičke koja se karakteriše slobodnom volumetrijom što se može smatrati približavanjem preloma u njegovom stvaralaštvu i shvatanju prostora. Serijska stambena jedinica Dom Citrohan Ovo je projekat iz vremena 1920–1922. godine u kojem je rešio probleme serijske gradnje stambene jedinice. Slobodnim rasporedom površina i unutrašnjeg prostora pojedinih prostorija omogućava čoveku da u principu vodi bolji život i ima bolje uslove za rad. U ovom se projektu manifestuje njegov princip koji je proizveo veliki skandal u umetnosti „Stan je mašina za stanovanje“. Stambena jedinica za Blistavi grad Izgrađena je u godinama 1947–1952. u skladu sa svojim predstavama o stanu kao mašini za stanovanje. Stanovi su opremljeni otvorenim terasama i arhitekta je tu primenio svoj „Modulator“ koji je sam stvorio i to je sistem proporcija ljudskog tela u koncepciji ljudskog merila kao čoveka koji je merilo stvari. U planu Marseljskog blistavog grada Le Korbizije je definisao pet tačaka arhitekture odnosno pet njegovih principa: Stubovi: zgrada je na stubovima. Zgrada sa osnovama u zemlji – tamni i često vlažni prostori. Armirani beton je omogućio da zgrada lebdi u vazduhu, a komad zemlje ispod nje je bašta koja se nalazi i na krovu objekta. Krovne bašte... Armirani beton je novo sredstvo za homogenizaciju pokrivanja objekata. Razlozi tehnički, ekonomski i čežnja za savremenim konforom, razlozi osećajni – sve to nam nudi da se odlučujemo za terase na krovovima. Slobodna kompozicija. Stalno se grade noseći zidovi od čega zavisi projekat. Armirani beton je dao slobodan prostor i po posebnim spratovima se ne moraju ponavljati iste osnove i projektovati isti prostor, spratovi su nezavisni i to se ogleda u uštedama u prostoru i investicijama. Uzdužni prozori. Prozor je osnovni elemenat u arhitekturi i projektu zgrade. Armirani beton znači revoluciju za istoriju prozorskih otvora. Prozori se sada mogu projektovati kao odnosi punog-praznog i uzduž cele fasade. Slobodna fasada. Stupovi iza fasada unutar objekata. Fasade su tanke membrane odnosno opne koje se sastoje od prozora i ispune od izolujućeg materijala koji se nosi na armirano-betonskim konstrukcijama. Fasada je slobodna. Vila Štajn i Garhes Osnovna je osnova horizontalnih elemenata koje određuju kompoziciju fasade, terasa je na krovu. Slobodne osnove ove koncepcije su nagovestili potencijal plastične energije koja će doći do izražaja u njegovim narednim projektima. Predlog palate UN u Ženevi Le Korbizije je predložio praktičnu zgradu koja je u duhu savremene arhitekture i prema „Novoj estetici“. Njegov projekat nije pobedio i kako tvrdi: „diplomatija ima neprimerene simpatije prema pozlaćenim prostorima mrtvih kraljeva“. Vila Savoja u Poisi Realizovana 1929–1932. To je projekat koji se zasniva na njegovih „pet principa“ i zgrada oslonjena na stubovima lebdi u prostoru kao bela svemirska lađa koja kao da nije od ovoga sveta Kapela Notr-dam u Ronšanu Simbol je savremene arhitekture inspiracije iz primitivne umetnosti i ekspresivnog spoljašnjeg izgleda koja je u kontrastima sa spiritualnim duhom unutrašnjeg prostora. Mali prozori na snažnim zidovima pripomenuće nam gotiku i njene katedrale i tvrđave a vizuelno je u suštoj suprotnosti gotskih katedrala i prava je oprečnost lake i visoko stilizovane gotike. Manastir U la Turete Realizovan je 1959. i koristi formalni jezik objašnjavajući dinamički prostor, i u naponu je između unutrašnjeg prostora i spoljašnjeg prostora. Ovde nalazimo rad na svetlosti i svetlosnim efektima koji obogaćuju unutračnji prostor oživljavajući ga i uklanjaju njegovu monotoniju u njegovoj funkcionalnosti. Velika dela arhitekture i urbanizma Plata Gustava Kapaneme, Rio de Žaneiro (Brazil) Ozarenigrad u Marselju Urbanistički planovi za Sent-Die Planovi za La Rošel Plan zgrade OUN Plan urbanizacije Bogote Rošanska kapela Manastir u La Turetu Stambeni kompleks u Nant-Rezeu Urbanizacija u Meuksu i Firmini Strazburški konkurs Brazilski paviljon univerzitetskog grada Meandralni grad u Tokiju Čandigar Radovi u umetnosti Više od 400 uljanih slika ili murala 44 skulpture 27 predloga za goblene litografije i crteži Nameštaj Detaljnije: Le Korbizjeov nameštaj Okvir LC4 stolice koju su dizajnirali Le Korbizje i Perjand (1927–28) u Muzeju dekorativnih umetnosti, Pariz Le Korbizje je bio elokventni kritičar fino dizajniranog ručno izrađenog nameštaja, napravljenog od retkog i egzotičnog drveta, sa umecima i pokrivačima, predstavljenoj na Izložbi dekorativne umetnosti 1925. godine. Sledeći svoj uobičajeni metod Le Korbizje je prvo napisao knjigu sa svojim teorijama o nameštaju, sve zajedno sa nezaboravnim sloganima. U njegovoj knjizi iz 1925. godine L“Art Décoratif d“aujourd“hui, on se zalagao za nameštaj za čiju izradu bi bili korišteni jeftini materijali i koji bi se mogao se masovno proizvoditi. Le Korbizje je opisao tri različita tipa nameštaja: tip potreba, tip nameštaja, i objekti ljudskih udova. On je definisao objekte ljudskih udova kao: „... produžetke naših udova i adaptirane na ljudske funkcije, koje su tipa potreba i tipa funkcija, i stoga tipa objekata i tipa nameštaja. Objekat ljudskog uda je poslušni sluga. Dobar sluga je diskretan i skroman, kako bi pružio slobodu svom gospodaru. Svakako, umetnički radovi su oruđa, lepa oruđa. I dugo živeo dobar ukus manifestovan izborom, suptilnošću, proporcionalnošću i harmonijom.” On je dalje deklarisao, „Stolice su arhitektura, sofe su buržoazija”. Le Korbizje se prvi oslanjao na gotov industrijski nameštaj iz Tonetovih fabrika da ispuni svoje projekte, kao što je njegov paviljon na Ekspoziciji iz 1925. Godine 1928, nakon objavljivanja njegovih teorija, on je počeo da eksperimentiše u oblasti dizajna nameštaja. Godine 1928, on je pozvao arhitektu Šarlot Perjand, da se pridruži njegovom studiju kao dizajner nameštaja. Njegov rođak, Pjer Žanere, isto tako je sarađivao na mnogim njegovim dizajnima. Za proizvodnju njegovog nameštaja on je izabrao nemačku firmu Gebruder Tonet, koja je počela sa pravljenjem stolica od cevastog čelika, materijala koji je originalno korišten za izradu biciklova, u ranim 1920-tim. Le Korbizje je cenio dizajnerske radove Marsela Brojera i Bauhausa, koji je 1925. godine započeo sa pravljenjem elegantnih modernih cevastih klubskih stolica. Ludvig Mis van der Roe je započeo sa proizvodnjom po svojoj sopstvenoj verziji skulpturne zakrivljene forme sa sedištem od trske 1927. godine. Prvi rezultati kolaboracije između Le Korbizja i Perjand su bila tri tipa stolica napravljena sa okvirima od hromiranog cevastog čelika; LC4 ležaljka (1927–28) sa pokrivačem od kravlje kože, što joj je davalo osećaj egzotičnosti; udobni naslonjač (LC3) (1928–29), klubska stolica sa cevastim okvirom koji je podsećao na udobne Art Deko klubske stolice koje su postale popularne tokom 1920-ih; i naslonjač za ljuljanje (LC4) (1928–29), nisko sedište suspendovano u cevastom čeličnom ramu, takođe sa tapaciranje od kravlje kože. Ove stolice su bile specifično dizajnirane za dva njegova projekta, Kuća la Roš u Parizu i paviljon za Barbaru i Henrija Čerča. Sve tri su jasno pokazale uticaj Mis van der Roea i Marsela Brojera. Linija nameštaja je proširena dodatnim dizajnima za Le Korbizjeovu postavku Jesenji salon iz 1929. godine, „Oprema za kuću“. Uprkos namere Le Korbizjea da njegov nameštaj treba da ima pristupačne cene i da bude industrijski proizvođen njegovi komadi su originalno bili skupi za izradu i nisu ušli u masovnu proizvodnju dogo godina, do vremena kad je on postao poznat. Politika Politički stavovi Le Korbizjea su prilično nejasni i promenljivi tokom vremena. Tokom 1920-ih, on je nakratko pisao članke o urbanizmu za sindikalističke žurnale Plans, Prélude i L“homme reel. Između 1925. i 1928, Le Korbizje je sarađivao sa Le Faisceau, francuskom fašističkom partijom kratkog veka koju je predvodio Žorž Valo. Valo je kasnije postao antifašista. Le Korbizje je poznavao još jednog bivšeg člana te partije, Ibera Lagardela, bivšeg radničkog lidera i sindikaliste, koji je postao nezadovoljan političkom levicom. Godine 1934, nakon što je Lagardel dobio poziciju u francuskoj ambasadi u Rimu, on je organizovao da Le Korbizje predaje arhitekturu u Italiji. Lagardel je kasnije služio kao ministar rada u pro-osovinskom Višijevskog režimu. Le Korbizje je u nekoliko navrata neuspešno tražio angažmane od Višijevskog režima, ali jedino imenovanje koje je dobio je bilo članstvo u komitetu koji je proučavao urbanizam. Le Korbizje je bio oštužen za antisemitističke stavove. On je pisao svojoj majci u oktobru 1940, pre referenduma koji je organizovala Višijevska vlada: „Jevreji loše prolaze. Povremeno mi ih je žao. Ali izgleda da je njihova slepa požuda za novcem uništila zemlju.” On je isto tako bio optužen za omalovažavanje muslimanskog življa u Alžiru, u to vreme delu Francuske. Kad je Le Korbizje predložio plan za obnovu Alžira, on je osudio postojeći način stanovanja evropskih Alžiraca, žaleći se da je inferioran onom u kojem žive autohtoni Alžirci: „civilizovani žive kao pacovi u rupama”, dok „varvari žive u usamljenosti, u dobrostanju”. Njegov plan za obnovu Alžira je odbijen, i nakon toga je Le Korbizje uglavnom izbegavao politiku. Kritike Mali broj arhitekata 20. veka je bio hvaljen, ili kritikovan, u istoj meri kao i Le Korbizje. U svom posmrtnom slovu Le Korbizjea na memorijalnoj ceremoniji za arhitektu u dvorištu Luvra 1. septembra 1965. godine, francuski ministar kulture Andre Malro je izjavio, „Le Korbizje je imao velike rivale, ali ni jedan od njih nije imao isti značaj u revoluciji arhitekture, jer ni jedan nije podnosio uvrede tako strpljivo i tako dugo.” Kasnije kritike Le Korbizjea su bile usmerene na njegove ideje o urbanističkom planiranju. Prema nekim kritičarima, Le Korbizjeov urbanizam je bio modelovan na fašističkoj državi. Ti kritičari navode da je sam Le Korbizje pisao da „svi građani ne mogu da postanu lideri. Tehnokratska elita, industrijalci, finansijeri, inženjeri, i umetnici bi bili locirani u gradskom centru, dok bi radnici obitavali u gradskim predgrađima.” Uticaj Le Korbizje je revolucionirisao urbanističko planiranje, i bio je osnivački član Međunarodnog kongresa moderne arhitekture (CIAM). On je bio jedan od prvih koji je realizovao kako će automobil promeniti ljudsko društvo. Le Korbizje je zamislio grad budućnosti sa velikim stambenim zgradama izolovanim u parkovskom okruženju. Planove Le Korbizjea prihvatili su graditelji javnih građevina u Evropi i Sjedinjenim Državama. U Velikoj Britaniji urbanisti su poprimali Le Korbizjeove „gradove na nebu” kao jeftiniji pristup javnom stanovanju krajem pedesetih godina 20. veka. Zanimljivosti Godine 1910. godine, putujući na istok, Le Korbizje je posetio Knjaževac. Inspirisan slikovitošću ulica i arhitekturom grada, napravio je crtež Knjaževca, koji se danas čuva u Narodnom muzeju u Beogradu.. MG92 (N)